25. Sayı - Hacibektaslilar

SERÇEÞME 

BİLİMLE GİDİLMEYEN YOLUN SONU KARANLIKTIR 

Bu Sayida 

Velİyettİn Ulusoy: 

Kerbelâ Olayını Hazırlayan Nedenler 

ve Tarihi Süreç 

HEREVİ’NIN “KANI HELALDIR, AMA MALI HARAMDIR” FETVASININ 

ARDINDAN 18 ARALIK 1416 TARİHİNDE SEREZ ÇARŞISI’NDA 

ASILAN ŞEYH BEDREDDİN’İ UNUTMAK SUÇTUR 

Fİkret Otyam Başbakan Ecevit 

Korkunç Maraş Katliamını 

Önleyebilirdi 

Esat Korkmaz Toplumsallaşmadan Siyasallaşmak 

Bir “Oyun”dur 

İsmaİl Kaygusuz Hacı Bektaş Veli’yi Doğru Tanıyor 

muyuz? Bölüm I 

Recaİ Aksu Heidelberg’de Yapılan Birinci 

Uluslararası Alevilik Sempozyumu 

Sunulan Tebliğlerden Özetler 

Hüsnü Kaya Dede Bremen Alevi Evi Kuruluş Yıldönümünde 

Konuşma - Bir Gönül Hizmeti 

Alİ Balkız Seçim Geliyor, Aleviler Savruluyor 

Haẟİm Kutlu Kürt Halkı Barış İstiyor! Ya Aleviler? 

Ahmet Koçak Zorunlu Din Dersi Davasında Çıkan 

Karar Üzerine Söyleşi- Ali Kenanoğlu, İsmail 

Metin, Fevzi Gümüş 

ABF Olağanüstü Kongresİ 

Ahmet Koçak Kongre İzlenimleri 

Kongre Konuşmalarından Seçmeler: Atilla Erden, 

Müslüm Doğan, Hüseyin Yalçın Dede, 

Turan Eser, Ercan Geçmez, Selahattin Özel, 

Turgun Öker 

Kongre Sonrası Görüşlerden Seçmeler: 

Kazım Engin, Kemal Derin, Necdet Saraç, 

Veysel Kaymak, Fevzi Gümüş, Tugut Ökere 

Kazim Genç ‘Müsahip Yoldaş’ İken, Nasıl Oldu da ‘Şer 

Cephesi’ Üyesi Olduk? 

Ahmet Koçak Okmeydanı HBVAK Vakfı İstanbul 

Şubesi Yöneticileriyle Söyleştik 

Aylık Dergİ 

Genel Yayın Yönetmeni: Esat Korkmaz 

Sahibi: Genel Ajans Basın Dağıtım Organizasyon Ldt. Şti 

adına Ahmet Koçak 

Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Ahmet Koçak 

Yönetim Yeri: Divanyolu Cad. No: 54 

Erçevik İşhanı 102, 34110 Eminönü - İstanbul 

Tel/Faks: +90.(0)212.519 56 35 

E-posta: sercesme_dergisi@yahoo.com 

Baskı: Mart Matbaacılık, Ceylan Sk. No 24 Nurtepe 

Kağıthane, İstanbul - 0212.321 23 00 

Yayın Türü: Yerel - Süreli 

Fİyati: Ytl 3 / € 3 / £ 3 

Aralik 2006 Sayi: 

25 

Suskunluğumuz, ilgisizliğimiz utanca, giderek suçluluğa dönüşmeden 

Şeyh Bedreddin’i layık olduğu yere oturtmak, 

onu anlatmak; insanımıza, insanlığa tanıtmak, 

temel yükümlülüğümüz olmalıdır. 

Tarihe Düşünerek Bakalım: Çünkü Tarih Yalnızca 

Dürüstlerin Değil, Alçakların da Tarihidir 

Esat Korkmaz, Genel Yayın Yönetmeni 

Toplumsal çelişkiler, yeni bir toplum yaratmaya “tohumsa” eğer, bu tohumun 

“çimlenme” gücünü temsil eden bir toplumsal kimliği “bulmak” zorundadır. Bu 

eğilimin önüne hiçbir güç geçemez. İşte bu toplumsal kimlik Şeyh Bedreddin 

olmuştur. Resmi tarihin bize ulaştırdığı bilgileri ölçü alırsak Şeyh Bedreddin’i 

“yakalama” olanağını elde edemeyiz. Tarihin görevi “soyutlanmış” kişi serüvenlerini 

anlatmak değil, olayları yaratan toplumsal dönüşümleri araştırmak, olaya egemen 

olan düşünce örgüsünü, bu düşünce örgüsünün gelişim çizgisini geçmişten geleceğe doğru 

izlemektir. Şeyh Bedreddin olayında bu yapılmış mıdır?, sorusuna “olumsuz” yanıt vereceğiz. 

Anlatılanlara biraz yakından baktığımızda olayların içinde ya da kıyısında-köşesinde 

Şeyh Bedreddin adının “gezindiğini” görürüz: Şeyh Bedreddin’i “yaratan-dillendiren” 

toplumsal olaylar “örtüktür”; bütün eylem gücü, “yüceltilip” tasavvufi bir zemine taşınan 

Şeyh Bedreddin’in kişiliğinde toplanıvermiştir. Üretim ilişkileri, üretici güçlerin durumu, 

toplumsal bunalımlar, sarsıntılar, çalkantılar; toplumsal kurumlarda gözlenen çözülmeler; 

yaşama koşullarıyla, yaşam değerleriyle inanç koşulları, inanç değerleri arasındaki “uyuşmazlık-karşıtlık” 

gözlerden “ırak”tır. “Kök”e inmek yerine “görüntü”yle yetinildiği hemen 

algılanır. “Niye böyle oldu?”, sorusuna “ikirciksiz” yanıt vermek durumundayız: Anadolu 

halk isyanlarında eksiksiz-kusursuz düzen anlamında“kâmil toplum”a bağlanan ve insanlığı 

kesin kurtuluşa taşıma kaygısıyla yaşama dayatılan toplumsal tasarımlar “silindi mi” hemen 

her şey insanı kurtuluşa taşıma çabasıyla “kâmil insan”a bağlanır. Geçmiş “silinir”, tarihi 

yaratan “toplum-sınıf”tan sakınılır; insan toplum “hizmetlisi” olacağına inancın “kulu” 

olur. 

Asyalı kandaş insanların Anadolu toprağına ayak basmasıyla “kurgu dünyası”na, yani 

ahirete “gönderilen” güzellik, erdem, iyilik, yiğitlik, mutluluk, doğruluk, saygı, sevgi vb. 

oradan yaşanılan dünyaya taşınıvermiştir. Doğaötesi inançlara karşı, doğaya yönelik inançlar 

“fışkırmış”; metafizik inanç değerleriyle yaşamsal bir kavgaya girilmiştir; eski yeninin 

içinde, yeni eskini içinde “erimiş”; ne eski ne de yeni olan bir “bireşim”e ulaşılmıştır; inançla 

yaşam arasındaki “çelişki” düşünebilmenin aracı olmuştur. Demek ki bâtınilikte inanmak 

için “doğaüstü”ne başvurulmaz; doğrudan varlığın kendisine “yönelinir”. 

Geçmiş olayların tarihsel özelliği, ancak “geleceğe” katkıları ortaya çıktığında tam olarak 

anlaşılabilir: Aradan altıyüz yıla yakın süre geçti, tam anlamıyla “gelecek zaman”da 

sayılırız; bilmek için “yeterli zaman” geçmiştir. Kaynaklar, boş bir evde duran “hayaletler” 

gibidir; tarihle sulanabilirse sulanıp canlandırılabilirse “hayalet” olmaktan çıkıp aramıza 

katılabilirler. Hayaletlerin aramıza katılması “geçmişimizle çiftleşmek” anlamına gelir ki 

“doğum” kaçınılmazdır. 

Bizler Şeyh Bedreddini Nazım Hikmet’in “Şeyh Bedreddin Destanı”ndan öğrendik: 

Nazım Hikmet, isyanın geçtiği tarih kesitine, koğuşun demir parmaklıklarına yanaşan ve 

Tornacı Şefik’in gömleğini giyen Börklüce Mustafa’nın dervişlerinden birinin “ruhu” ile 

yolculuk etmişti. Biz ise Bedreddin’in kavga/düşünce dünyasına, “yaşamın sonuncu kaynağı 

olduğuna inanılan ve canı taşıdığı kabul edilen”, ondan bize ulaşan tek “kanıt” durumunda 

bulunan “kemikleri” ile seyahat edeceğiz. Kemiklerden oluşan “iskelet”, geriye taşındığında 

(Devamı 2. Sayfada)

SERÇEÞME 

(Baştarafı 1. Sayfada) 

Tarihe Düşünerek Bakalım 

“bin bir can edinir, bin bir dona bürünür”; geçmişin 

orasında-burasında “bedensiz dolaşan 

ve beden beden” diye çığrışan Bedreddin müridlerini 

“uçurup” aramıza taşıyacağız. “Söze 

geleceğiz/sözle geleceğiz”, yeni bedenlerde “yorum 

lanacağız”, yani “davranışa dönüşeceğiz”, 

bu yolla geleceğe taşınıp “ölümsüzleşeceğiz/ 

ölmeden evvel öleceğiz ya da yaşarken dirileceğiz.” 

Nazım Hikmet’in Şeyh Bedreddin Desta 

nı’nın sonuna eklediği Ahmed’in öyküsü, bu 

tasarıma çarpıcı bir örnektir. Ahmed’in dedesi 

ile muhabbet eden erenler, tok ve kararlı bir 

sesle şöyle der: 

“İsa peygamberin ölüsü etiyle, kemiğiyle, 

sakalıyla dirilecekmiş. Bu yalandır. Bed reddin’in 

ölüsü, kemiksiz, sakalsız, bıyıksız, 

gözün bakışı, dilin sözü, göğsün soluğu 

gibi dirilecek. Bunu bilirim işte... Bedreddin 

yine gelecek diyorsak, sözü, bakışı, 

soluğu bizim aramızdan çıkıp gelecektir, 

diyoruz” 

Olaylar, tarihçileri olduğu denli vakanüvisleri 

de ilgilendirir. Ancak iş “keramete” gelince 

onu yalnızca menakıbnâme yazarları işler; 

kurala da uyar, dünya sorunlarına “aldırış etmez”; 

bir bakıma, sistemi ve sistemin ilahi ideolojisini 

“iplemem” demek ister. Vakanüvis ise 

“bilmek ve susmamak zorunda” olduğu şeyleri 

“yazmaz” ya da “yazamaz”. Bu nedenle vakanüvislerin 

kayıtlarından çok, menakıbnâme 

yazarlarının verdiği bilgilere sarılırız. 

Hamamda düşünce ya da tuvalette kan görünce 

insanın, güvenebileceği birini bulması 

gerekir: Tıpkı bunun gibi, toplumsal bir bunalım 

halinde, “altına” sığınabileceğimiz bir toplumsal 

bilinç/kimlik “bulmak” yaşamsaldır. 

Amacımızı gerçekleştirebilmek için “yaşamı 

erteleyenlerden”; Şeyh Bedreddin’in ve Bedreddin 

bağlılarının ruhlarını “ziyaret” edenlerden 

olalım. Tarih bizi/bizleri yargılamadan 

Şeyh Bedreddin’e sahip çıkalım. • 

VİŞNE KORKMAZ 

Doğa-Beka-Rus İdesi ve Rus İdeali 

Senfonik Kişilik 

Ocak 2007 

ISBN 975-335-056-2 

15x23 cm boyutunda 322 sayfa 

Alev Yayınları 

Tel: +90.(0)212.519 56 35 

www.alevyayinlari.com 

Başbakan Ecevit, Korkunç Maraş Katliamını Önleyebilirdi, 

Şimdi İyice Anladım ki 

Konuyla İlgisizliği / Bilgisizliği 105 Cana Maloldu 

Fikret Otyam 

Ulularımız, ölüleri hayırla yadediniz buyuruyor, eyvallah… Ardından da “bildiklerinizi 

de kendinize saklayın” falan demiyor, eyvallah… Bin kere yazdım bir daha 

yazmamam için neden yok. 1956/1961 yılları arasında Ankara’da Ulus Gazetesi’nde 

Ecevit’le çalıştım. Gazete ile CHP arasında ilişkilere de bakıyordum. Acılı/tatlılı 

olaylar yaşadım/yaşadık. Tatsız bir olaydan sonra, alt kata inip istifamı vermiştim 

müessese müdürüne: “Bülent Beyi bekleyelim” demişti, yurtdışından geldi, olayı anlattım, üzüldü, 

“Sayın Otyam, sizsiz Ulus’u düşünemiyorum ve istifanızı kabul etmiyorum” dedi ve olay kapandı. 

Ancak bir hafta sonra CHP Genel Sekreteri İsmail Rüştü Aksal’dan resmi bir yazı geldi ve istifamın 

kabul edildiği bildiriliyor ve yaptığım hizmetlere teşekkür ediliyor, yeni işimde de başarılar 

dileniyordu! Mili Birlik Komitesi, çalışan gazetecileri koruyup kollayan 212 nolu yasayı dört gün 

sonra çıkaracaktı, dostum Ahmet Yıldız yemini billah söylemişti. Rüzgârlı sokaktaki SSK Hastanesine 

gider bir rapor alabilirdim, neye mi yarayacaktı, o zamanın parasıyla 80 bin lira tazminat 

alacaktım, bunu yapmadım üç bin lirayla ayrıldım Rüzgârlı Sokak’tan! Ulus bensiz de oluyordu, 

ne ki sonunda elbirliğiyle batırdılar!... 

Kıbrıs Çıkarması sırasında Cumhuriyet Gazetesi Ankara Bürosunda görevliyim, üç çocuk, 

vazgeçemediğim kurt köpeğim Haydut, dört büyük bavul, su altı tüfeklerime ait beş hurç Marmara 

Ereğlisi’nde dinlencedeyim, rahmetle anıyorum - eski Cumhuriyet çalışanı 1950 yılından beri 

tanıdığım Feyyaz Tokar, sahibi olduğu Bosfor Turizm otobüsüyle Ankara’ya gitmemizi sağladı, en 

arka sıraya yerleştik, kocaman Haydut ayaklarımız altında Ankara’ya kadar gık demedi. 

İlk işim; Başbakanı arayıp gazasını kutladım, “Tam sizlikti sayın Otyam” demişti, “tam sizlikti, 

nerelerdeydiniz?” Nerelerde olduğumu anlattım, çıkarma sırasında kendisinin ne yaptığını sordum, 

bu konuda bir söyleşi yapmak istediğimi bildirdim, “yarın sizi arayacağım” dedi, yarın dediği 

izin günüm Pazar’dı. Tertemiz giyindim, traş oldum, ses ve fotoğraf makinelerimi hazırladım, 

telefonunu beklemeye başladım, umutsuzluk yasak, toprağa verilene kadar umudumu yitirmeyip 

bekler oldum, artık beklemiyorum. 

Ve ertesi günü sevgili dostum Hürriyet yazarı Cüneyt Arcayürek istemde bulunduğum konuyu, 

gazeteci deyimiyle “sekiz sütundan patlattı” ve ertesi günü - bu can hariç ne kadar gazeteci 

varsa - O’nun çağrılısı olarak Başbakanlık konutunun bahçesindeydi, istemde bulunduğum konuda 

uzun açıklamalar yapmış, sanırım, “bunları yazmayın” falan demiş ki bir salak meslektaşım, 

“çok şeyler anlattı, ama yazmayın demişti yazmıyorum” demiş ve yazmamıştı ol nedenle salak 

de dim, o da öldü, buyruğa uyarak hayırla yadediyorum! 

Acılarımın En Büyüğü En Büyüğü En Büyüğü! 

Bin kere yazdım, binbir kere yazmamda bir sakınca yok, hiçbir Alevi ya da Bektaşi can, okurum, 

bana hiçbir zaman yanlış bilgi/yalan bilgi vermedi, onlardan gelen haberleri gazeteci deyimiyle 

“tahkik etmeden” yazdım, güvenerek/inanarak ve ne onların ne de bu canın yüzü kara olmadı. 

Maraş Ellerinden Kara Haberler Akıp Geliyordu 

Maraş ellerinden kara haberler akıp geliyordu ve Cumhuriyet’in birinci sayfasındaki “Başkent Notları” 

sütunumda ısrarla, ama ısrarla hükûmetin dikkatini çekiyordum konuya ve arkadaşım, masa 

arkadaşım Başbakan Ecevit, bir gün telefon edip ya da çağırıp: “Sayın Otyam ne demek istiyorsunuz 

bile” demedi! 

Bu konuda salt Maraş değil, acı haberlerin geldiği her yer için uyarıyordum, örneğin 21 Ekim 

1978 tarihli yazımın başlığı: “Ey Hükümet Kurban Bayramında Sivas’a Dikkat Edin”, “Yine İçişleri 

Bakanının Dikkatine” başlıklı 3 Ekim 1978 tarihli yazımdan kısa bir alıntı: 

“… Bu arada Kahramanmaraş Emniyet Müdürlüğü Çarşı Polis Karakolu’nda Alevi bekçi Sıddık 

Ekici’nin, İçişleri Bakanlığı’na 28 Eylül 1978 tarihli 539157 sayılı Personel B-3 rumuzlu 

dilekçesi güme gitmemeli.” 

“Hükümetin Dikkatine” 

Bu yazımın tarihi 20 Haziran 1978. İzninizle yine ufak bir alıntı daha: 

“…Sağ-sol, evet bir sürtüşme konusu, ama bir mezhep çatışması tehlikelerin ağababasıdır. 

Malatya’da, Elazığ’da, Erzincan’da daha nice yerlerde denemelerini de yapmamışlar mıdır? 

Acıların acısı, bu çatışmaların ne denli boyutlara ulaşacağını, ülkeyi ne hale getireceğini eğer 

sayın ilgililere gereği gibi anlatmadıysak suç, anlatmaya çalışanda değil, o kadarından bile 

gerekli dersi alamayanlara ait değil midir? 

Olacakları bir kehanet olarak değil, apaçık görüldüğünden sergilemiştik, yine acıların acısı bu 

uyarılar da boşa çıkmış, ne var ki kısa bir süre sonra Malatya, Elazığ, Erzincan kana bulanmış 

asıl iç savaş denemeleri böyle yapılmıştır. 

Ne olursa olsun, elbette uyarılardan vazgeçecek değiliz, bu namus borcumuzdur ülkemize ve 

halkımıza karşı. Şimdi bunlara bir yenisini ekliyor, bu kez ilgili Bakanları, Jandarma Genel 

Komutanı’nı değil, tüm hükümetin korkunç bir oyuna eğilmesini diliyoruz, bazı yakın dostlarımızı 

üzmek bahasına da olsa. Ne var ki bu olay, onların üzülmesinden önemlidir.” (Not: 

Yakın dost Başbakan Ecevit’i kasdetmiştim.) 

Yazım devam ediyor ve büyük harflerle şöyle bitiyordu: 

2 Sayı 25

SERÇEÞME 

“İşte Bunu Yaman Meraklanıyor ve Bekliyorum, Maraş’ta Cadı Kazanı 

Kaynatılmaktadır, Yakın Geçmişteki Bazı Eylemsel Bombasal 

İşleri de Düşünerek Herkes Üzerine Düşen Görevi Hemen Yapmalıdır 

ve Bu Bir Uyarıdır.” 

Bir başka yazımın başlığını almak isterim, “Hedef Neden Aleviler?” 

Bunun tarihi de 12 Eylül 1978. 

O, Yakın Bir Dostumdu 

İstanbul Merkez’den bir arkadaş Yazı İşleriyle bağdaşamamış ve iş için 

Ankara’ya gelmişti. Ankara Cumhuriyet Büro Şefimiz can adam kabri 

hep ışıklı ola, Kemal Aydar, polis muhabiri bu arkadaş için İçişleri Bakanlığı 

Basın Müşavirliği görevi için girişimde bulundu, yakın dostumuz 

İçişleri Bakanı İrfan Özaydınlı paşa, atamayı derhal yaptı ve bir gün 

çiçeği burnunda basın müşaviri arkadaşa takıldım, “yoksa eski gazeten 

Cumhuriyet’i paşaya vermiyor musun?” gibilerine ve ertesi gün sevgili 

Özaydınlı paşanın kahvesini içiyordum… Yazamadıklarımı tek tek anlattım 

Maraş’ta bir facianın olacağını örneklerle anlattım, paşa üzgündü 

“Çare” dedi…” 

“Çare başta vali, emniyet müdürü, MİT, Jandarma komutanları hatta 

PTT Müdürü, yani paşam ne kadar devlet memuru varsa önemli görevlerde 

bir gecede başka görevlere alacaksın ve oyun bozulacak.” 

İçişleri Bakanı, kendisine gelen raporların hiç de benim anlattığım 

gibi olmadığını uzun uzun izah etti ve ekledi, “Dereyi geçerken at değiştirilmez…” 

“Paşam, Celal Bayar da böyle dedi, Menderes’i astırdı!” 

Gazeteye dönüşte İçişleri Bakanı’nın istifasını isteyen bir yazımı 

acıyla yazdım. 

Bütün Bunları Neden mi Yineliyorum, 

Buyrun Yanıtını! 

Almanya’da Erlangen kentinde, eşim Filiz Otyam’la birlikte dünyanın 

yedi iklim dört köşesinden elbette çoğunluğu ülkemizden çektiğimiz 

renkli ve siyah beyaz kadın fotoğraflardan oluşan fotoğraf sergimiz 

“Frauen Onhe Name / İsimsiz Kadınlar” bizi bir süre ülkeden ayrı kodu. 

Dönüşte, hemen birikmiş gazetelere sarıldım. 

11 Kasım 2006 Milliyet’in manşeti yerimden hoplattı, altı sütun mavi 

şerit zeminde şunlar var: “Ecevit’in Çekmecesindeki İstihbarat Belgeleri” 

ve en koca harflerle ikinci başlık: “Arşivden Çıkan Müthiş Sır.” Alt 

başlıklar: 

“Ecevit’e 3 Ocak 1979’da ulaştırılan MİT belgesinde, 105 kişinin öldüğü 

Maraş olaylarında MİT’in parmağı olduğu yazılı. Ecevit, imzasız 

belgeye ‘Çok ciddi kaynaktan gelmiştir’ notu düşmüş.” 

Sevgili Can Dündar ve Rıdvan Akar’ı Ecevit’le ilgili bu yazı dizileri 

için yürekten kutluyorum. Arşivdeki 3 Ocak 1979 tarihli raporda 

MİT’teki MHP hâkimiyeti anlatılıyormuş, bölümün başlığı ise şöyle: 

“Maraş’ı MİT Planladı. Rapor 1979’da Kahramanmaraş’ta 105 kişinin 

ölümüyle sonuçlanan olayların MİT görevlilerince planlanıp 

çıkarıldığını kaydediyor. Bu görevlilerin isimleri de tek tek yazılı. 

Ecevit raporlara (çok ciddi bir kaynaktan verilmiştir, değerlendirilmesinde 

yarar vardır) notu düşmüş.” 

Not düşeceğine konunun üzerine düşseydi, uyarıları dikkate alsaydı o, 

105 can, Alevi can kadınlı erkekli/çoluk çocuk bugün yaşıyor olacak, kim 

bilir taa Maraş ellerinden kalkıp O’nun cenazesine de katılacaklardı... 

“Acı Haber Telgraftan Tez Gelir” 

Nefes Dergisi’nin 1995 Mayıs sayısında yer alan söyleşimden bir bölümü 

de alıyorum: 

“… Ve İçişleri Bakanı ile görüşmemizden üç dört gün sonra 103 canın 

canından edildiği o korkunç Maraş katliamının ardından hemen 

istifa eden ve çalıştığım Cumhuriyet Gazetesi Ankara Bürosuna acılar 

içinde gelen ve ‘Otyam keşke seni dinleseydim’ demek uygarlığını 

gösteren İçişleri Bakanı’na teşekkür ederim, ama acıyla!” 

Şimdi tam sırası ve yeri: “Gerçeğe Hüüü…” 

Oku 

Bu bir buyruktur. Nice buyruk gibi. Her gittiğim Alevi/Bektaşi topluluklarında 

bir dergi ya da kitap adını ortaya atıp kimlerin okuduğunu 

soruyorum. 

Nürberg’de Alevi canların güzelim cemevine mihman oldum, bir 

söyleşi de yaptım, bilmem hoşnut kaldılar mı? O topluluğa Serçeşme’yi, 

bu güzelim aydınlatan dergiyi de sordum, okuyan parmak kaldırsın dedim, 

daha kapıdan içeri girerken boynuma sarılan o candan başka okuyan 

çıkmadı! Acı değil mi? Alevilerin Sesi’ni okuyorlarmış, eyvallah, 

ama okumanın sonu yok ve olmamalı diyorum durmadan, televizyonda 

tek kanala mı bağlı kalınıyor? 

Ey Koca Pir Sultan Abdal, Şikayetim Var! 

Sordum, “Şu Alman topraklarında bir güzel adam var, Alevi, kitaplar yazan, 

araştırmalar yapan, en son eseri neredeyse bin sayfa ‘Osmanlı Gizli 

Tarihinde Pir Sultan Abdal ve Bütün Deyişleri.’ Göreniniz, okuyanınız 

var mı, yazarın adı, adı güzel Ali Haydar Avcı.” Ne yazardan ne de son 

büyük kitabından kimsenin haberi yok! 

Okuma üzerine söyleştik, Alevi toplumunun son zamanlarda okumaktan 

uzak durduklarını, örneklerle verdim, yanlışlığını vurguladım. 

Kimse alınıp darılmaya, “dost, ama gerçek dost acı söyler…” 

Ali Haydar Avcı cana sordum, sık sık konuşuruz telefonla, çoğunluk 

o arar, ne kadar zamanını almış bu müthiş araştırma, bu müthiş kitap? 

Yirmi yılı geçmiş çalışması! Yayınlayan Noktakitap’ı can-ı yürek kutluyorum. 

Ali Haydar Avcı canın bu müthiş çalışmasını biz okurlara ulaştıran 

Genel Yayın Yönetmeni Oya Uğur, Editör Tarkan Tufan, Redaksiyonunu 

yapan Ahmet Seyrek, Bilgisayar uygulaması için Meral Gök, kapak 

resminin yaratıcısı Derya Yini, Film-Grafik Seval Grafik, baskı ve cildi 

gerçekleştiren Kilim Matbaası emekçilerine ferade ferade selam ederim, 

elleri yürekleri dert görmesin derim. Belgeler, resimler, minyatürler kitabı 

daha da zenginleştirilmiş, geziden yeni döndüm, başucu kitabım Pir 

Sultan Abdal’ın daha 139. sayfadaki “Pir Sultan Abdal’ın Yaşadığı Döneme 

İlişkin Diğer Kanıtlar ve Şah İsmail Hatayî ve Şah Tahmasp’la İlgili 

Deyişler” bölümündeyim. 

Almanya’da kısa bir süre birlikte olup tanış olmanın mutluluğunu 

duyduğum saygın halkbilimi araştırmacısı Ali Haydar Avcı canın “Köroğlu 

Ayaklanması”, “Zeybeklik ve Zeybekler” yapıtlarını da öperek okumaya 

başlamıştım. Her okuyanın elinde ve evinde olması gereken bir 

yapıt daha ondan, Pir Sultan Abdal… Kitabın sonuna baktım, pek iyi 

seçemeyen gözlerimle saydım Kaynakça’yı 287… Arşiv Defterleri, Haritalar, 

Elyazmaları ve Derlemeler, Kaynak Kişiler de çalışmanın ciddiliğine, 

zenginliğine tanık ve bu cana çok şeyler öğreten sözlük. 

Emeklerinle bin yaşa adı da güzel Ali Haydar can. 

“Yaman Meraklanırım Olacaklardan” 

Bu, ulu ozan Nazım Hikmet canın bir dizesidir, yıllardır kullanırım yazılarımda… 

Pek meraklı kişi sayılmam ama, yaman meraklandım mı 

da yaman meraklanırım! Yaman meraklandığım konu şu iki üç gündür: 

Peygamber efendimizin baş sömürücüleri Suuadi’ler, ecdat yadigârı Ecyad 

Kalesi’ni yerle bir edip buraya yani Mekke’de Kâbe’ye yüz metre 

mesafede bulunan bu yere “Zemzem Towers” yani kocaman bir otel kurdular 

ve din kardeşlere devre mülk olarak satmaya başladılar ve yedi yüz 

Türk vatandaşı din kardeşimiz de nasiplendiler bu ecdat malı kalenin 

yerle bir edilip üzerine yapılan otelden!... 

Bilmem kaç bin odası varmış, tam da Peygamber efendimiz Muhammed 

Mustafa’nın yattığı yere bakan… 

Kral Hazretleri Kâbe’ye Doğru İşemezmiş! 

Kral hazretleri geçenlerde ülkemizi şereflendirdi ve kaldığı otelin tüm 

tuvaletlerinin istikameti değiştirildi; zira bunlar Kâbe istikametindeymiş! 

Kral hazretleri üç yüz kişiyle geldi İstanbul’a yani en azından üç 

yüz kenefin çiş yeri değiştirildi! Yaman meraklandığım da şu, bin bilmem 

kaç odalı otelin kenefleri nereye bakıyor, haydi başka istikamete… 

Asıl yaman meraklandığım ise başka, lütfen bağışlayın merak kediyi öldürürmüş 

kedi değilim, ama yaman meraklanıyorum: Hac zamanı otele 

gelen müminlerin bir kısmı helalleriyle yani resmi ve de KDV’si olarak 

imam nikâhıyla evli olarak geldiler diyelim. Hava sıcaktır, şudur, budur, 

canı helalini çekti diyelim, cima vaziyetleri vuku bulduğunda Kâbe’ye 

karşı ya da onun sınırları içinde bu durum nasıl olacak şer’an caiz mi, 

yoksa cehennemlik haram bir birleşme mi? 

Ya Diyanet İşleri Muhterem Reisimiz ya da can adam ki bu işlere 

TV’den vakıftır Prof. Dr. Sayın Beyaz bin zahmet bu konuda başkalarını 

bilmem bu canı irşat edip meraktan kurtarır hayır dualarımı alır. Bakara 

Suresi 197. Ayetinde Hac’cı bilinen ay olduğu, kim o aylarda haccı 

kendisine gerekli kılarsa hacda kadına yaklaşmak yok. Yok da, olursa 

n’olacak? 

Evet, Suudiler Mekke’de Kâbe’ye karşı 4 bin 668 lüks daire yaptırmış, 

bunun 1.240 adedi muhterem Türk din kardeşlerimize ayrılmış ve dahi 

bunun yedi yüzü hemen satılmış, yani ecdat şehitlerinin kemiklerinin 

üzerine kurulan bu kocaman yapıda!... En son merakım da şu, bu lüks odalarda, 

olanları kaydeden cihazlar da var mı? 

• 

Aralık 2006 3

Alevi-Bektaşi Hareketi, “siyasallaşmalı mıdır yoksa 

siyasallaşmamalı mıdır?”, sorusunu “ikirciksiz” yanıtlamak 

durumundayız: Evet, “Alevi-Bektaşi Hareketi siyasallaşmalıdır”, 

daha doğrusu “siyasallaşmak zorundadır”. 

Ancak siyasallaşmasını “toplumsallaşmadan 

gerçekleştiremez”. Alevi-Bektaşi Hareketi bugün “gelenek 

örgütü, demokratik kitle örgütü ve iktidarı almaya 

yönelik kendisinin de içinde yer alacağı toplumsal 

mücadele örgütü zemininde nasıl toplumsallaşacağını 

ve siyasallaşacağını bilemediği için” bir bocalama içindedir. 

Toplumsallaşmasını ve siyasallaşmasını “kendi 

dışında toplumsallaşan ve siyasallaşan” yapılardan 

aldığı “ödünçlerle” sağlamaya çalıştığı için ne toplumsallaşabiliyor 

ne de siyasallaşabiliyor; her geçen gün 

“kendisinden uzaklaşıyor”. 

Alevilik-Bektaşilik halkın, egemene ve onun dünya 

görüşüne, bu kapsamda Metafizik Tanrı’nın bize ve her 

şeye bakışına karşı mücadele geleneğini kucaklayan, 

o temelden beslenerek sürekli güncellenip günümüze 

uzanan “çağdaş bir tavrın”, toplumsal boyutta “çalışanlar 

çıkarına-yararına dayalı bir kavganın” taşıyıcısı 

olarak bilince çıkar, inanca taşınır. Bu nedenle Alevilik-Bektaşilikle 

yoğrulmak, Aleviliğin-Bektaşiliğin kavgasını yaşama 

geçirmek; genelde “insan” görüntüsü altında ezilen-sömürülen bireye, 

özelde “insanlık” görüntüsü altında egemene karşı ortak bir iradeyi dışa 

vuran halka-yaratana yönelik bir “tapınmaya” katılmak demektir. 

Doğru düşünmek, doğru konuşmak, doğru iş yapmak için kaynaklarımıza 

ulaşmak, onları yorumlamak; onlar üzerinde gezinmek; özverili 

bir çabayla sesimizi, görüşümüzü ve davra nışımızı saptamak; incelemek, 

irdelemek ve güncelleştirip yaşamımızın hizmetine vermek ge rekir. Bu 

da “her şeyden önce” insan soyunun en büyük “yabancılaşması” şeriatçı 

dinlerin başat inanç kaynağı “yaradılış” tasarımına karşı, Alevi-Bektaşi 

felsefesinin “varoluş” tasarımını “canlandırmak” anlamına gelir. 

“Ne olduğumuzu, neyi temsil ettiğimizi ve kime karşı konumlandığımızı” 

küresel-ulusal “sistemin” başımıza ördüğü belalardan öğrenmek 

durumunda değiliz. Eğer “nasıl siyasallaşacağımızı bilemezsek” yakın 

gelecekte, küresel-ulusal sistemin “armağanı” kendi “amacını” izlemekten 

başka “duruş” bilmeyen bir kimlik ya da örgüt kimliği “donuna” 

bürüneceğiz. 

Birleştirici Çığlık 

Unutmayalım: Ozanlarımızın, pirlerimizin, mürşitlerimizin “avazı”, hepimiz 

için “birleştirici bir çığlıktır”. Bu “birleştirici çığlığı”, önce “toplumsal” 

sonra da “siyasal” bir “kalıba” dökerek yaşamın her alanına taşımak, 

yeri geldiğinde bu “çığlığı” toplumsallığımızın “ölçütü durumunda 

bulunan her türlü eşitsizlik-haksızlık-horlanma” alanına “salmakla” 

yükümlüyüz. 

Yaşam, insana olduğu gibi “toplumsal kimliklere” de sayılı günler, 

sayılı yıllar olarak verilir: Ama ne yazık ki “boş” olarak verilir. İçinin 

nasıl doldurulacağı o insanın ya da o toplumsal kimliğin “kendisine” 

bırakılır. Nasıl bir yaşam süreceği, nasıl bir kavga vereceği “önünde duran 

bir olanak”tır. Her birey ya da her topluluk hangi “ihtiyaçtan doğmuşsa” 

olanağını o ihtiyacı gidermeye yönelik olarak 

kullanır. 

Alevilik-Bektaşilik ezilenlerin “ezenler gibi düşünmeme-inanmama” 

ihtiyacından doğmuştur; “toplumsal 

bir zorunluluk” nedeniyle ortaya çıkmış, yapılanıp 

biçimlenmiştir: “Yazgısını”, ezilenlerin esenliğe 

çıkarılması üzerine kurmuştur; olanağını bu amaç için 

kullanmıştır. İşte tam da bu nedenle bu toprağın tanıdığı 

“en gerçekçi siyaset” ya da “politika” Alevi-Bektaşi 

tarihidir. Bu tarih: 

• “Doğrudan demokrasi” zemininde halkın demokrasisini 

politikasının/siyasetinin “değişmez” biçimi olarak 

algılayarak “toplumcu aydınlanma”nın-“toplumcu 

hümanizm”in harika bir felsefesini yaratmıştır. 

• Egemenin ya da küresel egemenin, “özgürlük mücadelesi” 

karşısında bir “silah” olarak taşıdığı “ölümü”, 

SERÇEÞME 

Oyun Oynamayalım 

Toplumsallaşmadan Siyasallaşmak Bir “Oyun”dur 

Bölüm: I 

Esat Korkmaz 

Alevi-Bektaşi Hareketi 

toplumsallaşamazsa, 

toplumsallaşıp 

siyasallaşamazsa 

inanç alanında 

“ahlaklı” bir Sünnilik 

“lehine”, 

toplumsal-siyasal alanda 

sistemin gelecek projeleri 

“lehine” 

kurban edilir. 

Var olan örgütlenme 

“sistemin sunduğu amacın 

peşine takılarak” 

terbiye edilir. 

Eğer “kurucu” pirlerimiz, 

mürşitlerimiz, 

ozanlarımız 

“haksız yere” 

ölmeselerdi biz bunları 

söyleme olanağı 

bulamayacaktık: 

Niyazla efendim, 

hepsine teşekkür borçluyuz; 

dallarından düştük çünkü. 

düşünce özgürlüğüne, ezilen-horlanan insanları kurtuluşa 

taşıma mücadelesine “şantaj” yapmak için kullandığı 

bir “rehine” olarak algılamış ve onu felsefesinden 

“çekip atmıştır”. 

• “Özgür bir insan ölümden başka her şeyi düşünür ve 

bilgisi ölüm üzerine değil, yaşam üzerinedir” yargısını 

öne alarak ölümü ölümsüzleştirmiştir. 

• “Yanılgılı doğa”dan, yani insanın aklından, “yanılgısız 

doğa”ya, yani “doğanın aklına” atlamanın “etikestetik” 

bir anlatım yolu olarak düşünceye-inanca taşıdığı 

“sevgiyi-aşkı”, özgürlüğün tek olası temeli ve 

toplumsal yaşamın tek etik harcı olarak yaşama geçirmiştir. 

Ve haykırmıştır: 

• “Doğa, insan ve toplum özgürleştirilmelidir; doğrudan 

demokrasi zemininde halkın demokrasisi, insanlığın 

kurtuluş düşüne bağlanmalıdır”. Nedir insanlığın 

kurtuluş düşü: Alevilik-Bektaşilikte insanlığın kurtuluş 

düşü, “kâmil toplum”dur. Kâmil toplum, Anadolu 

Alevilerinin, felsefelerine, öğretilerine ve yaşama biçimlerine 

uygun olarak toplumu kurtuluşa taşımak için 

tasarımladıkları; devletin, sınıfların, özel mülkiyetin ve 

paranın olmamasıyla belirgin, herkesin yeteneğine göre üretime katkıda 

bulunduğu, gereksinimine göre toplumsal üretimden pay aldığı kusursuz 

toplumdur. Alevilerin-Bektaşilerin düşyapısal “temel tasarımı”dır. Bu 

toplumsal bir projedir ve toplumsallaşmak istiyorsa Aleviler-Bektaşiler 

bu tasarımı “güncellemek”; güncelleştirdikleri bu toplumsal projeyle yaşama 

müdahale etmek durumundadırlar. 


• “Kendini bil” buyruğunun izinde “doğa yasalarından farklı her türden 

insan doğası yasasını” yadsıyarak, doğa üzerinde metafizik tanrıya güç 

veren dinsel düşüncelere-inanışlara başkaldırmıştır; aynı gücü doğa üzerinde 

insana veren çağdaş-evrensel bir düşüncenin üreticisi olmuştur. 

Bunun ne anlama geldiği açıktır: Tektanrıcı dinlerin “metafi ziğine” ya 

da bu metafiziği oluşturan/yaratan tektanrıcı dinlerin tanrılarının dünya 

görüşüne, her türden teolojiye karşı çıkarak bir “enerji biçimi” olarak 

algıladığı ve her şeyin varlığa gelme nedeni olarak tasarladığı “tanrının 

ne düşündüğünü, ne yapmaya çalıştığını” bilmek demektir. Eğer toplumsallaşmak, 

toplumsallaşarak siyasallaşmak istiyorsa Alevi-Bektaşi hareketi, 

tektanrıcı dinlerin kurduğu ve “temel inanç yasası” olarak beyinlere 

taşıdığı “doğa yasalarından farklı her türden insan doğası yasası”nı 

inkâr etmekle yükümlüdür. Bunu gerçekleştiremezse “tanıma bedeli” 

karşılığı “Sünnilikten ödünç” aldığı değerlerle kendini toplumsallaştırmaya 

çalışır; etik değerleri öne alınmış bir Sünniliği Alevilik-Bektaşilik 

diye “pazarlama” yoluna gider. “Etik Sünnilik” etiketi taşıyan böylesi bir 

Aleviliğin varacağı yer nettir: Sünnilik büyük din olduğuna göre “küçük 

din”; toplumsal ve siyasal olmanın uzağında, laik bir toprakta, “vicdanlarda 

yaşatılması gereken bir ahlak ve öte dünya öğretisi”. 

Alevi-Bektaşi tarihi geçmişte bu yükümlülükleri yerine getirmiş, 

yani toplumsallaşmış; toplumsallığıyla siyaseti “terbiye” etmiş; siyasal 

olanla- toplumsal olanın birbirine kesintisiz taşınmasını sağlamıştır. 

Sürekli parlattığı “gönül aynasından saçılan ışığı”, insanın aklının 

ve doğanın aklının toplamı olarak algılamış ve onu “Tanrı” biçiminde 

kimliklendirmiştir. Kimliklendirdiği ışığı, “değişime” 

uğratıp somutlaştırarak “tüm metafi zik dinlerin içinden 

akan ve onların kurallarını/ilkelerini silip süpüren bir 

akarsuya” dönüştürmüştür. 


• Tanrı, “Konuşan İnsan”dır; insan “Konuşan Tanrı”dır. 

İbadet Tanrı’yı insanlaştırmak ya da insanı tanrılaştırmaktan 

başka bir şey değildir. Bu nedenle insan, 

toplum ve doğa, “metafi zik tanrının tasallutundan kurtarılmalıdır”. 

Demek ki “toplumsallaşmak, toplumsallaşarak 

siyasallaşmak” istiyorsa Alevi-Bektaşi hareketi, 

“insanı ve doğayı özgürlüğe taşıyan bir özgürleşme 

hareketi” olmak; Alevi-Bektaşi aydınlanması n ı- 

hümanizmini; bu aydınlanmanın- hümanizmin amacı 

olan “kendini yitiren insanın yeniden kendini bulma, 

toplumu kurtuluşa taşımanın nesnel yasalarını yaka- 


lama” çabasını yaşadığımız ana ve geleceğe taşımak 

zorundadır. 

İşte bunun için Alevilik-Bektaşilik tarihi, devrimci 

tarihimizin bilgisidir: Devrimci tarihselliğimiz ise 

“Alev-Bektaşi tarihinin şimdileştirilmesi”dir. Aleviler- 

Bektaşiler toplumsallaşmak, toplumsallaşarak siyasallaşmak, 

bunu gerçekleştirmek için kendi tarihlerine 

bireysel, ötesinde toplumsal “katılım” sağlamak istiyorlarsa, 

“geçmişi şimdinin bilincinde yoğurmaları” 

gerekir. Özü gereği Alevi-Bektaşi tarihi “yorumcudur”; 

geçmişte olup bitenlerin “nedenlerini araştırır”; 

güncellendiğinde aynı nedenlerin hangi kılıklara büründüğünü 

ve nerelerde konuşlandığını saptar. Felsefesinin 

konusu, “toplum ve toplumsal yaşam”dır. İnsana 

özgü bir toplum ve insana özgü bir toplumsal yaşam 

kurmayı amaçlar. Yöntemi ise toplumsal olayları etkileyen 

“nedenler” olarak öne çıkan “üretici güçlere” 

dayanarak “toplumsal değişmeyi” kanıtlama temellidir. 

Nasıl Siyasallaşacağız? 

Söze “susturucu takma”nın zamanı değil… 

“Siyasallaşabilmek” için “toplumsallaşmak” gerekir: Toplumsallaşabilmek 

için de “örgütlenmek”. Alevi-Bektaşi dü şüncesini “özümseyebilirsek” 

eğer O’nun örgüt “don”una “don” olabiliriz. “Ör güt”ün “saklamış” 

olduğu şey “üyelerde” ortaya çıktığı için kimi kez “üyeler”, örgütün açığa 

çık mış “sırları”dır. “Sır insanı”, tarihsel ya da toplumsal “zorunluluğun” 

gerektirdiği ölçüde sırlarını açıklamak ve “yeni sır kaynaklarını” 

harekete geçirmekle yükümlüdür. Alevi-Bektaşi so rumluluğumuz bizi, 

“edepli” bir söyleme ve eyleme zorlaması gerekir. 

Açıktır ki Alevi-Bektaşi örgütlülüğü bir “sivil toplum” örgütlenmesi 

değildir. Toplumsal muhalefetin konumlanışını sivil toplumla, bileşimini 

yurttaşlarla, karşıtını devletle ve hedefini burjuva demokrasisiyle 

sınırlandırmak ve sınırladığı alana çekilmek değil Alevi-Bektaşi örgütlülüğünün 

asıl görevi. Asıl görevi, hakların “eşitsiz” dağıtımını yaratan 

“vatandaş” ya da “yurttaş “ temelli hak dağıtımına “duruş” almaktır. 

Bunu yaparak “eşit hak dağıtımı” üreten hakların “eşitsiz dağıtımını” 

yaşama geçirerek sivil toplumda ayrı ayrı sınıfsal, inançsal konumlanışlar 

tarafından belirlenen, yani günlük yaşamda sürdürülen “toplumsal 

ilişkiler” alanında çalışmaktır. Yurttaş-vatandaş temelli çalışmalar, asıl 

çalışmayı “tamamlayıcı-bütünleyici” nitelikte algılanmalıdır. Kaldı ki 

tanımlanan “sivil toplum alanı” bugün uygar yurttaş ilişkilerinin değil, 

saldırgan köktenciliğin, özgür rekabetin değil tekelleşmenin, üretimin 

değil rantın, özgür iletişimin değil medya yönlendirmelerinin, özgür söz 

ve karar aygıtlarının değil sendika-dernek bürokrasisinin ege men olduğu 

bir alandır. Çalışmaların “bütünüyle bu alana kaydırılması” ezilenlerin-horlananların 

mücadelesini omuzlayan örgütlerin tarihini “siler”. 

Sürekli yinelediğim bir gerçeği bir kez daha vurgulamak istiyorum: 

Alevilik-Bektaşilik bir “bilme kültürü” değildir, bir “değiştirme 

kültürü”dür: “Değiştirme kültürü”nün taşıyıcısı olarak her Alevi-Bektaşi 

önce “kendini değiştirecek”, sonra da “toplumu değiştirecektir.” 

Bu kapsamda, Alevilik-Bektaşilik adına yapılacak işleri, 

devlet ile Alevi toplumunun “organik ayrılığı” üzerine yapılandırırsak, 

devlet ile Alevi topluluğu arasındaki “organik geçişmeleri” “gizlemiş” 

ya da “örtmüş” oluruz. Giderek bu zemin üzerinde, Alevi 

gelenek örgütü ve demokratik kitle örgütü anlayışını, ötesinde ezilenlerin 

Alevileri de kucaklayan iktidarı alma amaçlı siyasal örgütlenme anlayışını 

ve bu örgütlerle yürütülecek demokratik/siyasal mücadeleyi “yabancılaştıran”, 

biri “popülist”, diğeri “elitist” olmak üzere iki “sivil toplumculuk” 

anlayışı boy verir. Popülist sivil toplumculuğa 

göre “demokrasi”, iradesini “genel oyla” dışa vuran halkın 

yarattığı bir şeydir; daha doğrusu “genel oy” belirleyici bir 

üretidir; bunu engellemeye çalışan “devlet bürokrasisi” ise 

“düşman”dır; kavga bu düşmana karşı verilmelidir. Daha 

“az” halkçı, buna karşın daha “çok” örgütlenmeci gözüken 

elitist sivil toplumculuğa göre ise demokrasi, kendisinde 

“vatanı kurtarma- devleti ve halkı esenliğe çıkarma misyonu 

görenlerin” oluşturduğu ideolojinin kimi örgütler 

aracılığıyla sivil topluma taşınmasıyla yaratılan bir şeydir; 

daha doğrusu “yukarıdan aşağıya” çalışan “emir-komuta” 

üretisidir. Bu “taşınmaya karşı çıkan” kim olursa olsun 

“düşman”dır ve kavga bu düşmana karşı verilmelidir. Biri 

sırtını “halka” dayar, diğeri sırtını “zinde güçler”e dayar: 

Sırtını “halka” dayayan devlet katında, sırtını “zinde güçlere” 

dayayan toplum katında örgütlenme yoluna gider. 

Her iki anlayış da sorunun çözümünü “üretim 

biçimi”yle bağlantılı bir “toplumsal-siyasal” çalışmada 

SERÇEÞME 

Alevi-Bektaşi örgütlülüğü 

siyasallaşama davranışına 

girerken inanç sorunlarını 

seslendirmekle yetiniyor; 

işsizliği, pahalılığı, 

yoksulluğu, eşitsizliği 

ve gündelik yaşamı 

doğrudan ilgilendiren 

toplumsal ilişkileri 

“dışarıda” bırakıyor 

Söylemi ve eylemiyle 

kendini “barış”, 

“demokrasi” ve 

“insan haklarıyla” 

sınırlayan 

bir “sivil toplum” 

hareketiyle 

“özdeş” duruma düşmüş 

bir Alevi hareketiyle 

burjuva demokrasisinin 

“bugünkü sorunlarını” 

aşmak 

olanaklı değildir. 

aramaz; “iktidar” ilişkilerini dışarıda bırakır. Sorunun 

çözümünü “barış şarkılarında”, anti-emperyalist 

değil, “anti-militarist” söylemlerde arar. Çözümleme, 

yurttaştan ve onun devletle ilişkilerinden başlar 

ve sonunda yine oraya döner. “Uzlaşma ve özerklik” 

demokratik duruşun “ayrıksı” özellikleri olarak öne 

çıkarılırken devletin varlığı da “kamusal alanı eşitlikçi 

biçimde düzene ve kurallara bağlama çabalarına” 

indirgenir. Devletin küçülmesi haykırılırken 

aynı zamanda sivil toplumdaki ilişkileri “güvenceye” 

kavuşturmak için devlet “yardıma” çağrılır ve onun 

varlığı “mutlaklaştırılır”. Bu devleti küçültmek değil, 

tam tersine “büyültmek”tir. Böylesi bir süreçte, “toplumsal 

olan toplumsal”, “siyasal olan siyasal” kalır. 

Devlet ile toplumun “bütünleşmesini” gerektiren her 

türlü proje inkâr edilir. Alevi-Bektaşi hareketi tam da 

bu nedenle “kıskaçta”dır: Toplumsallığı açığa çıkmış 

değildir, yani “gizil”dir ya da toplumsallığını açığa çıkartacak eylemlilikten 

“yoksun”dur, bu türden eylemlilikleri “unutmuş”tur, yani, “oy 

verme” yükümlülüğünden bile sakınan “kör bir toplumsallık” yaşamaktadır. 

Siyasallaşamadığı için de “kendi dışında toplumsallaşarak siyasal 

bir duruma gelmiş” herhangi bir “siyasal parti” ile siyaset “pazarlığı” 

yapmakta ve ondan siyaset “ödünç” almaktadır; bu “ödünce” karşılık 

ödediği “bedel” şu ya da bu sayıda “milletvekili”dir. 

Söylemi ve eylemiyle kendini “barış”, “demokrasi” ve “insan haklarıyla” 

sınırlayan bir “sivil toplum” hareketiyle ya da bununla “özdeş” 

duruma düşmüş bir Alevi hareketiyle burjuva demokrasisinin “bugünkü 

sorunlarını” aşmak olanaklı değildir. Alevi-Bektaşi olmaktan kaynaklanan 

bireysel/toplumsal sorunlar, ancak burjuva demokrasisinin “nesnel 

sınırları aşılarak” çözüme kavuşturulabileceğine göre Aleviler-Bektaşiler 

kendilerini ister “elitist” isterse “popülist” olarak algılansın “sivil 

toplum hareketinin” ötelerine taşımak durumundadırlar. Asıl önemlisi 

Alevi-Bektaşi örgütlülüğü bugün “demokrasi mücadelesi” verdiğini 

söylerken ya da siyasallaşama davranışına girerken kimi inanç sorunlarını 

seslendirmekle yetiniyor; “işsizliği”, “pahalılığı”, “yoksulluğu”, 

“eşitsizliği” ve gündelik yaşamı doğrudan ilgilendiren “toplumsal” ilişkileri 

“dışarıda” bırakıyor ya da onlardan “sakınıyor”. “Sınıf” kavramının 

yerine, “yurttaş” ya da “vatandaş”, ötesinde “topluluk” kavramını 

geçirdiği için “sanıldığının tersine” Alevi hareketi toplumsallaşamıyor, 

toplumsallığıyla siyaseti “terbiye edemiyor” ve siyaset kendisine “ilgisiz” 

kaldığı içinde siyaset alanını sürekli “daraltıyor”. 

Bu nedenle Alevi-Bektaşi Hareketi “toplumsallaşmak, toplumsallaşarak 

siyasallaşmak” istiyorsa “devrimci çözümlemeyi” bulmak, yani 

sivil toplumda ayrı ayrı sınıfsal konumlanışlar tarafından “belirlenen” 

ve günlük yaşamda sürdürülen “toplumsal ilişkileri” yakalamak/bunların 

taşıyıcısı/sahibi olmak zorundadır. Bu temel ilişkileri ölçü alarak 

başlatılan Alevi-Bektaşi örgütlü hareketi, “eşitsizlikleri devlete uzatıp bu 

aygıtı kendi toplumsallığını ve siyasal gücünü tanıma” temelli bir “dönüşümün” 

içine sokar. Açıktır ki bu bir “etkileşim” ve “geçişme”dir, yani 

“toplumsal olanın siyasallaşması”dır. Bu süreçte bunun tersi de gerçekleşir, 

yani “siyasal olan” toplumsallaşır: “Devletin bu belirlenmişlik koşutundaki 

girişimleriyle sivil toplum yeniden biçimlenir”. Özetle devletle 

sivil toplum, birbirini “dışlayacak” biçimde bir “karşıtlık” içinde bulunmaz; 

bunu hiçbir zaman unutamayalım. 

Aleviliği “sivil toplumculuk”la özdeşleştirirsek, “sivil toplumun 

devlet müdahalesinden kurtarılmasıyla bir kamusal alan ortaya çıkacaktır; 

bu kamusal alanda görüşlerin özgürce ifadesiyle bir söylemsel 

irade oluşacaktır” amaçlı bir mücadeleye girilir. Ancak bugün, küreselleşen 

kapitalizm sürecinde ulus-üstü şirketler ve bunlara eklemlenen 

ulusal şirketler “müdahaleleriyle” kamusal alanı “işgal” 

etmiş durumdadır. Klasik kamuoyunun yerini artık 

“halkla ilişkiler” ve “kamuoyu araştırmaları” almıştır. 

Tam da bu nedenle benim toprağımda, “devletin demokratikleşmesi, 

toplumun anti-demokratikleşmesiyle koşut” 

gider. Çünkü Türkiye, küresel kapitalist yayılmada 

bölgede emperyalist odaklar için “güçlü ve güvenilir” bir 

ülke olmak durumundadır. Onlar adına “koç başı” olma 

görevini yapabilmek için “belirli burjuva demokrasisi 

standardını yakalamak, dış hatları çizilmiş, iç hatları 

silinmiş bu demokrasi formatını yaşama geçirmek, güçsüzlük 

ya da güvensizlik izlenimi uyandıran kimi dinamikleri 

demokratik olmayan yollardan dizginlemek ya da 

sindirmek” zorundadır. Bu zorunluluk nedeniyle resmi 

değerler “şeriata karşı toplumu ordulaştıran” ideolojik 

devlet aygıtı işlevini gören kimi örgütler ve medya tarafından 

toplum yaşamına sızdırılmakta, “devlet demokratikleştikçe 

toplum devletleşmekte”dir. 

• 

Aralık 2006 5

SERÇEÞME 

HEIDELBERG’DE YAPILAN SEMPOZYUMA SUNULAN BİLDİRİ 

Hacı Bektaş Veli’yi Doğru Tanıyor muyuz? 

Serçeşme Hacı Bektaş Veli ve Hünkâr Dergâhı - Bölüm I 

İsmail Kaygusuz 

Hünkâr Hacı Bektaş Veli’nin yaşamı boyunca toplum için 

yaptığı onca güzel işler, kendisi egemen Sünni yönetimlerin 

inancına aykırı düştüğünden, ancak birer keramet yumağı 

olarak günümüze taşınabilmiştir. Halk bilinci onu 

gönüllerine, iç dünyalarına sultan yapmış; yürüdüğü dağı 

taşı, dokunduğu toprağı ağacı ve oturuşunu kalkışını, el verişini, gözaçıp 

kapatışını kutsamış ve olağanüstü ögelerle bezemiş. XV. yüzyılın 

sonlarında ilk kez yazıya geçirilmiş olan şiirsel ve düzyazı biçiminde 

günümüze ulaşan Hacı Bektaş Vilayetnamesi bu özellikleri taşır. Kendisinin 

yazdığı ya da yazdırdığı yapıtlardan ise, Şatiyye’leri ve Fevaid 

(Yararlı sözler) dışından sadece tam olarak Sadeddin Molla’nın türkçeleştirdiği 

Makalat (Sözler) elimizde bulunmaktadır. İçerikleri Şeriat 

ögeleriyle donatılmış ve hiç ilişkisi olmadığı kişilerin adları bulunan 

“Besmele’nin Şerhi” ve “Makalat’ı Gaybiyye Kelimat-ı Ayniyye” (Gizli 

Sözler, Açık Sözcükler) isimli kitaplar Hacı Bektaş Veli’ye ait olması 

olasılık dışıdır. Yazıcı-müstensih tarafından kasıtlı olarak onun adı kullanılmış 

ve Makalat tahrif edilmiştir. 

Hiçbir tarihsel kişilik, Hacı Bektaş Veli kadar kişiliğine ve konumuna 

ters değerlendirilip, kendisine yabancılaştırılmamış ve üstüne aykırı 

giysiler giydirilmemiştir. Kabaca bir sıralarsak: 

1) Hacı Bektaş namazında orucunda bir zahid, yani aşırı ibadet düşkünü 

şeriatçı bir Sünni müslüman. 

2) Ahmet Yesevi tarafından Anadolu’da Türklüğü ve Türkçeyi yaymak 

için gönderilmiş bir Türk şeyhi. 

3) Anadolu’yu Türkleştiren ve İslamlaştıran alp erenlerin başı, bir fetihçi. 

4) 1240’da doğup 1337-8’de dünyadan göçen Hacı Bektaş beylerle sultanlarla 

iyi uzlaşmış ve Osmanlı işbirlikçisi bir Hanefi tarikat kurucusu. 

5) Dünyadan elini eteğini çekmiş, tek başına inziva hücresinde “riyazat 

ve ibadetle iştigal edip” kerametler göstermiş bir ermiş. 

6) Babai halk ayaklanmasında gizlenmiş, ayaklanma bastırılınca birden 

ortaya çıkmış ‘meczup’ ve korkak bir derviş. 

Kuşkusuz Hacı Bektaş Veli bu kişiliklerin hiçbiri değildir ve olamaz! 

1 Öyleyse kimdir bu tarihsel kişilik? 

Biz Hacı Bektaş Veli’nin Alamut Nizari İsmailileriyle çok yakın bağı 

bulunan bir Bâtıni Dai’si olduğuna inanıyoruz. Burada önce bu ilişkileri 

ortaya koymaya çalışacağız: 

Hacı Bektaş Veli Bir Bâtıni Dai’siydi 

Hacı Bektaş’ın Ahmet Yesevi’nin ölümünden en az kırk yıl sonra doğmasına 

rağmen, onun tarafından Anadolu’yu “Türkleştirmek” ve Türkçeyi 

yaymak, Anadolu’yu islamlaştırmak için gönderildiğini hâlâ ciddi 

ciddi ileri süren, yazıp çizenler var. Yıllar önce bu anlayışa Abdülbaki 

Gölpınarlı haklı olarak şu yanıtı vermişti: 

“Hacı Bektaş’ın, Mevlana’ya karşı Türk harsını koruduğu, hatta 

onun bir Türkçü olduğu ve başında Ahmet Yesevi’nin bulunduğu bir 

teşkilat tarafından bu maksatla Anadolu’ya gönderildiği gibi, kargaları 

bile güldürecek hükümler verenler çıktı.” 2 

Elbette ki, Hacı Bektaş’ın soyunun İmam Musa Kazım’a (ö.799) kadar 

çıkması, onun Türk-Türkmen olmasına da engel değildir. Yedinci 

İmam Musa Kazım’ın ölümüyle on birinci kuşaktan Hacı Bektaş’ın doğumu 

arasında tam dörtyüz yıl var. Sadece adı geçen İmam’ın halefi 

İmam Rıza ve diğer oğullarının değil, 8. yüzyılın başlarından beri Hasan 

ve Hüseyin soylular zaten İran, Horasan, Daylam, Tabaristan, Afganistan 

ve Türkistan’a yayılmış ve evlilik ilişkileri kurmuş bulunuyorlardı. 

Onlar da bölgelerindeki etnik gruplar ve kültürleriyle iç içe karışıp 

kaynaşmışlardı. 

Hacı Bektaş Veli, Yesevi yolunun yolcusu olduğunu söylemenin 

bilimsel tutarlılığı yoktur. Tarihsel olarak Nişabur’da geçen olaylar ve 

Horasan bölgesindeki Moğol saldırıları gözönünde tutulacak olursa gerçeğin 

çok farklı olduğu görülecektir. Hacı Bektaş 1200’ün ilk on yılı 

içinde doğmuş olduğuna göre, Lokman Perende’den olsa olsa okuma 

yazma öğrenmiş ve ilk dinsel bilgilerini almış olmalıdır. Lokman Perende, 

Ahmet Yesevi’nin halifesi olmuş olsa bile, ondan çocuk yaşlarda 

ders alan Hacı Bektaş’ın Yeseviliği öğrenip, ona bağlanması olası görülmüyor. 

Abdülbaki Gölpınarlı bu konuda, “hasılı bizce, Ahmet-i Yesevi 

nasıl şöhreti yüzünden Bektaşi geleneğine sokulmuşsa, Lokman da bu 

geleneğe sokulmuş ve bu zata Hacı Bektaş’a hocalık ettirilmiştir” diyor. 3 

Kuşkusuz bu kişiler sadece “şöhretleri” yüzünden değil, Hacı Bektaş’ın 

“menkıbe”lerinin yazıya geçirildiği dönemin (1480’li yıllar) Osmanlı 

siyasetinin gereği olarak Vilayetname’ye sokulmuştur. Gölpınarlı’nın 

asıl Mevlana Celaleddin adlı yapıtında, Hacı Bektaş Veli hakkındaki 

aşağıdaki saptaması çok yerindedir: 

“Hacı Bektaş, bütün manasıyla batıni inanışların mürevvici (yayıcısı, 

propagandasını yapan) bir batıni dai’siydi. Bunu ‘Makalat’ açıkça 

gösterdiği gibi en eski kaynakların Bektaşilik hakkında verdikleri 

malumat da teyid eder...” 4 

Hacı Bektaş Veli Ailesi ve Nişabur Kenti 

Hacı Bektaş ailesiyle birlikte, doğduğu kent olan Nişabur’dan en geç 

1221’in Mart ayında –daha erken de olabilir– ayrılmak zorunda kalmıştır. 

Çünkü kent Nisan ayının ikinci haftasında Moğol ordusu tarafından 

kuşatıldı. Kendisi henüz 11-14 yaşları arasındadır. Belki de 

Vilayetname’de anlatıldığı gibi, babası “İbrahim el-Sani, Tanrının 

rahmetine varmıştı.” Ayrıca aynı paragrafta, “padişahlığı Hacı Bektaş 

Veli’ye arzettiler, kabul etmedi. Padişahlığı, amcazadelerinden olan ve 

Musa-el Sani evladından Seyyid Hasan’a verdiler” denilmektedir. 

Bu gerçek Nişabur padişahlığı değil, gönül padişahlığıdır. Belli ki, 

Hacı Bektaş’ın henüz çocuk olması dolayısıyla, babasının yerine Seyyid 

Hasan seçilmiştir. Bu kişi kaynaklara göre Abdal Musa’nın dedesidir. 

Eğer İbrahim el-Sani Nişabur’da ölmüşse, aile ve aileye bağlı olanlar 

Seyyid Hasan’ın önderliğinde Nişabur’dan çıkıp yollara düşmüştür. 

Burada biraz Nişabur’dan sözetmek gerekecek: Sünni Selçuklu önderi 

Tuğrul Bey 1038’de Nişabur’u alıp, kendisini bu kentte sultan ilan 

etmişti. Nişabur 1142’de, İsmaililiğe eğilim duyan Selçuklu Prensi Atsız 

tarafından ele geçirilmiş ve ancak bir süre sonra Nişabur’la birlikte 

Sencer tüm Horasan’a yeniden egemen olmuştur. Önemli İranlı bilge 

ve ozan, “Doğu’nun büyük aklı” diye nitelenen Nasır Husrev, 1052 yılında 

Horasan hücceti, yani Fatımi İsmaili baş dai’si olarak karargâhını 

Belh’de kurmuş; oradan Nişabur ve Horasan’ın diğer kentlerine İsmaili 

propagandasını yönetiyordu. Hasan Sabbah’ın Alamut Nizari devletini 

kurmasından ölümüne kadar (1090-1124) ve ölümünden sonraki Alamut 

şeflerinin, Melikşah (1063-1092) ve oğullarıyla mücadeleleri boyunca 

İsmaili dai’leri İsfahan’da Belh ve Nişabur’da çok geniş propagandaya 

girişmişler ve Onikimamcı Şiilerden kendilerine büyük katılımlar olmuştu. 

Bunlar Sünni Selçuk oğullarının baskılarından ötürü akın akın 

Hasan Sabbah’ın kalelerine (dar-ül hicralara) gidip yerleşiyorlardı. Kentlerde 

kalanlar da gizli ilişkiler içerisindeydiler. 5 Hacı Bektaş Veli’nin 

babasının ve dedesinin bu olaylarla ilişkileri olmadıkları söylenemez. 

Kısacası bu kent, bölgedeki Harezmşahlar, Karahitaylı ve Selçuklular 

arasındaki çekişmeler arasında birinden diğerine sıkça el değiştiriyordu. 

Son olarak; 

“10 Nisan 1221, Cumartesi günü Moğolların eline geçen Nişabur 

şehrinin sonu (Merv’den) daha acıklı oldu. Halkı katledilerek tamamıyla 

tahrip edilen kent tarla haline getirilip üzerinde çift sürüldü. Gizlenerek 

sağ kalanları da imha etmek için bir Mogol komutanı bu 400 kişi 

ile harabeler arasına bırakıldı.” 6 

Kuşkusuz Hacı Bektaş ailesi ve yandaşlarının, yerle bir edilmiş, 

tarla gibi sürülmüş Nişabur’a bir daha geri gelmiş olmaları düşünülemezdi. 

O zaman bu aile nereye yerleşmiş ve ergenlik çağına yeni girmiş 

bulunan Hacı Bektaş eğitimini nerede görmüştü? Farid Daftary, 

Moğolların Horasanı istila ettikleri yıllar ve Horasan’ın batıdan sınır 

komşusu Kuhistan bölgesindeki Nizari kalelerinin durumu hakkında 

şu bilgileri veriyor: 

“Alamut İmamı Alaaddin Muhammed III’ün (1221-1255) ilk yıllarıydı. 

Sünni ulema dahil, Mogolların önünden kaçan çok sayıda Horasanlı 

göçmenler gelerek Kuhistan bölgesindeki Nizari İsmaili kalelerine 

sığındılar. İsmaililer aralarına katılmış olan sığınmacılarla herşeylerini 

paylaştılar. Doğrusu, Kuhistan Nizarilerinin bilgin önderi Şihabeddin 

mültecilere öylesine iyi ve cömert davrandı ki bu, Nizari bölgesinden 


SERÇEÞME 

Alamut’a şikayetler bile oldu; hazinenin kaynakları üzerinde olumsuz etkilenmelerden 

yakınılıyordu. Alamut’tan onun yerine atanmış olan yeni 

muhteşim Şemseddin Muhammed de mültecilerde eşit derecede saygı ve 

hayranlık uyandırdı. Bu olayları, 1224-1226 arasında üç kez Kuhistan’ı 

ziyaret etmiş bulunan Sünni kadı Osman bin Sirac al-Din al Cuzcani 

anlatmaktadır. Hatta Şemseddin ile savaşmakta olan Sünni Sistanlılar 

adına diplomatik görüşmeler yapmıştı.” 

Hacı Bektaş ve Şemseddin Muhammed Tebrizi 

Demek ki, Hacı Bektaş’ın aile çevresi ve yandaşları da en geç 1221 yılı 

ortalarında, Kuhistan’daki İsmaili kalelerinden birine sığınmışlardı. Büyük 

olasılıkla bu kale, Nizari valisinin oturduğu Şahdiz kalesiydi. Hacı 

Bektaş’ın, daha sonra 1223 yılı sonunda Alamut tarafından Kuhistan 

yöneticisi olarak atanan yeni İmamın büyük üvey kardeşi Şemseddin 

Muhammed bin Hasan İhtiyar (çok sonraları Şemseddin Tebrizi adıyla 

tanınacaktır) ile kurduğu ilişki yaşamlarının son dönemlerine kadar sürecektir. 

Genç Hacı Bektaş’ın Şemseddin Muhammed gibi birinin koruması 

altına girmiş olmasıyla bâtıni eğitimini, Nizari İsmaililerden, almış 

olabileceği bir gerçeklik olarak karşımıza çıkıyor. 

Hacı Bektaş, Şahdiz ya da Alamut Nizari Medresesi ve kitaplığında 

tüm dai’lerin okuduğu, Kur’an ve hadislerin bâtıni yorumlarıyla birlikte 

İmam Cafer’e atfedilen risaleler ve onun bâtıni yorumcularının yapıtlarından 

olan Ummu’l kitab, Mansur el-Yamani’nin Risalat el-alim ve’l 

Ghulam, ve asıl İhvan-ı Safa Risaleleri, Nasır Husrev’in tüm yapıtları 

(Vechi Din, Sefername ve diğerleri), Hasan Sabbah’ın Dört Faslı ve 

Sergüzeşt’ini, ve özellikle 1164’de Büyük Kıyamet Çağrısı’nı ilan eden 

Alamut İmamı Zikri Selam Hasan II’nin ve Hasan Sabbah’ın düşünceleri 

çerçevesinde, İsmaililiğin yeniden düzenlenip açıklığa kavuşturulmuş 

ilke ve buyruklarını içeren Haft Bab-ı Baba Sayyidina, vb., yapıtlarını 

okuyup yetişmiş bir İsmaili dai’siydi. Makalat’ında da bu kitaplardan 

yansımaları rahatlıkla görebiliriz. 

Anlaşılıyor ki, babasının amcası oğlu Seyyid Hasan ailesi ve bazı 

yandaşlarıyla Azerbaycan’da Hoy kentine yerleştiklerinde, Hacı Bektaş 

ve kardeşi Menteş, birlikte Nizari İsmaili eğitim kamplarında, medreselerinde 

eğitim ve öğretimlerini sürdürüyorlardı. Hacı Bektaş, İsmaililer 

arasında on yıldan fazla kalmış olmalıdır. 1230’lu yılların içinde bir İsmaili 

dai’si olarak dava misyonu yüklenip seyahatlara çıkmıştır. Bu görevleri 

de yetiştiricisi, öğretmeni Şemseddin’nin önerisi ve Alamut İmamı 

Alaeddin Muhammed III’nin (1221-1255) onayıyla yüklenmiştir. Dai’ler 

listesinin çıkartılması ve görevlerin onaylanıp icazet verilmesi, Fatımi 

İsmailileri zamanından beri gelenekselleşmiş-resmileşmişti. 7 Kuşkusuz 

Alamut’taki dai’ler listesi, büyük kitaplık ve arşivlerinin 1257’da toptan 

yakılıp yok edilmesi dolayısıyla ele geçmemiş bulunmaktadır. 

Hacı Bektaş bir bâtıni İsmaili Dai’si olarak önce Hindistan’a gitmiş 

olabilir. Bu dava gezisi, Şemseddin Muhammed Tebrizi’nin Multan, Pencap 

ve Gucerat’ta İsmaililiği yaydığı döneme rastlar. Onun Hindistan’ı 

gezmiş olabileceği, Vilayetname’deki Güvenç Abdal söylencesinden anlaşılmaktadır. 

Söylencede Hacı Bektaş Veli, Güvenç Abdal’ı Delhi’deki 

kuyumcu müridinden bin altın neziri (adağı) almaya göndermiştir. 

Otuz yaşlarındaki genç İsmaili dai’si olarak bâtıni dervişi Hacı 

Bektaş’ın son durağı Rum diyarı, yani Anadolu olmuştur. Görüldüğü 

gibi onu Anadolu’ya gönderen Ahmet Yesevi değil, bağlı bulunduğu İsmaili 

Hüccet’i Şemseddin Muhammed el-Tebrizi ve Alamut İmamı Alaeddin 

Muhammed III (1221-1255) olmuştur. Alamut’tan Horasanlı Baba 

İlyas’a yeni bilgiler, belki buyruk getirmiş ve onun hizmetine girmiştir. 

Hacı Bektaş’ın başından beri içinde ve stratejik katkılarda bulunduğu 

Baba İlyas ve Baba İshak’ın yönettiği Babai Halk hareketinden 

Alamut’un habersiz olduğu zaten düşünülemez. Yönetim düzeyinde, Celaleddin 

Hasan III zamanında (1210-1221) bile Anadolu’da Alamut’un 

büyük bir otoritesi olduğunu gösteren bazı tarihsel belgeler 8 sözkonusu 

olması dışında, en büyük Selçuklu Sultanı Alaaddin bile her yıl Alamut’a 

vergi veriyordu. 9 

Baba İlyas’ın piri olan Dede Garkın’ın Ebu’l Vefa yolağından olduğunu 

ve dolayısıyla Baba İlyas ile Baba İshak’ın Ebu’l Vefa’ya bağlı bulunduklarını 

Osmanlı tarihçileri ve menakıbname yazarları da söylemektedirler. 

Dipnot 7’de değindiğimiz Fatımi İsmaililerin X. yüzyılı başlarındaki 

listede Ebul Vefa, Daylam Baş Dai’si olarak geçiyor. Olasıdır 

ki, yaşamının son zamanlarında ise Irak’ta Bağdad baş dai’si görevinde 

bulunmuş olup, Ebul Vefa Bağdadi adıyla anılmaktadır. Ayrıca anımsatalım; 

İsmaililer kendi aralarında Alamut önderlerine “Baba Seyyidina”, 

yani ‘Baba Efendimiz’ diye çağrılıyordu. Oysa Vilayetname’de Hacı 

Bektaş’ı ziyarete gelmiş olduklarından sözedilen Horasanlı Kalenderiler, 

Haydariler bu kılıkta dolaşan İsmaililerden başkası değildir. 

Sonuç olarak, Hacı Bektaş Veli, 1257’de Alamut’un Moğollar tarafından 

yerle bir edilmesi sonucu İsmaililerle ilişkisini kesmiş midir? Bilemiyoruz, 

ama bâtıni inancın doruğunda; zamanın kurtarıcı imamı gibi 

ortaya çıkıp, Alamut İmamlarının temsil ettiği Ali’nin donuna bürünmüştür. 

Haft Bab-ı Baba Seyyidina’ya göre zamanın İmamı Ali’yi temsil 

ediyor, bütün İsmaili inançlıların her biri de Salman’nın makamında 

bulunuyordu, yani birer Salman idiler. Aynı şekilde bunu bir çok Alevi- 

Bektaşi ozanı işlemiştir. Örneğin XV. yüzyıldan Hasan Dede (ö.1469) 

bir nefesinde, 

Yerlerin göklerin binasın düzen 

Ak üstünde kara yazılar yazan 

Engür şerbetini Kırklara ezen 

Hünkâr Hacı Bektaş Ali kendidir 

Kul Hasan’ım var mı sözümde yalan 

Münkirin gönlünü gümana salan 

Doksan günlük yolu kuşlukta alan 

Hünkâr Hacı Bektaş Veli kendidir 

derken, Şah İsmail Hatayi (ö.1524) yedi kıtalık bir düvazimamıyla 

muhiplerini “Ali’ye Salman olmaya çağırıyor”: 

Muhammed’e gönül kat ki 

Cahd edip rehbere yet ki 

Bir Gerçek’ten etek tut ki 

Ali’ye Salman olasın 

Hacı Bektaş Veli’nin Makalat’ı da 

Onun Bâtıniliğinin Önemli Kanıtıdır 

Hacı Bektaş Veli Makalat’ında, insan olmak, kendini tanımak için sadece 

şeriatın yetmediğini, inancı tamamlamak ve “Hak ile hak olmak, 

onunla birleşmek için” tarikat, marifet ve hakikat kapılarını da geçmek 

gerektiğini anlatmıştır: 

“İnsandan ulusu yoktur... Arifler marifet tahtı üzerinde oturur. Tanrıyla 

söyleşirler, konuşurlar. Ali’ye sordular, ‘Tanrı’ya, görürmüsün 

ki taparsın?’ Ali der: ‘Görmesem tapmaz idim” 

diyor. Bu anlayış Sünniliğe sığar mı? Şeriatta bu sözleri söyleyen kâfirdir. 

“…Akıldan yararlanmasını bilen için gizli bir şey yoktur. Bilim evrenin 

tüm değerlerinin üzerindedir. Bilimle gidilmeyen yolun sonu 

karanlıktır...” 

Akıl ve bilim hakkında söylediği bu türden sözlerin şeriat dogmalarıyla 

hiçbir ilgisi yoktur ? Ayrıca Makalat’ta Hacı Bektaş kendisine bağlı 

olanların ibadetlerini de gösteriyor, sonunu da “insanoğlu için en önemli 

ibadet; doğruluk ve insan sevgisidir” diye bağlıyor. 10 

Gönlü, Kabe’ye benzeten Hacı Bektaş Veli, 

“Kabe’de ihram giymek demek, hakkı batıldan seçmektir. Ve ham 

yoldan taş arıtmak, Kabe’de Arafatta taş atmaya, kendi nefsini (kötü) 

heveslerini depelemek ise Kabe’de kurban kesmeğe benzer” 

diyor. 11 Bu ifadeler, Sünni İslamın Hac şartını yoksaymaktır, reddidir. 

Arafatta şeytan taşlayacağına, yoldaki taşları temizle; hem sen hem 

başkaları rahat yürürsünüz anlamına gelir. Hacı Bektaş’ın önderliğini 

yaptığı, kendi fadesiyle “Marifet ve Hakikat makamlarının” ehli olan 

“arifl er ve muhibler zümresidir”, yani bâtıni Alevi inançlılardır. Onlar 

için 8 Ağustos 1164 yılında Alamut’ta ilan edilen “Büyük Kıyamet Çağrısı” 

ilkeleriyle “tatil-i Şeriat” dönemi başlamıştır; Şeriat tam 842 yıldır 

tatilden dönemedi. 12 

NOTLAR: 

1 İ, Kaygusuz, Hünkar Hacı Bektaş Veli, Alev Yay,, Istanbul, 1998, s. 6-9. 

2 A, Gölpınarlı, Mevlana Celaleddin, 4. Basım, İstanbul-1985, s. 237. 

3 Vilayetname, Hazırlayan: Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul, 1990, s. 103. 

4 A, Gölpınarlı, Mevlana Celaleddin, 4. Basım, İstanbul, 1985, s. 239-40. 

5 Farhad Daftary, İsmailis, Their History and Doctrines, s. 204-216. 

6 V. V. Barthold, Çev. Prof. Dr. Dursun Yıldız, Türkistan, TTK Yayınları, 

Ankara, 1991, s. 472, 558, 560; dpnt. 385. 

7 Burada Fatımiler döneminden bir örneği, bizi yakından ilgilendirmesi 

dolayısıyla vermekte yarar var: X. yüzyılın başlarında, Rey kenti başkadısı 

olan Abul Cabbar Hamdani (936-1025), “Tathbit Dala’ il Nubuwwat” 

kitabında (s. 180) Kahire’yi ziyaret eden dai’ler listesinde Abul Vefa-ül 

Daylami adı geçmektedir. Bu kişi daha sonra Abul Vefa Bagdadi adıyla 

tanıdığımız (1100’lerde öldüğü bilinen, Mineyikli soyağacına göre Zeyd 

soylu (annesi Kürt) olan Abul Vefa olamaz mı? 

8 O, Turan, Türkiye Selçukluları Resmi Vesikalar, Ankara, 1988, s. 106-108. 

9 Al Hamawi, al- Tarikh-i al-Mansuri, s.340. Ak. F. Daftary, İsmailis. s. 420. 

10 Hacı Bektaş Veli, Makalat, Haz. S, Aytekin, Ankara, 1961, s. 32, 36, 73. 

11 Makalat, s. 75. 

l2 Bu büyük gün için bkz. İ. Kaygusuz, Nizari İsmaili Devletini Kurucusu 

Hasan Sabbah ve Alamut, Su Yayınları, İstanbul, 2004, s. 85-89. 

Aralık 2006 7

SERÇEÞME 

HEİDELBERG ÜNİVERSİTESİ’NDE YAPILAN BİRİNCİ ULUSLARARASI ALEVİLİK SEMPOZYUMU 

Tarihte Alevi Ocaklarının Rolü ve Geleceği 

Almanya Alevi Birlikleri Federasyonu eski genel sekreteri Hasan 

Gazi Öğütçü Dede, Prof. Dr. Raoul Motika ve Dr. Robert 

Langer’in düzenlediği “Alevilerin Tarihine ve İnanç Dünyasına 

Yön Vermiş Ocak Düzeni ve Dedelik Kurumunun Tarihi, Kaynakları, Etnografyası 

ve Sosyolojisi” konulu Birinci Uluslararası Alevilik Sempozyumu, 

1-2 Aralık tarihlerinde Almanya’nın Heidelberg Üniversitesi’nde 

yapıldı. 

Strasbourg Üniversitesi’nden Prof. Dr. Irénè Mélikoff ve Heidelberg 

Üniversitesi’nden Prof. Dr. Michael Ursinus’un himayesi altında toplanan 

sempozyumun birinci günü öğleden sonra AABF Dedeler Kurulu Başkanı 

Cafer Kaplan’ın okuduğu gülbeng ile başladı. Açılış töreninde Heidelberg 

Üniversitesi’nin Rektör Prof. Dr. Silke Leopold. Prof. Dr. Gregor 

Ahn, İslam Bilimcisi Prof. Dr. Michail Ursinus, Hamburg Üniversitesi 

Türkoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Raoul Motika, ve ABD’nin New York 

eyaletindeki Hofstra Üniversitesi’nden din tarihçisi ve sosyologu Prof. 

Dr. Markus Dressler konuşmalar yaptı. Ardından Faysal İlhan, Gürani 

Doğan ve Kemal Erarslan deyişler söyledi ve dede kızları Elmas Polat, 

Zeynep Sevim, Selver Çağlayan, Zehra Sevim, Zehra Çalışkan ve Ziynet 

Kutlu semah döndü. 

Recai Aksu 

Hasan Öğütçü konuşmasında sempozyumun amacının, Alevilerin 

tarihi, yazılı belgeleri ve tapınç törenleri üzerine uluslararası alanda yapılan 

araştırma ve incelemeleri kamuoyu ile paylaşmak olduğunu belirtti. 

Gelecekte Alevi ocakları ve tarihi üzerine daha geniş araştırmaları 

özendirmek istediklerini ifade ederek şunları söyledi: 

“Aleviliğin yazılı kaynaklara sahip olmadığı görüşü yanlış ve yanıltıcı. 

Anadolu’da köklü geleneğe sahip Şah İbrahim Veli ve Dede Kargın 

Ocaklarına ait tarihi belgelerin fotokopilerinin Heidelberg Üniversitesine 

verilmesi ile başlayan, geçtiğimiz yaz Heidelberg Üniversitesi 

ile Malatya bölgesinde yaptığımız alan araştırmasından sonra, Ocak 

ve Dedelik kurumu, Dedelere ait el yazmaları ve Ocakların geleceği 

üzerine aldığımız sempozyum kararını hayata geçirdik.” 

Kimler Katıldı 

İrene Melikoff’un sağlık nedenleriyle katılamadığı sempozyumun ikinci 

günü bildiri sunumlarına ayrılmıştı. Birinci oturuma İngiltere’nin Bristol 

Üniversitesi’nden Dr. David Shankland başkanlık etti. Bu oturumda 

New York’tan Prof. Marcus Dressler, “Çağdaş Dedelik: Uluslar arası 

Alevi Cemaatında Dinsel Otorite ve Ritüel Uzmanlığı”; Ankara’dan 

Hamza Aksüt, “Osmanlı Tarihinde Şah İbrahim Veli ve Dede Kargın 

Ocağı”; Londra’dan İsmail Kaygusuz, “Ocaklar Tarihinde Kutsal Bir 

Şahsiyet Olarak Hacı Bektaş Veli” konulu sunumları yaptı. 

İkinci oturumun başkanlığını Hollanda’nın Leiden Üniversitesi’nden 

Prof. Martin Van Bruinessen yaptı. Bu oturumda, Ankara’dan Dr. Mehmet 

Fuat Bozkurt, “Ocaklar ve Çeşitli Buyruk Gelenekleri’; Berlin’den 

Anke Otter-Beaujean, “Umuma Açık Kütüphanelerde Şeyh Safi Buyruğu 

Tarzında Metinler”; Heidelberg Üniversitesi öğretim görevlisi Johannes 

Zimmerman, “Osmanlı Ansiklopedi ve Lügatlerinde Alevi Ocak ve Dede 

Kavramları”; Heidelberg Üniversitesi’nden cand. phil. Janine Karolewski 

“Ocak, Dedeler ve Elyazmaları: Alevi Ayin-i Ceminin Yazımı ve Yayımı” 

konulu sunumlar yapıldı. 

Öğleden sonra yapılan üçüncü oturuma Heidelberg Üniversitesi’nden 

Dr. Robert Langer başkanlık etti. Bu oturumda İsviçre’nin Bern kentinden 

Dr. Hüseyin Ağuiçenoğlu, “Alevi Dedelerinin Dil ve Etnik Kimlik 

ve Aşiret Sisteminin Rolü”; Dr. David Shankland, “Batı ve Orta 

Anadolu’daki Dedelik”; Fransa’nın Lille kentinden Dr. Elise Massicard, 

“Cumhuriyet Döneminde Ulusoy Ocağı: Soya Dayanan Dinsel Otorite 

ve Dönümüş Çalışmaları” konulu sunumları yaptı. 

Dördüncü oturuma Prof. Markus Dressler başkanlık yaptı. Bu oturuma 

İstanbul’dan Dr. Ali Yaman, “Yakın Tarihte Ocak Sisteminin Gelişmesi”; 

Dicle Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ahmet Taşgın “Kentsel Dedelik 

ve Ocak Sistemi: Gaziantep’te Bir Din Sosyolojisi Araştırması”; 

Giessen’nden Dr. Beatrice Hendrich, “Alevilikte Cinsiyet ve Din Uzmanlığı” 

konulu sunumlar yapıldı. 

En son yapılan tartışma bölümünü Hamburg Üniversitesi Türkoloji 

Bölümünden Prof. Dr. Raoul Motika yönetti. Bu bölümde Hasan Gazi 

Öğütçü, “Çağdaş Bir Kurum Olarak Ocak”; İsmail Kaplan ve AABF 

Eğitim sorumlusu İsmail Kaplan, “AABF Modeline Göre Dede Eğitimi”; 

ve Dr. Robert Langer tartışmaya temel olan sunumları yaptılar. 


SERÇEÞME 

SEMPOZYUMA KATILAN YABANCI ARAŞTIRMACILARIN SUNDUKLARI BİLDİRİLERDEN ÖZETLER 

Cumhuriyet Türkiye’sinde 

Ulusoy Ailesi 

Elise Massicard 

Hacı Bektaş soyundan gelenlerin cumhuriyet 

Türkiye’sinde Alevilik içerisindeki gelişimi ele 

alan Massicard, “Ulusoy ailesi dini otoritesini 

keramet ya da müstesna bir inayet olarak değil, 

daha ziyade taşınması güç bir sorumluluk 

olarak görmektedirler.” diyerek Çelebi/Ulusoy 

ailesinin dini otorite, itibar ve nüfuz kaybettiğini 

belirtiyor. Bunun toplumsal süreçlerle 

bağlantılı olduğunu belirtiyor: 

“Çelebi ailesinin durumun etkileyen ana 

hadise 1925 tarihinde tarikatların ve dolayısıyla 

Bektaşi tarikatının kapatılmasıdır.” 

Ancak ailenin dini fonksiyonunun gayrı 

resmi olarak devam ettiğini belirten Massicard, 

aile içinde çıkan sorunların dini otoritenin parçalanmasına 

etkide bulunduğunu belirtiyor. 

“Anlaşmazlığın temelinde ruhani liderlikle 

ilgili miras kuralları sorunu yatmaktadır: 

Veliettin Çelebinin haleflerine göre yalnızca 

bir mürşidin oğulları mürşit olabilirler. 

Ahmet Çelebi’nin haleflerine … ailenin en 

yaşlı erkeğinin mürşit olması gerektiğini 

savunan ikinci bakış açısı … geçerli görünmemekte.” 

Ailenin durumunu etkileyen diğer süreç 

siyaset. 1950 sonrasında Aleviler Ulusoyların 

otoritesini tanıyordu, bu oya dönüştürülebilirdi. 

Bu da aileyi siyasi partiler için çekici kılıyordu. 

Aileden bazıları farklı siyasi partilerden 

aday oldu ve seçildi. “Hatta bazen birbirlerine 

karşı aday bile oldular” diyen Massicard şöyle 

devam ediyor: 

“1960’lı yılların sonlarında Türkiye Birlik 

Partisi’nde (TBP) … bir aile stratejisinin 

izleri görülmektedir. ... O zamanlar mürşit 

olan Feyzullah 1966’da partinin kurucuları 

arasındaydı; partinin ilk katıldığı 1969 seçimlerinde 

Ulusoy ailesinden aday olanlar 

dörtten az olmayıp her biri kendi seçim bölgesinde 

liste başında yer almış ve dördünden 

üçü de seçilmişti. Ancak bu mutabakat 

üzün sürmedi. 1969’da seçilen parlamento 

açık bir çoğunluk çıkaramamış ve TBP sekiz 

milletvekili ile stratejik hakem rolüne 

bürünmüştü. 1970’de Demirel hükümetinin 

güvenoyuna ihtiyacı vardı. Yeni seçilen 

solcu TBP’nin yönetimi ve mürşit Feyzullah 

güvenoyu vermemişlerdi. Ancak parti 

içerisinden beş milletvekili -bunlardan üçü 

Ulusoy ailesinden seçilmiş olan milletvekilleriydi- 

hükümete güvenoyu vermişlerdi. 

Bu da milletvekillerinin parti disiplinine 

aykırı davranmaktan dolayı partiden uzaklaştırılmalarını 

beraberinde getirmiştir. Bu 

yeterli görülmemiş, bu milletvekilleri … 

ağır bir dini ceza olan ‘yol düşkünü’ ilan 

edil mişlerdir.” 

Bu değerlendirmenin ardından Massicard, 

sürecin sonucunu şöyle özetliyor: 

“Bu politik düzenleme aile içerisinde tartışmalara 

ve anlaşmazlıklara, dışardan ise 

sert eleştirilere kısaca aile otoritesinin zayıflamasına 

neden oldu.” 

Sonuç bölümünde “Ulusoy ailesinin bugünkü 

dini otoritesi ne durumdadır?” sorusunu 

Massicard, şöyle yanıtlamaktadır: 

“Alevilerin çoğu Ulusoylara daha eleştirel, 

ama saygıyla bakmaktadırlar. ... Bugün 

Ulusoy ailesi 1960’lı yıllarda Alevi hareketinde 

üstlendikleri rolden daha az önemli 

rol oynamakta. ... Veliettin Hürrem’in 2006 

Ağustos’unda Hacıbektaş’ta Cem’e katılması 

kuraldan ziyade istisnadır. Ulusoy ailesi 

... ne Alevi hareketinde ne de Alevilikteki 

dini merasimlerde bir birliğin oluşması 

konusunda sözünü geçirebilmiştir. 90’lı 

yıl ların başlarında Alevi `törenleri ve Alevi 

hareketi içinde dini otorite konusunda 

söz sahibi olmak üzere kurulması denenen 

aile vakfı ise iç çatışma ve hizipleşmelerden 

dolayı başarısızlıkla sonuçlanmıştır. ” 

Cem Ayininin Yazıya 

Geçirilmesi 

Janina Karolewski 

1950’li yıllara kadar Alevi cem ayininin yapılışı 

ile ilgili bilgiler sözlü, yazılı ve mimetik 

olarak aktarılarak korunmuştur. Törensel metinler 

ezberlenerek, törensel hareketler ise mimetik, 

yani törende görülen davranışları taklit 

ederek, aktarılmıştır. 

Köy topluluklarının çözülmesiyle, genç 

nesiller ile eski nesillerin ruhani kişileri arasındaki 

bağlantı kopmuştur. İşleyen rivayet 

zinciri kopmuştur. 

İlke kez Malatya, Hekimhan, Bıcır köyünde 

yaşayan iki dede dini bilgilerini Latin harflerine 

aktarmıştır. Bu çalışmada 1953 ve 1955 

yıllarında yapılan ayinlerin akışı yazılı olarak 

tarif edilmiş. Buyruk metinlerinde olmayan 

nefesler ve dualar ayinin akışı içerisinde yazıya 

dökülmüştür. 

Günümüzde Alevi topluluğunun söylenceleri 

yazıya dökmekte ve sözlü aktarım arka plana 

itilmektedir. Bu yolla buyruk metinlerinden 

farklı yeni bir metin türü ortaya çıkmaktadır. 

Dedelerin kayıtlarına göre 1950’li yıllarda 

Alevi törenlerinin görgü işlevini devam ettirmeye 

ve korumaya çalışıldığı söylenebilir. 

Artık böyle bir şeyi düşünmek olanaksızdır, 

çünkü geleneklerde bir kopma yaşanmıştır ve 

bugünkü sosyo-ekonomik koşullar elverişli 

değildir. 

Daha 1950’1i yıllarda farklılaşan sosyoekonomik 

şartlarda Alevi öğretisini aktarma 

yönteminin devam edemeyeceği anlaşılmış ve 

farklı arayışlara girilmiştir. 

Çağdaş Alevilikte Dedelik 

Markus Dressler 

Geleneksel Alevi cemaatinde dedeler dini ve 

sosyal yaşamı düzenleme yetkisine sahipken, 

80’li yıllara gelindiğinde siyasi ve toplumsal 

gelişmeler dedelerin bu rollerinin aşınmasına 

yol açmıştır. Güdülen laiklik politikası dedelerin 

geleneksel toplumsal rolünü etkilemiş, esas 

neden ise sosyo-ekonomik gelişmeler olmuştur. 

20 yüzyılın ortalarında şehre göç hareketi 

Alevi toplumunun sosyal yapısını değiştirmiş, 

bu koşullar dede talip ilişkisinin çözülmesini 

beraberinde getirmiştir. Aynı zamanda 60’lı ve 

70’li yıllarda Aleviler arasında yükselen solculuk 

dalgası dedeleri ve dedeliği sömürgeci 

sistemin feodal temsilcileri olarak görmüş, bu 

da dedelik itibarının yitirilmesinde önemli bir 

rol oynamıştır. 

Bunlar olurken şehirlerde bir Alevi orta sınıfı 

oluşmuştur. Alevi toplumunda geleneksel 

hiyerarşik düzenin ortadan kalkarken, daha 

sonra Aleviliğin yeniden canlanmasına önayak 

olacak yeni bir Alevi seçkinleri tabakası oluşmuştur. 

Aleviliğin yeniden uyanışıyla beraber 

dedeler yeniden saygı kazanmaya başlamış; geleneğin 

taşınması ve Alevilik uygulamalarının 

diriltilmesinde onlara yeni bir pay ve önemli 

bir görev düşmüştür. 

Bugün şehirlerde oluşan yeni Alevi topluluklarında 

dedeler geleneksel bağları aramadan 

görevini yerine getirmektedirler. Dede 

otoritesinin merkezi bugün ayin-i cemdir, ama 

diğer sosyal ve toplumsal temsil işlevleri sınırlanmıştır. 

Yeni Alevi seçkinleri ise Alevi kuruluşları 

ve medya aracılığıyla bu temsil rolünü 

üstlenmektedirler. Ayin-i cem gibi dedelik görevlerini 

kendi kendilerine öğrenen çok sayıda 

dede bulunmaktadır. Bu sorunu çözmek için 

cem el kitapları yayınlanırken, çağdaş Alevilikte 

dedeliğin yeni formları ve dedelik eğitimi 

üzerine tartışmalar devam etmektedir. Modernlik 

yanlısı Aleviler, dedelik kurumunun 

hayatta kalabilmesi için tüm merasim ve ayinlerin 

merkezileşmesi ve homojenleştirilmesi 

gerektiğini savunurken, gelenekçiler bunun 

Aleviliğin zenginliğini ve çoğulculuğu öldüreceğini 

savunmaktadırlar. 

Değişen Dede-Talip İlişkisi 

David Shankland 

İngiliz araştırmacı David Shankland, tebliğini 

şöyle tanıtıyor: 

“Aleviliğin kalbi olan … dedeliğin soydan 

geliyor olması eskiden olduğu kadar bugün 

de Alevilik için önemli bir sorun olarak görülüyor. 

Aleviliğin geçirdiği değişim, toplum 

üyelerinin dedeliğin doğuştan kazanılan 

bir makam olmasını kabul etmeye ne 

kadar hazır oldukları ile doğrudan alakalı. 

Belli ki bu meselenin özellikle Avrupa’da, 

Aleviliğin nasıl idare edileceği ve öğretileceği 

üzerine büyük etkisi olacak.” 

Modernleşme ile aileden gelen makamların 

yerlerini öğrenim ve eğitimle kazanılan 

konumlara bırakması gerektiği düşünülür diyen 

Shankland, tebliğine esas olan verilerin iç 

Anadolu’nun doğusundaki bir Alevi topluluğu 

üzerine yaptığı saha çalışmasından derlendiğini 

ve bu verilerin Türkiye’nin geneli için ne 

kadar geçerli olduğuna karar vermenin güç olduğunu 

vurguluyor. 

Dedelerin önce köy toplumundaki rollerine 

değiniyor. “Sadece dede soyundan gelenler 

Aleviliğin ilkelerini öğretebildiğine göre onlar 

dini önderler, ama rolleri bundan ibaret değil.” 

diyen Shankland şunları belirtiyor: Köy içinde 

Alevi kültürü bir bütünlüğe sahip; Alevi birey 

bir dedeyi takip ediyor, yolu seçiyor, belli kurallara 

göre davranıyor, Aleviliğin prensiplerini 

takip ederek yaşıyor. Ama şehirlere taşınma 

ile hayat tarzında değişiklikler ortaya çıkıyor. 

Geleneksel örf ve adetlerin uygulanması azalıyor; 

cem törenine katılım azalıyor; Dede ile talip 

arasındaki ilişki değişiyor; dede taliplerine 

önceki kadar yakın olamıyor. 

Köylülerde baskın fikir dedenin soydan gelmesib 

Okula gitmenin tek başına dede olmak 

için yeterli olmayacağı oldu. Dernekleşmeyi ve 

Almanya’da Aleviliğin okullarda öğretilmesine 

karşı değiller, aksine buna olumlu bir gelişme 

olarak görüyorlar. Böylece bir paradoksa 

ulaşmış oluyoruz; Aynı topluluk hem herkese 

açık olan bir inanç sistemi istiyor, öte yandan 

soydan gelen dini önderliği tercih ediyor. 

Aralık 2006 9

SERÇEÞME 

Bremen Alevi Evi Derneği Kuruluş Yıldönümü Paneli 

Bremen Alevi Evi Derneği’nin, 8 Aralık Cuma günü yapılan 

Kuruluş Yıldönümü Panel’ine konuşmacı olarak Londra’dan araştırmacı-yazar İsmail Kaygusuz davetliydi. 

İsmail Kaygusuz’un yaptığı “Alamut (Nizari) İsmaililiği ve Anadolu’da Yaşayan 

Alevilikle İlişkileri-Etkileşimi” konulu sunumun metni Alevi Akademisi internet sitesinde okunabilir: 

 

BREMEN ALEVİ EVİ DERNEĞİ’NİN KURULUŞ YILDÖNÜMÜ PANELİNDE DERNEĞİN POST DEDESİNİN YAPTIĞI KONUŞMA 

Giriş Gülbengi 

Cümlenizin cemaline aşk-ı muhabbetimle, Gerçeğin demine Hü! 

Dil benden himmet cemalinizden, destur ve nefes pirimden ola! 

Meydanımız, gönüllerimiz ve zihinlerimiz, 

Ehli-Beyit nuru ile aydın ola! 

Cümle art niyetler ve şerler aramızdan def ola! 

Muhabbetimize kırkların, birlik ve beraberlik ruhu mihman ola! 

Kelama gelen cümle canların ilhamları, insan sevgisi, 

iyi niyet, hoşgörü ve dostluktan yana, dolu ola! 

Gerçeğin demine Hü! 

Değerli canlar, 

Alevilik, teolojik anlamda, gnostik bir inanç biçimidir, yani gerçeği 

semavi dinlerde olduğu gibi dogmatik kurallarla değil, kutsallaştırdığı-mistik 

değerlerini, bir bilgisellik süreci içinde algılayıp yorumlayan 

evrensel bir öğretidir. Bir başka söyleyişle inanç ile bilginin harmanlanmasıdır. 

Dün akşam Dedemiz, Cem erkânı ile inancımızın yüce değerleriyle 

gönüllerinizi nurlandırdı. Bu akşam ise değerli misafirlerimizin, aydınlarımızın 

ve bilim adamlarımızın bize sunacakları eğitim semineri bizler 

için bir aydınlanma erkânı. 

Değerli konuklarımızın anlatacakları konulara uygun olarak ben de 

bilgim, görgüm ve yeteneğim ölçüsünde bir gönül hizmetinde bulunmaya 

çalışacağım. 

Bu niyetle, kendi inanç ve kültürüne dönme, sahip olma ve onu çağımız 

toplumu şartlarında yaşamak isteyen Aleviliğin ve özel olarak bizim 

camiamızın bu yıl içinde yaşadığımız sorun ve sıkıntılara derman 

olması dileğiyle, inanç ve kültürümüzün en yüce değerlerinden biri olan 

gönül olgusunu, sizinle paylaşmak istiyorum. 

Önce gönül olgusunun Alevi inanç ve kültürü içindeki farklı alanlarından 

ve farklı boyutlarından örnekler sunmaya çalışacağım. Sonra 

zâhiri ve bâtıni anlamını, tarihsel süreç içinde oluşum özelliklerini ve en 

sonunda da bu değerin güncel önemine değinmeye çalışacağım. 

Gönül Olgusunun Alevilikteki Yeri 

Bana göre Alevi inanç ve kültürünün geçerli tariflerinden biri de, Aleviliğin 

bir gönül yolu olduğudur... 

Alevilik tabular, yasaklar ve cezalandırmalar gibi dogmatik kurallarla 

sınırlı bir inanç değildir. Alevilik, hem inanmada, hem elvermede 

hem de ikrarlarda kişinin özgür iradesini temel alan, bir gönül kararıdır. 

Bu nedenle, “yol bir, sürek bin” diyoruz. Bu özgür irade ve gönül kararı, 

Aleviliği bir inanca benzetmeye çabalayan asimilasyoncu, şeriatçı yaklaşımlara 

bir cevaptır. 

Gönül, Alevilikteki tüm erkân kapılarının anahtarıdır. Cem’i yürütecek 

olan Dede, posta oturmadan önce cemaatten gönül rızalığı ister. 

Cem’de ibadet erkânına girilmeden önce, Dede cemaate katılan canların 

Bir Gönül Hizmeti 

Dr. Hüsnü Kaya Dede 

gönül birliğini sorgular. Cem’de söylenen nefes, deyiş ve duvaz-ı imamlar 

gönül yolunun gereklerini, değerlerini dile getirerek, çaresiz, umutsuz 

ve zayıf canlara güç verirler. Bu yolda kırılmış ve incinmiş gönülleri 

yüceltmeye çalışırlar. Dede’lerinin erkânlarda söyledikleri tüm gülbenglerin 

ortak dili, gönül yüceliğini işler: 

“Dâr çeken gönüller didar görsün, 

Gönlün, gönül yolundan ayrı düşmesin 

Canınız sağ, gönlünüz yüce olsun” 

Dede bir gönül mimarı olarak, Cem’e katılan canların gönüllerini 

zenginleştirir. Buna Cem’de gönüllerin aydınlatılması ve nurlanması denir. 

Tüm erkânlarda alınıp-verilen ikrarların amacı da canlar arası gönül 

birliklerini kurmak, denetlemek ve geliştirmektir. Bu sayede kişiye sosyal 

ve kolektif bilinç kazandırılır. Bu anlamıyla gönül, Alevi bireyinin 

kişilik edinmesinde bir toplumsallaşma aracıdır. 

Alevilikte gönül, mistik anlamda kutsal saydığımız değerlere bir 

mekân teşkil eder. Alevilik, Tanrı’yı insanın üstünde ve dışında değil, 

onun gönlünde arar. 

Gönül olgusunun zengin bir şekilde işlendiği bir diğer alan Alevi 

inancında, bireysel ve toplumsal yaşamın davranış normlarını belirleyen, 

Alevi etiği veya edep-erkân dediğimiz ahlaki yaşam alanıdır. 

Bu yüzden bilen kişi için gerek günlük ilişkilerde, gerekse erkânlarda 

gönül kırmak suç kabul edilir. hatırlayacağınız gibi, Erkânlarda, Dede 

cemaate sorar, “Kırdığınız, incittiğiniz bir can var mı?” ya da “Kırılmış 

ve incinmiş gönüller varsa, bile gelsin, dile gelsin!” Gönül kırmak suç 

sayıldığı gibi, inançsal anlamda da günah kabul edilir. 12 İmam Matem 

Döneminde gönül kırmak, günahtır ve niyetin son bulmasına sebeptir. 

Gönül olgusunun çok zengin işlendiği bir alan da ozan-deyiş geleneğidir. 

Çalıp söyleyen her ozan ve âşık, gönül olgusuyla kutsiyetlerini, 

hakkını, sitemini, özlemlerini ve mesajlarını dile getirmişlerdir. Bu 

yüzden, içinde gönül kelimesi geçmeyen çok az Alevi deyişi vardır. Bu 

deyişlerden bazıları, hemen her kesin ezber bildikleridir. 

Ozan-deyiş geleneğinde işlenen gönül olgusu, yasaklar altında yaşamak 

zorunda bırakılan, yazılı anlatım şansı bulamayan Alevi inanç-kültürünün 

bir türlü yakılıp yok edilemeyen kütüphanesidir; asimile edemedikleri 

hafızasıdır ve denetleyemedikleri gizli iletişim yollarıdır. 

Bu özelliklerinden dolayı gönül yolu ve gönül bilgisi, Aleviliğin olmazsa 

olmaz inanç dinamiklerinden biridir. 

Gönül Olgusunun Zâhiri ve Bâtıni Anlamı 

Önce bir açıklamayı gerekli buluyorum. Ben konuya inandığım, bildiğim 

gibi bir yorum getirirken, bunların mutlak doğru olduğu şeklinde bir 

yanlış anlaşılmaya yol açmamasını dilerim. 

Gönül olgusu, zâhiri tanıtım ve anlam itibariyle insanın duygusal yaşamının 

bir işlevidir, yani, tamamen öznel bir olgudur. İnsan vücudunda 

ne anatomik ne de fizyolojik anlamda bu işlevi yapan belli bir organ veya 


SERÇEÞME 

fonksiyon yoktur. Ancak bu biyolojik gerçeğe rağmen gönül, çok farklı 

coğrafyalarda ve kültürlerde insanlar tarafından bir olgu olarak dile gelmiştir. 

Alevilik dışındaki inanç ve kültürlerde dile gelen gönül, aşk olarak 

nitelenen duygusal ilişkilerin özlem ve sitemleri olarak dile gelir. Alevilikte 

işlenen gönül, bir çok alanı, anlamı ve söyleyiş biçimini kapsayan 

derin, mecazi, gizemli ve bilgi yüklü bir zenginlikte işlenir. 

Bâtıni anlamda gönül insanda mistik, etik ve gizemli bir mekândır. 

Bu mekân vücudun belli bir yerinde değil, geometrik şekli üçgen olan 

bir alandır. Bir köşesi nişanı akıl olan beyinde; bir köşesi sembolü sevgi 

olan kalpte; bir köşesi ise anlamı iman olan vicdan-terazisindedir. 

Mekân olarak gönül hem bu üçünün birliğidir, hem de bunların ahenkli 

bir harmonisidir. 

Sayı, alan ve geometri gizeminden anlayanlar bilir ki bu düzen, zannedildiği 

gibi tesadüfü olmayıp, belli nesnel gerçekliği anlatan gizemli 

bir mirastır. Gönül denen, akıl, sevgi ve iman üçlemesinin tarihsel oluşum 

sürecine, Aleviliğin gelişim sürecine paralel olarak, bu üçlemeyi 

oluştukları sıraya göre doğrulayan süreçlerin olduğuna şahit oluruz. 

Ìnanç tarihinde ilk defa Ehli-Beyit kökenli Mutezile taraftarları, o 

güne kadar geçerli olan mitolojik tanrı, evren ve insan anlayışına karşı, 

inançta bilgiyi ve aklı önde tutan bir anlayışla şunları söylerler: 

Tanrı, üstümüzde, dışımızda, korku verici, cezalandırıcı şekli şemali 

olan bir varlık değildir, O, her şeyi yaratan bir cevherdir, bir ışıktır, bir 

nur’dur. Bu cevher her varlıkta var, amma aynı oranda değil, en çok insanda. 

Bu yüzden gerçeği ancak insan idrak edebilir. Tanrısal özü insanda 

idrak eden bu cevher, akıldır, yeri de beyindir. 

Aynı şekilde Tanrının insanları alın yazıları ile yaratıp; bu alın yazılarına 

göre yaşamak zorunda olan insanı öbür dünyada, yargılaması 

diye bir şey olamaz. O dönemlerde İslami düşüncenin en gelişmiş merkezi 

olan Basra’da, başını Hasan Basri’nin çektiği bu anlayışa karşı çıkan 

Ìmam Hasan soyundan olduğu bilinen Vasıl bin Ata’nın, Tanrı, insan, 

alınyazısı, günah ve cezalandırma konularındaki söylemleri özellikle 

Ehli-Beyit ve hariciler arasında geniş taraftar bulur. Vasiliye veya Mütezile 

ekolü olarak bilinen bu anlayış ve taraftarlar Karmati toplum düzeninin 

inanç felsefesini de etkilemiştir. 

Basra’da başlayan bu anlayış, daha sonra Mısır’da kurulacak olan ismailli 

Fatımililerin fikirleri ile daha da zenginleştirilerek, Südur-teorisi 

ve Kâmil-insan anlayışına varır. Bu dönemin özelliği, o güne kadar yalnız 

duygu ile ifade edilen mitolojik inanç anlayışına karşı, inançta aklın 

hem mistik bir kudret olduğu, hem de bu cevherin ancak gerçeği idrak 

edebileceğini savunan bir anlayışın ortaya çıkmasıdır. 

Basra ve Mısır’da bu gelişmeler olurken, Horasan’da komşu bulundukları 

Hint ve Budist düşüncelerden esinlenen Hz. Ali taraftarları arasında, 

İslamın mitolojik tanrı-insan ve evren anlayışına karşı Melameti 

temelli, sufi derviş akımları gelişir. Bunlar da, tanrının insanların üstünde 

ve dışında olmadığını; tanrı denen şeyin her şeyin içinde olan ilahi 

bir nur olduğunu; bu nurun insanın zikrinde ve eylemlerinde olduğunu; 

insan bu nura zikr ettiği ve hizmet ettiği zaman onu kendi cemalinde 

biriktirerek onunla bir olur: Mansur’un En el Hak demesi bu gerçeğin 

bir yaşanma örneğidir. 

Bu inanış ve düşüncedeki sufi dervişler, farklı yörelerde ve farklı 

zamanlarda, Yesevi, Kalenderi, Haydari ve Vefai dervişleri olarak, 

Anadolu’ya gelmeden önce Horasan erenleri, Anadolu’ya gelişten sonra 

Rum erenleri veya Anadolu erenleri olarak bilinirler. 

Böylece Basra’daki akıl yoluna Horasan’da sevginin yeri kalp (yürek) 

olan melamet aşkı eklenir. 

Gönül bilgisinin oluşumunda önemli bir durak da Alamut’tur. Hasan 

Sabah kuramında işlenen gönül bilgisi sayesinde, insanlar ölümün korkusunu 

yenerek, iman ve cesaret sayesinde tek insanların neleri yapabileceklerin 

örnekleri bilenlere malumdur. 

Bu süreçleri, gelişmeleri harmanlayan, yeni bir senteze kavuşturan 

son durak ise Anadolu Alevi-Bektaşi Tasavvufu olacaktır. Bu dönemdeki 

gönül bilgisine geçmeden bu zamanların Piri Yunus’u dinleyelim: 

Çalış, kazan, ye, yedir 

Bir gönül ele getir 

Bir gönül ziyareti 

Bin Kabe’den yeğrektir 

Yunus Emre der Hoca, 

Gerekse bin var Hac’ca 

Hepsinden iyi 

Bir gönülle girmektir. 

Bu süreç, düşünen ve söylenenlere, eylem denilen, davranış-disiplininin 

eklenmesidir. Temel içerik, bilineni içe kapanıp,derin anlamak; bu 

sayede cemalindeki tanrısal özü fark etmek; davranışlarını buna odaklayıp, 

bu öz adına gönül hizmetinde bulunmak; bunun verdiği derin sevgi 

ve haz ile dolarak, ermişliği yakalamaktır. Bu, tasavvuf ehli için ermişliğe 

varan meditatif ibadet disiplinidir. Bu aşama da dergâh bir kurumlaşma 

dönemidir. Bu aşamada mana aleminin gizemi, dergâh bilgi ve 

disiplini içinde geliştirilir. 

İnsan önce kendi vicdan terazisinde, kendini tanımalı. Bu aşamaya 

“gönül kapısını aralama” denir. Sonra, insan aklını ve inancını kullanarak 

gerçek denen şeyin ne olduğunu araştırmalı. Buna sezgi aşaması 

denir. Bundan sonra da kendini bilmiş bir şekilde imamını, sezgisini ve 

aklını kullanarak gerçeğe varır. Buna da ariflik, kâmillik veya ermişlik 

safhası denir. Dört Kapı, Kırk Makam, bu evrede gönül üzerine kurulu 

içeriklerin öğrenme disiplini ve ibadetinin uygulama alanındaki basamaklarıdır. 

Eğer anlatabildimse, Aleviliğin tarihsel oluşum süreci içinde, gönül 

bilgisinin yeri olan.beyin, kalp ve iman tahtasının, gönül bilgisindeki 

oluşum sırasını ve bunların birbirlerini nasıl tamamladıkları hakkında 

bilgilendirmeye çalıştım. 

Gönül Bilgisinin Güncel Gerekliliği ve Önemi 

Şuna kesinlikle inanıyorum ki Alevilik geliştikçe, gelecekte gönül bilgisi 

üzerine çok şeyler yazılıp söylenecektir. 

Her insan kendini, mayalandığı toplumun inanç-kültürü ile bireysel 

edinmelerin odak noktasında bulur. Alevi bireyi olarak bizim de mayalandığımız 

gönül bilgisini, inanç kültürünün gerçek mistik değerlerini 

doğru tanıyıp, algıladığımızda insan olarak içinde bulunduğumuz toplumsal 

yaşamda daha dengeli ve mutlu olacağımıza inanıyorum. 

Gönül bilgisini öğrenmek ve onu yaşam pratiğine geçirmek Alevi 

inançlı bireyler için kişiliklerini inanç yolu ile yüceltme anlamında bir 

eğitim yoludur. Gönül bilgisi, bütünsellik ve farkında olma boyutunun 

birlikte yaşandığ 

ı ve işlendiği bir meditasyondur. Gönül bilgisinin kavranması Alevi 

hareketinin içinde bulunduğu kısır tartışmalara, kişisel çekişmelere ve 

yöresel-geleneksel anlayışlara karşı bir dermandır. Gönül bilgisi, canlar 

için bir aydınlanma, nurlanma gerekliliğidir. Gönül bilgisi, bir yol gerekliliğidir. 

Benim kısaca sunmaya çalıştığım gönül bilgisi, tarihsel gelişimi, 

felsefi gizemi, mistik içeriği, meditatif ibadet boyutu ve psiko-sosyal 

kimlik edinmedeki önemi açısından bir deryadır. Araştırdıkça beni hayranlık 

içinde bırakan noktalardan bir tanesi, diğer inanç ve kültürlerden 

çok farklı ve çok önce inancımızda bu kadar gizemli, zengin ve derin 

bilginin var oluşudur. 

Bir dede olarak ceddim bana gönül bilgisi gibi bir hazinemizin var olduğunu 

bana ayan etmiş, amma şu andaki kerametim ve nefesim bu hazineye 

yalnız başına varmaya yetmiyor. Amma şunu seziyorum, oldukça 

derinlerde olan bu mirasa, bu hazineye tek tek kişilerin değil, bu yolla 

gönüllü niyet ve hizmet etmeye hazır canların ortak çaba ve birliklerin 

varacağına inanıyorum. 

Bilgim, yeteneğim ve zamanım ölçüsünde, size bir gönül hizmetinde 

bulunmaya çalıştım. Bu niyetle hizmet etmeyi arzularken, anlatım ve 

üslubumda oluşmuş kusur ve eksiklerimin cemalinizce hoş görülmesini 

dilerim. 

Cümlenizin öncelikle beni dinleme sabrını, doğru olarak kabul ettiğiniz 

gerekleri yerine getirme niyet ve hizmetini Hak yolunda bir hizmet 

kabul ediyor, bu niyet ve hizmetinizin Pir-Rehber-Gönül defterine kaydını 

Hak-Muhammet-Ali yolunun Divanından ve Dergâhından kabulüne 

dua ederim, 

Bitiş Gülbengi 

Dert, tasa ve sıkıntı içinde olan canların gönülleri 

Hak evliyalardan derman bula, 

Erenler, ulular, mürşit ve pirler, gönül yolunda kusur ve 

eksiklikleri olan canların günahlarını af eyleye, 

Yolunuz, inancınız ve ikrarlarınız Hak-evliyaların didarından, Ehli- 

Beytin katarından ve didarından, Mansur’un dâr’ından 

ve didarından ayrı düşmeye, 

Nuri cihanın mürşidi Ali’nin piri İmam Hüseynin, 

Bektaşi Veli’nin ve Ana Fatma’mızın 

erdem ve şefaatleri iki cihanda üzerinizde 

hazır ve nazır, daim ve kaim ola, 

Cümlenizin canı sağ, alnı ak, yüzü güleç, şansı açık ola 

Gönüllerinizden insan sevgisi, iyi niyet, hoşgörü, 

birlik ve beraberlik aşkından eksik olmaya 

Yolunuz gönül yolundan ayrı düşmeye cümlenizin gönüllerine 

aşk-ı niyazımla, 

Gerçeğin demine Hüüü.... 

Aralık 2006 11

Kaç seçim öncesidir böyle oluyor: Aleviler yine savruluyor. 

Üstelik bir önceki, daha önceki seçim dönemlerinde 

yaşanmış olanlardan dersler çıkarmadan, aynı şeyler 

yeniden yeniden yineleniyor. Yalpalama savrulmaya 

dönüşüyor. Alevi kurumlar sarsılıyor, onulmaz yaralar 

açılıyor. İç kanama, oksijen çadırını işaret ediyor. 

Yine deneylerden biliyoruz ki seçim fırtınası geçince, 

hava sakinleşecek, sular durulacak, taşlar yerine oturacak, 

yaralar sarılacak. Ama izleri de kalacak. 

Birlik Partisi, Barış Partisi deneylerini, en sağdan en 

sola siyasi parti kapılarını aşındırma olgularını, örtülü 

ödenek hikâyelerini de anımsadığımızda; “Bu neden 

böyle?”, sorusunu sormadan edemiyoruz. 

Gerçekten de bu neden böyle?.. Aleviler neden siyaseti 

beceremezler?.. Neden birbirlerine düşerler?.. Neden 

burjuva politikacılarının elinde oyuncak olurlar?.. Neden 

kendilerine büyük misyonlar, vizyonlar vehmederler? 

Neden siyaset alanında kuralları, kurumları, gelenekleri, 

mirasları yoktur?.. 

Çünkü köylüler. 

“Köylü” sıfatını küçümseyici bir anlamda kullanmıyorum. 

Köyde doğmuş olan, köyde yaşamakta olan 

anlamında kullanmıyorum, bir zihniyet, “bir anlayış, 

algılayış, hayata bakış” anlamında kullanıyorum. Ve 

böyle tanımladığımda da hem kaderci, teslimiyetçi, tanrıcı, 

gelenekçi, hem de çıkarcı, kurnaz, günübirlikçi bir 

değerler sisteminden söz ediyorum. 

Bu anlamda yaşamakta olduğumuz yerleşim biriminin hangi coğrafyada 

olduğu anlamını yitirir. Ankara, İzmir, Adana, Köln, Paris, Basel’de 

yaşasanız da köylüsünüzdür, Anadolu’nun herhangi bir köyünde yaşıyor 

olsanız da kentlisinizdir. Kent yaşamının temel aldığı değer ve ilişkiler 

sistemi “ilericidir”. Kent bu anlamda “ortak akıl”dır. İletişim, etkileşim, 

kolektivizm, işbölümü, fabrikadır. Bu kültür kurum ve kurumsallaşma 

üzerine oturur. 

Bu açıdan irdelediğimizde; Aleviler çoğunlukla, kentteki köylülerdir. 

Henüz kurumlarını yaratamamışlardır. Bu olgu onların suçu değildir. 

Zira yüzyıllardır kıra, dağa-bayıra, ormana sürülmüş, orada yaşamaya 

zorlanmışlardır. 

Sünnileri düşündüğümüzde ise 300 yıl hüküm süren Selçuklu 

Devleti’nde, 600 yıl ömre kavuşmuş Osmanlı Devleti’nde hükümran yetkilerin 

kullanıcısı oldukları gibi, bu yetkilerin konusu da olabilmişlerdir. 

Dolayısıyla, kendi hukuklarını, sanatlarını, mimarilerini, müziklerini, 

edebiyatlarını geleneklerini yaratabilmişler ve kuşaktan kuşağa aktarabilmişlerdir. 

Vergi toplamış, bütçe oluşturmuş, asker toplamış ordular 

kurabilmiş, diplomasi geliştirmiş (Hanedan ve saraydan ibaret de olsa) 

hiyerarşik bir yapı oluşturabilmiş, hak ve ödevleri tanımlayabilmişlerdir. 

Tarihsel süreç içinde dönemi değerlendirdiğimizde görebildiklerimiz 

bunlardır. 

Aleviler ise; kırda-köyde; korunma-sakınma dikkatlerini hep canlı 

tutarak geleneksel-feodal inanç temelli örgütlenmeleriyle, yer yer, zaman 

zaman katliamlara da maruz kalarak, bugüne dek, köyden kente 

dek gelebilmişlerdir. Bunu başarabilenlere ne mutlu. 

Ama onlar artık kentteler. 

Kendi sanatlarını, kültürlerini, kurumlarını, yaşam tarzlarını kent 

koşullarında yeniden yorumlamaya, yaratmaya çalışıyorlar. Yeni ilişki 

biçimleri oluşturma, mücadele biçimleri geliştirme, inatla var olabilme 

uğraşı içindeler. Toplum-topluluk-kesim olabilmeye, geleneksel kurumlar 

(dergâh-ocak-pir-mürşit, dede-talip-musahip) yerine modern, çağdaş 

örgütler (dernek-vakıf-federasyon-konfederasyon) oluşturmaya çalışıyorlar. 

Bu yolda ilerlerken sancılar çekiyorlar, köydeki yaşam biçimleri, 

kültürel, ekonomik ve sosyal ilişki kalıntıları ile kentteki (üstelik kapitalist 

üretim biçimi ağı içinde) yaşam biçimleri arasından, yeni bir sentezle, 

tarz-biçim-içerik oluşturmaya çalışıyorlar. 

Bu yol engebelidir. Tuzaklarla, tökezlemelerle doludur. Aynı zamanda 

sınav yeridir. 

Alevilik dün, buz altından akan bir dere iken, bugün, gün ışığında 

çağlayan bir nehirdir. Zaman zaman bulansa, taşa toprağa karışsa da... 

İşte bu bulunma hallerinden biri de yakın geçmişte (26 Kasım 2006) 

Alevi-Bektaşi Federasyonu (ABF) Kongresinde yaşandı. 

Bir dizi olumsuz gelişme iç kanamayla sonuçlandı. 

Bir hareket, oluşum, ideoloji, teori, felsefi görüş içinde fikir ayrılıkları 

olabilir. Fikirler birbirleriyle kendi terbiyeleri içinde karşı karşıya 

SERÇEÞME 

Seçim Geliyor, Aleviler Savruluyor 

Ali Balkız 

Kaç seçim öncesidir 

böyle oluyor: 

Aleviler yine savruluyor. 

Üstelik bir önceki, 

daha önceki seçim 

dönemlerinde 

yaşanmış olanlardan 

dersler çıkarmadan, 

aynı şeyler 

yeniden yeniden 

yineleniyor. 

Yalpalama 

savrulmaya dönüşüyor. 

Alevi kurumlar sarsılıyor, 

onulmaz yaralar açılıyor. 

İç kanama, 

oksijen çadırını 

işaret ediyor. 

gelebilirler, çarpışabilirler. Farklı fikirler, ne denli farklı 

da olsalar, aslında birbirlerini beslerler. Her biri ötekinin 

eksikliğini tamamlar, yanlışını giderir, sonuçta ise 

bütünlüğe ulaşılır. Netleşme sağlanır. Her kim ki karşı 

görüşten yararlanmaz, kördür, her kim ki karşı görüşe 

kulağını kapatır, sağırdır. Akıllı fikir sahipleri, öbür 

fikirden de yararlananlar, böylece kendi eksikliklerini 

de görebilenlerdir. Tarihin akışını belirleyen bütün fikir 

akımlarında yaşanan ayrışmaların bizlere gösterdiği 

gerçek budur. Ve o gerçek hep ileriyi işaret eder. Doğru 

fikirlerin ne denli doğru olup olmadıklarının denek taşı 

ise pratiktir. O nedenledir ki ustalar “Devrimci teori olmadan 

devrimci pratik olmaz”, derler. Eklerler: “Teori 

pratiği belirler, pratik döner teoriyi etkiler.” Bu olgu, 

devrimci, diyalektik bir bütünleşmedir. 

Bu her zaman böyle olmaz. 

Bir de kimi ayrılıklar-ayrışmalar vardır ki; fikir ayrılıklarından 

kaynaklanmaz, örgütlenme anlayışına, çalışma 

tarzına, yönetme biçimine, müttefikler belirleme 

tercihine göre de oluşabilir. Burada teorinin yerini (teorisyenler 

diyemeyeceğim) “aktörler” alır. Aktörler ise 

kendileri yazar, kendileri oynarlar. Aktörlerin ise bir tek 

şeye gereksinimleri vardır: Alkış, alkış, alkış... 

Alkışlar aktörlerin başını döndürür, düşünme yetilerini 

dumura uğratır. İnsana olmadık hatalar yaptırır. 

Ve elbette akı kara, karayı ak gösterme gibi bir beceri 

de kazandırır. 

Aktörler bu haliyle ve elbette sahne boyunca başarılıdırlar, izleyicileri 

de ikna ve mutlu etmişlerdir. Ama bir de tiyatro salonunun dışındaki 

yaşam vardır. Asıl denek yeri orasıdır, turnusol kağıdı oradadır. 

Bu açılardan 26 Kasım ABF Kongresine baktığımızda gördüklerimiz 

şunlardır. 

Öncelikle bu olağanüstü kongre hangi ihtiyaçtan doğmuştur?.. 

Bu kongreyi yurtdışı istemiştir. 

Çünkü yurtdışı, Alevi Hareketinin, temel kaynağı ve anayurdu olan 

Türkiye’de; kendisine; partner, ortak, omuzdaş, yoldaş, musahip olabilecek, 

kurumsal eksikliklerinden arınmış, demokratik işleyişini sürdürebilen, 

kişilikli, irade sahibi bir örgüt yerine, kendisine “hem aklıyla, 

hem cüzdanıyla bağlı”, şube statüsüne indirgenmiş bir yapı oluşturmak 

istemiştir. 

Anlaşılıyor ki ilişkiler eskiye dayanıyor. Turgut Öker, Hıdır Temel, 

Selahattin Özel, Zekeriya Gökpınar, İbrahim Arslan, Muharrem Erkân 

arkadaşları, Alevi kamuoyu Demokratik Barış Hareketi (DBH) ve Barış 

Partisi (BP) süreçlerinden anımsıyor. 

DBH’nın 1995’deki adı: “Alevilerin pazarlık partisi”ydi (Siyah Beyaz, 

25 Kasım 1995) ya da “Danışıklı Bölme Hareketi” (Cumhuriyet, 20 

Aralık 1995), Tansu Çiller’in de yakından ilgilendiği bu girişimin ilk 

kitlesel gövde gösterisi (Demokratik Barış Hareketi 1. Ulusal Toplantısı) 

25 Kasım 1995 tarihinde Ankara’da, Atatürk Spor Salonunda yapılmıştı. 

(25 Kasım 1995, Siyah Beyaz Gazetesi) 24 Aralık seçimlerine bir 

ay kalmıştı. Bu toplantıya yurtiçinden 500 otobüs, yurtdışından ise 18 

uçakla gelen Alevi yurttaşlar katılmıştı. Ancak valiliğinin çıkardığı kimi 

bürokratik engelleri Tansu Çiller çözmüştü. Yurtdışından gelen uçakların 

taşıdığı dostlarımız arasında, Almanya Alevi Birlikleri Federasyonu 

(AABF) Genel Başkanı Ali Rıza Gülçiçek ile Genel Sekreter Turgut 

Öker de vardı. Siyah Beyaz Gazetesinin (25 Kasım 1995) yazdığına göre; 

AABF seçimlerde kullanılmak üzere DBH’ya 200 milyar vermiş ve 18 

uçağın giderlerini de karşılamıştı. Bu toplantıda Alevi Bektaşi Temsilciler 

Meclisi Genel Sekreteri Selahattin Özel de bir destekleme konuşması 

yapmıştı. (Zaman Gazetesi, 25 Kasım 1995) Özel; “Bir Alevi girişimi 

olan bu hareket Alevileri artık aşmıştır.” diyordu. “Siyasete müdahale 

edeceğiz” sözünün o yıllardaki adı “pazarlık partisi” kurmaktı. Ancak 

evdeki hesaplar çarşıya uymuyor, bu parti uğruna 2 trilyon 520 milyar 

TL. harcayan (Rakamları Cumhuriyet’ten M. Balbay veriyor. 1 Eylül 

1996) Veziroğlu, “Türkiye’nin bir gerçeği... Parayı veren siyaseti yapar.” 

diyerek, parti kurucusu, başkan adayı, başkanı değil, patronu olduğunu 

ilan edince, belki daha başka nedenlerle de Gülçiçek ve Öker Geçici 

Yürütme Kurulu üyeliğinden istifa ederler. Dolayısıyla yurtdışında örgütlü 

73 dernek de desteklerini çekerler, 24 Aralık 1995 seçimlerinde 

DBH’nin bağımsız adayları arasında, Gaziantep’ten Zekeriya Gökpınar; 

18 Nisan 1999 seçimlerinde ise BP listelerinde, Amasya’dan Selahattin 

Özel, Tokat’tan Hıdır Temel ile Hatay’dan İbrahim Arslan da vardır. 


SERÇEÞME 

Öker, DBH’dan koptuktan yaklaşık 10 ay sonra, 29 Eylül 1996 günü 

Frankfurt’ta bir panelde konuya ilişkin şu cümleleri kurdu; 

“DBH başkalarının kötülüğü üzerine kuruldu. Kötü iyiyi de bitirir, 

hesap vermeye hazırım. Bu yanlış bir projeydi. Ama niyete bakalım. 

Oluşum sürecinde, dışarıdan bir güç gelip müdahale ettiği için bu 

yapıda değilim. Tercihim Avrupa örgütlenmesinden yanadır. Oluşum 

sürecinde bulundum. 24 Kasım 1995’ten beri yokum.” 

Temel ve Özel’in de adayları arasında olduğu BP ise 1999 seçimlerinde 

binde 18 oy alır. Ki Sayın Özel 1996 yılında Alevi örgütlenmesinden, 

(aktif görev alma anlamında) ayrılır. Dokuz yıl dinlendikten sonra 15 

Ekim 2005 tarihinde ABF 1. Olağan Genel Kurulunda 106 delegeden 

42’sinin oyunu alarak, sondan 2. sırada yönetime seçilir. ABF-GYK’sının 

ilk görev dağılımı toplantısında ise 17 kişilik GYK üyesinden 15’inin katıldığı 

toplantıda 8 üyenin oyunu alır ve Genel Başkan olur. 

ABF uyumlu çalışamadı; siyasete müdahale, yurtdışı ile ilişkiler, 

Hubyar sorunu, Sivas ve Hacıbektaş etkinlikleri, Su TV, önce Umut, sonra 

Yol TV konuları hep tartışılır oldu. Ve anılan kongreye gelindi. GYK 

içindeki görev değişiklikleri “Darbe” diye nitelendi. Sonuç biliniyor. 

Yeni Genel Sekreter Turan Eser arkadaşımız alevi.com’da dilediği 

kadar, “Bu kongrenin kaybedeni yok.” desin. Turgut Öker, Alevilerin 

Sesi’nde; “...darbe yapan zihniyete seyirci kalınamazdı. Bu Alevi öğretisi 

açısından da bir lekeydi ve bu lekenin ortadan kaldırılması gerekiyordu. 

... taraf olmak zorundaydık ve taraf olduk.” derken, Selahattin Özel; 

“Bununla Türkiye ve Avrupa Alevi hareketini bölme çabalarının önüne 

set çekilmiş oldu.” diye değerlendirdiler. 

Kongre sırasında yaşananları ve kürsüden söylenen sözleri anımsamak 

bile insanı utandırıyor. Paralar döküldü saçıldı, delegeler satın alındı, 

kimi “darbe”ler mubah, diğerleri günah sayıldı. 

Bunların içinden iki olay var ki; kongre salonu dışındaki Alevilerin 

de bunu bilmeye hakları var. 

Kılıçlar öyle keskin, sözler öyle ağır ki kol kırılıyor, ama işte yen içinde 

kalmıyor. Alevi hareketi içinde bunca emeğini, çabasını, önderliğini, 

aklını, kararlılığını ve yiğitliğini bildiğimiz Turgut Öker arkadaşımız, 

ömrünü, üniversite kariyerini bu yolda tüketmiş, emekli maaşı ile kredi 

kartını ABF’ye tahsis etmiş, 12 Mart Darbesi’nden sonra Ankara 1 No’lu 

Sıkıyönetim Mahkemesinde; Prof. Dr. Şerafettin Turan, Prof. Dr. Mustafa 

Akdağ, Doç. Özdemir Nutku ve Musa Çadırcı ile birlikte TCK’nın 

146/3. maddesinden yargılanmış Alevi Dünyası’nın Atilla Hoca’sı hakkında; 

kürsüden sesleniyordu: “Atilla Hoca söyle; Alevi misin, değil misin?” 

Atilla Hoca da söz sırası kendine gelince, kuzu kuzu yanıtlıyordu 

bu savcı sorusunu: Memleketim şurası, köyüm burası, 

annem şu, babam şu, akrabam falanca kişi diye. Aklına 

gelmiyordu Atilla Hoca’nın şu ulu söz: “Sorma be birader 

mezhebimizi, biz mezhep bilmeyiz, yolumuz vardır.” 

Atilla Hoca’nın çalışma tarzını, temposunu beğenmeyebilirsiniz. 

Fikirlerini, siyasi faaliyetlerini yanlış 

bulabilirsiniz. Bunu istediğinizce tartışabilirsiniz de, 

ama onun (ya da başka bir kimsenin) Alevi olmadığını 

tartışamazsınız. “Söyle bana sen Alevi misin, değil 

misin?” diye soramazsınız. Alevi hareketi bu bağnazca 

tutumu çoktan aşmadı mı? Tayyip Bey; “Eğer Alevilik, 

Ali’yi sevmekse..” diye başlayan cümleler kurduğunda, 

hop oturup hop kalkan bizler, nasıl olur da içimizden ya 

da dışımızdan birinin annesini-babasını merak ederiz. 

Atilla Hoca, verdiği yanıtta bir şeyi eksik bıraktı!.. 

“Vallahi da billahi de, Hz. Hüseyin’in başı için ki, Hz. Ali’nin kılıcına 

geleyim ki Aleviyim.” Demediği bir bu kaldı. 

İkinci olay, daha doğrusu can acıtıcı söz ise; Hacı Bektaş Veli Anadolu 

Kültür Vakfı (BHVAKV) Genel Başkanı Ercan Geçmez’e ait. Geçmez, 

niçin yurtdışından yana olduklarını gerekçelendirirken, Pir Sultan 

Abdal Kültür Derneği (PSAKD) delegelerine sesleniyordu: “Sizin Genel 

Merkez binanızı yurtdışı almadı mı?...” Böylece onları biraz mahcup olmaya, 

biraz kadir-kıymet bilmeye davet ediyordu. 

Konuyu herkes gibi Geçmez de biliyor kuşkusuz. 2 Temmuz katliamı 

sonrası bütün Alevi dünyası isyanlarda ve ağıt halindeyken, Sivas’ta 

kaybettiğimiz sevgili canlarımızın geride kalan yakınlarına, dünyanın 

her tarafından dayanışma sesleri geldi. Birçok yerde geceler düzenlendi, 

paralar toplandı. Bu paralar tutanaklarla Türkiye’ye getirilip, ailelere 

dağıtılmak üzere PSAKD’nin o günkü yöneticilerine teslim edildi. 

Ancak aileler bu paraları kabul etmediler. Daire alalım, şehitlerimizin 

adını, anısını ve mücadelelerini ölümsüzleştirmek adına müze yapalım 

dediler. PSAKD de kendi kasası ile bu paraları da birleştirerek, bir daire 

aldı, salonu da müze yaptı. Gelen-giden bütün akçeli işleri de liste liste 

dergisinde yayınladı. 

Konu bu. 

On dört yıl sonra PSAKD’nin yüzüne vurulan “ayıp!” bu. 

Alevilik olgusu 

doğduğundan beri 

siyasidir. 

Selçuklu’dan bu yana, 

devlete 

hep itiraz etmiştir, 

hep hak talep etmiştir, 

hep özgürlük istemiştir, 

hep isyan etmiştir. 

PSAKD’nin ayıbı bundan ibaret olsun. Ama adama sormazlar mı 

“Dinime küfreden bari Müslüman olsa” diye?... Yirmi iki Alevi örgütünün 

ortak parasını, arsa parasını, 3 trilyon TL’yi ne yaptınız?.. Bir kalemde 

700 milyon TL ödeyerek oturduğunuz o binayı hacizden kurtarma 

yetkisini size kim verdi? Bu parayı nasıl tükettiğiniz, sonuçta binanızın 

altına Tıp Merkezi’ne o Yeşil Sermaye’yi nasıl getirdiniz?.. Vicdanınız 

buna nasıl elverdi?.. Ali Doğan mezarından kalksa, kahrından bir kez 

daha ölmez mi?.. “Atilla Hoca kredi kartı ile ABF’nin giderlerini karşılarken; 

HBVAKV’nın kaç yöneticisi, vakıftan kaç lira maaş alıyor?” diye 

sormazlar mı?... 

Sizler siyasete falan müdahale edemezsiniz. Olsa olsa kongrelere müdahale 

edersiniz. 

İşte yıllardır bu böyle olduğu içindir ki hiçbir siyaset adamı, hiçbir 

parti Alevi kurumlarını adam yerine koymuyor, onları ciddiye bile almıyor. 

Dinliyor, kahve ikram ediyor ve gönderiyorlar. 

Bu seçimde de olacak olan budur. 

Bir TV’miz olsun denildi. Su TV doğdu. 

Ne güzel. 

AABF sorumluluk üstlendi, kefil oldu. Toplantılar, dayanışma geceleri 

düzenledi. 

Hepimiz heyecanlandık. Destekler verdik. Programlar düzenledik. 

Artık en ücra köşelere bile sesimizi ulaştırabilecektik. Alevi yurttaşlar 

arasında çanak anten takma yarışı başladı. Geçen yaz Alevi etkinliklerinde 

patlamalar yaşandı. 

Sonra denildi ki: Su TV artık bizim değil, Umut TV’yi kuracağız, bunu 

sahiplenin. Umut, umut olmaktan çıkış olmalı ki şimdilerde Yol’dayız. 

Yol’a gelin diyorlar. Yol, yarın Göl olursa şaşırmasın Aleviler. 

Siyasete böyle müdahale edilecek. 

DBH ve BP dönemlerinde olduğu gibi. 

Sahi, nedir bu “Siyasete Müdahale” meselesi. 

Alevilik olgusu doğduğundan beri siyasidir. Selçuklu’dan bu yana, 

devlete hep itiraz etmiştir, hep hak talep etmiştir, hep özgürlük istemiştir, 

hep isyan etmiştir. Hep katledilmiştir. Taleplerinden yine de vazgeçmemiştir. 

Bugün de demokrasi istiyorlar, başka bir şey değil. Dedelik, 

ozanlık kurumları, dergâhlar, ocaklar hep bunun için varolmuşlardır. 

Her ozanımızın dizesinde, her dedemizin duasında siyaset vardır. 

Kaldı ki yaşamın hangi alanı vardır ki siyasetten yalıtılmış olsun. 

Bugün; yurtiçinde-yurtdışında bunca dernek, şube, genel merkez, federasyon, 

konfederasyon niye var ki?.. Yaptıkları etkinlikler, toplantılar, 

bildiriler, yürüyüşler, sloganlar, görüşmeler, mahkemeler duruşmalar ne 

adınadır?.. Yazdıkları kitaplar, çıkardıkları dergiler, kurdukları radyolar, 

televizyonlar ne adınadır?.. Var olduklarını, bir kimlik 

taşıdıklarını, bir hak öznesi olduklarını göstermek ve 

kabul ettirmek için değil midir? Kamuoyu oluşturmak, 

haklı olduklarına dair herkesi inandırmak, destek almak, 

devleti, meclisi, hükümeti ikna etmek, zorlamak, 

böylece özledikleri demokratik koşullara ulaşmak adına 

değil midir?.. Bundan âlâ siyaset hangisidir?.. 

Yok eğer kastedilen, her seçim döneminde olduğu 

gibi; parti parti dolaşmak; milletvekilliği pazarlığı yapmak 

ise o işin adı “siyasete müdahale değil, siyasetten 

nemalanma”dır. Bu ise toplumsal değil, kişisel bir meseledir. 

Bu kurnazlığı ise siyasi partiler de Aleviler de 

deneyleriyle bilirler. 

Evet, her seçim döneminde; siyasi duyarlılık üst düzeye 

tırmanır. Halkın her kesiminin (Esnaf-çiftçi-işçiöğrenci, 

kadın, gençlik, işveren, Alevi, Sünni, Kürt, Türk) sorunları 

daha da yoğun olarak gündeme gelir, tartışılır. Bu duyarlı dönem; herkes 

için olduğu denli Aleviler için de önemli bir fırsattır. Bu fırsatı akıllıca 

değerlendirmenin yolu, TV’lerimizden yayınlayacağımız kitlesel gösterilerin 

ekran fotoğraflarını siyasilerin “gözüne sokma, şantaj yapma” 

kurnazlığından geçmez. Köylülük dediğim şey işte tam da buna tekabül 

eder. Köylü her hasat dönemi için alacağı ürünü düşünür, ürünü doğuran 

toprağı düşünmez. Yorar toprağı, kimyasını bozar. O yıl uğruna, gelecek 

yılları heba eder. Günübirlikçilik adına yarınlar karartılır. 

Siyasi duyarlılıkların en üst düzeye yükseldiği bu seçim dönemlerinde, 

Alevilere düşen görev; sorunlarını ve haklılıklarını insan hakları, 

eşitlik, sosyal adalet, hukukun üstünlüğü ve demokrasi bağlamında her 

düzeyde ve platformda tartışılır kılmaktır. 

Bu da ancak örgütler eliyle olur. Örgüt dediğimiz şey tabeladan ibaret 

değilse tabi. PSAKD şimdiye dek dokuz kongre yaptı. Neredeyse hepsinde 

seçimlere iki listeyle gidildi. İki listenin varlığı iki ayrı fikrin varlığı 

nedeniyledir. Yarışanlar fikirler olmuştur. Bu nedenle de belden aşağıya 

vurulmamıştır. Ve bu kongrelerde, listelerden biri ya da diğeri, hiçbir 

Alevi örgütü yöneticilerinin favori listesi olmamıştır. Çünkü PSAKD 

listelerindeki arkadaşlar buna izin vermemişlerdir. Dolayısıyla cesaret 

(Devamı 14. Sayfada) 

Aralık 2006 13

SERÇEÞME 

Feyzullah Çınar Anıldı 

Ahmet Koçak 

FEYZULLAH ÇINAR 4 Kasım günü ölümünün 

24. yılında Divriği Kültür Derneği’nin 

kendi lokalinde düzenlen bir toplantıyla anıldı. 

Toplantıya konuşmacı olarak halk ozanı Mahmut 

Erdal, kızı Hüsniye Çınar ve Çamşıhı Hüseyin 

Abdal Derneği Onursal Başkanı Haydar 

Yalçın katıldı. Açılışı DKD Başkanı Rıza Gürünlü 

yaptı: 

“Bu anmanın çok daha görkemli olması 

lazımdı. ‘Azımızı çok görün’ derler, kusurumuza 

bakmayın arkadaşlar.” 

Ali Haydar Yalçın konuşmasında bir anısını 

anlattı: 

“1965 veya 1966 yılları idi. Çamşıhı’da 

bazı köylerde ilkokul vardı, ama ortaokulumuz 

yoktu. Ortaokul yapmak için Çamşıhı 

Kültür Derneği bir gece düzenleme kararı 

aldı. Tepebaşı Gazinosu vardı. Tepebaşı 

Gazinosu tıklım tıklım dolu. Çamşıhlılar 

olarak ilk defa bir gece yapıyoruz orada. 

Program başladı. Feyzullah Çınar sahneye 

çıktı ve ‘Çamşıhı’na vardım harabe olmuş’ 

türküsünü söylediği zaman sanki yer gök 

inledi.” 

Daha sonra Mahmut Erdal da şunları söyledi: 

“56–57 yıllarında Feyzullah Çınar’la aldık 

sazımızı çıktık gurbete. Hamallık yaptık. 

Feyzullah’la birlikte patates, soğan çuvallarının 

üzerinde yatardık. Sırtımıza 70-80 

kiloluk patates veya soğanı yüklerlerdi 

Unkapanı’ndan Galata’ya 25 kuruşa götürürdük 

o yıllarda.” 

Hüsniye Çınar da babası hakkında şunları 

aktardı: 

“Hamallıkla başlayıp, belki de ozanlığın en 

güzel yerine çıkmıştır. Çünkü faziletliydi, 

çünkü dürüstü, namusluydu, adam gibi bir 

adamdı Feyzullah Çınar.... 

Kendi toplumumuz Feyzullah Çınar’ı geç 

fark etti, çünkü Feyzullah Çınar onundu. 

Onu fark etmesi gerekmiyordu, onun için 

bir şey yapması gerekmiyordu. Ama Avrupa 

onu daha önce fark etti… 

Feyzullah Çınar, devrimci hareketin önde 

gelenlerinden birisi oldu; Alevilik adına, 

olması gereken yerlerde oldu. Birileri ‘ben 

Aleviyim’ diyemezken, Feyzullah Çınar 

Yezidi karşısına alıp hesap sordu: ‘Nerede 

İmam Hüseyin’in hesabı, kanı nice oldu’ 

dedi. Beri tarafta 80 döneminde ‘Dağlara 

gel kardaş dağlara gel’ diye bağırırken, 

‘Hele Ulaş’a Ulaş’a. Ulaş benzerdi güneşe’ 

diye çağırırdı... 


Seçim Geliyor, Aleviler Savruluyor 

eden de olmamıştır. Keza öteki Alevi örgütlerinin seçim süreçlerinde, hiçbir dönemde PSAKD 

yöneticileri, kendilerine daha yakın bir liste arayışına girmemişlerdir. Demokratik yöntemlerle, 

herkes kendi işini kendisi görür, seçilen de seçilemeyen de bizim dostumuz, yoldaşımız, musahibimiz 

diye bakılmıştır. Türkiye’den hangi akıllının işi olmuştur, yurtdışındaki bir kongreye müdahale 

etmek, taraf tutmak?.. 

Yurtiçi-yurtdışı söz konusu olduğunda; düne kadar; kim neredeyse orada mücadele etsin anlayışında 

olan arkadaşlar; birdenbire coğrafyanın önemli olmadığını, bunu gözetmenin bölücülük 

olduğunu, Alevilerin dünyaca bir olduğunu dillendirmeye başladılar. 

Dünyanın nerelerine dek göçmüş, dağılmış olurlarsa olsunlar Aleviler, elbette aynı değerlere 

sahiptirler, sorunları, özlemleri aynıdır. Sonuçta mücadeleleri de birdir, bir olmalıdır. Bir koordinasyon 

içinde ortak işler yapabilmeli, ortak projeler geliştirebilmeli, sevinci ve üzüntüyü birlikte 

paylaşabilmelidirler. Bu ise kendi içinde demokrasiyi yaşayan kurumlar aracılığı ve aklın egemenliğiyle 

olur. 

Yurtdışındaki arkadaşlar, kendi bulundukları yerin, toplumsal, siyasal koşullarını, hatta birikimini 

merkez alarak baktıkları için; yurtiçindeki mücadeleyi giderek küçümsemeye başladılar. Onlara 

göre Türkiye’de; “sivil toplum bilincindeki dönüşüme ayak uydurulamıyor, proje üretilmiyor, 

iş yapılmıyor, dolayısıyla kendilerinin hızına ulaşılamıyor, hareket topallaşıyor”. 26 Kasım 2006 

Kongresinin ana gerekçelerinden biri de buydu. 

Oysa gerçeklik o denli farklı ki; 

Öncelikle Türkiye’de toplumsal anlamda demokrasi ve haklar bilincini ve bunlar için mücadele 

anlayışını şekillendiren unsur, devleti algılama ve birey karşısında konumlandırma açısıdır. Bu 

durum toplumun her kesimi için geçerlidir. Devlete “kutsallık” ve “varlık üstü” değer atfeden bir 

tarihsel gelenek halen çok güçlü olunca, diğer mücadele zeminlerinde olduğu gibi bu zeminde de 

ne aydınlar ne de zenginler harekete kazanılabiliyor. Onlar hâlâ Sünni egemen ideolojinin etkisi 

altındalar. Düşünsel ve ekonomik desteğin olmadığı bir hareketin ne denli yol alabileceği ise bilinir 

bir şeydir. Avukat, esnaf, memur, işçi, işsiz kimselerin özverileriyle yürüyen örgütlerimiz, yeri 

geliyor kiralarını bile ödeyemiyorlar. Telefonların faksların kesildiği, icralık durumlara düşüldüğü 

bile oluyor. Onlar yine de, eşlerinden, aşlarından ayırdıkları küçücük paralarla durumu idare etmeye 

çalışıyorlar. Yeri geliyor bir etkinliğe gitmek için, otobüs, dolmuş parasını bulmak bile sorun 

oluyor. 

Yurtdışında yaşamayı seçen ya da zorunlu kalan herkes gibi Aleviler de Anadolu’dan taşıdıkları 

sosyolojik ve politik değerlere daha bir sıkı sıkıya sarılıyorlar. “Yaban ellerde” kaybolmama, 

korunma duygusu hep canlı kalıyor. Orada her Alevi biraz daha Alevi. Sünni, Müslüman, Türk, 

Kürt de öyle. Oysa kendi yurtlarında yaşayan insanlarımızda aynı duyarlılığı, o titizlik ve canlılıkla 

bulmak olanaksızdır. Türkiye’de insanlarımız yakılmadıkça, hakarete uğramadıkça Alevi 

olduklarını bile anımsamıyorlar neredeyse. O nedenle hep diyoruz ya “Alevi Hareketi bir tepki 

hareketidir” diye, iş onu bilinç hareketine dönüştürebilmekte. 

Türkiye’de böyle bir mücadelenin içinde olmaya karar vermiş herkes; memur ise devletten, işçi 

ise işvereninden, esnaf ise belediyeden, apartmanda komşularından, iş arkadaşlarından kendisine 

yöneltilebilecek tehlikeleri, zararları göze almış oluyor. 

Solun, demokratik cephenin darmadağınık oluşunun, moral bozukluğunu üstlerinde taşıyorlar. 

12 Eylül’ü anımsıyor anneler babalar, kendi deneyleriyle çocuklarını tedbirli olmaya davet ediyorlar. 

Emperyalist kültür olgusunun her cepheden saldırısına uğrayan gençlik, tüm değerlerini kaybediyor. 

Hareket yeni kadrolar kazanamıyor. Üstüne bir de kimi yöneticilerin yanlışları, zaafları, 

hataları, egoları eklenince kaynaklar kuruyor. Bu kimi kadroların aymazlıkları, sorumsuzlukları, 

kongre salonlarındaki gözü dönmüşlükleri öyle uç noktalara ulaşabiliyor ki yıllarca birlikte mücadele 

ettiği, yan yana olduğu, bin defa denek taşından geçirdiği arkadaşlarını “Derin devletin 

adamı” olmakla suçlayabiliyorlar. Yüreklerindeki Aşk olmasa, insanlar neden bu çamurun içinde 

olsunlar ki?.. 

İşte o Aşk’dır ki, binbir türlü engellemelere karşın yine de, şimdi burada sayıp dökemeyeceğimiz 

binlerce başarıya imza atılmasını sağlamıştır. 

Yurtdışında koşullar böyle mi? 

Yüzlerce “Alevi Kültür Merkezi” tabelasını asarken, içini doldururken hangi engellerle karşılaştılar?.. 

Adında “Alevi” sözcüğü olan bir dernek kurabilmek için yıllarca mahkeme-Yargıtay 

kapılarında koşuşturmak zorunda olduğumuzu bilmiyorlar mı? Bu çabayla kurulan Alevi Bektaşi 

Kuruluşları Birliği (ABKB), (sonra ABF’ye dönüşen) bu örgütün kirasını dahi ödeyemediğimizi 

bilmiyorlar mı? Kendileri uçaklardan inmezken. 

Türkiye ile Avrupa (Almanya) arasındaki fark, kısaca; bu arkadaşların da her fırsatta haklı 

olarak dile getirdikleri Solingen ile Madımak arasındaki fark kadardır. 

Sonuçta, her türlü olanak da bizim, olanaksızlık da. Başarı da bizim başarısızlık da. Eğri de 

bizim doğru da. Ama ah keşke; şu kongre hiç yaşanmasaydı. O sözler hiç söylenmeseydi. Düşmanlarımızı 

güldürmeseydik. 

İnsan bazen şaşar, düzeltmek işi beşere düşer. O beşer Alevi halkıdır. 

Bu ülke çokça siyasi parti ve sendika kongresi yaşadı. 

O kongrelerden nelerin çıktığı ortadadır. 

Başta PSAKD olmak üzere birçok örgütümüz bu kongreyle tasfiye edilmiştir. Dileriz ki ABF 

bundan böyle de 1 Mayıs’ı anımsar. 

Başta da değindiğim gibi, henüz kentli olmaya çalışıyoruz. Öğreneceğimiz daha çok şey var. 

Daha çok yol yürüyeceğiz. 

Yeter ki Aşk’ımıza halel gelmesin. 

Kırılan kol acır. Acıtanlara da özür borcu doğurur. 

Lütfen unutmayalım; daha çok seçimler gelip geçecek Türkiye’nin üzerinden; bu kez yine 

sarsılacağız, dağılacağız. Ümit edelim ki, bu fırtınayı çabuk atlatırız, oksijen çadırından çabuk 

çıkarız. Derlenip toparlanacağımız günleri hasretle bekleyelim. 

• 


SERÇESME SERÇEÞME 

Kürt Halkı Barış İstiyor! Ya Aleviler? 

Haşim Kutlu 

Demokratik bir cumhuriyet hedefinde hareket eden Kürt halkının 

örgütlü önderlikleri, bu amacın çözümünü kolaylaştırmak amacıyla 

yine “ateş kes” ilan etti. “Ateşkes”, barışmış olmak anlamına 

gelmediği gibi sorunun çözüldüğü anlamına da gelmemektedir. 

Ancak çözümün kapılarını aralayacak elverişli ortamın sağlanmasına 

yardımcı olabilir. 

“Ateş kesin” karşı tarafı olan Türkiye Cumhuriyeti devletinin, Genel 

Kurmayın ve hükümetin de “Ateşkes”e uygun bir duruma gelmesi durumunda, 

barışı görüşmenin, giderek nispeten barışçı bir ortamda demokratik 

cumhuriyet koşullarını yaratmanın olanağı doğabilir. Bugün 

devlete egemen zihniyet ve bu zihniyetin temsilcisi güçlerin, bu bağlamda 

basın, yayın, üniversiteler, yazar ve aydınların bugüne dek aldıkları 

tutum ve davranışlar dikkate alındığında sözünü ettiğim olabilirlik binde 

bir ihtimal gibi gözükse de ilan eden iradenin ifadesiyle “tek yanlı ateş 

kes” ile denenmek istenen budur. 

Bu da, açıktır ki, Türkiye Cumhuriyeti gerçeğinde, başından beri demokrasiye 

ve özgürlüklere gereksinim duyan bütün toplum kesimlerinin 

yararına olacaktır. 

Bu bağlamda, uzunca bir süredir, olanaklarım çerçevesinde mümkün 

olabilen azami bir gayret ve titizlikle, Türkiye gerçeğinin en önemli demokrasi 

gücü olan Modern Alevi Hareketi’ni izlemeye çalıştım. Aleviler 

açısından da en yakıcı taleplerin başında gelen demokrasi ve özgürlüklerin 

tanınması yolunda attıkları en zayıf adımların bile yanında oldum. 

Yazılarımla, pratik faaliyetlerimle güç vermeğe çalıştım. 

Bu yılki yaz ortalarında “demokrasi ve özgürlükler için artık sessiz 

kalmayacağız”, yine bu bağlamda, “sivil itaatsizlik eylemleri düzenleyip 

sokağa ineceğiz” yollu açıklamalarını, bir Kızılbaş Alevi olarak 

coşkuyla karşıladım. Yazabilme olanağı bulduğum her platformda bu 

açıklamaları yapan üst düzey Alevi örgütlülüklerini övdüm ve yanlarında 

oldum. Hünkâr Bektaş-ı Veli’yi Anma Şenlikleri vesilesiyle Modern 

Alevi Hareketi’nin ağırlıklı gövdesinin, bir yandan “Laik ve Demokratik 

Türkiye” çığırtkanlığı yapan; öbür taraftan Alevileri dışlayan “Paşacı” 

tutum ve uygulamaya rest çeken; bunun yanında uzun bir aralıktan sonra 

ilk kez manevi önderliğiyle buluşan Alevi Hareketi önderlerini “Aleviler 

Bölündüler mi” başlıklı yazımla destekleyip övdüm. 

Bunları sayıp dökmekten amacım, kendi faaliyetlerimi anlatmak değildir. 

Bundan amacım, hangi beklenti ve özlemlerle Alevi hareketine 

yaklaştığımı belirtmektir. Bütün içtenliğimle belirtmem gerekiyor ki 

Modern Alevi Hareketi, kendisinden beklenen demokrasinin en önemli 

dinamiklerinden biri olma sorumluluğunu yerine getirebilmiş değil. Tek 

başına kalmış, ister Alevi olsun ister olmasın, “milli hassasiyetler” zemininden 

hareket eden, basın yayın organlarından tutun da yığınla paramiliter 

sitelere varıncaya dek her türlü hırpalama, yıpratma çabalarına 

karşılık, kimi örgütlü yapıların cılız çıkışlarını saymazsak, Modern Alevi 

Hareketi’nin ağırlık gövdesinden tık çıkmamıştır bugüne dek. 

Yukarıda belirttiğim sözel düzeyde kalmış birkaç çıkışı saymazsak, 

burnumuzun dibinde her gün dağlardan paramparça olmuş asker ve gerilla 

bedenleri indirilirken; buna karşılık ortalığı “milli hassasiyetler” 

adı altında linç gösterileri kaplamışken; her haber bülteninde delik deşik 

edilmiş çocuk cesetlerini üstümüze ölü toprağı serpilmiş örneği seyredenken, 

Modern Alevi Hareketi’nden tık çıkmaması anlaşılır olmamalıdır 

hiç kimse için. Dahası, tepki gösterildiği zaman da -bir başka yazıyla 

belirttiğim gibi- burnunun dibindeki kan gölünü görmeyip, Siyonist ve 

savaş kışkırtıcısı İsrail egemenlerinin Lübnan’da gerçekleştirdikleri cinayetleri 

meydanlara dökülüp radikal bir üslupla protesto etmek, Yol’a 

ve onun değerlerine bağlı kimse için hiç mi hiç anlaşılır olmamalıdır 

diye düşünmekteyim. 

Son derece zor günlerden geçiyoruz. Henüz, ateşkes ilan edilmediği 

bir sürede, son ziyaretçi görüşmelerinden birinde, Sayın Öcalan, hükümete, 

Genel Kurmay Başkanlığı’na çağrıda bulundu. Ben bunu Semah 

adlı dergiye hazırladığım bir dosyada da belirtim. Sayın Öcalan çağrısında 

özetle, “Kürt sorununu Amerikalarla, Avrupa ile çözmek, o kapılara 

gidip yalvararak yardım dilenmek ile çözülmez. Biz bir evin içindeyiz 

ve birlikte çözmeliyiz. Operasyonları durdurun, bir gelişme sağlanırsa, 

bu günler de bir ateşkes çağrısında bulunabilirim. Bunu son kez yaparım. 

Eğer buna da yanıt olunmazsa artık benim yapabileceğim bir şey 

yok” dedi. 

Bu eli görenler gördü. Bu eli gören bütün odaklar, tabii ki herkes kendi 

penceresinden, tabii ki her odak kendi çıkar ve beklentileri doğrultusunda, 

Kürt halk hareketi önderliklerine “ateşkes” çağrılarında bulundu. 

Sonuç itibariyle 1 Ekim’den itibaren Koma Komalen Kürdistan önderliği 

“ateşkes” ilan etti. 

Türkiye’de birçok siyasi örgüt, kurum, insan hakları kuruluşları, partiler, 

yazarlar, aydınlar, sanatçılar, bir biçimde görüş açıklıyor ve bu kez 

olsun, bu “ateşkes”in boşa çıkmaması için ellerinden geleni yapacaklarını 

ilan ediyorlar. Tabii ki AB, ABD, Rusya da devrede. Tabii belirttiğim 

gibi her odak kendi çıkarları bağlamında çözüm için devrede. Çok 

ilginç, son 15 yıldır binlerce “faili meçhul” diye adlandırılan cinayetlerin 

baş mimarlarından Mehmet Ağar bile hangi hesap içinde olursa olsun, 

“Ateşkes”e olumlu cevaplar veriyor, “bize düşen bir risk olursa omuzlamağa 

hazırım” diyor! 

Bunların hepsi Modern Alevi Hareketi tarafından da biliniyor ve izleniyor. 

Ama sorun şu: Türkiye gerçeğinde demokrasi ve özgürlüklere, bu 

bağlamda demokratik Türkiye hedefine, en az diğerleri kadar yakıcı 

gereksinim duyan, hatta örgütlü olmalarının varlık nedeni olan böylesi 

yakıcı bir talebin sahipleri iken, Modern Alevi Hareketi ne diyor bu konuda? 

Olumlu ya da olumsuz verebilecekleri bir yanıtları yok mu? 

Günlerdir izliyorum, sorup soruşturuyorum; Alevi Hareketi’nin önderlikleri, 

bu konuda ne söyleyecekler, merakla bekliyorum. Ama sanki 

olan biten tümüyle onların dışındaymış gibi bir sessizliğe bürünmüş durumdalar 

ve duymazdan görmezden gelmektedirler adeta. 

Son zamanlarda “Siyasete müdahale edeceğiz” söylemi dillendiriliyor. 

Merak ve hassasiyetle bekliyorum. Bu müdahale ne anlama gelmektedir, 

her yere sormağa ve öğrenmeğe çalışıyorum. Demokrasinin 

en temel gücü olan Modern Alevi Hareketi’nin dilindeki müdahale eğer, 

yine demokrasinin olmazsa olmazı Kürt sorunu konusunda bir şey söylemek, 

bir politika ve bir hedef belirlemek anlamına gelmiyorsa, acaba 

hangi anlama geliyor, bilmiyorum. Bugüne dek de merakımı giderebilmiş 

değilim. 

Bunları belirtiyorum diye, her zaman olduğu gibi yine bir kısım çevreler, 

“Kürtçülük yapıyor, ırkçılık yapıyor, zaten biliyoruz, PKK’cılık yapıyor” 

gibilerinden “Milli Hassasiyet” vıdı vıdılarıyla konunun önemini 

anlamsızlaştırmasın. 

Türkiye’de gerçekten demokrasi ve özgürlük isteyen her kesimin, 

kendi özgün taleplerine olduğu gibi, diğerlerinin de taleplerine sahip 

çıkması eşyanın doğası gereğidir. Başka türlü hiç kimse, bu bin yılların 

tortusunu tek başına değiştiremez. Sadece kendi talebinin altında, kendisi 

ezilir. Yığınlarca olgu ve olay, bu dersin çıkartılmış olmasını gerektiriyordu. 

Sanılmasın ki, bu belirlediklerimi sadece Aleviler ve Kürtler bağlamında, 

Alevilerin yapması gerekenlerle sınırlıyorum. Tam tersine, her 

zaman olduğu gibi aynı şeyleri Kürt hareketi önderliklerine de söylüyorum, 

yazıyorum. 

Örnek olsun, şu anda, “ateşkes” ilan eden irade başta olmak üzere, 

güç veren bütün taraflara da sesleniyorum; İstek ve çağrılar, özel olarak 

Alevilere de seslenmiyor, onu da kapsayacak bir biçimde hedefler belirlenmiyorsa, 

Türkiye gerçeğinde, Alevi hareketinin rolünü görmemek, 

küçümsemek anlamına gelir. Belirttiklerim eksik bırakılarak, “Aleviler 

destek versin” demek ya da böylesine kendiliğinden bir bekleyiş içine 

girmek, son derece kolaycı ve ucuz bir yoldur. 

“Ateşkes” kararı veren iradeyi de bu bağlamda hassasiyetle izliyorum 

ve açıklık bekliyorum. Dahası, gerçek muhtevasını bir türlü anlayamadığım, 

ama bir biçimde dillendirilen, “siyasete müdahale edeceğiz” yönlü 

arayışların olduğu süreçte, beklediğim açıklığın gelmesini son derece 

önemli buluyorum. 

Çünkü bu arayışın, son günlerde Genel Kurmay çakışlı olduğu çok 

net anlaşılan, “laiklik ve irtica” çıkışlarına basit bir eklenti olarak açığa 

çıkmasını istemiyorum. Geniş emekçi Alevi kitlesinin, ezici çoğunluğu 

onların oğulları ve kızları olan zindanlarda çürütülen gençlerin şu veya 

bu ad altında sokak arasında kurşunlanan çocukların beklenti ve özlemlerinin 

bir kez daha ucuzca kapatılmamasını umuyorum ve bekliyorum. 

Ne tarihsel sürek böylesine ucuz ve kahredicidir; ne de günün koşullarında 

Modern Alevi Hareketi’nden beklenen rol budur. Olmamalıdır 

da! 

Sonuç olarak, Alevi hareketinin saygı değer önderlikleri, bir an önce, 

bir süredir dillendirdikleri “siyasete müdahale” söylemini açıklığa kavuşturmalıdırlar. 

Dahası, yarın daha geç olmadan ve “savaş kışkırtıcılarınca” 

bir kez daha boşa çıkartılıp, ortalık kan gölüne döndürülmeden 

açık ve net bir duruş sergilenmelidir. 

Halkların boğazlaştırılması çabalarına seyirci kalınmak istenmiyorsa, 

Modern Alevi Hareketi, “Ateşkes” kararı karşısındaki sessizliğini 

bozmalıdır. Bu karara sahip çıkmalı ve rolünü oynamalıdır. Kürt sorunun 

çözümü, Alevi sorununun çözümüdür. Bunu her zaman söyledim 

yine söylüyorum. Alevi sorunun çözümü de sağlıklı olarak Kürt sorunun 

çözümüdür. Et ve tırnak gibi birbirine bağlıdır. 

Gerçeği böyle kavramak, Yol’un buyruklarını doğru kavramaktır. 

Gerçeği böyle kavramak, ne milliyetçilik ne de ümmetçiliktir ve “Yol 

cümleden uludur!” 

Aralık 2006 15

SERÇEÞME 

Kerbelâ Olayını Hazırlayan Nedenler ve Tarihi Süreç (1) 

Veliyettin Ulusoy 

Hz. Muhammed’in hastalığının çok belirgin olduğu günlerde, Zeyd oğlu 

Usame, Şam’a gidecek bir orduya komutan olarak atanıyor. Usame, Medine 

dışında karargâhını kuruyor ve Müslümanların orduya katılmalarını 

bekliyor. Hz. Muhammed tüm Ensar (Medine yerlileri) ve muhacirlerin 

(Mekke’den gelen muhacirler) Usame ordusuna katılmasını emrediyor. 

Usame ordusuna, yakınları ve çok sadık bazı sahabelerin dışında kimse 

katılmamıştı. Her tarafa “Bir kölenin oğlu nasıl kumandan olabilir?” 

diye fitneler çıkartılıyordu. Açık ve kesin olarak “Müslümanım” diyenlerin 

büyük çoğunluğunun Hz. Muhammed’in buyruğuna uymadığı ve 

uymayacağı kesin biçimde belli olmuştu. 

Hz. Muhammed olaydan çok üzülmüş, kendisinden sonra İslam Birliğinin 

dağılması konusundaki endişesi artmıştı. Hastalığı gün geçtikçe 

ilerliyordu. İşte o sırada İslam’ın iç bünyesindeki ilk ayrılık filizleniyor. 

İbni Abbas’a Hz. Muhammed, “Bir divid ve bir koyun kemiği getirin, 

yazdıracağım bir şey var.” diyor. Odada yirmiden fazla sahabe var, toplulukta 

yüksek sesle tartışmalar başlıyor. Ömer Hattap öfkeli bir sesle 

bağırıyor: “Maraz-ı Mevd (Ölümcül hastalık) halinde bulunan bu adamın 

hezeyanımı yazılacak? Kuran’ın hükmü bize yeter.” (Buhari, Kitap’ül cihadı, 

II. s.12-Teberi, s.193) 

Ne olursa olsun çok kötü bir olay sergilenmektedir. İslam âleminde 

yüzyıllarca sürecek bir çelişmenin tohumu ekilmektedir. 

Yatağın çevresinde cereyan eden bu saygısız konuşmalara kızan Hz 

Muhammed, “Kalkın benim yanımdan gidin, bu kadınlar sizden iyidir.” 

diyerek ev halkından başkasını odasından dışarı çıkartmıştı. Bu olaydan 

kısa bir süre sonra Hz. Muhammed Hakk’a yürümüştü. 

Hz. Muhammed’in Hakk’a yürümesiyle tartışmalar artmış, Sahabe, 

Resulullahın cenazesini, elemli hanedanına bırakarak Beni Saide Sakifesinde 

toplanmıştı. Hz. Ali Hz. Muhammed’in cenaze işleriyle uğraştı. 

Kuran, Enfal Suresi, Ayet 27: “Ey insanlar, Allah’a ve Resul’e ve onun 

emanetlerini hıyanet etmeyin. Size güvenilen şeylere bile bile hainlik etmiş 

olursunuz.” 

Bu emanetler nedir? Hz. Muhammed’in bu emanetlerine gerekli saygı 

gösterilmiş midir? Bu emanetler Kuran ve Ehl-i beyti’dir Ne yazık 

ki her ikisine de gerekli saygı gösterilmemiş, Ehl-i beyti zulüm ve acı 

görmüş; insanlık tarihinin en acı olayı Kerbelâ’da gerçekleşmiş; Hz. 

Muhammed’in çocuk yaşındaki torunları, oklanarak, kesilerek şehit 

edilmişlerdir. 

İslam inanışı uydurma hadislerle aslından uzaklaştırılmış, Kuran’daki 

İslam’dan çok farklı bir konuma düşmüştür. 

Kuran, Enfal Suresi, Ayet 41: “Eğer Allah’a ve Hakk’ı batıldan ayıran 

o günde kulumuz Muhammed’e indirdiğimize inanıyorsanız, bilin ki 

ele geçirdiğiniz ganimetin beşte biri Allah’ın Peygamber’inin ve akrabasının, 

yetimlerin, düşkünlerin ve yolcularındır.” diyerek, açıkça Hz. 

Muhammed’in Ehl-i beyt’ine hisse ayırdığı halde, bu hisse verilmemiştir. 

Hz. Muhammed zamanında, Fedek hurmalığı, Peygamberin hissesine 

ayrılmıştı. O da kızı Fatima’ya vermişti. Fatima hurmalığın mahsulünü 

yoksullara ve yetimlere dağıtıyordu, halife Ebu-Bekir “Peygamberin 

mirasçısı olmaz, Müslümanların hepsi O’nun mirasçılarıdır.”diyerek Fedek 

hurmalığını Fatima’nın elinden almış beyt’ül mâl’e kayıt ettirmiştir. 

Halife Osman zamanında bu hurmalık hizmetlerinin karşılığı olarak 

(!) Mervan’a verilmiştir. 

Hz. Muhammed’in çok sevdiği sahabelere görev verilmemiştir. Hatta 

bunların bir kısmı, örneğin, Malik bin Nuvayra, Abdullah bin Mes’ud, 

Ebu-Zer Giffari ve diğerleri birer bahane ile öldürülmüşlerdir. 

En önemli görevler Hz. Muhammed’in münafık saydığı ve yanına yanaştırmadığı 

kişilere, özellikle Ümmeye oğullarına verilmiş, ülkenin geliri 

de bunlara ihsan olarak dağıtılmıştır. Bu adamlar hayal edemeyecekleri 

servetlere kavuşmuşlardır. Hiçbir geçerli sebep olmadan Mervan’a 

bazı eyaletlerin gelirinden başka 100 bin Dirhem, aynı şekilde Abdullah 

bin Halid’e 400 bin Dirhem, Ebu Süfyan’a 200 bin Dirhem verilmiştir. 

(İbni Ebu Halid, Nehc ül Belaga Şerhi, s. 68) 

Hz. Ali’ye onun soyuna karşı özellikle Emeviler döneminde daha 

da şiddetlenerek süren baskı ve düşmanlık hareketi, Hz. Muhammed’in 

hayatında ve ona karşı yöneltilen bir muhalefetin devamıdır. Kılıçla İslamiyeti 

kabul etmiş görünen kişilerin tahrikleri, Hz. Muhammed’in güçlü 

kişiliğinin ortadan kalkması acık ve belirgin bir Ali düşmanlığı şeklinde 

ortaya çıkmıştır. Ali’ye ve O’nun soyuna karşı gösterilen düşmanlığın 

kökeninde Hz. Muhammed’e karşı onun isteklerini yerine getirecek bir 

bağlılığın bulunmaması nedeni yatmaktadır. 

On iki İmamların altıncısı İmam Cafer: “Müslümanlık Allah’ın birliğine 

ve Hz. Muhammed’in Resul olduğuna iki kelime ile tanıklık etmekle 

başlar. Ancak bazı istekler ve koşullar vardır ki kişi onlara uymakla inananlar 

arasına girer.” der. 

Kuran Hucurat Suresi, 14. Ayet: “Ey Muhammed, Araplar inandık 

dediler, de ki inanmadınız, ama İslam olduk deyin. İnanç henüz gönüllerinize 

yerleşmedi.” Bu ayet, Hz Muhammed’den sonraki durumu gerçek 

biçimde açıklamaktadır. 

Hz. Ali’nin Halifeliği 

Hz. Muhammed’in ölümünden sonra 25 yıl geçmişti. İslam toplumu bir 

Arap imparatorluğuna dönüşme aşaması içinde idi. Zaptedilen ülkelerden 

alınan ganimet mallar, iş başında bulunanları ve çevrelerini alabildiğine 

zenginleştirmişti. Emevi valiler, kumandanlar ve onların yakınları 

zengin bir sınıf meydana getirmişti. Bunların saraylarında konaklarında 

içkili, müzikli eğlenceler, ahlak dışı bir hayat vardı. Bu, Arap ordusunun 

zapt edilen ülkelerden getirdiği ganimetlerle besleniyordu. Arap’tan başka 

unsurlar, onların nazarında mevali (köle) idi. Köle ve cariye ticareti 

alabildiğine genişlemişti. Satışa çıkartılan her renkteki köleleri-cariyeleri 

pazarlar almıyordu. 

Arap kavminin hırs ve tamahı olanca korkunçluğu ile ayağa kakmıştı. 

Buna karşılık yakılıp yıkılan evler, söndürülen ocaklar, esir pazarına 

düşen kadınlar, keyfe ve çıkara göre öldürülen insanlar…Çıkan karışıklıklar 

ve ayaklanmalar sonucu Halife Osman öldürülmüştü. 

Ülkenin her yanından gelen temsilciler Ali’den halife olmasını istediler. 

Hz. Ali, Hz. Muhammed’in vasi ve vekil olarak gösterdiği, sayısız 

hadisle övdüğü kişiydi. İlim, inanç, ahlak ve özveride benzeri yoktu. 

Gücü ve saygınlığı kimse ile kıyaslanamazdı. İslamiyeti ilk defa o 

kabul etmiş, her savaşta ilk saflarda bulunmuştu. Her zaman, Allah’ın 

hükmüne karşı hiç kimseden üstünlüğü olmadığını, İslamiyette emir ve 

nehiy bakımından kimsenin imtiyazlı olmayacağını söylerdi. İşçisi ile 

kendisi hak bakımından ayrı görmezdi. “Esir, Tanrı’nın hiçbir ayrıcalık 

göstermeden yarattığı insandır, esir kullanmak, Tanrı buyruğuna karşı 

gelmektir.” diyordu. Esareti, insanlığın yüz karası olarak niteliyordu. 

Yemeği genellikle arpa ekmeği, hurma veya sütten ibaretti. Fakir olduğu 

için, sık sık bahçe belleyerek veya hurmaları sulayarak evinin ihtiyacını 

karşılardı. Savaşlarda kendi hissesine ayrılan ganimeti hemen yoksullara 

dağıttığı için bir türlü zengin olamamıştı. 

Hz Ali kendisinin Halife olmasını isteyenlere: “Beni bırakın da benden 

başkasını arayın, bulun.” dedi. “Tan yerini boydan boya kara bulutlar 

kaplamış. Apaydın yol, görünmez olmuş. Bilin ki istediğinizi kabul 

edersem, hak bildiğime gider ve uyarım. Ne söyleyenin sözüne aldırış 

ederim, ne de ayıplayanın lafına kulak asarım. Ame beni bırakırsanız, 

sizin biriniz gibi olurum. Umarım ki, işinize kimi getirir ve kimi buyruk 

sahibi yaparsanız, buyruğu sizden fazla dinlerim, emrine sizden fazla 

uyarım. Benim size yardımcı olmam, emir olmamdan hayırlıdır.” diyordu. 

Devamlı ısrarlar üzerine Ali, Bedir Savaşına katılanlarla Medine’deki 

Ensar ve muhacirlerin ve tüm eyaletlerden gelen temsilcilerin oy vermesi 

halinde halifeliği kabul edeceğini bildirdi. Bedir ve Medine Sahabeleri, 

muhacirler, eyalet temsilcileri mescitte toplanarak Ali’ye biat ettiler. 

Ali, biat etmeyi kabul ettiğinin ikinci günü, halife Osman’ın dağıttığı 

toprakları ve diğer malları millet malı olarak geri alacağını, valilerin ve 

diğer yöneticilerin haksız olarak el koydukları malları sahiplerine geri 

vereceğini, tutsak erkek, kadın ve çocukların ailelerine gönderileceğini 

bir genelge ile her tara bildirdi. Karakterine güvenilir insanları, özellikle 

Hz. Muhammed’in değer verdiği sahabesini valiliklere ve diğer görevlere 

atadı. Basra valisi Huneyf’e şöyle yazıyordu: 

“Duyduk, Basralılardan bir bölük, seni düğüne çağırmış. Sen de hemen 

gitmişsin. Çeşit çeşit yemekler, büyük büyük kâseler hoşuna 

gitmiş. Oysa ben sanmazdım ki yoksulları çağırmayan sadece zenginleri 

davet eden bir topluluğun çağrısına gidesin. Yediğin yemeğe 

bir bak. Haram yahut helal olduğuna bir şüphen olursa at o yemeği 

ağzından. Helal olduğunu bilirsen ye. Ama az miktarda. 

Bil ki, her uyan kişinin uyduğu, yolundan gittiği, bilgisinden ışıklandığı 

bir imamı vardır. Gene bil ki, sizin imamınız, dünyasında köhne 

bir elbiseyle, iki parça ekmeği kendisine yeter bulmaktadır. Bilirim, 

herkesin buna belki de gücü yetmez. Yetmez ama, çekinip temiz olmaya, 

doğru yola gitmeye gayret ederek yardım edin bu yolda bana, 

gücünüz yettiği kadar benim yolumda olun. Dilersem ben de yağlar 

ballar bulurum. Buğday ekmeğinin en hasını yerim. İpek elbiseler 

giyerim. Fakat nefsimin bana üst olması, beni lezzetli yemekler çek- 


mese mümkün değildir. Ben nasıl doya doya yemek yiyebilirim ki, 

Hicaz’da yahut Yemame’de yoksullar vardır. Günler geçmiş tokluk 

nedir görmemişlerdir. Gecemi karnı tok olarak nasıl gündüz edebilirim 

ki; çevremde aç karınlar, susuzluktan bunalmış ciğerler vardır.” 

Ne yazık ki, Ali’nin insan haklarına saygılı, haksıza zalime şans tanımayan 

yönetiminde halk, gene huzura kavuşma olanağı bulamadı. Hz. 

Muhammed’den sonra geçen çeyrek yüzyılda bambaşka bir yaşantıya 

alışan yöneticiler ve çevreleri, özellikle sonsuz servete sahip olan Ümmeye 

oğulları, Hakk’ın emrine ve halkın mutluluğuna dayalı Ali devrinin 

koşullarına uymadılar ve onun yönetimini gereksiz bir 

saflık olarak nitelendirdiler. Bunların baskısı altındaki insan 

toplulukları da yeterli olarak durumu kavrayamadılar 

ve Ali’nin yürüttüğü yolda şuurlu bir destek sağlayamadılar, 

Hakk’ın güçlenmesi için gerekli birliği kuramadılar. 

Ali’nin yönetiminde çıkarı bozulanların veya Ali’ye 

karşı sönmeyen kin ve düşmanlığı olanların uyandırdığı 

fitne tüm ülkeyi sarmakta gecikmedi. Düşmanlarının fitnesinin 

anında yok edilmemesi, Ali’nin dostlarını hayal kırıklığına uğratıyordu. 

Oysa Ali son dakikaya kadar, insan kanı dökülmemesi için 

çareler arıyordu. 

Hz. Muhammed’in eşi Ayşe, Zübeyir oğlu Abdullah’la birleşerek, 

Osman’ın kanını dava etmeye kalktılar. Hz. Muhammed’in eşi Ümmi 

Seleme, Ayşe’ye şöyle demişti: 

“Şimdi Osman’ın kanını mı istiyorsun? Oysa dünkü gün Osman’a 

küfrediyordun. ‘Bu sakallı Yahudi’yi Allah öldürsün’ diyordun, şimdi 

ise ‘Emir ül Müminin ve Halife-i Matül’ diyorsun; İmam Ali’ye karşı 

çıkan cemaatle birleşiyorsun. Osman’ın kanını istemekle senin ne ilgin 

var? Osman, Abdül Menaf’dan bir kişidir. Sen ise Bei Te’mimden 

bir zaifesin. Yazıklar olsun sana Ayşe. Öyle bir taife ile birleşiyorsun 

ki Ali bin Ebu-Talib’e karşı çıkmak istiyorlar. O Ali bin Ebu-Talib ki, 

Hz. Muhammed’le arasında kardeşlik silsilesi vardır. Resul’ün amcası 

oğlu, Fatıma’nın eşidir. Medine’de bulunan muhacir ve esnan ona 

biat ettiler. 

Ey Ayşe, Allah’tan kork ki Hz. Muhammed’in: ‘Benim sağlığımda 

ve ölümümden sonra Ali’ye isyan edenler bana isyan etmiş olurlar.’ 

dediğini duymadın mı ? 

Ya Ayşe, Talha ve Zübeyir’in dalaveresine aldanma. Bu irtikap ettiğin 

iş için Allah’tan sana vebâl gelince, Talha ve Zübeyir seni kurtarmaya 

kadir olamazlar.” 

Bunun üzerine Ayşe, Basra’ya gitmekten vazgeçip evine dönmüştü. 

Fakat fitne sönmek bilmiyordu. Zübeyir’in oğlu Abdullah Ayşe’ye “Sen 

Basra’ya gitmezsen kendimi öldürürüm.” diye tehdit etti. Ayşe, Abdullah 

oğlu Zübeyir’i çok severdi. Araya diğer yakınlarının da girmesi üzerine 

Basra’ya gitti. Tarihte “Cemel olayı” diye anılan, Ayşe’nin devesi çevresinde 

vukua gelen ve çok kan dökülmesine neden olan savaş kaçınılmaz 

oldu. 

Bu olayı izleyen Sıffın savaşları, İslam’daki bölünmeye hız kattı. 

İslam kanı dökülmesinden sakınan, bunu Hz. Muhammed’in kutsal bir 

vasiyeti sayan Ali’nin bağışlayıcı tavrı, kendi lehine sonuç alınacak bu 

savaşlarda kesin sonuç alınmasına imkân vermedi. Aralarında Veysel 

Karani’ninde bulunduğu Bedir savaşına katılan sahabeden yetmiş kişinin 

ve binlerce Müslümanın şehit olduğu Sıffın savaşı, Muaviye’nin ve 

Amr bin As’ın hileleri ile sonuçsuz kaldı. 

Hakem Olayı beraberinde karışıklıklar ve sonu gelmez tartışmalar 

getirdi. Herkes bu sonuç nedeniyle birbirini suçluyordu. 

Haricilerin görevlendirdikleri Abdurrahman bin Mülcem’in, Hicretin 

kırkıncı yılı, Ramazan ayının on dokuzuncu günü Kûfe Mescidinde 

başından yaraladığı İmam Ali, kılıçtaki zehrin de etkisiyle yaralandıktan 

altı gün sonra hayata gözlerini yumdu. 

Genç yaşından itibaren herkesin bilgi istediği ve akıl danıştığı bir 

ilim adamı idi Ali. Fıkıh, tefsir, kıraat ve kelam bilgilerini İslam toplumuna 

Ali öğretti. Arap dil ve edebiyatının kurallarını Ali koydu. 

Hz. Muhammed “Ben Kuran’ı kabul ettirmek için savaştım. Ali 

Kuran’a anlam verme ve yorumlama için savaştı.” demiştir. 

Hz. Muhammed’in “Ali ilmin denizidir”. Ve “Ben ilim şehriyim. Ali 

ise kapısıdır.” demesi, Ali’nin büyük bir ilim adamı olduğunu doğrulamaktadır. 

Güçlü ve sarsılmaz bir ahlak anlayışına sahip olan Ali, örnek bir aile 

reisiydi. Çağında birden fazla kadınla evlenmek, cariye bulundurmak 

yasal sayıldığı halde, Ali evinde cariye bulundurmadığı gibi Fatima’nın 

ölümüne kadar da başka kadınla evlenmedi. 

Konuşmaları Nehcü’l Belaga adı altında birleştirilmiştir. Güzel konuşma 

yolları anlamına gelen eser, söz söyleme sanatının eşsiz bir anıtı 

sayılır. Türbesi Irak Necef şehrindedir. 


Serime bir sevda geldi 

Muhammed Ali’den beri 

Yandı vücudum kül oldu 

Ta kalü beli’den beri 

Kul Hasan 

İmam Hasan (624-6719 

Ali’nin Fatıma’dan doğan ilk oğludur. Hasan ismini Hz. Muhammed 

koymuştur. Hasan ismi daha önce Araplarda yoktu. Hz. Muhammed 

Ali’ye “Sen Musa’ya nisbet Harun menzilindesin” demişti. Bu nedenle, 

Harun’un oğlu “Şeper”in adını Ali’nin çocuğuna koymuştu. Hasan, Süryani 

dilindeki Şeper’in Arapça karşılığı oluyordu. 

Hz. Muhammed “oğullarım” dediği Hasan ve Hüseyin’i çok severdi. 

Onlarla şakalaşır, ibadet sırasında bile sırtına çıkmalarına müsaade 

ederdi. Hasan’ın yüzü Hz. Muhammed’e çok benzerdi. Hz. Muhammed 

birçok defalar, “Allah’ım, ben Hasan’ı seviyorum, sen de 

sev ve seveni de sev.” demişti. (Fedail’ül-Hamse s.230) 

Hasan Sıffın savaşında babasının yanında idi. 

Hüseyin’le birlikte fiilen savaşa katıldıklarını gören Ali: 

“Tutun şunları! Ben bu ikisiyle soluk alıyorum, şehit olurlarsa 

Resulullahın nesli kesilir.” diyerek onları savaş alanından 

çıkarttırmıştı. (Nehcü’l-Belaga tercümesi ve şerhi 

s.336) 

Görüldüğü gibi Ali, Hasan ve Hüseyin’den Hz. Muhammed’in soyunun 

yürüdüğüne işaret etmişti. Hz. Muhammed’in oğlu yoktu. 

Kızı Fatima ile Ali’den gelenleri kendi soyu olarak kabul etmişti. Hz. 

Muhammed’in “Herkesin nesebi kesilebilir. Benim tertemiz soyum kıyamete 

kadar sürecektir.” Anlamındaki ünlü sözünü, Ali Sıffın’da doğrulamıştır. 

Sıffın savaşından sonra Ali uzun bir vasiyetname bırakarak, kendinden 

sonra İslamın imamlığının Hasan’a intikal edeceğini bildirmiştir. 

Hasan’ın zamanında Ehl-i beyte candan bağlı olanlar çok azalmıştı. 

İslamda birlik kalmamış, servet ve mevkii her şeye egemen olmuştu. 

Muaviye’nin adamları bir taraftan para ve mansıp dağıtarak, diğer taraftan 

uydurma hadislerle, çevrelerine hayli taraftar toplamışlardı. Muaviye 

kendi tarafına geçenleri zengin ediyordu. Alabildiğine servet ve 

göz kamaştırıcı bir yaşantı Araplara çok çekici geliyordu. Ehl-i beyt’in 

ganimetten veya halkın varlığından alıp dağıtacak bir şeyleri yoktu. Bu 

itibarla o çevredeki Müslümanların bazıları açıktan, bazıları üstü örtülü 

biçimde Muaviye’yi destekliyorlardı. Muaviye bu durumdan faydalanarak 

Hasan’ın kendisine biat etmesini istiyor bu konuda anlaşma teklif 

ediyordu. İçinde bulunduğu havadan bunalmış olan Hasan çevresindekilere 

sormuştu: 

“Muaviye bizi öyle bir işe çağırıyor ki, onda ne bir yücelme var, ne 

de bir adalet. Ölümü göze alıyorsanız teklifi ni reddedelim. Yaşamayı istiyorsanız 

kabul edelim. Hangisine razıysanız bildirin.” Herkes soruyu, 

“Uzlaşalım” diye yanıtladı. Hasan, “Ben bunu kabul etmezdim. Yardımcı 

bulsaydım gecemde de onunla savaşırdım, gündüzümde de. Sonunda Allah 

bir hüküm verirdi” dedi. (A. Gölpınarlı, Tarih Boyunca İslam Mezhepleri 

ve Şii’lik s.3 76) 

Hasan-Muaviye sözleşmesi şu taahhütleri kapsıyordu: 

1-Halk Kuran’a uygun olarak yönetilecektir. 

2-Alevilere kötülük yapılmayacaktır. 

3-Ali ve soyuna kötü söz söylenmeyecektir. 

4-Cemel ve Sıffın savaşı şehitlerinin evladına ganimetten hisse verilecektir. 

5-Muaviye kendinden sonra kimseyi halife yapmayacaktır. 

Anlaşmadan sonra Hasan ailesini toplayarak Medine’ye döndü. 

Muaviye sözleşmenin hiçbir maddesine uymadı. Hasan’ın karısı 

Eş’as kızı Cude’ye bin dirhem altın vererek ve oğlu Yezid’e almayı vaat 

ederek İmam Hasan’ı zehirletti. 

İmam Hasan, dedesi Hz. Muhammed’in yanına gömülmek istiyordu. 

Bunu haber alan Mervan, emrindeki kuvvetlerle yolu kesti. Ayşe de bir 

katıra binerek Mervan’a katıldı. Cenazeyi götüren topluluk yol değiştirerek 

Baki mezarlığına gitti. İmam Hasan, Ali’nin anası Fatima’nın yanında 

toprağa verildi. 

İmam Hasan’ın oğlan, kız on beş çocuğu olmuşsa da imamlık, İmam 

Hüseyin’in soyundan yürümüştür. İmam Hasan en çok “Seçilmiş” anlamına 

gelen “Mücteba” lakabı ile anılırdı. 

İmam Hüseyin (624-671) 

İmam Ali ve Fatima’nın ikinci oğulları, İslamın, Hz. Muhammed ve 

İmam Ali’den sonra en ünlü kişidir. İmam Hasan’dan bir yıl on ay sonra 

doğan Hüseyin’in adını da dedesi Hz. Muhammed koydu. Hüseyin, Süryani 

dilinde “Şibbir”in Arapçadaki karşılığıdır. Şibbir, Harun’un ikinci 

oğlunun adıdır. (Fuzuli, Hadikat üs Suada, s. 270) 

Hz. Muhammed bu torununa karşı çok derin bir sevgisi vardı. Evlerinin 

önünden geçerken, Hüseyin’in ağladığını duyduğunda kızı Fatima’yı 

çağırarak, “Hüseyin’i niçin ağlatıyorsun? Bilmiyor musun ki onun ağlaması 

beni incitir.” dediği çok duyulmuştur. (Fedail’ül Hamse, III, 

s. 255) 


Aralık 2006 17

SERÇEÞME 


İmam Hüseyin’in çocuklarından, Ali Ekber ve Abdullah Ekber (Ali 

Asgar) Kerbelâ’da şehit olmuşlar, soyu Ali Evsat’tan (Zeyne’l-Abidin’den) 

yürümüştür. Kızları Fatima, Sakine ve Zeynep’tir. 

Muaviye’nin Hasan ile yaptığı sözleşmeyi tasvip etmemekle beraber, 

İmam Hasan’ın ölümünden sonra çevresinden gelen, anlaşmanın bozulması 

yolundaki teklifleri, “Muaviye ölünceye kadar sözleşmeye bizim 

sadık kalmamız gerekir.” diye kabul etmemişti. 

Muaviye ise son günlerinde, Medine’ye gitmiş, oğlu Yezid’i övmüş 

ve ona biat etmelerini tavsiye etmişti. Ebu-Bekir’in oğlu Abdurrahman, 

Ömer’in oğlu Abdullah, Zübeyir’in oğlu Abdullah, İmam Hüseyin ve diğer 

Haşim oğulları biat etmeye yanaşmamışlardı. 

Muaviye’nin 674’de ölümü üzerine, ahde aykırı olarak yerine geçen 

Yezid, ilk iş olarak, Medine Valisi Velid’e bir emirname göndererek, 

İmam Hüseyin’e biat teklif etmesini, kabul etmediği takdirde başını 

keserek Şam’a göndermesini istemişti. Bu isteğini yerine getirmeyen 

Velid’i azletmiş yerine Amr bin Said Aşdak’ı Medine’ye vali atamıştı. 

Yeni vali Ehli-beyt’e rahat huzur vermiyordu. Durumu yakından 

izleyen Kûfeliler Süleyman bin Surad’il Huzzai’nin evinde toplanarak 

Medine’de tedirgin edilen Hüseyin’i ve diğer Ehl-i beyt mensuplarını 

Kûfe’ye getirmeyi kararlaştırdılar. 

Halife unvanı ile artık bir Arap devleti biçimine dönmüş İslam toplumunun 

başına geçme iddiasında bulunan Yezid, Allah’ın emirlerini tanımaz, 

yalancı, rezil, şerir; İslamla ve inançla ilgisi olmayan bir ayyaştı. 

Böyle birisinin adının Emir’ül-Müminin veya Halife gibi kutsal deyimlere 

karışmasına, Müslümanlığa içtenlikle bağlı ve saygılı kişilerin gönlü 

razı olmuyordu. Hüseyin’in de aynı kanıda bulunduğunu bilen Kûfe’liler 

mektup üstüne mektup yolladılar. Hüseyin’in Medine’deki yakınları ise 

kesinlikle Kûfe’ye gitmelerini istemiyorlardı. Düşüncelerini söyleyen 

yakınlarına Hüseyin şöyle demişti: 

“Allah ne dilerse o olur. Dayanma gücü ancak onunla elde edilebilir. 

Ölüm genç bir kızın boynuna takılan gerdanlık gibi insanoğlunun 

boynundadır. Yakup nasıl Yusuf’u özledi ise, ben de ecdadımı öylesine 

özledim. Allah, şehid olacağım yeri benim için önceden kararlaştırmıştır. 

Allah dilerse Kûfe’ye hareket edeceğim” (Biharrü’l 

Envar, s. 44, s. 366) 

Abdullah bin Abbas, bu konudaki ısrarını sürdürüyordu: 

“Ey zamanın imamı, lütfedip Kûfe’ye gitmekten vazgeç. Medine’den 

ayrılman gerekiyorsa Mekke’ye git. Atan Ali, Irak’a yöneldiğinde 

belalar tuzağına tutuldu. Kardeşin Hasan Mücteba orada perişan 

oldu.” 

İmam Hüseyin cevap verdi: 

“Ey Abdullah, zahirde Müslümanlar mektuplar gönderip 

oraya gitmemi istediler. Ehl-i beyt’in huzurunu 

sağlayacaklarına kefil oldular. Mümkündür ki bu suretle 

Hakk’ın emrine uymak bana nasip olsun.” 

Abdullah: 

“Ey Peygamber oğlu, Kûfe henüz Yezid’in emri altındadır. Eğer onun 

valisini defedip Şer’i Müslüm’e teslim ederlerse o taraflara gitmek 

münasiptir. Ve eğer bunun aksi zuhur edip Yezid’in askerine karşı 

koymak lazım gelirse, yine mümkündür ki zafer onlara teveccüh ede. 

Bu takdirde bu neticeden hazretinize ızdırap erişir.” 

İmam Hüseyin: 

“Ey Abdullah! Sefere çıkmağa niyet etmişim. Zira muhakkak surette 

bilirim ki Yezid, benden gafil değildir. Kâbe’nin mübarek toprağı 

âlemin kıblesi iken, dalalet ehl-i askerinin ayakları altında kalıp, saygısızlık 

yapılmasına benim sebep olmama rızam yoktur. İstemem ki 

bu kutsal toprakları kana bulayayım ve halkını perişan edeyim. En 

iyisi fitne ve zulmü bilerek buraya getirmemektir.” 

Abdullah: 

“Ey Peygamber Evladı, anlıyorum ki sefere çıkmaya mailsin. Hiç olmazsa 

Yemen tarafına yönel ki, memleket geniş olup kale ve hisarları 

çok ve hadsiz hesapsız, Hemedan kabilesi Ahmed Muhtar (Peygamber) 

hanedanının dostudur. Sen o diyara varıp yerleşecek olursan her 

taraftan halis yürekliler ve mücahitler toplanıp sana yardım ederler.” 

İmam Hüseyin. 

“Ey Abdullah! Senin ne kadar şefkatli olduğunu yakından bilirim. 

Sözlerinin benim için iyi bir öğüt olduğunu itiraf ederim. Fakat ne 

çare ki, kaza hâkimi irademi Irak tarafına çekmektedir.” 

Hasan Hüseyin’i sevdim 

İkrarım anlara verdim 

Kâfi rlerin putun kırdım 

Halil-ür-Rahman’dan beri 

Kul Hasan 

dedi ve Kuran dan şu ayeti okudu: “Her canlı ölümü tadacaktır. Sonunda 

bize döneceksiniz.” (Kuran, Ankebut Suresi, Ayet 57) 

İmam Hüseyin’e gerek Ehl-i beyt’ten ve gerekse İslam büyüklerinden 

Kûfe’ye gitmemesi için çok sayıda kişi buna benzer ricalarda bulundularsa 

da kâr etmedi. Hüseyin, “Hikmet sırrı bize gizli kalmaz. Bana açık 

olanı siz bilmezsiniz.” diyordu. 

* * * 

[İşte Kerbelâ Olayı’nın sırrı bu küçük cümlecikte. Hz. Hüseyin islamın 

gidişatını, gerçekten uzaklaştığını görüyor, buna bir çare arıyordu. 

Mevcut olanaklarla buna çare bulmak imkânsızdı. Toplumu 

ikna etmek, oturup konuşmak, gerçekleri anlatmak mümkün görünmüyordu. 

Halen halk arasında söylenen gibi “Muaviye’nin pilavı 

yağlıydı”. Ve insanların pek çoğu bugün de olduğu gibi çıkara önem 

veriyorlardı. 

Toplumun bu gidişatını kökünden sarsacak ve dikkatleri çekecek 

bir olay gerekiyordu. Belki bu olay toplumun tekrar doğru düşünmesine, 

gerçekleri görmesine ve aklını başına toplamasına yardımcı 

olacak bir tokat niteliğinde olmalıydı. 

İmam Hüseyin çözümü bu şekilde buldu. Bu düşüncesini en yakınlarına 

açtı ve gerçekleştirdi. Bunun için bütün ısrarlara rağmen 

fikrinden dönmedi. Haksızlığın, zulmün, bencilliğin karşısında hayatı 

pahasına dimdik durdu ve Tanrısal bir destanın ölmez kahramanı 

ve yol göstericisi oldu - VU] 

* * * 

İmam Hüseyin, Mekkelilere de veda ettikten sonra kendine bağlı olan 

kişiler ve akrabası ile beraber Mekke’den Kûfe yönüne, kaderine doğru 

yürüyüşe başlamıştı. Aynı gün, daha önce gönderdiği Müslim bin Akil, 

Kûfe’de yardımsız kalıyor, Yezid’in valisinin emri ile şehid ediliyordu. 

İmam Hüseyin, Kerbelâ’da konakladığı zaman akrabası ve Ehl-i beyt 

kadınlarından oluşan yüz kişilik bir kafile halindeydiler. Müslim bin 

Akil’in şehit edildiğini yolda haber almışlardı. Yezid’in ordusu, kafileye 

burada yetişip Fırat nehri tarafında saf bağladı. İmam Hüseyin’e mektuplar 

yazıp, dini ve Müslümanları Yezid şerir’inden kurtarmasını isteyenlerin 

de içinde bulunduğu Muaviye oğlu Yezid’in ordusu o gün, tarihte 

benzeri görülmedik bir vahşet ve acımasızlıkla, Hz. Muhammed’in torunlarını 

meme emmekte olan çocuklara varıncaya dek şehit ettiler. (10 

Muharrem H. 61) 

Biz burada bu korkunç olayın ayrıntısına girmeyeceğiz. Kerbelâ Olayı 

öyle bir faciadır ki, Hz. Muhammed’in öpüp kokladığı bir başın acımasızca 

kesilip şehir şehir dolaştırılmasını, susuzluktan bunalmış meme 

emmekte olan bir masumun oklanıp şehit edilmesini, Hz. Muhammed’in 

torunlarından oluşan kadınların ve şehit cesetlerinin 

üzerine vahşetle saldırıp talan ve yağma edilmesini anlatmaktan 

insanlık adına utanç duyuyoruz. 

Bütün bu faciayı görüp bilen, çocukları dahil en 

yakınlarının şehit edilmesine tanık olan, altı aylık 

yavrusunun kucağında oklanıp öldürüldüğünü gören, 

kendisinden sonraya kalacak Hz. Muhammed’in Ehl-i 

beyt’inin insafsız, vicdansız Yezid’e esir olacağını sezen 

Hüseyin’in, Kerbelâ faciası öncesinde, ölümün adım 

adım geldiğini özünde sezmemesi olanaksızdır. Böylesine bir facianın 

ortasında Hüseyin, inancının kutsallığını, imanının gücünü, Hakk’ın ve 

insanlığın zulme, batıla, ahlaksızlığa karşı olan zaferini cihana eşsiz biçimde 

göstermiştir. Ceddine ve ceddinin yoluna sahip çıkmış, soyuna 

layık olduğunu ispatlamıştır. Hüseyin yanındakilerle birlikte, insanoğluna, 

yücelme yolunda, insanlık ve Allah yolunda gerektiği zaman neler 

yapılabileceğini kimseye nasip olmayacak bir düzeyde öğretmiştir. 

Diğer taraftan, insanların, çıkar uğruna nerelere kadar düşebileceklerini, 

ne ölçüde insafsız ve vicdansız olabileceklerini de Yezid ve peşindekiler 

Kerbelâ önünde göstermişlerdir. 

Biri insanları yüceltiyor alabildiğine… Uyarıcı, yol gösterici, sözüne 

sadık, dürüst ve cesur. 

Öteki, aşağılık, hilekâr, yalancı, bencil ve tiksindirici… 

Kerbelâ meydanı o gün, insanların yüzyıllardan beri okuduğu ve 

sonsuza kadar da okumaya devam edeceği Tanrısal bir destana tanık 

oluyor. 

Kerbelâ’da o gün yetmiş iki kişinin şehit edildiği söylenegelmiştir. 

Şimdiye kadar altmış üç Şehit’in adı zaptedilmiştir. 

Dokuz kişi de İmam Hüseyin’in daha önce Kûfe’ye gönderdiği Müslim 

bin Akil ile birlikte şehit olmuştur. Büyük bir ihtimalle Kûfe şehitleri 

ile Kerbelâ şehitleri birleştirilmek suretiyle yetmiş iki sayısına varılmaktadır. 

(1) A.Celalettin Ulusoy, Hacı Bektaş Veli ve Alevi Bektaşi Yolu. 



ALİ KENANOĞLU, İSMAİL METİN VE FEVZİ GÜMÜŞ İLE 

Zorunlu Din Dersi Davasında Çıkan Karar Üzerine Söyleştik 

Ahmet Koçak 

İsmail Metin Ali Kenanoğlu 

Zorunlu din dersleriyle ilgili 5. İdare Mahkemesindeki dava 

sonuçlandı. Süreci kısaca anlatır mısınız? 

Ali Kenanoğlu: Zorunlu din dersleri dördüncü sınıfta başlıyor. Oğlum 

üçüncü sınıftan dördüncü sınıfa geçtiği zaman İstanbul Valiliğine dilekçe 

vererek, din dersinden muaf tutulmasını talep ettim. Talep reddedildi. 

Buna İstanbul Bölge İdare Mahkemesine itiraz ettik. Yürütmeyi durdurma 

talebinde bulunduk. Mart ayında yürütmeyi durdurma talebimiz 

kabul edildi. O zaman benim çocuğum din dersine girmedi. Ardından 

Valilik yürütmeyi durdurma kararına bir üst mahkemede itiraz etti. Bu 

itiraz kabul edildi ve yürütmeyi durdurma kaldırıldı. Yaklaşık iki ay 

sonra çocuğum tekrar din dersi almaya başladı. 

Tabii davanın esastan görüşülmesi devam etti. 22 Kasım 2006 Çarşamba 

günü tebligat bize ulaştı. Dava sonuçlandı ve biz davayı kazandık. 

Perşembe günü okula gittim. Karar oraya da tebliğ edilmişti. Perşembe 

gününden itibaren çocuğum zorunlu din dersine girmiyor. Bu konuda 

Türkiye’de kazanılan ilk ve tek dava. 

Bu davanın açılımları neler olacak? Bu karar Alevi-Bektaşi 

toplumuna neler kazandıracak? 

Ali Kenanoğlu: Bu dava birkaç açıdan önemli: Bir kere dava Türkiye’de 

kazanıldı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne ya da başka bir uluslararası 

platforma taşınmadan, Türkiye’nin kendi iç hukuk sürecinde verilmiş 

bir karar. Bu karardan iki sonuç oluşabilir: Biri, hükümetin bu 

konuda adım atıp, Anayasa’da gereken değişikliği yaparak, zorunlu din 

derslerini, zorunlu olmaktan çıkarmasıdır. 

Diğer taraftan, bu karar emsal gösterilerek, kararın fotokopisi eklenen 

dilekçeler çoğaltılarak çok sayıda başvuru yapılır. Bu da Alevi-Bektaşi 

Federasyonunun önümüzdeki süreçte değerlendirmesi ve yapması 

gereken bir iştir. Hükümetten bir değişiklik gelmezse, Alevi-Bektaşi 

Federasyonu bu yönde çalışmalıdır. 

Peki, din dersi seçmeli hale 

dönüşürse başvurular nasıl 

olacak? 

Ali Kenanoğlu: Eğer bu 

ders seçmeli hale gelirse; 

çocuklarının bu dersi 

almasını istemeyen aile 

okul idaresine bir dilekçe 

verecek, “çocuğumun din 

dersi almasını istemiyorum” 

diyecek. Valiliğe, 

mahkemeye başvurmaya 

gerek kalmayacak. 1981 

yılında ben öyle yapmıştım. 

Orta birinci sınıftayken kendim 

gittim, okul idaresine 

bir dilekçe verdim, “Ben din 

dersi almak istemiyorum” 

diye ve girmedim. Başka bir prosedürü yoktu bu işin. Seçmeli ders yapılırsa 

uygulamanın böyle olması gerekir. 

Sayın İsmail Metin, bir avukat olarak sizin bu konudaki görüşleriniz 

nelerdir? 

İsmail Metin: Bu aleyhte bir durum. Lehte durumun şöyle olması lazım: 

Din dersi almak isteyenin dilekçe vermesi lazım. Ama Türkiye Cumhuriyeti 

bilinen yapıda olduğu için bunu da kendine yontacaktır. Sadece 

dilekçe verenleri din dersinden muaf tutacaktır. 

Hâlbuki gerçekten seçme özgürlüğü olsa dersi almak isteyenin dilekçe 

vermesi gerekir. 

Peki, bununla ilgili bir düzenleme olur mu diyorsun? 

İsmail Metin: Aslında bunun için yeni bir dava açılsa, o zaman sorun çözülür. 

Dilekçe veren bir baba, oğlunun inancı dışında din dersi aldığına 

dair itirazda bulunacak, dava açacak ve onun üzerine yeniden inceleme 

yapılacak. Böyle ikinci bir dava açılması gerekiyor. 

Sayın Fevzi Gümüş, kararı siz nasıl değerlendiriyorsunuz? ABF ne 

çalışmalar yapacak? Yeni davalar olacak mı? 

Fevzi Gümüş: Sanırım biliyorsunuz, Ali Kenanoğlu, 2004 yılında yapılan 

Birinci Alevi Konferansı’nda aldığımız, Alevi örgütlerindeki kadroların 

çocuklarıyla ilgili olarak zorunlu din dersinin kaldırılması yönünde 

başvuruda bulunmaları kararına uyarak kendi oğlu hakkında böyle bir 

talepte bulundu. 

Zorunlu din dersi uygulamasının hukuka aykırı olduğu kararını alan 

kişinin Federasyon Başkan Yardımcımız olması kıvanç vericidir. Ancak 

bu kararın Alevi toplumu ve farklı inançlardan zorunlu din dersi uygulamasına 

tabi tutulan insanlar açısından hukuksal bir kazanım haline getirilmesi 

Federasyonumuzun önündeki en önemli görevlerinden biri. Bu 

konuda bir kampanya düzenleyerek yaygın dava açma yolunu toplumun 

önüne seçenek olarak sunmak istiyoruz. Bu karar, toplumdaki korkuların 

yıkılmasına vesile olabilir diye düşünüyoruz. Federasyon olarak önümüzdeki 

süreçte bunu örgütleyecek ve hayata geçireceğiz. 

İsmail Beyin söylediği ikinci bir dava açılması konusunda 

diyeceksiniz? 

Fevzi Gümüş: Zaten ABF’nin şu anda AHİM’nde görülen bir davası var. 

O dava da 2007 yılının ilk aylarında sonuçlanacak. İstanbul’da başka 

bir arkadaşımızın davası da devam ediyor. Bu davaların Ali Kenanoğlu 

davasını emsal alacak kararlarla sonuçlanacağını düşünüyorum. Ama 

bunu yaygınlaştırmazsak, Ali Kenanoğlu’nun öncülük yapmış olduğu bu 

mücadele sonuçsuz kalabilir. O yüzden önümüzdeki süreçte Kenanoğlu 

kararını gerekçe göstererek müracaatların yapılmasını sağlamamız ve 

bunları yargıya taşımamız gerekiyor. 

İnanç özgürlüğü ile ilgili diğer konularda samimiyetsiz uygulamalarını 

bildiğimiz AKP’nin bu kararı görmemezlikten geleceğini söylemek 

için kâhin olmaya gerek yok. 

İsmail Metin: Din dersi toplumda farklı anlaşılıyor. İnsanlar, din dersini 

sadece bir asimilasyon aracı olarak görüyorlar. Aslında din dersi aynı 

zamanda bir engeldir. Çoğu 

Alevi öğrenci din dersinden 

geçemediği için okuyamıyor. 

Ben kendim din dersinden 

kaldım. Kız kardeşim 

din dersinden sınıfta 

kaldı. Öbür kardeşim kaldı. 

Bizim köyde ne kadar 

okuyan varsa din dersinden 

kaldı. Alevi öğrenciler 

din dersindeki o duaları 

ezberleyemiyor, sınıfta 

kalıyor. 

Yani din dersi aslında 

hem asimilasyon aracıdır, 

hem de Alevi öğrencilerin 

ilerlemesini engelleyen 

bir settir. 

Fevzi Gümüş 

Aralık 2006 19

SERÇEÞME 

ABF OLAĞANÜSTÜ KONGRE/ABF OLAĞANÜSTÜ KONGRE/ABF OLAĞANÜSTÜ KONGRE/ABF OLAĞANÜSTÜ KONGRE 

Atilla Erden 

Anam öldüğü zaman bugünkü kadar üzülmemiştim. Getire getire Alevi 

hareketini buraya getirdik … Buradaki kavga, evin içerisindeki kardeşlerin 

kavgasıdır. … Çoğumuzun yapmakta olduğu yanlış, yargı ve değerlendirmelerimize 

gerekli bilgi birikimi olmadığı halde, çirkin kanaatler 

taşımaktır, kulaktan dolma bilgilerle. … 

Örgütte neler olduğunu uzun anlatmayacağım … anlatmaktan utanıyorum, 

üzüntü duyuyorum. Böyle olmamalıydı, ama oldu. Sadece … şu 

kadarını söylüyorum: Oradan oraya dolaşarak, bir ekip arkadaşlarımız, 

benim şahsımın derin devlet adamı olduğunu ve aynı zamanda, Alevi 

olmadığımı ve Genelkurmay taraftarı olduğumu [söylüyor.] 

Ben hiçbir illegal örgütte yer almadım ki, derin devletin adamı olayım. 

Bunu söyleyenlerin bir kısmı kısa pantolonla dolaşırken ben, mahkemelerde 

idamla yargılandım. Suçum komünistlik ve Kızılbaş olmaktı. 

… Genelkurmay taraftarının ne demek olduğumun anlamını pek anlamıyorum 

… yedek subaylıkta Aleviliğe hakaret ettikleri zaman çıkıp 

1974’te, ‘bu böyle değil komutan’ deyip, üç gün de nezarette kaldıktan 

sonra … ‘özür dileriz, bir yanlışlık olmuş’ dediler. Otuz beş senedir ben 

bilimsel olarak da çalışıyorum bu konuda. Ben kendime de güveniyorum, 

epey emek verdim, epeyce bilgi sahibi oldum, bunu da hiçbirinizden 

saklamadım. Nereye çağırdıysanız geldim, anlatmaya, tartışmaya 

da her zaman varım, çocukla da oturup konuştum, profesörle de oturup 

konuştum… 

ABF Olağanüstü Kongresi 

Ahmet Koçak 

Kongre Konuşmaları’ndan Seçmeler 

Alevi Bektaşi Federasyonu’nun (ABF) Olağanüstü Genel Kurulu 26 Kasım 

2006’da Ankara’da Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı Ali Doğan 

Konferans Salonunda yapıldı. Genel Kurula 97 delege ve çok sayıda 

konuk katıldı. Olağanüstü Genel Kurul saat on birde bir dakikalık saygı 

duruşu ile başladı. Saygı duruşundan sonra divan seçimine geçildi. Divan 

başkanlığına Ali Balkız ve Mustafa İssi başkalığında iki ayrı liste 

önerildi. Kongreyi yürütecek divan seçimi esnasında Alevi örgütlerinde 

bugüne kadar pek alışık olmadığımız sahnelere şahit olduk. Açık oylamada 

bir sonuç alınamayınca, gizli oylama açık sayım uygulaması yapıldı. 

Bu da bir hayli zaman aldı. Kongrenin “çekişmeli” geçeceği tarafların 

daha divan seçimindeki tutumlarında belli olmuştu. 

Mustafa İssi başkanlığındaki liste oylamaya katılan 96 delegeden 49 

delegenin oyunu alarak divana seçildi. Divan, Mustafa İssi, Necati Şahin, 

Sümran Ünal ve Murat Bakan’dan oluştu. 

Divan seçiminden sonra belirlenen gündem gereği ABF Genel Başkanı 

Atilla Erden açılış konuşmasını yaptı. Atilla Erden’den sonra delegelere 

söz verildi. Yaklaşık otuz kişi söz alarak görüşlerini dile getirdi. 

Daha sonra delegelerin konuşmalarına yanıt vermek için YK üyelerinden 

Kamil Ateşoğulları, Fevzi Gümüş, Kazım Genç, Ali Kenanoğlu 

ve Atilla Erden söz alarak birer konuşma yaptılar. 

Karşılıklı konuşmaların genel çerçevesi, ABF’yi Olağanüstü Genel 

Kurula getiren nedenler ve GYK’nın “fikir ayrışması” üzerine idi. Yapılan 

konuşmalar ne yazık ki eleştiri-özeleştiri kültüründen, Alevi öğretisinden 

uzak, samimiyetsiz ve seviyesizdi. 

Kongre öncesi yaşanan olaylardan dolayı bu kongrenin çekişmeli geçeceğini 

tahmin ediyorduk, ama karşılıklı ithamların bu kadar yoğun 

olduğu, içeriksiz, belden aşağı vuran konuşmalara şahit olacağımızı tahmin 

edemezdik. Arada bir salondan dışarı çıktıkça konuştuğum kişilere 

şunları sordum: 

“Bu kongrenin Alevi-Bektaşi toplumunun demokratik örgütlülüğünün 

üst çatısının kongresi olduğuna emin misiniz? Ne oldu bu insanlara? 

Yüzlerindeki nur nere gitti? Bu kin, bu nefret, bu husumet 

niye?” 

Hayret ve şaşkınlıkla kongreyi sonuna kadar izledik. Evet, ne yazık 

ki, kongrenin özeti bu. 

Kongre esnasında not tutuğum ve önemli olduğunu düşündüğüm 

bazı başlıklar ise şöyle: 

• Almanya Alevi Birlikleri Federasyonu’nun ABF kongresine müdahale 

ettiği yönünde yapılan eleştiriler. Bu konu kongre sonrası internet ortamında 

da tartışıldı. 

• Yine ve her zaman olduğu gibi ‘kadının adı yok’tu. Divan’da yer alan 

Sümran hanım dışında, ne konuşmacılar arasında, ne de yönetim listesinde. 

Ne hikmetse bu meseleye daha sonra yazılı tartışmalarda değinen 

bile olmadı. 

• Alevilerin siyasete nasıl müdahale edeceği meselesi merakla beklediğimiz 

konulardan biri idi. Bu konu da ne yazık ki, kişisel sürtüşmelerin 

gölgesinde kaldı. 

• Ve tabiî ki en önemlisi “derin devlet” meselesi. Bu konu daha çok konuşulacağa 

benziyor. Doğrusu biz de merak ediyoruz. Alevilerin başına 

kimler, ne gibi çoraplar örecekler diye. 

Seçimlerde Selahattin Özel ve Atilla Erden başkanlığında iki ayrı 

liste yarıştı. 97 delege oy kullandı. Selahattin Özel’in listesi 51, Atilla 

Erden’in listesi 46 oy aldı. 

ABF Kongresi sonunda Genel Başkanlığa seçilen Selahattin Özel’in 

ilk açıklaması şöyle oldu: 

“Olağanüstü Genel Kurul uzun bir tartışmadan sonra, bizim listenin 

kazanmasına karar verdi. Düşüncemizin haklı olduğuna karar veren 

derneklerimizin, halkımızın iradesi bize yola devam edin dedi. Bu 

bizim ve Alevi hareketi açısında çok önemli ve sevindiricidir. 

Avrupa ve Türkiye Aleviliğini, örgütlüğünü tartışmıyoruz. Çünkü 

dünyanın neresinde olursa olsun Alevi hareketi bir bütündür ve Anadolu 

Alevileridir. Bu bakımdan yaptığımız genel kurul bir dönüm 

noktasıdır. Sağ olsunlar sağduyularını güvendiğimiz o insanlar bu 

çizginin, sürdüğümüz yolun devamına karar vererek Avrupa ve Türkiye 

hareketinin çizgisini onayladılar. 

Önümüzdeki süreçteki projemizde son dönemde sürekli dile getirdiğimiz 

Siyasete müdahale etme projesidir. Kısa zamanda Türkiye ve 

Avrupa’daki yönetici arkadaşlarımız bir araya gelerek bir durum değerlendirmesi 

yapacağız daha sonra da bütün örgütü toplayarak danışıp 

siyasete müdahale etmeyi biraz daha somutlaştırmış olacağız. 

Artık seçim geride kalmıştır. Şimdi yönetici olsun olmasın, herkesin 

iş yapma zamanıdır”. 

Kongrede bir gün sonra Turan Eser imzalı bir basın açıklamasıyla 

seçilen 17 kişilik Genel Yönetim Kurulu ve onun içinden seçilen dokuz 

kişilik Merkez Yürütme Kurulu’nun görev dağılımı açıklandı: 

Selahattin Özel, (Genel Başkan), Abbas Tan (Genel Başkan Yardımcısı), 

Turan Eser (Genel Sekreter), Mehmet Uzuner (Genel Sayman), 

Hüseyin Yıldırım (Örgütlenme Sekreteri), Tekin Özdil (Eğitim ve Bilim 

Sekreteri), Muharrem Erkân (Genel Başkan Yardımcısı), Ercan Geçmez 

(MYK üyesi), Servet Demir (MYK Üyesi); 

Diğer GYK Üyeleri: Kemal Çelik, Ali Turan İldem, Feti Kaya, Ahmet 

Doksöz, Ali Merdan Erdoğan, İsmail Ataş, Sevim Durmaz, Yazgülü 

Ağırgöl. 

Bu genel kurulu apar topar toplayanlar … kapı kapı dolaşıp bunları 

söyleyenler … hain olduğumuzu da anlatmışlar ve ellerinde belgeler olduğunu 

söylemişler. Bütün hepiniz buradasınız, namus sözü veriyorum, 

derin devletle ilgili veya toplumla hainliğimle ilgili en ufak bir belge 

yahut … kanıt öne sürsünler, bir daha bu salonda yer almayacağım… 

Müslüm Doğan 

Çok üzüldüğüm bir husus var: Bir bilim adamı, Alevi hareketi içerisinde 

yıllarca emek vermiş … akademik çalışmalar yapmış, akademik çalışmaları 

da … hareketimiz içinde olmasından dolayı engellenmiş bir bilim 

adamını biz bu şekilde gönderemeyiz. … Ne demek birisi genelkurmayın 

adamı olacak, birisi derin devletin adamı olacak? Peki bu şeyleri 

söyleyen adama söyler misiniz, ‘Sen hangi noktadasın, hangi kolda yer 

alıyorsun, neresinde yer alıyorsun bu işin?’ … İnsanlarımızı bu şekilde 

harcayamayız, bu şekilde bunları bu sürecin dışına atamayız... 

Ben neyin kokusunu alıyorum biliyor musunuz? Alevi Bektaşi Temsilciler 

Meclisi’nin ve Barış Hareketi sürecinin kokusunu alıyorum buradan. 

… Varsa birilerinin siyasal sürece katılma istekleri, gelir katılırlar. 

Ama bu örgütlülükleri kınayıp, bir yere gidemezler. … Ama insanlara 

çamur atarak, proje üretmeden, üretim sürecinin hiçbir yerinde yer almayan 

insanlar gelip çok üst noktalarda yer alabiliyorlar. … Örgütlülüğümüzde 

projelere çalışılmıyor artık. Ne tartışılıyor; Ahmet şunu yapmış, 

Mehmet bunu yapmış, şu şunu yapmış, bu bunu! … 




Hüseyin Yalçın Dede 

Neredeyiz, nereye varıyoruz, nereye gidiyoruz, hedefimiz ne, bir türlü 

anlayamadık. On beş yıldır sabırla birbirimizi izliyoruz. Ama böylesine 

acı bir tabloyla karşılaşmak, bizleri üzüyor. Alevi kültürünün özünde, 

yalan söylememe kavramı çok çok önemli ki, bunun, kamu mahkemesinde 

düşkünlük getirdiğini hepimiz biliyoruz. Ama ne yazık ki, yeri 

geldiği zaman kişisel çıkarlarımız için birbirimizi yerden yere çalıyoruz. 

Bir olup, iri olup diri olmamamızı her konuşmamızda söylüyoruz, ama 

ne biriz, ne diriyiz, ne de iriyiz; çünkü görüyoruz ki politik çıkarlarımızı 

getirip, kültürel çıkarlarımızın içinde, işlemeye çalışıyoruz. … Biz bize 

dikkat etmez, birbirimize saygı duymaz, o temel insan değerlerini, en el 

hak kavramını önümüze koymazsak böyle birbirimizi yerer, incitiriz... 

Sevgili genel başkanımla aşağı yukarı on beş yıldır tanışırız. Gerek 

federasyon, gerek genel başkanlarım lütfen artık yavaş yavaş projemizi, 

programımızı önümüze koyalım, ne yapacağımızı, birlikte karar verelim. 

‘Ben böyle diyorum, böyle yaparım!’ Hayır! Ben, sen, o yok! … 

Hünkar Hacı Bektaşi Veli’nin dediği gibi, “Kabe’m de, Kıble’m de insandır” 

Öyleyse Kabe’nizi ve Kıble’nizi bulun... 

Turan Eser 

Sizden ABF’nin … kuruluşuna geri dönmenizi istiyorum ve o tarihten 

bir önceki olağan genel kurula kadar olanları film şeridi gibi kafanızdan 

geçirin. ABF Türkiye kamuoyunda varlığı fazla bilinen bir yapı değildi. 

Hatta ABF’miz, üst kuruluşumuz ne düşünüyor sorusuna, şurada ismi 

yazan örgütlerimizin bir çoğunun üyesi, yöneticisi cevap veremiyordu. 

Niye? Çünkü ABF’nin ilkesi nedir, neyi savunur bilen hiçbir yazı dokümanı 

yoktu. 

Filmi çevirin, üç yıl içerisinde on beş basın açıklaması görürsünüz, 

kitlesel etkinliklerin en dibe vurduğu dönemi görürsünüz. 15 Ekim’den 

sizin görevden alındığınız tarihe kadar, kırk beş hafta içerisinde, elli 

beş basın açıklaması yapılmış AKP’nin merkezinin önünde; binalarının 

önünde çelenkler konulmuş; Madımak önünde on bin kişi toplatılmış. 

2006 yılında Alevi uluların, Bektaşi öğretisine uygun, Tahtacı inancına 

uygun bütün Alevi etkinlikleri görülmediği kadar muhteşem etkinlikler 

geçirmiştir; coşku ile geçirmiştir ve bütün bu etkinliklerde ABF damgasını 

vurmuştur. ABF pankartları ilk kez bu dönemde ortaya çıkmıştır. İlk 

kez bu dönemde Banaz’a ABF gitmiştir. Bu dönemde on binlerce broşürr 

Türkiye’nin her tarafında dağıtılmıştır. Türkiye’de görüşülmeyen kurum 

kalmamıştır. Yapılan tartışmalarla, yapılan çalışmalarla, iş kişiliği düzeyinde, 

düşünsel düzeyde ABF’ye bir kimlik bulmak, ABF’nin Türkiye 

ve uluslararası kamuoyundaki imajını güçlendirme çalışması sürmüştür. 

ABF Genel Merkezi uğrak merkezi olmaya başlamıştır. 

Eksiklikleri tamamlamak üzere, projeleriyle örgütte kişisel değil, 

örgütsel aklın oluşturulması tartışmaları bu dönemde başlamıştır. Arkadaşlar, 

her şeyin muhasebesini verilerden yapabilirsiniz. Alevilerin 

yazılı dokümanlarının bulunduğu kaynaklara bakın. Alın dönem dönem 

çalışma raporlarını, okuyun. 15 Ekim’deki genel kurulda gördünüz arkadaşlar, 

size bir buçuk sayfalık çalışma raporu verilmiştir, iki yıllık. 

15 Ekim’le 26 Mart 2005 ilk kez Alevi Bektaşi Federasyonu Türkiye’de 

danışma kurulu toplamıştır, ilk kez bu yönetim döneminde size otuz altı 

sayfalık rapor sunulmuştur. Niye? Sanal tartışmalardan kaçmak lazım. 

Burada her anlatılanı, bilimsel örgütsel bir mantığın içersinde değerlendirerek 

dinlemek lazım... 

Örgütsel hukuka, demokrasiye vurgu yapan, kurumsallaşmayı tartışan 

arkadaşlarımızın şunu söylemesi lazım: Bir tane arkadaş çıksın desin 

ki, şu yanlışı yaptınız; şu tembelliği yaptınız; Türkiye’deki ve dünyadaki 

bize dönük, Türkiye’deki demokrasi güçlerine, emek güçlerine dönük 

şu gündemi ıskaladınız. Iskalanan bir gündem yoktur, hepsinde tepkimiz 

ortaya konmuştur. Görevden alındığımız tarihten bugüne kadarki 

dönemde Fransa’da alınan düşünce özgürlüğü üzerine o berbat karar, 

onunla beraber Türkiye’deki üç yüz bir, terörle mücadele yasası bu ıskalanmıştır, 

Orhan Pamuk olayı ıskalanmıştır. Avrupa Birliği Raporuna 

ilişkin düşünce üretememiştir, ıskalamıştır. 

Görevden alınma olayı. Alevi örgütlenmelerinde, sendikalarda, siyasi 

partilerde olamayacak diye bir şey yoktur. Ne zaman olur? Yolsuzluk 

yaparsınız, örgütün malını çalarsınız, namussuzluk yaparsınız, üçkağıtçılık 

yaparsınız, alınırsınız görevden. Ama örgüt tıkanırsa, iradeyi aldığı 

yere teslim etmek zorundadır. Bu, örgütten iradeyi kaçırmadır... 

26 Mart’ta danışma kurulunu topladık, ‘arkadaşlar yürüyemiyoruz. 

Soluk almamız için sizin de soluğunuza ihtiyacımız var, bakın böyle bir 

şeyi gelin tartışalım.’ Belki bu olağanüstü kongre olmazdı, bir danışma 

kurulunda bunu çözebilirdik. Ama kişisel düşünenlerin, toplumsal ve örgütsel 

düşünenleri görevden alması olayı vardı ... Görevden ne alınmıştır 

biliyor musunuz? Alevi hareketinin biraz önce verdiğim şerit içerindeki 

işleri, görevleri, çalışması, mücadele tarzı görevden alınmıştır... 

“Anayasal düzen içerisinde, tek devlet, tek vatan, tek millet, tek bayrak, 

tek bilek güreşenler, önce Türkiye diyenleri Yeniden Uyanış İçin 

Ulusal Kurultay’a çağırıyoruz”... Atilla Erden, Hacı Bektaş Veli Kültür 

Derneği Başkanı; Turan Yazgan, Türk Dünyası Derneği Başkanı; Altemur 

Kılıç, biliyorsunuz Türkiye’nin en gerici faşist işvereni, MHP’li. 

Atilla ağabey bunlarla bu çağrıları yapıyor. Sivas katliamının mağdurları 

suçluydu, yakanlar doğru yapmıştır deyip, katliamı yapanların avukatlığını 

üstlenenler ... bunların ailelerine Türkiye’de ve Avrupa’da bağış 

toplayan Mazlum-Der’le, bu davanın en büyük mağdur örgütü Pir Sultan 

Abdal Genel Başkanı ortak imza attı. ... Burada ne konuşuluyor? ... 

Ercan Geçmez 

Birilerinin kendi beceriksizliklerini … kıskanarak, Avrupa örgütlerimize 

saldırmasını… şiddetle kınıyorum… Genel merkezimizi kim aldı? 

Bu vakfın katılımında Türkiye’deki örgütlerimizin payı mı fazladır, yoksa, 

Avrupa’daki örgütlerimizin payı mı fazladır? … 

Ben federasyonun yönetim kurulu üyesiyim arkadaşlar. Dört kişiye 

bir görev verdiler. … Onlardan birisi bendim, birisi Kamil Beydi, birisi 

Kazım Beydi, birisi Tekin Beydi. Verdikleri görev şuydu: Biz anlaşamıyoruz, 

derneklerin resmi vereceği karara göre, genel kurula gidelim. 

Eski delege mi, yeni delege mi? Utanç duyuyorum bundan. Gittik, karar 

aldık, yeni delegeden gidecek diye! Bundan da utanç duyuyorum. Her 

şeyden önce hukuku savunanlar nasıl oluyor da Pir Sultan Abdal Kültür 

Derneklerinin Genel Kurul hukukuna karşı hareket etme cesaretini kendilerinde 

buluyorlar? Nasıl oluyor da, Hacı Bektaş Veli Derneklerinin 

Genel Kurulunun seçmiş olduğu delegeleri kabul etmiyorlar ve bu salona 

eski delege, yeni delege kavgasını getiriyorlar... 

Aleviler siyasete müdahale etmeli mi, etmemeli mi? … Biz elbetteki 

sonuna kadar siyasetin içerisindeyiz, ama ilkeli, onurlu, dik duruşun içersindeyiz. 

Birileri gibi değil, ben buraya encümen üyesi olmak için geldim 

diyenler için değil… Demokratik bir ülkede yaşıyorsunuz, parlamentoya 

siyasi fikrinizi götüremezseniz, siyasete müdahale edemezsiniz… İmam 

hatip kökenli birisi bu ülkede başbakan, … cumhurbaşkanlığına aday 

oluyor da, demokrasiyi özgürlüğünü savunan … bir Alevi yurttaşın başbakan 

veya cumhurbaşkanı olmasını çok mu görüyorsunuz? … 

Selahattin Özel 

Bütün dernekleri bir araya getirerek kurucu genel başkanı olmuş bir insanım 

… İstifa ettim, yerime ... Atilla Hocayı ben önerdim. O günden 

bugüne kadar ne medyada, ne bir başka yerde, ne de genel başkanımın 

önüne çıktım kurucu genel başkan sıfatıyla, ne televizyonlarda ahkam 

kestim. Ben örgütçülükten gelen bir insanım. Kendi örgütüne, kendi başkanlarına, 

kendi ölçüsünde saygı duymayanlar, başkalarından da saygı 

bekleyemezler. O yüzden ben bu saygısızlığı hiç yapmadım…. 

Bugüne kadar Sivas’a yüz elli, iki yüz kişi katılıyor, insanların özgüveni 

yok … Tarihde ilk defa on beş bin kişi gidildi, on beş bin kişiyi 

de jandarmalar köylerden, dağlardan, yollardan salmadı. Bu, sadece ne 

Avrupa’nın, ne de Türkiye’nin değil, hepimizin başarısıdır. 

Biraz önce ... Bir Mayıslardan bahsetti, genel başkanlığım dönemine 

değindi. “Bir Mayıs alanlarına, Alevi Bektaşi topluluğu olarak çıkacağız, 

Alevi Bektaşi fl amasını açmayacağız, o işçi örgütüne saygıdan onun 

arkasından gideceğiz” dedim. ... Dayanışma böyle olur, ben sendikanın 

önünde yürüyüp de, Alevi Bektaşi bayrağı açmam. Benim sendika başkanım, 

şube başkanım, oranın yöneticileri Alevi kökenli, Alevi olarak, 

nereden yürüyecek? Örgütünün bayrağının arkasında, biz onun arkasından 

yürüyeceğiz. Dayanışma budur, Alışmamışsınız bunlara ne sağcılığım 

kaldı, ne başka bir şeyimiz! ... 

Diyorlar ki Selahattin Başkan, kimselere yetişemedi. Hepiniz buradasınız. 

Sayın genel başkanım Atilla Erden, beş yıl senin genel başkanlığını 

yaptım. Hangisini kaçırdım, gelmedim? Bu bir. Federasyon başkanı 

olduğum günden bugüne kadar, arkadaşlarım söylesinler, şuraya gelmedi, 

şu etkinliğe katılmadı. 

Basın açıklaması… Sivas’a otelin önüne gidiyoruz, Madımak müze 

olsun diye çelenk koyacağız. Barikatlar çekiliyor önümüze. Barikatları 

aşarak gidiyoruz, benim şahsımın değil, federasyonumuzun yönetim kurulunun 

hazırladığı basın bildirisinin özetini okuyorum, üç sayfa değil, 

Okuduktan sonra bitiriyorum, sayın Kazım Genç bakın ben sizi görüyorum! 

Herkes bir bildiri daha okuyor. Bu nasıl bir iştir? Benim okuduğum 

başka mı? ... Nereden çıktı bu? Usul bilmezsiniz, yöntem bilmezsiniz, 


Aralık 2006 21

SERÇEÞME 



Aleviliği hiç saymıyorum, ondan sonra hukuk bilmezsiniz, bu kongreye 

gelişiniz de bunun ispatıdır. ... 

Siz federasyon ve genel merkez haber ve bilgilerini dernek şubelerinize 

kıskançlık ve hasetlik yaparak göndermezseniz federasyon çalışmaz. 

Para istersin, yok! Onu istersin, yok! Banka mı soyacak genel 

başkan, nereden getirecek? Cebimizden harcıyoruz, doğrudur, bunlar acı 

gerçeklerimiz. ... 

Biz postnişinle buluştuk, sayın Veliyettin Ulusoy’la, Hacı Bektaş öncesinde 

… Kendi postişinize serçeşme diyeceksiniz ... tanıyacaksınız, 

bir araya geldiğimizde rahatsız olanlar ... yaygarayı koparacaklar: “Federasyon 

içinde ruhban sınıfı kuruyorsunuz. Nasıl olsa almışsınız Veliyettin 

Efendi’yi, o karar versin, federasyona ne gerek var!” diyecek. ... 

Alevi derneklerimizin içinde yoz yobaz düşünen insanlarımızın olduğu 

da doğru. Yalan mı diyeceğiz? Var! İlerici, doğru, aydın diye görünmek 

isteyenler var, yok mu? Var! Ama bir grup daha var. İnançlı ... 

insanların inancını kullanarak, bizim gibi devrimci, ilerici insanları, ateist, 

komünist diye suçlayanlar var. Bu oyununa gelmeyelim diyorum… 

Selahattin Özel, Avrupa’daki arkadaşlarla buluşmuş, parti delegeleriyle 

pazarlığı bitirmiş. On beş yirmi milletvekiliyle bu olay bitmiş, 

partiye katılıyor. ... Ama böyle bir şey yok… Biri ispat etsin, çıksın. ... 

Zorunlu din dersleri, tabii ki Ali Kenanoğlu’nun başarısından dolayı, 

alnından öpeyim. Öpmeyen namerttir. Alnından öpeyim, o bizim çocuğumuzdur. 

Yanlış davranışlarda da çocuğumuzdur, dur dediğimizde 

duracak, durduracağız, engelleyeceğiz. Doğru söylediğinde zaten arkasındayız, 

destekleyeceğiz. ... 

Önce kendi içimizde birbirimize iyi nazarla bakmayı becerebilelim 

ve diyorum ki gelin bu hasetlikler, bu kıskançlılardan vazgeçelim. Bu 

yola bu kültüre yakışır bir biçimde devam edelim, ben nasıl ki başlarken 

bu işe, birleştirici oldum, bu günde bu birleştirici olmaya devam edeceğinizi 

bilmek istiyorum... 

Turgut Öker 

Kırk beş yaşımın bir on yılı devrimci hareket içerisinde geçti. On sekiz 

yıldır da ben Avrupa’da ilk Alevi adıyla kurulan Avrupa Alevi Merkezinin 

kuruluşundan bu yana ... yöneticilik yapıyorum. Bu federasyonun 

kurulmasına zemin oluşturan, Alevi Bektaşi Kuruluşları Birliğinin 

Türkiye’de ısrarla kurulmasını gündeme getirdiğimde, federasyonumuza 

bugün başkanlık yapan Atilla Hoca, “ya millet yaşlandıkça akıllanıyor, 

sen zırdeli oluyorsun. Avrupa’dan geliyorsun, cebinde pasaportun, 

biletin hazır. ... Biz bilmem neye gideceğiz, sen pasaportunla kaçıp gideceksin” 

yanıtını verdiğinde, dedim ki: 

“Alevi adıyla bu topraklarda, eğer biz örgütleneceksek bunun bedeli 

vardır. Dünyanın her tarafında etnik, siyasal, inançsal, toplumsal 

mücadele yürüten insanlar, bedel ödeyeceklerdir. Aleviler de bu ülkede, 

takiye yaparak başka adlarla örgütlenme yerine, Alevi adıyla 

ortaya çıktıklarından yargılananlardan bir numara olurum.” 

Atilla Hocayı içinizde en uzun yıllardan beri tanıyan insanım ben. 

Özellikle akademik alanda ... bizi asimile etmek isteyenler, Sünnileştirmek 

isteyenler karşısındaki mücadelesini hep takdir ettim, bugün de takdir 

ediyorum. Ama ... Atilla Hoca’nın, her alanda ... yanıt verecek gücü 

vardı, ama asla öncülük yapacak bir ruhu yoktur, duygusu yoktur. Bakın 

pratik olarak Alevi Bektaşi Kuruluşları Birliği süreci içindeki yöneticilik 

döneminde ... Hacı Bektaş Veli Kültür Dernekleri’nin başkanlığını 

aldığından sonraki sürece, ... görevi bıraktığı döneme kadarki dernek 

sayısının azlığına bakın, olayı somut olarak görürsünüz. ... 

Bugün darbe yapan arkadaşların davranışları, oniki eylül faşizmine 

karşı mangalda kül bırakmayan insanların gerçek anlamda demokrat 

olup olmadığının ölçüsüdür. Darbeye karşı gelen, faşizme karşı gelen ... 

insanların, darbe yaparak Alevi hareketini, dumura uğratmaların verilecek 

hiçbir hesabı olamaz... 

Geçen dönemde ben, Pir Sultan Abdal Dernekleri Genel Başkanı Kazım 

Genç’i destekledim, çünkü Atilla Hoca’nın, genel başkanlığının örgütü 

kuruttuğunu bildiğim için, mücadeleye ... şiddetle karşı geldiği için 

Alevi hareketinin mücadele ruhunu köreltmemiş bir insan çıksın, Alevi 

toplumunun hakları direnmekle değişilmez düşüncesinden çıkarak, kim 

sokağa çıkacaksa buyursun gelsin dedim. 

Federasyon yönetimindeyken, Alevi Bektaşi Kuruluşları Birliği yönetimindeyken 

defalarca karar aldığımız halde, ısrarlarımıza rağmen 

Sivas’a gelmediği için Atilla Hoca’nın bugün ve bu darbe sürecinde yerine 

getirdiği işlevin Alevi toplumuna hizmet etmediğini görüyorum. ... 

Alevi kökenli misin, değil misin? Evet, ‘ben Alevi ve ateist olarak 

mimlendim’ diyorsun, ama her kesimde bu insanlara soruluyor. Bunun 

net bir şekilde cevaplandırmasının zor ne tarafı var arkadaşlar? Alevi kökenli, 

köyün bu, şehrin bu, baban bu, ocağın bu, cevap verdiğin sürece. 

... İnsan genel açıklamayı neden yerine getirmez? ... 

Yıllardır bu ülkede bizi paspas…. gibi kullandılar, adam yerine koymadılar, 

dolgu malzemesi olarak bizi değerlendirdiler. Biz artık hiç kimsenin 

dolgu malzemesi olmayacağız, arka bahçesi olmayacağız düşüncesini 

bir yıldır hangi ABF’nin yönetmelik toplantısında, sonuç bildirgesinde 

gördünüz, söyler misiniz bana? Bu arkadaşlarımıza katıldınız, 

hangi panelde bu arkadaşlarımız Alevileri siyasete müdahale edip yanlış 

bir ifade kullanmışlar. Bugün çıkar açısından, Türkiye Alevi hareketinin 

özgürleşmesi kadar, gasp edilen haklarının elde etmesi kadar başka 

kutsal bir çare yok. Bunu yaparken asla alışık olduğu gibi ben bulunduğum 

yerden, nasıl gider meşhur olabilirim gibi, bu harekette kendimi 

nasıl pazarlarım diye bir anlayış, asla bizim dünyamıza bugüne kadar 

girmemiştir, yarın da girmeyecektir, dünde burada söylediğim gibi. Bu 

asla bizi yok sayan zihniyetler karşısında, bireysel pazarlığı esas alan, bir 

çabaya ihtiyacımız da yoktur. 

Biz siyasete müdahaleyi, bu ülkede Alevilerin gasp edilen haklarına 

kavuşması, normal yaşamlarında, dışlandıkları bütün alanlarda, var 

olma mücadelesi olarak görüyoruz. Duyuyorum burada, gelinmiş, bilmem 

kiminle konuşulmuş, Baykal’a görüşülmüş, pazarlık da yapılmış. ... 

Ondan bu ülkede hakim olan zihniyetten olduğu gibi kırıntı beklenemez. 

Gelecekte de beklemeyeceğiz, sürece müdahale edeceğiz. 

Önümüzdeki dönemde, bir yıl kaldı, kimin ne gibi pazarlıklara gireceğini 

gözünüzle göreceksiniz siyaset dünyasına, en küçük bir şekilde 

Alevi inancının, duygusunun olmadığını da göreceksiniz. Biz bunları 

çok gördük, biz bunları geçmişte çok gördük. ... 

Bugün Avrupa ve Türkiye ayrımı, tamamıyla derin devletin işidir, 

açık söylüyorum. ... On onbeş yıldır, en zor koşullarda bütün imkanlarını 

biriktirerek, birleştirerek, bu ülkede Aleviliği asimile etmek isteyen 

güçler karşısında, devrimci ve demokratlardan uzaklaştırmak istemelerine 

karşı bütün bu güçleri birleştirerek, bir araya getirdiğimiz bu örgütü, 

ABF’nin Olağanüstü Kongresi Sonrasında Dile Getirilen Görüşlerden Seçmeler 

ABF ve Yeni Süreç 

Kazım Engin 

6 Aralık 2006, 

Alevi-Bektaşi Federasyonu 26 Kasım 2006’da Ankara’da olağan üstü genel 

kurul yaptı ve yeni yönetim göreve başladı. Öncelikle yeni yönetim 

kuruluna başarılar dilerim. ABF’nin tüzük, amaç ve ilkelerine uygun 

olarak yapılacak çalışmaların yanında olacağımın bilinmesini belirtmek 

isterim. Bu güne kadar olduğu gibi bu günden sonra da Demokratik Alevi 

Hareketinin gelişmesi, kitleleri kucaklaması, Alevi-Bektaşilerin acil 

taleplerine doğru, haklı ve yürekli çözümler sunması için elimden geleni 

yapacağımın bilinmesini deklare etmek istiyorum. 

Genel kurulda söylediklerimin başlangıcını tekrarlamak isterim. Birileri 

bizi gözetliyor. Tekir yaylalarından üç hilalli bayrakları ile, Madımak 

katliamında “sivil halka bir şey olmamıştır” diyenler kıratın üzerinde 

ve aramızdaki çelişkilerin su yüzüne çıkması ve kendilerine mecbur 

kalmamız için dua ederek “Cumhuriyetin ardına sığınmış” birileri bizi 

gözetliyor. 

Bir seçim sürecini değerlendirirken “ama-fakat-lakin”li açıklamalar 

yapmadan süreci doğruluk ve haklılık temelinde değerlendirmenin ahlaki 

bir sorun olduğunun altını çizmek isterim. Yani bu hareketin “ileri gelenleri 

ya da ileri gidenleri” attığı her adımı dikkatlice atmak, söylediği 

her sözü de dikkatlice söylemek zorundadırlar. Bu cümleden olarak ABF 

genel kurulunu Alevi etik kuralları açısından seviyesi oldukça düşük bir 

genel kurul olarak değerlendirmek sanırım insafsızlık olmayacaktır. 

Bazı yöneticilerin kapalı odalarda söylediği sözleri toplum önünde söylememiş 

gibi davranmaları tam bir sorumsuzluk ve “çamur at izi kalsın” 

örneği olmuştur. Başta bu iddiaların sahibi sorumlular görevi-makamı 

ne olursa olsun Dar’a çekilmeli ve hesap vermelidirler. Ancak bazı “bozuk 

düzen” partilerinde gördüğümüz tipik delege avcılığı, ayak oyunu ve 

“belden aşağı vurmak” diye tabir edilen yöntemlerin ülkemizin en büyük 

Alevi örgütü olan ABF’nin genel kurulunda olmaması gerekirdi. Hemen 

hemen her toplantıda etik kurallara yaptığımız vurgunun yeterince anlaşılmadığını 

ve umursanmadığını görmek üzüntü vericiydi doğrusu. 

Sonuçlardan sebeplere doğru yaptığımız bir yolculukta ABF’de yönetim 

değişikliğini daha doğru tahlil edebiliriz. Elbette demokratik ku- 


SERÇESME 

SERÇEÞME 


rumlarda yönetimler değişebilir. Ama ABF sıradan bir kurum değildir. 

Yıllarca Türkiye’de yürütülen Demokratik Alevi Hareketinin iki can damarı 

örgütlenmesi olan Hacı Bektaş Veli Kültür Dernekleri ve Pir Sultan 

Abdal Kültür Dernekleri bu kurumun temelini diğer yerel dernekler de 

adeta gökkuşağının diğer renklerini oluşturmaktadırlar. 

Bu seçim ile Pir Sultan Abdal Kültür dernekleri yönetimin dışında 

bırakılmıştır. Nispi temsil özelliği bozulmuş ve sıradan bir siyasi partinin 

yönetimi seçimine indirgenen basit bir parmak sayısı ve aritmetik 

üzerine hesaplar kurgulanmıştır. Sonuçta bir liste kazanmıştır ama %51 

ile sağlanan “çoğunluk” diğer %49’u da dışarıda bırakmıştır. Demokrasi 

her zaman sayıların bir fazlasını almak demek değildir. Alevi felsefesinin 

“Rıza Şehri” gönüllerin bir eksiğine bile razı olmaz, olmamalıdır. 

“Siyasete müdahale edeceğiz” argümanı Avrupalı arkadaşların geliştirdiği 

bir söylemdir ve aslında esas olarak “seçimlere müdahale” anlamına 

gelmektedir. Türkiye’deki arkadaşlar her ne kadar bu söylemin 

ABF’nin Danışma Kurullarında da yer aldığını söyleseler bir belge sunamamışlardır 

ve yaptığımız araştırmada ne 2. Olağan Genel Kurulda 

ne de Mart 2006 da yapılan ABF Danışma Kurulu’nda böyle bir söyleme 

rastlamadığımızı belirtmek lazımdır. Ayrıca bunları söylerken aman 

müdahale etmeyelim-seyirci kalalım da demek doğru değildir. 

ABF gibi kurumlarda “tez-anti tez–analiz-sentez” diyalektik bilgi 

kuralına uygun olarak ve aşağıdan yukarıya doğru demokratik bir süreç 

işletilerek siyasi tavır ya da müdahale kararları alınabilir, alınmalıdır da. 

Ama ABF’nin Mart 2006’da yapılan danışma kurulunda “Aleviler siyasi 

alandaki rolünü güçlendirecektir!” başlığı altında; “Aleviler önümüzdeki 

süreçte sivil itaatsizliği öne çıkartacak mücadele tarzı ile sokakları 

özgürleştireceklerdir” denilmektedir. Bu bildirgede başta zorunlu din 

derslerinin kaldırılması; Alevi inanç merkezleri olan Cem ve Kültür 

evlerinin resmi bir statüye kavuşturulması; bu yerlerde cem ve cenaze 

erkânının öğretimize uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi için gerekli 

girişim ve çabalarda bulunulması; Alevi yol önderleri adına yapılacak etkinliklerde 

Türk-İslam sentezi yaklaşımlarına karşı bir duruş sağlanması 

ve son olarak da ülkenin ve toplumun demokratikleştirilmesi için diğer 

sivil toplum örgütleri ve demokrasi güçleri ile birlikte yapılacak çabalara 

destek verilmesi kararları alınmıştır. ABF’nin gündemi de bu olmalıdır 

ve sonuçta da halkın sahipleneceği gündem bu olacaktır. 

ABF’nin Olağanüstü Genel Kurulu açıkça da söylendiği gibi “tek 

başına yönetme” yönetimi demokratik şekilde paylaşmama anlayışının 

bir tezahürüdür. Benmerkezci anlayış ne yazık ki, Avrupa’daki arkadaşlarımızın 

yanlış yönlendirilmeleri ve bilgilendirilmeleri ile yanlış 

bir mecraya gitmektedir. Yoğun emeklerle bir araya getirilen kurumlar 

şimdi tasfiyeci bir anlayışla “inceldiği yerden kopsun” mantığı ile ve sorumsuzca 

yıpratılmıştır. Kurumsal anlamda temsiliyetin nispi oranlara 

uygun olarak sağlanmadığı bir ABF zayıflar ve güçsüzleşir. 

Bu durum da bizi bir yerlerden gözetleyen; Türk-İslam sentezi savunucularının, 

bunların Alevi-İslam modelini benimseyenlerin, Türk Milliyetçilerinin, 

Kürt milliyetçilerinin ve sonuçta ağzından sular akarak bu 

durumu izleyen siyaset cambazlarının işine yarayacaktır. Ama Alevilere 

ve Demokratik Alevi Hareketi’ne zarar vereceği zamanla daha iyi anlaşılacaktır. 

“Siyasete-seçimlere müdahale” projesinin de sonuçlarını hep 

beraber göreceğiz. Umarım yanılmış oluruz ve bu “müdahaleci” arkadaşlar 

başarırlar, aksi halde vebal yanlış yapanların olacaktır. 

ABF Olağanüstü Kongresi ve Tasfiyecilik 

Kemal Derin 

29 Kasım 2006, 

Alevi Bektaşi Federasyonu’nun (ABF); 15 Eylül’de yapılan Yönetim Kurulu 

toplantısında olağanüstü kongre talebinin reddedilmesi, yürütmede 

görev değişimi sonucunu doğurdu. Yönetim Kurulunca olağanüstü 

kongre talebinin kabul edilmemesi sonrası taleplerinde ısrarcı olanların 

delegeden imza toplamaları ile alınan karar uyarınca, ABF 1. Olağanüstü 

Kongresi 26 Ekim’de gerçekleştirildi. 

Olağanüstü kongre talebinin gerekli olup olmadığı ya da bunun tek 

çözüm olup olmadığı zamanla daha iyi anlaşılacaktır. Ancak olağanüstü 

kongre talebinin ve sonrasında yaşananların örgüt içi bir tasfiye sürecini 

bağrında taşıdığını aklıselim bir çok kişi görüşleriyle ortaya koydular. 

Hatta bu yönde Adana’dan eski ve yeni yöneticilerin bulunduğu bir grup, 

kamuoyuna çağrıda dahi bulundu. Bu görüş ve çağrılar ne yazık ki yeterince 

anlaşılamadı ve değerlendirilemedi. 

Demokratik Alevi Hareketi’nin (DAH), gözbebeği olan ABF’nin 1. 

Olağanüstü Kongresi her şeyden önce Alevi toplumunun temel sorunlarının 

çözümüne dair görüşlerin dillendirildiği bir toplantıdan ziyade 

grupların iktidar kavgalarının sonucunu belirleme kongresine dönüşmüştür. 

Zira Kongre Alevi toplumunun sorunlarının çözümü noktasında 

hiçbir açılım sunmamıştır. Aksine örgüt içi sorunların daha da derinleşmesine 

başlangıç yapmıştır. 

Kongrede kullanılan üslup ve dil eleştiri sınırlarının ötesinde, örgütte 

yaşanan mevcut kırılmanın boyutlarını tahlil etmeye oldukça zengin veri 

sunmaktaydı. Kongre sürecine hakim olan farklılıklara tahammülsüzlük 

örgütsel kırılmayı daha da derinleştirmiştir. Yaşamlarının büyük bir bölümünü 

bu mücadeleye veren ve bu mücadele içerisinde büyüyen emek 

sahipleri ve emekleri “kadirbilmezlik” ölçüsünden öte yok sayılmıştır. Bu 

tavırlar sergilenirken de adeta yeniden bir araya gelinmeyecekmişçesine 

etik değerler yerle bir edilmiştir. Geçmişte bir arada çalışma ve hizmet 

etme sürecinde yaratılan değerler bir çırpıda pervasızca tüketilmiştir. 

Uzlaşı kültürü yerine kavga kültürü kongreye egemen kılınmıştır. 

Kongre, bir kültürün ve o kültürün somutlaştığı Alevi kimliğinin evrensel 

kültür ile buluştuğu bir kongre olma yerine, siyasi parti kongrelerinde 

yaşanan tarz ve ilişkiler üzerinden sürdürülmüştür. 

Kongre sonuçları değerlendirildiğinde ortaya çıkan en çarpıcı sonuç 

ise “birlik içinde çokluk” ilkesinin yok sayıldığı ve temsiliyette adaletin 

sağlanamadığı gerçeğidir. 

Olağanüstü kongre talebinden güdülen gaye ve elde edilmek istenen 

amaç ne olursa olsun; üst çatı örgütü olan federasyonda tüm bileşenlerinin 

kendilerini ifade etmelerinin öncelikli koşul olması gerektiği hususu 

bu kongrede göz ardı edilmiştir. Kongre sonuçları açısında bu husus tüm 

çıplaklığı ile ortadadır. Zira federasyon bileşenlerinin ve bu bileşenlerin 

kendilerini yönetimlerde ifade etmeleri halinde ancak örgütsel bir bütünlükten 

bahsedilebilinir. Aksi görüntü, federasyonun yalnızca bir yapının 

elinde olması ve diğer bileşenlerinin dışlanması, onun meşrutiyetini gölgeler. 

Hele hele dışlanan ve bir anlamda tasfiye edilen yapı federasyonun 

ikinci en büyük bileşeni ise bu durum daha da vahim sonuçlara yol açabilir. 

Daha da önemlisi yapıyı içe dönmeye zorlayarak bütünleşmenin 

geciktirilmesi sonucunu doğurabilir. 

Bu nedenle federasyon bileşenlerinin mutlak temsiliyetinin örgüt 

içinde sağlanması gerekmektedir. Bu durum seçim sürecine ve demokratik 

yarışa havale edilemez. Aksi tutum federasyon içerisinde delege sayısıyla 

büyük çoğunluğa sahip bileşenin her istediğini yapması sonucunu 

doğurur ki, bu durum bir araya gelme, bir arada bulunma ve örgütlenmeyi 

dayanışma içinde yükseltme amacının önüne geçer. Ve bu tutum 

federasyon içerisinde delege sayısıyla azınlıkta kalan yapıların kendilerini 

ifade etmeleri olanağını tamamen ortadan kaldırır. Bu nedenle federasyon 

içinde her bileşenin gücü oranında temsiliyetinin sağlanması 

için gerekli altyapının hazırlanması ve tüzük değişikliğinin yapılması 

kaçınılmazdır. Bunun dışındaki yaklaşımlar; yapı içerisinde çoğunluğu 

elinde bulunduranı ben bildiğimi yaparım sonucuna götürür ki, bu bir 

arada bulunma kültürünü geliştirmez ve büyütmez, aksine hızla tüketir. 

Pir Sultan Örgütlülüğü, Rıza Aydın dostumun ifade ettiği gibi Demokratik 

Alevi Hareketi’nin “Amiral Gemisi” olduğu gerçeği yadsınamaz. 

Sivas katliamı sonrası izlediği politik duruş ve esnetilemez çizgisi, 

Alevi hareketinin en kritik dönemlerinde dahi savrulmasının ve ötelenmesinin 

önündeki en büyük engel olduğu gerçeği teslim edilmelidir. 

Yine Alevi örgütlenmesindeki canlılığın ve dinamizmin kaynağı olduğu 

unutulmamalıdır. Kimi geçiş dönemleri hariç fikri anlamda süreci 

göğüslediği ve motor güç olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla son ABF 

kongresinde tasfiye edilen Pir Sultan Örgütlülüğü değil, ABF ruhu tasfiye 

edilmiştir. 

Bu nedenle “Başardık” (!) diye patlatılan alkışların ve atılan zafer 

çığlıklarının, uzun vadede kazanmak değil, kaybetmek olduğu anlaşılacaktır. 

ABF’de Yeni Dönem 

Necdet Saraç 

2 Aralık 2006, Birgün Gazetesi 

Bugüne kadar rahatça yönetilen Alevilerin, kendi adlarına hareketlenmeleri, 

siyasal sürece müdahil olmak istemeleri, karar mekânizmalarından 

hak talep etmeleri, ABF içinde bir operasyon sürecini hızlandırdı: 

ABF’nin ve doğal olarak Alevi hareketinin önünün kesilmesi gerekiyordu. 

Nitekim Selahattin Özel’in ABF Genel Başkanlığından alınmasında 

niyetlerden öte bu yaklaşım belirleyici olmuştu. 

Geçtiğimiz hafta sonu Ankara’da Alevi Bektaşi Federasyonu (ABF) 

Olağanüstü Genel Kurulu yapıldı. Her bin üyenin bir delege ile temsil 

edildiği, 106 delegeli Genel Kurul fiili olarak yaklaşık 100 bin kişiyi temsil 

ediyordu. İki listenin yarıştığı Genel Kurul yalnızca isminde yer alan 

“olağanüstü” ifadesinden dolayı önemli değil, yeni dönemi belirleyecek 


Aralık 2006 23

SERÇEÞME 



çizgiyi seçeceğinden dolayı da önemliydi. Özellikle 1. Alevi Konferansı 

sonrası yapılan etkinlikler, Madımak’ın Müze olması için yapılan kampanyalar, 

Cemevleri inanç merkezi olsun diye toplanan 600 bin, zorunlu 

din derslerinin kaldırılması için toplanan 1 milyon imza ve belki de her 

şeyden önemlisi bu yaz Sivas Banaz’da başlayıp Merzifon Piri Baba’da 

biten ve Alevi Bektaşi Federasyonunun doğrudan damgasını vurduğu 

Alevi etkinliklerine yaklaşık 500 binin üzerinde insanın katılmış olması, 

soldan sağa, istihbarattan Genel Kurmaya kadar her çevrenin objektiflerini 

Alevi hareketine yöneltmesine neden oldu. 

Bu yılki Hacı Bektaş Veli Anma Etkinlikleri’nde 100 bini aşkın üyeyi 

temsil eden Türkiye Alevi Bektaşi Federasyonu (ABF) ile Avrupa Alevi 

Birlikleri Konfederasyonu’nun (AABK) ortak bir açıklamayla siyasal 

sürece seyirci kalmayacaklarını, sürece müdahil olarak katılacaklarını 

açıklamaları Alevileri “arka bahçe” gören bazı çevreleri rahatsız etti. 

Bu rahatsızlık yalnızca her seçim döneminde Alevilerin oylarını rahatça 

alan sosyal demokratları kapsamıyordu. Alevilerin kendi ayakları üzerinde 

durma kararlılığı daha çok siyasal iktidar çevrelerini, sağ siyasal 

anlayışı ve onların Aleviler içindeki “temsilcilerini” rahatsız etti. MHP 

başta olmak üzere, DYP, AKP ve ANAP’tan Alevilere yönelik artan “sıcak 

mesajları” bol Pir Sultan ve Hacıbektaş vurgusunu bu çerçevede değerlendirmek 

gerekir. Aynı şekilde Alevi hareketinin ana gövdesini oluşturan 

ABF ve AABK, Türkiye’nin ırkçılığa, gericiliğe, şeriata mahkûm 

olmaması için “laik ve demokratik güçlerin birliği”ni öne çıkardığı bir 

dönemde, Fettulahçı yayın organlarında tartışmaya açılan “Alevi Partisi” 

yaklaşımını böyle okumak mümkün. 

Bugüne kadar rahatça yönetilen Alevilerin, kendi adlarına hareketlenmeleri, 

siyasal sürece müdahil olmak istemeleri, karar mekânizmalarından 

hak talep etmeleri, hatta daha da ileri giderek “Türkiye’yi İmam 

Hatip mezunu biri yönetiyorsa Alevi kökenli biri neden yönetmesin” 

diye ortaya çıkmaları ABF içinde bir operasyon sürecini hızlandırdı: 

ABF’nin ve doğal olarak Alevi hareketinin önünün kesilmesi gerekiyordu. 

Nitekim Selahattin Özel’in ABF Genel Başkanlığından alınmasında 

niyetlerden öte bu yaklaşım belirleyici olmuştu. 

ABF Olağanüstü Genel Kurulu bu gelişmelerin etkisi altında toplandı. 

Genel Kurul’da Selahattin Özel’in Genel Başkan olduğu liste kazanırken, 

ABF’nin ve AABK’nın mevcut politikaları da onaylanmış oldu. 

Genel Kurul’un onayladığı mevcut politikayı ise üç ana başlıkta toplamak 

mümkün: 

1. Aleviler sorunlarıyla da, çözüm alternatifleriyle de bir bütündür. 

Bu bütünlük içinde Türkiye ve Avrupa Alevi hareketi gücünü ve enerjisini 

aynı kaba dökmelidir. 

2. Alevilerin sorunları da dâhil olmak üzere, Türkiye’nin sorunlarının 

çözümü gerçek anlamda laik ve demokratik bir Türkiye’nin yaratılmasından 

geçmektedir. 

3. Laik ve demokratik bir Türkiye’nin yaratılması ise, Aleviler de 

dâhil olmak üzere laik ve demokratik güçlerin yan yana gelmesi, siyasal 

sürece doğrudan müdahale edecek bir iktidar perspektifi ve sol bir iktidar 

projesi ile mümkündür. ABF şimdi bu sonuçları “2. Alevi Konferansı” ve 

bir dizi etkinlikle kamuoyunun gündemine taşımaya hazırlanıyor. ... 

Avrupa Çıkarması 

Veysel Kaymak 

2 Aralık 2006, 

Büyük İskender’in sözünü bilirsiniz, bir tarihte Anadolu’ya gelir, savaşı 

kazanır, yaşananları kısa bir cümle ile anlatır; “Geldim, gördüm, yendim.” 

Öyle inanıyorum ki Alevi Bektaşi Federasyonu olağanüstü genel 

kurulundan sonra, Avrupa’daki Alevi Bektaşi örgüt başkanlarından seçimler 

öncesi propaganda çalışmalarına katılanlar da, kongreden sonra 

benzer düşünceler içinde dönmüş olmalılar; “Geldik, gördük, yendik.” 

Başta Avrupa Konfederasyon Başkanı olmak üzere, Genel Sekreter, 

bazı Federasyon başkanları, yanlarına aldıkları işadamları, ABF 

olağanüstü seçimleri öncesi, Yol TV tanıtım toplantıları için Türkiye’ye 

gelmişler diye duymuştuk. Başlangıçta, amaçlarının gerçekten yeni kuracakları 

televizyonun tanıtım toplantıları mı, yoksa burada yapılacak 

ABF Olağanüstü genel kurul delegelerini etkileme çalışmaları mı olduğu 

pek anlaşılamamıştı! İşin gerçeğine bakarsanız bu çıkarmanın asıl amacının, 

ABF delegelerini her türlü yolu ve yöntemi deneyerek, kendilerine 

yakın buldukları arkadaş grupları lehine etkileme toplantıları olduğu 

görülmüştür. Bana göre de Yol TV, daha kuruluş aşamasında bir bakıma 

yolda kalmıştır. 

Oysa Hacı Bektaş Vakfında, seçimlerin bir gün öncesinde yaptıkları 

tanıtım toplantısında, televizyonun amaçları, ilkeleri, programları konusunda 

neler neler anlatmışlardı. Bizler de umutla, heyecanla bir güzel 

dinlemiştik. Önemli görev noktalarında sorumluluk alan insanlar, sorumluluklarının 

gerektirdiği gibi davranamazlar mı? İşleri doğru dürüst 

yapamazlar mı? 

Avrupa’daki örgüt yöneticisi arkadaşlarımızdan bazıları, üstelik 

buradaki ABF’nin delegeleridir. Nasıl bir uygulamadır bilemem? En 

azından şu sorulabilir; “Peki Avrupa’da kurulan Konfederasyonda, 

Türkiye’de bulunan federasyonu temsil eden delege var mı?”, “Seçimler 

sırasında orada bulunup, sizlerin yaptığı gibi en hafi f deyimiyle, düzeysiz 

propaganda çalışmaları yapıyorlar mı?” Bildiğim kadarıyla hayır. 

Bu arkadaşlarımız demokrasinin beşiği diyebileceğimiz Avrupa’da bulunmaktadırlar, 

orada örgütçülük yapmaktadırlar. Neden bu tür ayak 

oyunlarından, tepeden bakmacı anlayıştan, başka örgütlere müdahale 

etme düşünce ve eyleminden bir türlü vazgeçmezler? 

ABF’nin olağanüstü genel kurulunda yapılan konuşmaların seviyesini, 

daha doğrusu seviyesizliğini, katılanlar görmüşlerdir. Konfederasyon 

başkanı karşı gruptakileri “şer cephesi” diye niteleyebilmiştir. Bu nitelemelerden 

sonra benim de aklıma, peki bizler şer cephesi isek, sizin taraf 

kâr cephesi mi demek geliyor. 

Doğrusunu söylemek gerekirse, işin aslı biraz da öyle! 

Kimlerin ne düşüncelerle hareket ettiği söylenmekte, bilinmektedir. 

Benim üzüldüğüm noktalardan biri de Devrimci Dedemiz Hüseyin 

Gazi Metin’in tavrıdır. Dedem, yansız davranacağı yerde, Pir Sultan 

Abdal’ın musahibi Ali Baba’nın durumuna düşmüştür. 

Burada yanlışın içinde olan kendi Şube Başkanı ve delegelerimizden 

bir ikisi de vardır. Doğrusu bu arkadaşlarımız için söyleyecek söz bulamıyorum! 

Bana göre onlar Ali Baba’yı da sollamışlardır. Hep birlikte Pir 

Sultan Abdal Derneği gibi büyük bir örgütü ABF’nin dışına itmişlerdir. 

Yine aynı şekilde kongreye katılan gerek konfederasyon gerekse federasyon 

başkanları, Avrupa’dan gelen işadamları konumlarının gereği, 

olgun, yansız, birleştirici, genel anlamda örgütlerimizin bütünlüğünü 

düşünerek davranacaklarına, bunun tam aksini yapmışlardır. Başlangıçta 

bu sonuç kendi kişisel hanelerine bir kâr gibi yazılmış görünse de, 

uzun vadede kendilerine de, örgütlerimize de zarar verecek olan bir gelişmedir. 

... 

Meşruluk Zemininde ABF Kongresi 

Fevzi Gümüş, 

5 Aralık 2006, 

ABF Olağanüstü kongresi sonuçlandı. İki liste ile gidilen seçimde Selahattin 

Özel’in Genel Başkan adayı olduğu liste 51, Atilla Erden’in Genel 

Başkan olduğu liste 46 oy aldı. Böylece öncesinde çok tartışılan kongre, 

bir yönetim iradesi açığa çıkarmış oldu. 

Pir Sultan örgütlülüğün delegelerinin tamamına yakınının desteklemiş 

olduğu Dr. Atilla Erden’in listesinde yönetim kurulu adayı olarak 

yer aldım. Kongrenin hemen ertesi günü Selahattin Özel ve yeni seçilen 

yönetim kurulu üyelerini çektiğim faks mesajı ile kutladım. Bundaki 

amacım(ız), bir yandan kongre iradesini saygı ile karşıladığımızı 

göstermek, diğer yandan da bütün taraflar bakımından kongre sürecinde 

oluşmuş bulunan tartışmaların kongre sonrasında sürdürülmesinin önüne 

geçmekti. 

Ne var ki, böylesine bir yaklaşımın ve hassasiyetin kongreyi kazanan 

grup ve onları destekleyenler tarafından önemsenmediğini ve kongre öncesinde 

başlayan ve kongrede doruğa çıkan tartışmaların kimi internet 

sayfalarında ‘cenk kazanmış komutan edası ile’ sürdürüldüğünü üzülerek 

gördüm. 

Öyle ki, kendisi ABF delegesi olmayan ve fakat kongre öncesinde 

ABF’deki gelişmeleri, Radikal İslamcı örgüt İBDA-C’nin ‘Taraf’ isimli 

dergisinde kullandığı ‘taraf olmayan bertaraf olur’ sloganı ile değerlendiren 

‘hemen her yazısı Alevilik-Aleviler üzerine olan, yazılarında aynı 

temaları kullanan, dolayısıyla her yazısı birbirinin tıpkısı izlenimi veren 

Birgün Gazetesi yazarı da köşesinde ABF Kongresini tartışmadan 

geçemedi. Öyle ki bu yazarımız, Alevi hareketinin en temel belirleyici 

öğelerinden biri olan ve onu diğer yapılardan ayıran ‘demokratiklik’ anlayışının 

zedelenmesine kayıtsız kalmayan ve genel kurulun iradesi ile 

oluşmuş yönetim kurulunun kararlarını tanımayıp, kendisini onun üzerinde 

gören bir yönetici ile ilgili görev değişikliğini, ‘Alevi hareketinin 

önünün kesilmesi’ ile özdeşleştirdi. 

Demokratik Alevi Örgütlenmesinin geleceği açısından bu yaklaşım 

tam bir çıkmaz sokaktır. Geçmişini inkâr edenin geleceği olamaz. Demokratik 

Alevi Örgütlenmesinin bu günlere gelmesinde karınca kararın- 




ca katkı sunmuş ve sunmaya devam eden kadroları ve onların örgütsel 

işleyişe ilişkin temel demokratiklik hassasiyetlerini bu şekilde nitelemek 

başka bir hesabın sonucu olsa gerektir. Bu hesabın ise bizim geçmişte 

verdiğimiz ve gelecekte de vermeye devam edeceğimiz mücadele ile bir 

ilgisi olamaz. 

Hem kongreyi kazanıp, hem de kongreyi tartışma isteği duymak 

‘meşruluk’ sorununa işaret etmektedir. 

Belli ki, kongre ile Demokratik Alevi Örgütlenmesinin son on yılda 

açığa çıkardığı, örgütlenmenin bu günlere gelmesinde değerli katkıları 

bulunan, bedel ödeyen kadroların, Pir Sultan örgütlülüğünün ve ABF’nin 

İstanbul kanadının ‘demokratiklik’ hassasiyetlerini yönetim kadrosunun 

dışında kalma pahasına sürdürmeleri, kongreyi kazanan grup ve taraftarları 

bakımından anlaşılamamaktadır, anlaşılmak istenmemektedir. 

Meşruluğun kırıldığı yerde, popülist bir halkçılık devreye girer. Her 

şey halk için, halka hizmet içindir. Oysa halkın her nedense bundan ve 

bunlardan haberi olmaz. 

ABF Kongresi sonrası yönetime seçilenlerin ‘Hamasi’ ve ‘dönemsel’ 

nutuklara sarılması başka türlü nasıl izah edilebilir ki… 

AABK Genel Başkanı Turgut Öker: 

“Alevi Hareketinin Birliği Halkımızın Özlemidir” 

Metin Kaçmaz, 

4 Aralık 2006 

Türkiye Alevi Bektaşi Federasyonu’nda niçin Olağanüstü bir 

Genel Kurul süreci yaşandı? 

[...] ABF, kendi kuruluş ilkelerinin doğruluğuna, halkla bütünleşen çizgiye 

rağmen, Alevi toplumuyla bütünleşemedi. Son olağan Genel Kurul’da 

bunun önünü açacak donanıma sahip arkadaşlar yürütmeye seçildiler. 

Fakat zaman içerisinde bir takım çevrelerin müdahalesi sonucunda federasyonda 

Alevi inancına, Alevi felsefesine, Alevi değerlerine sığmayacak 

şekilde bir darbe yaşandı. 12 Eylül darbesine bu kadar karşı çıkan 

Alevi toplumunun, kendi içinde bile olsa halkın iradesini hiçe sayarak, 

darbe yapan zihniyete seyirci kalması düşünülemezdi. Bu Alevi öğretisi 

açısından da bir lekeydi bu lekenin ortadan kaldırılması gerekiyordu. Biz 

de Avrupa Alevi örgütlenmesi olarak Alevi değerleriyle bağdaşmayan bu 

olumsuzluğun ortadan kaldırılmasında taraf olmak zorundaydık ve taraf 

olduk. Nitekim Genel Kurul’da bu gerçekleşti. ABF’de halkla bütünleşecek, 

toplumda saygınlığı ve meşruluğu arttıracak bir kadronun tekrar 

göreve geldi. 

Şunu özellikle belirtmekte yarar var: Bu sıradan bir Genel Kurul 

değildi. Bu Genel Kurul Alevi toplumunun geleceğini ilgilendiren iradelerin 

tercihinin belirleneceği bir Genel Kurul’du. Katılan delegelerin 

de Türkiye Alevi örgütlenmesinde Alevi hareketini büyütecek ve Alevi 

toplumunun mücadele ruhunu öne çıkartacak, gaspedilmiş hakları 

mücadeleyle elde edecek bir bilinçle yönetime gelmesi bir dönüm noktasıdır. 

Bu anlamda da Genel Kurul Türkiye Alevi hareketinin önünü 

açmışır. Ayrıca bu Genel Kurul hem Alevi toplumunun geleceğini, hem 

de Alevi hareketinin bağımsızlığının önemini belirleyen bir genel kurul 

olmuştur. 

Genel Kurul sonuçlarının Türkiye ve Avrupa Alevi hareketi 

açısından önemi nedir? 

[B]ugün tüm dünyadaki Alevilerin kaderlerinin ortak olduğuna inanıyoruz. 

Bu anlamda tüm dünyada ki Alevilerin gücünü, enerjisini birleştirerek 

var olma mücadelesinde yan yana, kol kola olması gerektiğine 

inanıyoruz. ABF Genel Kurulu bu anlamıyla tüm dünyaya yayılmış 

Alevi hareketinin ortak iradeyle, mücadele ruhuyla yan yana gelmesinde 

önemli bir kazanımdır. Bir takım güçlerin yüzyıllardır yaptığı gibi bölüp 

parçalayarak, Alevileri birbirleriyle tokuşturarak karşı karşıya getirerek 

Alevilerin ciddi bir güç olmasını engelleyen anlayışın ortadan kalkması 

da ciddi bir kazanımdır. Önümüzdeki süreçte Alevilerin güçlerini birleştirerek 

tek ses olması daha da hızlanacaktır. Büyüyen Alevi hareketinin 

birliği halkımızın özlemidir. Bölük pörçük, güçsüz, başka kesimlerin 

amaçlarına hizmet eden, Alevilikten daha çok diğer toplumsal kesimlerin 

Alevilerden beklentisini hesaba katarak ona bağlı kalan anlayışın bugüne 

kadar bizleri bir yere götürmediği görülmüştür. Bütün hesabımızı 

Alevi toplumunun beklentisine göre yapmamız gerekiyor. 

Son günlerde Alevi Partisi söylemleri artmaya başladı. Alevi 

partisi ve Türkiye’nin demokratikleşmesi konularında siz ne 

düşünüyorsunuz? 

Türkiye genelinde yapılan toplantılarda da söylediğimiz gibi bizim hedefimiz 

Türkiye’nin bir bütün olarak demokratikleştirilmesidir. Türkiye’de 

eksik kalan Cumhuriyet projesi tamamlanmadan ve olmayan laikliği 

tam anlamıyla hayata geçirmeden Alevilerin gaspedilen haklarını elde 

etmesi mümkün değildir. Laik ve demokratik bir Türkiye’nin yaratılmasını 

özleyen toplumsal kesimlerin birliği sağlanmadan, bunları yan yana 

getirmeden ise Türkiye’nin demokratikleşmesi, laikleşmesi ve yarım kalan 

Cumhuriyet projesinin tamamlanması mümkün değildir. Böyle bir 

hedefte sadece Alevilerle sınırlı bir hareketi, Alevileri yalnızlaştırılması 

olarak görüyoruz. Alevi Partisi söylemi, mücadelede Alevileri yalnızlaştırmaya 

hizmet etmemelidir. Biz, “laik ve demokratik bir Türkiye için 

güçlerimizi birleştirelim’’ sloganından yola çıkarak tüm laik ve demokratik 

güçlerle birlikte mücadeleyi örgütleyecek çabalar ve çalışmalar içerisinde 

olacağız. 

Ayrıca bugün bir Alevi Partisi söyleminde bulunanların samimi olmadığını 

düşünüyorum. Bunu bir blöf olarak görüyorum. Türkiye’de seçimler 

yaklaştıkça her dönem gücü nedeniyle Alevilik üzerinde bu tür 

tartışmalar sıkça yapılır. Bu tartışmayı yapanların belli çevrelere mesaj 

yollayarak bugüne kadar olduğu gibi örtülü ödenekten aldıkları paraların 

tekrar kendilerine aktarılmasını isterler. Bu kişiler, sanki Alevilerin bu 

kişilere verilmiş bir senedi varmış gibi hava yaratırlar. Bir blöfle kendi 

kişisel emellerine ulaşmak amacıyla Alevi Partisi de kurulabilir, ancak 

ben açıklamalarının blöf olduğunu düşünüyorum. Alevilerin ciddi bir oy 

potansiyeli sahip olduğunu ileri sürerek bir takım karanlık çevrelerden 

rant elde etmeye yönelik düşüncenin bir parçası olduğuna inanıyorum. 

Son dönemde MHP başta olmak üzere, ‘‘Alevi 

sevgisi’’ birdenbiri kabardı. Bunun nedenlerini nasıl 

değerlendiriyorsunuz? 

Alevilerin bugün Türkiye’de dünden daha fazla kitlesel bir güç ve kendine 

özgün bir hareket olarak ortaya çıkması, halkla bütünleşmesi birçok 

çevreyi rahatsız etmektedir. Bir tarafta Alevileri sanki birilerinin oy deposuymuş 

gibi, seçeneksizmiş gibi değerlendirerek Alevilerin sorunlarına 

yönelik kayıtsız kalındığında Alevilerin hiç bir tepkisi olmayacakmış 

gibi hareket edenler var. Diğer tarafta da Alevi öğretisi ve ilkelerine 

yakışmayacak bir şekilde Alevi toplumunu sağcı, şeriatçı, ırkçı güçlere 

yamamaya yönelik de bir çabanın olduğunu görüyoruz. Özellikle son dönemde 

bir takım şeriatçı, ırkçı çevrelerin hiç gündemlerinde olmayacak 

şekilde Aleviliği gündemlerine almalarının bu senaryonun bir parçası 

olduğunu düşünüyorum. Bugüne kadar Alevileri katledenlerin bugün 

Aleviliği katletme konseptlerinin bir parçası olarak bu senaryoları görmekteyim. 

Bunlar Aleviliğe ilgi duyuyorlarmış gibi bir görüntü sunuyorlar. 

Bu görüntü üzerine yapay tartışmalarla bunu gündeme getirenlerde 

bu çevrelerin değirmenine su taşıyor. Bütün açıklamalarının altında 

Alevilerin sağcı, ırkçı, şeriatçı ve eli Alevi kanına bulaşmış kesimlere 

yakınlaştırma projesi yatıyor. 

ABF Genel Kurulu’na yansıyan en önemli tartışmalardan biri 

de, siyasete müdahaleydi. Bu konuyu biraz açar mısınız? 

Alevi hareketiyle, Alevi toplumuyla organik bağı olmadan bir takım 

Alevi kökenli insanların kendisini parlamentoya taşımasından da yola 

çıkarak bugün siyaset denince sadece parlamento akla gelmektedir. Oysa 

bizim siyasete müdahaleden anladığımız, yaşama müdahaledir. Yaşamın 

her alanına müdahaledir. Siyasete müdahale, Alevilerin Türkiye’de yaşamı 

belirleyen bütün karar mekânizmalarında yer almasını ısrar etmektir. 

Bizim siyasete yaklaşımımızda sadece Aleviler içerisinden parlamentoya 

üç, dört milletvekili sokmak gibi dar bir yaklaşımımız yoktur. Biz 

siyasete müdahaleyi, Alevilerin gücü, nüfusu oranında siyasette ve karar 

mekânizmalarında temsil edilmelerini istiyoruz. 

Tabii ki parlamento eğer bir karar mekânizmasıysa, Türkiye’nin geleceğini 

belirleyen bir organsa orada olmak zorunlu bir sonuçtur. Bunu 

da özellikle belirtmek gerekir. Ancak biz özellikle de 12 Eylül sonrası 

susturulan, korkutulan, siyasetten ve yaşamdan uzaklaştırılan toplumun 

tekrar politikleşmesini ve özgüvenine kavuşmasını siyasete müdahale 

olarak anlıyoruz. Bu yaklaşımdan dolayı ABF Genel Kurulu’nda, fiili 

olarak hem dünyadaki Alevilerin birlikte olup olmayacağı, hem de 

Türkiye’deki toplumsal yaşamda Alevilerin karar mekânizmalarında 

olup olmayacağı oylaması da yapıldı. Genel Kurul’da bugüne kadar ki 

siyaset yapma tarzı terk edilerek örgütlü Alevilerin ve onların kurumlarının 

Alevilik söz konusu edildiğinde örgütlü olarak muhatap alınması 

gerektiğinin altı çizildi. ABF Genel Kurulu seçtiği yeni yönetimle, siyasete 

müdahaleye de, Alevi hareketinin toplumsallaşmasına da, birlikte 

yeni mücadele platformlarının yaratılmasında da ortak ve güçlü bir karar 

vermiştir. Bu karar Alevi hareketinin kendine özgüvenini daha da artırmıştır. 

Aralık 2006 25

SERÇEÞME 


“Müsahip-Yoldaş” İken, Nasıl Oldu da “Şer Cephesi” Üyesi Olduk? 

Av. Kazım Genç 

PSAKD Genel Başkanı, 23 Aralık 2006 

26 KASIM 2006 tarihinde, ABF olarak bir olağanüstü kongre yaşadık. 

Gerek kongre öncesi ve gerekse kongre sonrasında yaşananlar hakkında, 

birçok dost tarafından yazı yazmam istenmesine rağmen bu güne kadar, 

yazmadım. Ancak, yapılanların, söylenenlerin ve kongre sonrasında, 

seçimi almış olanların, hala kongre sürecini tartışıyor olmaları zorunlu 

kıldığından yazmak zorunda kaldım. Kongre öncesine dönecek olursak: 

15 Ekim 2006 tarihinde yapılmış olan ABF 2. Olağan Kongresinde, 

17 kişilik GYK seçildi. Bu genel kurul öncesi ABF, GYK’da yapmış olduğumuz 

toplantıda; Federasyonun üst kurul olduğu bu nedenle de örgütlerin 

temsil yeri olduğunun altı çizilerek, aday olan örgüt başkanlarına 

herkesin oy vermesinin gerekliliği konusunda görüş birliği oluşturduk. 

Ancak 15 Ekim’de kongre sonuçlarına göre, PSAKD Genel Başkanı olarak 

17. sıradan GYK’na girebildik. Örgütümüze yapılan bu saygısızlık 

ve verilmiş olan sözün tutulmamış olması nedeni ilk GYK toplantının 

ertelenmesi ve konuyu PSAKD Danışma kurulumuzda değerlendireceğimizi 

söyledik. Ancak toplantı ertelenmedi ve görev dağılım yapıldı. 

Verilen sözlerin neden tutulmadığı ve üst örgütümüz olan ABF’de, 

PSAKD Genel Başkanı olarak neden önümüzün kesilmeye çalışıldığı, 

Sayın Özel’in Serçeşme Dergisi’nin 23. sayısına yapmış olduğu “Ali Doğan 

ağabeyinin ölümünden sonraki genel kurulda biz iyi bir liste oluşturmaya 

çalıştık” cümlesi ile itiraf edilmektedir. Demek ki, PSAKD Genel 

Başkanlığı, bu arkadaşların listesinde yoktu. Önemli olan Federasyonda 

bulunan örgütlerin Federasyon GYK’sında temsiliyeti değil, arkadaş ilişkilerinden 

oluşturmaya çalışmışlar, iyi bir listeyi. 

26 Mart 2006 tarihinde ABF Danışma Kurulu toplanmıştır. Danışma 

Kurulu’nun üyeleri olmamalarına rağmen, bu toplantıya, Sayın Öker ve 

Sayın Temel’de katılmışlardır. Danışma kurulu toplantısı sonrası, Sayın 

Özel Genel Başkan sıfatı ile ABF GYK’sını toplantıya davet etmiştir. Bu 

toplantıda ABF GYK üyesi olmamalarına rağmen, Danışma Kurulu toplantısında 

olduğu gibi, Sayın Öker ile Sayın Temel de bulunmuşlardır. 

Toplantı da söz alan Sayın Öker, Sayın Ali Kenanoğlu’na, Hubyar 

sorunundan kaynaklı olarak çok ağır söz ve ithamlarda bulunarak, ABF 

Genel Başkan Yardımcılığı görevinin üzerinden alınmasını, Hubyar Derneğinin 

ABF’den ihracını ve Kenanoğlu’nun Alevi örgütlerinden dışlanmasını 

istemiştir. Sayın Temel’in istemleri de aynı yönde olmuştur. 

Bir süre sonra Sayın Öker, Sayın Temel ve Sayın Kenanoğlu’ndan, 

toplantı salonundan ayrılmaları istenmiş ve yokluklarında konu konuşulmuştur. 

Toplantı salonunda bulunan 13 kişiden dokuz kişi, Avrupalı 

arkadaşların yaptıklarının ABF’nin iç işlerine müdahale olduğu; bu davranışın 

ABF’nin bağımsızlığını ortadan kaldırdığını, Genel Başkan Yardımcımıza 

yönelik olarak gösterdikleri tavrın doğru olmadığı, bu nedenle 

herhangi bir işlem yapılmasının söz konusu olamayacağını; 4 arkadaş 

ise (Selahattin Özel, Tekin Özdil, Hüseyin Yıldırım, Turan Eser) Sayın 

Kenanoğlu’nun istifa etmesini istemişlerdir. ABF’de ayrışma ve saflaşma 

işte 26 Mart 2006 akşamı başlamıştır. Yani Federasyonun bağımsız olup 

olmayacağı ilk ayrışma nedeni olmuştur. 

Bu tarihten sonra Sayın Özel ABF GYK’nın almış olduğu kararları 

veya herhangi bir konu hakkında oluşturmuş olduğu görüşleri yok sayarak, 

yani bir anlamda, ABF GYK’yı yok sayarak, Sayın Öker’in istemi 

doğrultusunda hareket etmiştir. 

Danışma Kurulundan sonraki ilk GYK toplantısı 13 Mayıs 2006 tarihinde 

yapıldı. Sayın Özel bu iki tarih arasında ABF Genel Merkezine 

ve Ankara’ya hiç gelmedi. ABF GYK’nun 13 Mayıs 2006 tarihli toplantısında, 

Hubyar sorunu ile ilgili olarak, “Tarafl ar ABF’nin hakemliğini 

kabul etmediği sürece, ABF bu konuya müdahil olmayacak ve tarafsız 

kalacaktır” yönünde bir karar almıştır. 

Burada şunu hatırlatmak isterim: Hubyar sorunu ile ilgili olarak taraflar 

2005 Temmuzunda ABF’ye başvurmuş ve randevulaşılarak ABF’ 

de buluşulmuştur. 

Bu toplantıda, Sayın Temel, Sayın Coşkun ve Sayın Kenanoğlu ile ilgili 

ağır sözler söyleyerek toplantı salonuna gelmemelerini istemiş, sonra 

ilk cümlesini: “Babam Mustafa Temel Dede’nin hepinize selamı var. 

Bana, evladım git, ABF ye konuyu anlat, ama hakemliklerini de kabul 

etmediğimi söyle!” şeklinde kurmuştur. 

Bu nedenle 13 Mayıs 2006 tarihinde, tarafların ABF’nin hakemliğini 

kabul etmeleri şartı ile karar alınmıştır. Bu karara rağmen, Sayın Özel, 

Sayın Temel’in Hubyar sorunu ile ilgili olarak düzenlemiş olduğu bir 

toplantıya katılmış, katılmakla kalmamış bu toplantıyı da divana geçerek 

yönetmiştir. 30 Temmuzda da Hubyar etkinliklerine Turan Eser ile 

katılmışlardır. 

13 Mayıs’tan sonra Sayın Özel’in örgüt kararlarını yok sayması vb 

birçok nedenle Genel Sekreter Fevzi Gümüş ile aralarında sorunlar yaşanmıştır. 

Genel Sekreter, Sayın Özel’in örgüt yönetmede yarattığı bu 

sorunlar nedeni ile istifa etmiştir. 

13 Haziran 2006 tarihinde yapılan GYK toplantısında, Genel Sekreter 

Gümüş’ün istifası kabul edilmemiş, önümüzdeki süreçte, Alevi 

toplumunun önemli etkinlikleri olduğu, konunun Eylül ayında yapılacak 

olan GYK’da konuşulmak üzere, askıya alınmasına ve Genel Başkan ile 

Genel Sekreter’in görevlerine devam etmeleri yönünde görüş oluşmuştur. 

ABF’de görüş ayrılıkları ve yönetme tarzındaki farklılık, 2 Temmuz 

Anmaları, Hacı Bektaş Etkinlikleri süresince de derinleşerek sürmüştür. 

Çünkü Genel Başkan ABF GYK’nın karar ve görüşlerini değil, Sayın 

Öker’in karar ve görüşlerin uygulamayı sürdürmüştür. ABF, Bağımsız 

bir örgüt ve Türkiye’deki Alevi örgütlerinin üst örgütü olmaktan çıkmış, 

Sayın Öker’in, Avrupa’da aldığı kararları veya kişisel kararlarını tartışmadan, 

konuşmadan yerine getiren, Türkiye’deki şubesi olmuştur. 

Eylül 2006’ya bu şartlarda gelindi. 

16 Eylül 2006 GYK toplantı günü olarak belirlendi. Toplantı gününden 

birkaç gün önce, Hüseyin Yıldırım, “Biz karar aldık. 16 Eylülde 

Olağanüstü kongre kararı alacağız. Kongrede de blok liste ile seçimlere 

gideceğiz ve Atilla Erden, Kazım Genç, Fevzi Gümüş, Ali Kenanoğlu ve 

Kamil Ateşoğlu’nun olmadığı bir liste yapacağız” demiştir. 

28 Ağustos’ta İzmir Hamzababa etkinliklerinde, İzmir Şube yöneticilerimiz 

ile yapmış olduğumuz sohbet toplantısında, benzer söylemin 

Narlıdere Alevi Bektaşi Derneği Başkanı tarafından söylediği tarafımıza 

söylenmişti. (Sayın Özel, Narlıdere Alevi Bektaşi Derneğinin üyesi ve 

ABF delegesidir.) 

Bu söylem çok açık bir tasfi ye hazırlığı idi. Bizim örgütümüzün yara 

almasına engel olacak bir strateji geliştirmemiz gerekiyordu. Arkadaşlarımızla 

toplandık. 15 Ekim’de yapılmış olan genel kurulda bizlere iki 

yıllık bir süre için görev verildiğini, tüm çözüm yolları denenmeden olağanüstü 

genel kurul kararının doğru olmadığını, ABF de birçok sorunun 

Sayın Özel’in yönetme tarzından ve GYK karar ve görüşlerine uymamasından 

kaynaklandığını, bu nedenle görev değişikliği ile sorunun aşılabileceği 

düşüncesi oluştu. 

16 Eylül’de GYK toplantısında söz alan, Sayın Özel, Özdil, Yıldırım 

ve Eser olağanüstü kongre istemlerini dile getirmişlerdir. Bizler de, olağanüstü 

kongrenin sorunu çözmeyeceğini, ABF’de ayrışmalara ve kırgınlıklara 

yol açacağını, Sayın Özel’in yönetme tarzındaki, GYK karar 

ve görüşlerine uymamasının sorun yarattığını, MYK da görev değişikliği 

ile bunun aşılabileceğini, dile getirdik. Sayın Özel, restini çekerek, 

olağanüstü kongre talebi kabul edilmez ise, delegelerden imza toplayarak, 

olağanüstü kongre isteyeceklerini söyledi. Yapılan oylamada, olağanüstü 

kongre talebinin reddi ile MYK da görev değişikliği 6 oya karşılık 

7 oyla kabul edildi. Sonrasında da görev dağılımı yapıldı. 

Şimdi, her yerde, öğretimize de yakışmayacak bir şekilde dile getirilen 

“darbe yaptılar” diye söylenen görev değişikliği işte bu şekilde 

olmuştur. Darbe yaptılar söylemini kullananlar, Genel Kurulun GYK’nu 

seçtiğini, GYK’nun kendi içinden Genel Başkan ve MYK üyelerini seçtiklerini, 

GYK’nun, her zaman alacağı kararlarla MYK de değişiklik yapma 

hakkı olduğunu, en az herkes kadar bilmektedirler. Ancak, hırs duygusu 

bazı insanlarda öyle bir noktaya çıkmıştır ki, bu insanlarda ne verilen 

demokrasi mücadelesinde yan yana durmuş olmanın önemi kalmıştır, ne 

de Alevi Hareketine verilen emeklerin bir kıymeti vardır. Ne yol arkadaşı 

olmak önemlidir. Varsa yoksa, bu insanların hırsı ve diğer arkadaşları 

tasfiye etme iradesi oluşmuştur. İşte darbe yaptılar söylemini her yer ve 

zeminde dile getirerek, yapacakları tasfiyeye kılıf bulmaya çalışmışlardır. 

Ayrıca “darbe yaptılar” söylemi ile, yapmak istedikleri tasfiyenin 

kamuoyuna yansımasının önüne de geçmek istemişlerdir. 

Ali Doğan Abi Hakka yürüdükten sonra, Hacı Bektaş Veli Anadolu 

Vakfında, Yönetim Kurulu toplanarak, N.Kemal Kaya’yı Genel Sekreterlikten, 

Müjgan Gürbüz’ü de Genel Başkan Yardımcılığı görevinden 

alarak, Genel Sekreterliğe Tekin Özdil, Genel Başkan Yardımcılığına 

da Ali Kenanoğlu’nu seçtiler. Kimse Darbe yaptılar demedi. Keza ABF’ 

deki görev değişikliğinden sonra, Hacı Bektaş Veli Kültür ve tanıtma 

Dernekleri de olağanüstü ve Genel Başkanın çağrısı olmamasına rağmen 

GYK toplantısı yaptılar ve on yıldır Derneğin Genel Başkanlığını 

yapan Atilla Erden’i, “ABF’den son dönemde olan gelişmeler” gerekçesi 

ile görevden alarak, Tekin Özdil’i Genel Başkanlığa seçtiler. Bu görev 


SERÇESME 

SERÇEÞME 


değişikliklerine kimse darbe yaptılar demedi. ABF’deki, tasfiyeyi önlemeye 

yönelik görev değişikliğini de darbe olarak değerlendirip, bizlere 

hakaret ettiler. 

Bir süre sonra olağanüstü kongre için yeterli olan, ancak usule uygun 

olmayan bir şekilde olağanüstü kongre talebinde bulunulmuştur. Başvuru 

usule uygun değildi, çünkü; imzalar noterden alınmamıştı ve her 

hangi bir gündem sunmamışlardır. Ancak eksikliklere takılmadık, takılmayı 

da ilkelerimize uygun görmedik. Yasal süre içinde de, olağanüstü 

kongre kararı aldık. 

Daha olağanüstü kongre kararı almadan, olağanüstü kongre talep 

edip ve bir kısım arkadaşları ve kurumları tasfiyeyi düşünenler, yollara 

düştüler. Gittikleri her yerde, tasfiyeye karşı çıkarak, sorunun çözümü 

için görev değişikliği talep edenleri, tasfiyecilikle, Demokratik Alevi 

Hareketine ihanetle, darbecilikle suçlamakla yetinmeyip, ömrünü Alevi 

toplumuna emek vermekte geçirmiş olan Atilla Erden’i “Derin Devletin 

ve Genel Kurmayın adamı” olmakla suçladılar. Bununla da yetinmediler, 

Demokratik Alevi Hareketine on yıldan fazla zamandır sahip çıkan, 

emek veren Fevzi Gümüş ile Kelime Ata’ya da derin devletin adamları 

iftirasını attılar. 

Fevzi ve Kelime arkadaşlarla, Pir Sultan örgütlülüğünde dönem dönem 

çok farklı noktalara düştük ve birbirimizi eleştirdik. Ama Federasyonun 

bağımsızlığının ortadan kaldırıldığını gördüğümüz 26 Mart 2006 

tarihinde de, aklın yolu bir olduğundan, tek ses olduk. Bu tek sesliliğimizi 

biz sürdürdükçe, bu sefer de “bunlar nasıl bir araya geldiler.” demeye 

başladır. 

Org. Tuncer Kılıç ile, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri olduğu 

dönemde, kendi anlatımına göre, iki defa, hem de yalnız görüşmüş olan 

Sayın Öker, bu suçlamalarda başrolde görev aldı, hem de bulunduğu 

AABK Genel Başkanlığına yakışmayacak bir şekilde. Diline de sahip 

olamadan. 

ABF’nin kuruluş evraklarını 2 Ekim 2002 tarihinde Ankara Valiliğine 

vererek, Federasyonumuzu kurmuştuk. 5 Ekim 2002 tarihinde de, her 

yerde övgü ile söz ettiğimiz, İstanbul Abdi İpekçi Kapalı Spor Salonunda 

yapılan “Bin Yılın Türküsü” (ki en büyük emek, örgüt olarak Almanya 

Alevi Bektaşi Federasyonuna, kişi olarak Necati Şahin’e aittir.) etkinliğine 

ekonomik destek bulmak için hakka yürümüş olan Ali Doğan ağabeyinin 

arabası ile İstanbul’a, Ali Doğan Abi, Ben ve Sayın Öker gidiyoruz. 

Daha etkinliğin yapılmasına ve Federasyonumuzun kurulmasına 10-15 

gün var. Kurulacak olan Federasyonda Ali Doğan Abi Genel Başkan 

olmayacağını beyan ettiği için, Sayın Öker benden “Federasyon Genel 

Başkanı” olmamı istedi. Ben ise, “Alevi örgütlerinde yeteri kadar tanınmadığımı, 

bazı eksikliklerimin olduğunu, Ali Doğan Abi olmayacaksa 

Atilla Erden’in olmasının doğru olacağını.” söyledim. Bunu üzerine 

Sayın Öker, “Atilla Erden’in Genel Kurmay ile -kendisinin- çözemediği 

bazı ilişkileri olduğunu” söyledi. 

Bu Genel Kurul öncesi de, gidilen birçok yerde, yukarıda anlattığım 

yaşanmışlığa rağmen, “Kazım Genç, Atilla Erden’in, Genel Kurmayın/ 

derin devletin adamı olduğunu söylüyor” yalanı ile hem bana ve hem de 

Atilla Erden’e iftiralar attılar. 

Buradan şu çıkıyor: At birisine iftirayı, ulu orta her yerde her kese 

söyle. Bir şüphe yarat. Attığın iftiranın sürmesi için dönem dönem gündeme 

taşı. Sonra da, çık ortaya “Senin hakkında bu konu her yerde konuşuluyor.” 

diyerek dolaş. Yakışır mı böyle bir davranış, üzerinde genel 

başkanlık sıfatı olan birisine ve öğretimize. 

Federasyon GYK’ da ayrışmanın en önemli nedenlerinden birisi de, 

“Siyasete müdahale etmek” söylemi ve bu konuda yapılanlardır. 

Siyasi partiler Alevileri sadece oy olarak görmektedirler. Hatta bazı 

partiler ise Alevileri kendilerinin oy deposu sanmaktadırlar. Bu yanlışın 

da, Alevileri işlevsiz kılan durumun da değiştirilmesi gerekmektedir. 

O halde yapılacak olan nedir? Şüphe yoktur, soruna doğru teşhisin 

konulması, çözümün de doğru olacağını göstermez. Doğru çözüm için, 

takip edilecek yolun, araçların ve diğer unsurların da, doğru olması gerekmektedir. 

Avrupa’da bulunan Federasyonlarımız, Konfederasyon çatısı 

altında toplantı düzenlemişler ve siyasete müdahale ve birçok konuyu 

tartışıp değerlendirmişlerdir. Toplantının yapıldığı tarih 7 Ekim 2006 

tarihidir. 

Türkiye’de ABF, benzer bir toplantı düzenlemediği gibi, siyasete 

müdahale söylemi, ne GYK’da, ne de Danışma Kurulunda, konuşulmamıştır, 

tartışılmamıştır. Siyasete müdahale ile ilgili olarak, Türkiye’de 

çeşitli etkinlikler/mitingler düzenleneceği ve ilk mitingin de Adana’da 

yapılacağını bizler, Hacı Bektaş Etkinlikleri sırasında Sayın Öker’in 

yaptığı konuşmadan duyduk. Şaşırdık kaldık. Kim karar aldı? Ne zaman 

karar aldı? Ne zaman konuşuldu? Adana Şube Başkanımız ile Adana’dan 

GYK’da olan arkadaşımız da Hacıbektaş’ta idiler. Konuyu sorduğumuzda, 

böyle bir kararlarının olmadığını, arkadaşlar da söylediler. 

Şimdi, ben PSAKD Genel Başkanı ve ABF’nin GYK üyesiyim. 

AABK Genel Başkanı, Alevilerin siyasete müdahale ile ilgili olarak Adana’da 

bir miting yapılacağını söylüyor, benim haberim yok. Adana Şube 

Başkanımızın haberi yok. Atilla Erden, Hacı Bektaş Dernekleri Genel 

Başkanı ve ABF’nin Genel Başkan Yardımcısı, Fevzi Gümüş ABF’nin 

Genel Sekreteri. Hepsine soruyorum, hiç birisinin de haberi yok. 

Anlıyoruz ki, Sayın Öker kişisel ilişkiler geliştirdiği, ekonomik durumu 

da iyi olan, 2002 genel seçimlerinde Adana’dan CHP listesinden 11. 

mi, 12. mi sıradan milletvekili adayı olmuş, Zülfikar Deniz ile bu işleri 

planlıyor. AABK’nu 17 Haziran 2006 tarihinde Sivas/Madımak şehitlerini 

anmak için Köln’de “Ağıttan Umuda” etkinliği yaptı. Bu etkinliğe, 

Türkiye’den Alevi örgütü yöneticileri arasından davet edilen kimse olduğunu 

duymadım. Ama Zülfikar Deniz davetli idi ve gitti. Görüldüğü 

üzere, geliştirilen örgütsel ilişki değil, kişisel ilişkidir. 

Böyle mi olması gerekir? Görüldüğü üzere teşhis doğru ama takip 

edilen yol ve usul hiç de doğru değil. Doğru teşhis yaptıktan sonra, çözümün 

nasıl olması gerektiği örgütlerde konuşulmaz mı, bir ortak düşünce 

irade yaratılmaya çalışılmaz mı? Bir ortak yol haritası ile yola çıkmak 

gerekmez mi? 

Bunların hiç birisi olmamıştır. Türkiye’de Alevi örgütleri yöneticileri 

bir araya toplanıp konuşup tartışarak veya başka bir usul ile görüşleri 

alınmamıştır. Şimdi bu tarz ve düşüncenin, Alevileri kendi oy depoları 

olarak gören siyasi partilerin düşüncelerinden ne farkı vardır? Her iki 

düşünce de Alevi oylarını ceplerinde gören yanlışlığı taşımamak mıdır? 

Aradaki fark, bu düşünceye sahip siyasi parti, örgütsel yapımızı dışında, 

Bu arkadaşlar ise, örgütsel yapımızın içindedirler. 

Örgütsel yapımızın içinde olmaları yanlışlığı ortadan kaldırmaz ki. 

Daha birçok sorun ve görüş ayrılığı sıralanabilir. Ama yazının boyutu 

bu hali ile dahi biraz fazla oldu. Bir başka yazıda da başka detaylar 

dillendirilir. 

Geldik Genel Kuruldan bir gün öncesine: Kongreye müdahale için, 

tüm olanakları ile çıkıp geldiler. Daha kuruluş aşamasında olan YOL 

–TV’leri ile, Genel Yayın Yönetmenleri, Genel Sanat Yönetmenleri ile, 

yeni yeni yanlarında görmeye başladığımız İsveç’te ticaretle uğraşan iş 

adamları ile… Kongre, olağanüstü olması nedeni ile kimse davet edilmemiş, 

ama öğretimiz gereği gelene de kapımız açık… 

Genel kurul başladı. 16 Eylül’de, GYK’ da, yapılmış olan görev değişikliği 

nedeni ile adımızı darbeci yaptılar. 26 Mart 2006 tarihinden beri 

bağımsızlığını kaybetmiş olan federasyonun bağımsızlığını tekrar sağlamak 

için genel kurula farklı bir liste sunma çalışması yapan arkadaşlar 

olarak, Sayın Öker tarafından “şer cephesi” ilan edildik. Yetmedi, 

yıllardır Alevi örgütlerinde hizmet vermiş olan ve öğretimizin tanınıp 

korunması için emek veren Atilla Erden’e “Alevi misin, değil misin ?” 

diye, savcı edaları ile soruldu. Hem de, konfederasyon Genel Başkanı 

olan Sayın Öker tarafından. 

Şimdi durup düşünüyorum. Yaşamları boyunca darbecilere karşı her 

alan ve zeminde mücadele etmiş olanlara, “darbeciler” diyenlerin, bir 

seçim sürecinde farklı listelerin olması demokrasinin gereği olduğunun 

bilincinden yoksun olmalarının göstergesi olarak bize “şer cephesi” 

diyenlerin, Temel haklar ve özgürlüklere saygıdan yoksun olduklarını 

gösterircesine sıkıyönetim savcısı edası ile “Alevi misin, Sunni mi?” diye 

soranların, kendi ürettikleri iftiraları yayarak diline sahip olma olgusundan 

da yoksun olduklarını göstererek arkadaşlarımız hakkında “Genel 

Kurmayın/derin devletin adamları” diyenlerin, sadece bize değil, bu seviyesizlikleri 

yarattıkları için, tüm topluma özür borçları vardır. 

Siyasete müdahale edeceğiz diyerek yola çıkan, ama bunu konuşmayan, 

tartışmayan, tartışmaya açmayan, ama emrivakilerle miting diye 

yola çıkarak, siyasi parti genel başkanlarını mitingimizde buluşturacağız 

diyenlerin geldiği son nokta, Açık havada sanatçılardan oluşan bir 

konser ve siyasi olarak da AKP’li Büyükşehir Belediye Başkanı ile (Aytaç 

Durak) çekilen bir fotoğraftır.” 

ABF’nin çalışmalarına, örgütsel işleyişine müdahale edenler, Alevilerin 

birlikteliğini korumak ve geliştirmekle görevli olanlar, tartışılmadan 

yapılmak istenenlere ilişkin olarak, bu tarzın örgütsel olmadığını 

söylediğimizde de, hemen ya hain ilan ediliyoruz ya da Alevi hareketine 

ihanet ile suçlanıyoruz. Peki, şimdi ABF de yarattığınız bu dışlamanın 

adı nedir diye sormazlar mı sanıyorsunuz? 

Siyasete müdahalenin başarılı olabilmesinin, olmazsa olmazlarından 

olan, birlikte hareket etmek olduğu gerçeği ortada dururken, yıllardır 

çalışmaları ile Demokratik Alevi Hareketine katkı sunanların ve emek 

verenlerin, tam da bu aşamada tasfiyesine gidilmesinin anlamı nedir? 

Ama bizler, Demokratik Alevi Hareketinde, birliğin ve beraberliğin 

sağlanması için, arkadaş biatlığına karşı duruştan asla vazgeçmeyerek, kuruluşundan 

bu güne kadar, birçok kademesinde emek verdiğimiz federasyonumuzun 

bağımsızlığına sahip çıkmaya devam edeceğiz. • 

Aralık 2006 27

SERÇEÞME 

Okmeydanı Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı 

İstanbul Merkez Şubesi Yöneticileriyle Söyleştik 

Ahmet Koçak 

Başkan önce sizi tanıyalım. 

• Ben Kamil Aykanat. 1961 Sivas doğumlu, evli, üç kız çocuğu babasıyım. 

Kamu sektöründe çalışmaktayım. Denizcilik İşletmelerinin, Denizcilik 

Bankasının özel okulundan mezun oldum. Sosyal faaliyetlere, 

orayı bitirdikten sonra, 1981’den itibaren başladım. 1980’de öğrenci derneğimizin 

içindeydim. 12 Eylül’den sonra köy dernek başkanlığı, sendika 

ve siyasi parti yöneticiliği yaptım. Vakfımızın bir dönem disiplin 

kurulu başkanlığını, iki dönem de yönetim kurulu ikinci başkanlığını 

yaptım. 8 Ocak’tan beri yeni yönetim kurulunu oluşturduk. Vakfın yönetim 

kurulu başkanlığını yürütüyorum. 

Vakıf kaç yıllık? 

• Vakfımız 1994 yılında kuruldu. Vakfımızı, bölge dernekleri, iş adamları, 

esnafımızın, mahalle sakinleri ile birlikte, imece usulüyle, omuz 

omuza vererek bu duruma getirdiler. 

Merkez olarak Ankara’ya bağlandınız… 

• Vakfımız şubedir. Türkiye’de, aktif yirmi sekiz şube var. İstanbul’daki 

tek şube burası. 

Öncelikle binanın kullanılır duruma getirilmesi için büyük çaba sarf 

ettik. Binamız dışarıdan büyük görünse de kullanım alanı atıl durumdaydı, 

bakım istiyordu. 

Yoğun bir çalışmayla ve Şişli Belediyemizin, Belediye Başkanımız 

Sayın Sarıgül’ün, vermiş olduğu desteklerle, vakfımızın kullanılmayan 

bölümü hemen hemen kalmadı. 

Her bölüm ayrı bir çalışmaya tahsis edildi. Gençlik kollarımıza, kadın 

kollarımıza tahsis edilen bölümler var. Oturulacak, dergilere, kitaplara 

bakılabilecek, çay, kahve içip sorunların anlatabileceği sekreterlik 

bölümünü hizmete soktuk. Telefon santralı ve iletişim bölümümüzü hizmete 

sunduk. Bunun dışında konferans salonumuzu açtık. 

Ne gibi hizmetleriniz var? 

• Cemevimizin olmazsa olmazı her Perşembe gecesi, özellikle kış aylarında 

cemler büyük bir katılımla gerçekleşmekte. Araştırmacı-yazarlarımızı 

getirerek, cemden önce o günkü takvime göre konuşturarak 

toplumumuzu bilgilendirme çalışmalarımız var. 

Ayrıcı paneller yapıyoruz. Tiyatro çalışmaları ve sinevizyon gösterimlerimiz 

var. Takvime göre anma toplantılarımız var. Mesela ozanlarımız 

Aşık Veysel, Aşık Mahsuni Şerif için anma toplantıları yapıldı. 

Bunun haricinde kurslarımız var. Kurslarımız da çok yoğun ilgi 

görmekte. Başta sevgili üstadımız Selahattin Akarsu Bey’in yakından 

takip ettiği bir Bağlama Kursu’muz var. Gerçekten bu işin akademik 

olarak eğitimini almış iki hocamız var: Erdoğan ve Ali. Kursa katılımı 

Okmeydanı ile sınırlamıyoruz. Sarıyer’den, Bahçelievler’den gelen öğrencilerimiz 

var. 

Bunun yanında gençlerimizi birbirleriyle kaynaşmaları, sokaktan, 

özellikle internet kafelerden, parklardan çekebilmek için bir tiyatro 

topluluğu oluşturduk. Bu alanda da iki hocamız var. Gençler, çocuklar, 

tiyatro eğitimi alıyorlar, yıl sonunda ailelerine sergiliyorlar. Diğer olanaklarda, 

örneğin Belediye salonunda sergiliyorlar. 

Semah kursu da yoğun bir taleple devam etmekte. Semahların özellikle 

gençlerin ilgi alanına girdiğini görüyoruz. Bundan da mutluluk 

duyuyoruz. Gençlerin birbirleriyle kaynaşması, 

semahla ilgili çalışmalarını yapabilmeleri için, 

gençlik odasını yeniden düzenleyip hizmete sunduk. 

Gayet güzel çalışmalar yapıyor gençlerimiz. 

Örfümüze, âdetimize, geleneklerimize uygun, 

sevgi, saygı çerçevesinde birlikte çalışmaktayız. 

Bilgisayar kursu hedefimiz var. Masalarını, 

sıralarını tamamladık, bilgisayar eksiğimiz var. 

Bunları da en kısa zamanda tamamlayıp kursumuzu 

açacağız. 

Diğer çalışma ise toplumumuzun günlük ihtiyaçlarına 

hizmet verecek mekânları oluşturmak. 

Bunun başında yemekhane gelmekte. Özellikle, 

cumartesi-pazar günleri en az iki bin kişiye yemek 

veriliyor. Bunun yanında bölgede geçim sıkıntısı 

çeken, bir sıcak yemeğe muhtaç olan insanlarımız 

da kaplarıyla gelip yemeklerini almaktalar. 

Cem evimizde cenaze hizmetleri örfümüz, âdetimiz, geleneklerimize 

göre eksiksiz bir şekilde verilmekte. İki tane cenaze aracımız var. 

Hocamız, dedemiz mevcuttur. Bir aksaklık çıkmasın diye yönetim kurulu 

ve çalışan personel bu konuda gayet titiz davranmakta. 

Bölge halkı bir sorunu olduğu anda bize ulaşır, biz köprü vazifesi 

görürüz. Belediyede yapılacak işlerinde yardımcı olmaya çalışırız. 

Okullarda öğrenci kayıtlarında elimizden geldiği kadar yardımcı olduk 

oluruz. Burslarda yine aynı şekilde elimizden geldiği kadar yardımcı 

oluruz. Bu yıl da köprü vazifesi görüp burs verdirmeyi planlıyoruz. 

Yeni yönetime geldiniz. Dönem çalışmalarına başlarken 

önünüze çıkan en büyük sorunlar nelerdi? Bunları 

ortadan kaldırmak için projeleriniz, hedefl eriniz nelerdi? 

Yanılmıyorsam yönetim kurulu iki yıl da bir değişiyor. 

• Evet, yönetim kurulumuz iki yılda bir değişiyor. Daha önce çeşitli yönetim 

kademelerinde bulunmuştum. Diğer arkadaşlarım da deneyimli, 

görev almış arkadaşlardır. Bu nedenle arkadaşlarımızla birlikte, geçmiş 

eksiğimizi, toplumdan uzaklaşmış olmayı kolay aştık. Toplumun güvenini 

kazandık. Bunu toplumun içine girerek, çalışmalarımızı göstererek, 

anlatarak başardık. İletişim sistemimizi toplumu vakfa çekecek şekilde 

becerdiğimizi zannediyorum. Bir yıl önce vakfımıza duyulan ilgiyle, 

şimdi duyulan ilgi arasında çok büyük fark olduğunu bütün toplumuz 

söylüyor. 

Yönetime geldiğimizde ilk yaptığımız iş; teknolojiyle barışmaktı. 

SMS (cep telefonu ile kısa mesajlaşma sistemi-AK) sistemi kurduk. 

Bütün üyelerimize, dostlarımıza, vakfa gönül vermiş insanlarımıza, 

vâkıfta yapılan sosyal çalışmalar, iyi günlerimiz, acılı günlerimiz, hepsini 

anında, günü gününe haber verebiliyoruz. Duyurularımızı anında 

yapabiliyoruz. 

Bunun yanında kullanıma açık olmayan bir internet sayfamız vardı. 

Kontrolü bizden tamamen çıkmıştı. Bu sayfamızın kontrolünü özellikle 

Genel Sekreter Kazım arkadaşımızın ve Zeynel Şahin’in özverili 

çalışmasıyla elimize aldık. Şimdi ilgili tüm konularda her şey anında 

güncelleşen internet sayfamızda yer alıyor, ayrım yapmaksızın tüm insanlarımıza 

ulaştırılmakta. Bu da yapılması çok gecikmiş bir görevdi 

diye düşünüyorum. Bunu da becerdik. 

Biz yapılması gerekenleri yapıyoruz. Yapılması gerekeni yaptığımız 

zaman, zaten toplumuz bunları görüyor, yardımcı oluyorlar. Sosyal yardımlarımız, 

bağışlarımız arttı. Bağış konusunda çok şeffaf davranıyoruz. 

Kim ne bağış yaptıysa panomuza asıyoruz, kendilerine teşekkür 

mektubuyla cevap veriyoruz. 

Her yıl yapmayı deneyip çok başarılı olamadığımız bir sağlık taraması 

sorunu vardı. Bu yıl Özel Haliç Hastanesinin yetkilileri geldi. 

Sizinle böyle bir çalışma yapmak istiyoruz dediler. Programın afişlerini 

hazırladık, onun çalışmasını yapmaktayız. Şunu özellikle yazmanızı, 

özellikle belirtmenizi istiyorum: Buradaki hizmetlerimizi sadece Alevi 

toplumuna değil, bölgemizde yaşayan herkese, bize gönül vermiş, yüzünü 

dönmüş tüm insanlara bu hizmeti vermekteyiz. 

Tabanla barışık olmanın yöntemi, çalışmayı tabana 

ulaştırmaktan mı geçiyor? 

• Evet, bu her şeyden önce güven meselesi. İnsanlarımızın kurumlara 

bakışları, ilk kurulma aşamasında iyi niyetli, ama kurumlarımız yerleştikçe, 

yönetime talip olanların sayısı arttıkça, 

insanlarda farklı izlenimi uyandırıyor. Aslında 

hizmet için gelenlerle, gününü geçirmek için gelenleri 

ayırt ettirmek için tabanla barışık olmak, 

yapılan hizmetleri, çalışmaları o insanlara göstermekten 

geçiyor. Biz de bunu becerdiğimizi, zannediyoruz. 

Öyle de görünüyor. İstanbul’un her tarafındaki 

cemevlerimizin hepsi güzel, değerli, yerinde; ama 

Okmeydanı’nın yeri farklı. Hem merkez açısından 

farklı, hem bölge açısından farklı, hem de 

arkadaşlarımızın özverili çalışmaları neticesinde 

artan ilgi dolayısıyla farklı. Burada kurumumuzun, 

Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı’nın 

senedinde, programında ne yazıldıysa, harfiyen o 

uygulanıyor. Hiyerarşik yapıya tamamen bağlıyız. 

Federasyonumuzu, Konfederasyonumuzu yakın- 


SERÇEÞME 

dan takip ediyoruz. Bize ihtiyacı olan bütün Alevi kurumlarına, elimizden geldiği kadar maddi, 

manevi katkı sunmaya çalışıyoruz. Bundan sonra da imkânlarımız ölçüsünde yine sunacağız. Bu 

kültürü hep birlikte, ortaklaşa yürütüyoruz. Herbirimizin diğerinden çok farkı. Tabii ki düşünce 

farklılıklarımız olacaktır. Bunlar bizim zengin mozaiğimizdir. Tek tip düşünme olanağı yok, ama 

asgari müşterekte birlikteyiz, birlikte çalışacağız. 

İsterseniz şimdi Selahattin beye dönelim. Yönetim kurulu üyesi 

Selahattin Akarsu gençlik komisyonu başkanlığını yürütüyor. Bize 

kendinizi tanıtır mısınız? 

• 1958 Sivas, Kangal, Minarekaya doğumluyum. Ben de üç kız babasıyım. 

İşim türkü söylemek, biraz ozan yanım da var derler. Okmeydanı 

Cemevinin, kuruluşunda on sekizinci üyeyim. Cemevi yapılmadan önce 

kiralık binada hizmet verirken üye olarak görev aldım. Kurucu üyelerle 

birlikte kültürel çalışmalar yürüttüm. Üst kurul delegeliği yaptım. İlk 

kez bu yıl yönetim kurulunda görev aldım. Kültür, sanat ve gençlik sorumlusuyum. 

Kültür sanat gençlik komisyonu olarak neler yaptınız? Bundan 

sonra neler yapmayı düşünüyorsunuz? 

• Çalışmalara katılan altmış civarında genç var. Onların katılımı ve çalışmalarıyla konser, panel, 

konferans, anma günleri yapıyoruz. Önümüzde hazırlığını yaptığımız geniş bir program var. 

Halkımızın isteklerine cevap verecek konumdayız. Göreve geldik ve yalnız kalmadık; halk bizi 

seviyor, destekliyor. Yönetimimizle uyum içinde doğruyu yapmaya çalışıyoruz. 

Bu cemevi kültürel etkinliklerin yoğun olduğu bir yerdir. Bu yıl önümüze birçok hedef koyacağız. 

Ne gibi çalışmalar yapabiliriz? Konser, panel, konferansların dışında başka neler yapabiliriz? 

Gençliğe semah dönme, saz çalma dışında neler vermeliyiz? Gençlik kitleye ne vermeli? Bunları 

tartışmaya başladık bile. 

Bölgede halkının sizden ne gibi beklentileri var? 

• Aslında öyle taleplerini belli eden insanlar istiyoruz, ama ne yazık ki yok. Keşke öyle talepler 

gelse, bizim ufkumuz daha da açılır. İnsanların çoğu buraya zorunlu olarak, örneğin cenaze hizmetleri 

için geliyor, kırk yemeklerine geliyor. Bunların dışında bir öneriyle gelseler, biz daha çok 

arayış içinde olacağız. Ancak onlardan böyle talepler, öneriler gelmiyor diye biz arayışı bırakmış 

değiliz. 

Yanımızda Genel Sekreter Kazım Sizer var. Siz de kısaca 

kendinizden bahseder misiniz? 

• 1966 Tokat’ın Almus ilçesine bağlı Hubyar Köyü doğumluyum. Bir 

çocuk babasıyım. 1993 yılından beri ticaretle uğraşmaktayım. Bir dönem 

(2001–2003) Hubyar Köyü Kültür ve Sosyal Yardımlaşma Derneğinin 

başkanlığını yaptım. HBVAK Vakfımızın kurulma aşamasından 

itibaren, çeşitli yerlerinde görev aldım. Daha önceleri iki dönem denetleme 

kurulu başkanlığı yaptım. 

Vakıf çalışmalarını bir de sizden dinleyelim. 

• Yönetim olarak vakfımızı tanıdığımız için eksikliklerini de iyi biliyorduk. 

Vakfımızı kurumlaştırmak için ne yapmamız gerektiğini biliyorduk. 

Onun için hedefli çalışmalara başladık. Atıl mekânlarımızın çoğunu kullanılır hale getirdik. 

Bu konuda mimar Cemalettin arkadaşımız ve Şişli Belediyesinin çok katkıları oldu. 

Binanın çatısından başlayıp, izolasyon sistemiyle cemevimizin içini modernize ediyoruz. Ve 

olması gerektiği gibi örnek bir cemevi yapacağız. 

Neler olacak içerisinde? 

• İçerisinde örneğin, cemevinde olması gereken şöminesi, ocağı olacak. Süsleme sanatında Oniki 

imamlarımızın resmi olacak. İç tavana alçıpen kaplama süsleme sanatı uygulanacak. Bize uygun 

süsleme şekilleri bulundu, mimar arkadaşlarımız onların çalışmalarını yaptılar. 

Çalışmalara bölge halkını katabiliyor musunuz? Halkla ilişkileriniz nasıl? 

• Başkanımızın dediği gibi kitleyle ilişki çok zayıftı. Kurumda yöneticilik çok önemli; yöneticinin 

sempatisi, hoşgörüsü, saygısı, sevgisi kitleyle bağı artırmaya yardımcı olur. 

Bu sene içinde yapılması gereken şeylerin tümü yönetim kurulu tarafından yapıldı. Etkinlikler, 

hizmetler, internet sitesi yenilendi, SMS sistemi yapıldı. Konferans salonumuzda devamlı şekilde 

Etkinlikler, anma törenleri yapıldı. Aşure büyük bir katılımla gerçekleştirildi. Hacı Bektaş Veli 

Anma Töreni gibi etkinliklerimize katılım sağlandı. Yönetim kurulumuzun bu çalışması, yapılması 

gereken şeylerin çoğunu gerçekleştirdiği için, bize bir talep gelmiyor diye düşünüyorum. 

Teşekkür ediliyor, bunu gördük yaşadık. Bugüne kadar, bu kadar çok sayıda canın buraya gelip 

gittiği yoktu. Biz burada olduğumuz için bunu biliyorduk. Burada bu gelişmeyi gördüğümüz için 

yönetim olarak çok sevinçliyiz. İşin doğrusu, bu insana gurur veriyor. 

Diğer arkadaşlarımın dediği gibi, üç aylık programımızı önümüze koyacağız, ona göre yolumuza 

devam edeceğiz. Kurumuza bazı taleplerde geliyor. Okula giriş talebi. Aslında okula girişle 

bizim alakamız yok, ama bu sene internet sistemi geldi. Öğrencilerin çoğu liseye girişle ilgili 

problem yaşadılar. Çoğu istediği okula kayıt olamadı. Bu konuyla ilgili çalışmalarımız oldu ilçe 

bazında. Eşimiz, dostumuz sayesinde bazı öğrencilerimizi gerekli okullara yerleştirdik. 

Yine asli görevimiz olmamakla birlikte iş bulma konusunda da talepler oldu. Elden geldiğince 

yardımcı olduk. İş bulma açısından Şişli Belediyemizin katkıları inkâr edilemeyecek kadardır. 

Şunu üstüne basarak söylemek lazım: Yapmış olduğumuz çoğu işte Şişli Belediyemizin, özellikle 

Sarıgül Başkanımızın çok katkısı oldu, oluyor, olacak. 


SERÇEŞME 

OKUYUCULARININ KATKISIYLA 

ÇIKIYOR VE DAĞITILIYOR 

Serçeşme’nin gerçek sahibi Serçeşme’den 

niyaz alan okuyucularıdır. 

Serçeşme’yi çıkaranlar ve dağıtanlar yurt 

içinde ve dışında çalışan, emeğiyle 

geçinen insanlardır. 

Serçeşme canların özverisine, 

paylaşımcılığına, çalışkanlığına güvenir 

ve zorlukları birlikte aşma gücüne 

dayanır. 

Serçeşme eli kalem tutan tüm canlardan 

yazı, haber, fotoğraf, yorum, nefes, deyiş 

bekliyor. 

Serçeşme tüm canları temsilci olmaya, 

canları abone yapmaya, yörelerine 

derginin toplu getirtilmesine ve elden 

dağıtılmasına katılmaya çağırıyor. 

TEMSİLCİ CANLAR 

YURTDIŞI 

Almanya: Berlin Zeki Konuk ...............+49.172.305 92 29 

Darmstad Hüseyin Akın .................+49.179.107 88 56 

Frankfurt Sedat Bican ...................+49.170.751 25 35 

Gladbach Behçet Soğuksu ...........+49.173.510 03 54 

Hamburg A. Varol ..........................+49.172.453 14 62 

Hanau Kemal Nayman ...................+49.173.667 72 91 

Kassel Hüseyin Öztürk ..................+49.162.153 33 20 

Kiel Erdoğan Aslan ........................+49 174.484 18 34 

Oberhausen Mehmet Kaz .............+49.173.612 01 95 

Stuttgart Kılavuz Bakır ..................+49.162.909 70 70 

Avusturya: Tirol Hüseyin Polat ..........+43.650 841 55 99 

Belçika: Brüksel Kazım Bakırdan ........+32.473 49 37 12 

Fransa: Paris Ahmet Kesik ..................+33.6.82 07 67 16 

Hollanda: Schieadam Halil Cimtay ......+31.619 92 22 84 

Gelderland Ali Rıza Ağören .............+31.651 25 63 19 

İngiltere: Londra İsmail Büyükakan ....+44.77.9643 5276 

İsviçre: Basel İbrahim Bakır ................+41.78. 808 40 07 

Kanada: Toronto Ahmet Akkuş .............+1.416.652 98 54 

YURTİÇİ 

Adıyaman: Merkez Serdar Bektaş .........0538.457 34 14 

Gölbaşı Kenan Tezerdi .......................0535.949 43 13 

Afyon: Sandıklı Metin Özdemir ................0536.886 48 56 

Amasya: Merzifon Ali Kiziroğlu ...............0535.644 27 25 

Ankara: Merkez İsmail Metin ..................0532.644 95 37 

Sıhhiye Av. Timurtaş Özmen ..............0532.313 87 78 

Antalya: Merkez Gülçin Akça ..................0532.283 72 80 

Burdur: Merkez Mehmet Turan ..............0248.234 37 17 

Denizli: Merkez Eyüp Ceylan ..................0536.739 28 42 

Diyarbakır: Merkez Mehtap Ürer ............0535.872 63 03 

Eskişehir: Merkez Bekir Güven ..............0222.233 06 90 

Gaziantep: Merkez Haydar Dede ...........0342.250 64 77 

Hatay: İskenderun Haydar Kalkan ..........0326.614 26 50 

İstanbul: Alibeyköy Veysel Köse .............0544.305 39 23 

4. Levent Hüseyin Düzenli .................0555.204 73 79 

Avcılar Mustafa Kılçık ........................0536.552 68 75 

Beyazıt Rukiye Güven .......................0212.516 23 14 

Çağlayan Ali Ulvi Öztürk ....................0212.224 22 42 

İçerenköy Yılmaz Gürbüz ...................0535.524 49 12 

Kadıköy Kazım Erol ...........................0533.553 33 86 

Kayışdağ Veli Göynüsü ......................0532.687 31 09 

Sarıgazi-Taşdelen Ergül Şanlı ...........0532.410 51 79 

Soğanlık Hasan Harabati ...................0532.787 70 98 

Sultanbeyli Sadegül Çavuş ................0535.491 07 58 

Yenidoğan Salih Arslan ......................0535.941 15 09 

İzmir: Merkez Hüseyin İlbey ....................0536.203 64 82 

Bornova Hüsniye Çınar .......................0532.512 59 62 

Kocaeli: İzmit Ali Buğdacı .......................0532.252 12 06 

Konya: Beyşehir Selman Zebil ................0542.431 56 91 

Manisa: Salihli Muhammet Petekkaya .....0538.218 90 52 

Maraş: Elbistan Derviş Şahin ..................0544.217 98 05 

Nurhak Hasan Çadır .......................... 0535.511 12 99 

Samsun: Terme Emrah Çolak .................0542.341 33 03 

Tekirdağ: Merkez Hasan Arslan ..............0282.263 05 79 

Tokat: Merkez Ali Rıza Yıldız ...................0536.212 49 54 

Zile Aslı Çıkrıkçıoğlu............................0543.682 38 99 

Urfa: Merkez Hakan Güleç ....................... 0542.569 11 26 

Akpınar Cafer Özel .............................0543.949 84 07 

Kısas Ahmet Aykut .............................0536.777 63 47 

Sırrın Sadık Besuf ..............................0537.392 63 75 

Zonguldak: Merkez Bahattin Arı ..............0544.246 09 17 

Karadeniz-Ereğli Cemal Kenanoğlu ..0532.740 42 50 

Aralık 2006 29

SERÇEÞME 

NAMUSLU BİR SOSYALİST DAHA FAŞİSTLERCE KATLEDİLDİ 

Bugün Hepimiz Hrant’ız 

Bugün Hepimiz Ermeniyiz 

Esen Uslu 

Âşık Mahrumi Hakk’a 

Yürüdü 

Hasan Çadır, Nurhak Temsilcisi 

ÂŞIK MAHRUMİ (Rahmi Kaya), 1932 

yı l ında o zamanlar Elbistan’a bağlı olan 

Afşin’in Berçenek köyünde doğmuştur. Annesinin 

adı Fadime, babasının adı ise İbrahim 

Halil’dir. İlkokulu köyde bitirir. O zaman zorun 

lu ilkokul 3. sınıfına kadarmış. 12 yaşında 

çobanlık yapmaya başlar. Bu yıllarda elinde 

âşık kitaplarını düşürmez imiş. 

Aynı yıllarda saz çalmasını en büyük abisi 

Halil öğretir. Dedesi Durmuş, Dalgalı Baba lakabı 

ile de tanınırmış. Güzel saz çalıp, çok güzel 

de söylermiş. Yani ozanlık geleneği aileden 

gelen bir hasletmiş. 

Çalıp söylediği türkülerden dolayı Mahrumi 

de dönemdaşı birçok ozan gibi kovuşturmalara 

uğradı. 20 Temmuz 1975’de tutuklanıp 

Urfa cezaevine kapatıldı, dört avukatın savunması 

sonucu 22 Ağustos’ta tahliye edilir. 

Cezaevinden çıkınca Urfa’nın Kısas köyüne 

giderek Büryani babanın evine konuk olur. 

Büryani Baba’dan esinlendiğini, ilham aldığını 

hep söylerdi. Mahrumi Baba’nın, Mahsuni 

Baba’ya ilk saz çalma ve şiir yazma döneminde 

çok destek olduğunu söylenir. 

1959 yılında evlenen Mahrumi dört erkek, 

iki kız çocuğu babasıydı. 

Âşık Mahrumi, 19 Kasım 2006 Pazar günü 

Hakk’a yürüdü. Cenazesi Elbistan Cemevinden 

kaldırılıp, Afşin’in Berçenek köyünde toprağa 

verildi. Cenaze töreninde kendi eseri olan 

şiirler okundu. Saz ve deyişler eşliğinde son 

yolculuğa uğurlandı. 

Zamanı Gelir 

Üzülmeyin sonu ne olur diye 

Hesap sorulmanın zamanı gelir 

Bilmem bu ayrılık gayrılık niye 

Sıkı sarılmanın zamanı gelir 

Hainlerin maksatları sezile 

Zayıf ezmek isteyenler ezile 

Dolambaçlı olsa bile menzile 

Dostlar varılmanın zamanı gelir 

Ezilmişin dostu ise Mahrumi 

Barıştırır küstü ise Mahrumi 

Ölü gibi sustu ise Mahrumi 

Tekrar dirilmenin zamanı gelir 

HRANT DİNK genel yayın yönetmeni olduğu Agos gazetesinin kapısı önünde ensesine sıkılan 

kurşunlarla katledildi. Tetiği kime çektirmiş olurlarsa olsunlar Hrant Dink’in katilleri 

bellidir: Dün Sivas’ta Alevileri, aydınları yakarak katledenlerdir. Yakın geçmişimizde 

Maraş’ta, Çorum’da, Gazi’te Alevilere saldıranlardır; “faili meç hul” aydın cinayetlerini işleyenlerdir. 

Kendilerinden farklı düşünce taşıyanların linç edilmesine uygun bir siyasi ve toplumsal 

atmosfer yaratmaya çalışanlardır. 

Hiç şüphe yoktur ki Hrant Dink’in öldürülmesi, Türkiye’de özellikle son dönemde hızla yükselmekte 

olan milliyetçi-faşist dalganın yeni bir aşamasıdır. Cumhurbaşkanlığı seçimiyle ilgili 

olarak kırmızı çizgiler çizenlerin ve Irak Kürdistanı’na karşı bir saldırı hazırlığı içinde olanların, 

ülkede demokrasiyi kısıtlama, insan hakları ve demokrasi savunucularını yıldırma, Avrupa 

Birliği’ne girme hevesleri ile verilmiş aşırı taviz olarak gördükleri demokrasi ve insan hakları 

yolunda atılmış yasal düzenleme adımlarını geri devşirmek isteyenlerin yarattığı milliyetçi-ırkçı- 

Kürt ve Ermeni düşmanı ortamın kurbanı olarak seçilmiştir Hrant Dink. 

Hrant Dink, onların gözünde “katli vacip” bir “vatan haini”dir. Çünkü Hrant Dink, Türkiye’nin 

en önde gelen demokrasi ve insan hakları savunucularından biridir. Çünkü Hrant Dink, Türkiye’nin 

Ermeni kırımı gerçeğiyle yüzleşmesini istemeye cüret edenlerden biridir. Çünkü Hrant Dink, bir 

Ermenidir. Çünkü Hrant Dink bir sosyalisttir. Çünkü Hrant Dink, Türkiye halkının ve devletinin 

yüzüne aynayı tutarak, toplumda ve devlette süregiden Ermeni düşmanlığını sergilemeye cesaret 

eden bir serdengeçtidir. Çünkü Hrant Dink, “ama-fakat” diye savsaklamadan azınlık haklarını 

savunmanın, demokrat olmanın ana koşulu olduğunu gösteren bir emekçidir. Çünkü Hrant Dink, 

tüm “akıllı adamlar” onu yolundan çevirmek için çabalarken, doğru bildiğini söylemekten ve yapmaktan 

geri durmayan bir mücadelecidir. Çünkü Hrant Dink, insan gibi insandır. 

Kendiliğinden Yükselen Tepki ve Slogan 

Hrant Dink’in vurulduğu duyulur duyulmaz, İstanbul’daki ilericiler, demokratlar, devrimciler, 

sosyalistler, ilerici Aleviler, Kürtler ve nice namuslu emekçiler Agos gazetesinin önünde, Hrant’in 

vurulduğu yerde toplanmaya başladı. Duyulan öfke ve nefret o denli güçlüydü ki, birkaç saat 

içinde Taksim’den başlayan bir yürüyüş örgütlendi. Bu toplanma ve yürüyüş sırasında “Bugün 

Hepimiz Hrant Dink’iz; Bugün Hepimiz Ermeniyiz” sloganı ortaya çıktı. 

Agos gazetesinin önünde toplanan ve yürüyüşe katılanların bağrından kopan bu slogan, 

Türkiye’de demokrasi kavgasında gelişen enternasyonalist bilincin bir göstergesidir. Henüz toplumun 

sadece en ileri, en demokrat kesimlerinde yankı bulan, ama geleceğimizin tomurcuklarını 

içinde taşıyan bu son derece veciz slogan, gerici-ırçkı-faşist-cuntacı milliyetçi söyleme karşı çok 

yerinde bir çıkıştır. 

Doğal olarak bugünkü acıdan kaynaklanan bu sloganın kapsamı, her baskıya ve zulme uğrayan 

azınlığı kapsayacak şekilde genişlemelidir. Kürtlere uygulanan baskılara karşı Türkiye’nin tüm 

ilerici insanları, “Bugün hepimiz Kürdüz” demelidir. Zulüm ve kırıma uğrayan Alevilerin karşısında 

tüm Türkiye’nin ilerici insanları, “Bugün hepimiz Aleviyiz” demelidir. Türkiye’nin ilerici 

insanları evleri yıkılan, mahalleleri boşaltılan Romanların safında durmalı, “Bugün hepimiz Romanız” 

demelidir. Türkiye’de Arap, Süryani, Yezidi, Rum hangi azınlık ayrımcılığa ve baskılara 

uğruyorsa, Türkiye’nin ilerici insanları kendini onlardan saymalıdır. Onların mücadelesini kendi 

mücadelesi bilmelidir, onlarla dayanışma göstermelidir. 

Dünya ve Türkiye’deki gericilik koşullarında unutulmaya yüz tutmuş, üzeri küllenmeye başlamış 

bu anlayış, Hrant’ın ölümüyle yeniden güçlenme yönünde bir yaylım kazanırsa, bu Hrant’ın 

boşuna ölmediğinin gerçek kanıtı olur. Hrant’ı katledenlere verilecek en güzel yanıt da bu anlayışın 

dalga dalga Türkiye toplumuna yayılması için mücadele etmektir. 

Farkı Farkediniz 

Türkiye’nin üzerine çökmüş milliyetçi-ırkçı-devletçi-baskıcı-boğucu atmosfere karşı nice aydın 

mahkemelerde bireysel olarak mücadele etmek zorunda kalmaktadır. Bu aydınlara karşı uluyan 

bir faşist koro en ağır saldırıları yapmakta ve devlet güçlerinin desteğinde ya da en hafif deyimi 

ile göz yumması ile saldırgınlıklarını sürdürmektedir. Devletin en yetkili ağızları, her türlü nezaket 

gösterisini bile bir yana bırakıp, bu saldırıya uğrayanları aşağılamakta, hedef göstermektedir. 

Aynı zamanda hükümet sözcüsü olan Adalet Bakanı bile en ağır hakaretleri içeren sözleri basın 

karşısında fütursuzca söyleyebilmektedir. 

Hukuksuzluk, adalet sisteminin en yetkili mercilerinin bile varolan yasal çerçeveyi yok sayarak 

karar almasına varmaktadır. 301. maddeden açılan davanın Yargıtay’da bilirkişi raporunun 

suç unsuru olmadığını belirtmesine ve savcının davanın düşürülmesini istemesine karşın Hrant’ın 

cezalandırılması ile sonuçlanırken, Orhan Pamuk ve Elif Şafak davalarının aklanmayla sonuçlanması 

arasındaki fark, ırkçı-milliyetçi-devletçi keyfiliğin adalet sisteminde ne kerte etkili olduğunun 

en güzel örneğidir. 

Türkiye’nin çeşitli kentlerinde linç girişimleri güvenlikten sorumlu Vali ve Emniyet Müdürlerince 

“milliyetçi hislerle” yapılmış küçük aşırılıklar olarak hoşgörülmekte ve hoş gösterilmektedir. 

Bu tutuma ana muhalefet partisinin üst düzey yöneticileri de katılmaktadır. Milliyetçilik yaklaşan 

seçimlerde oy getirecek bir tutum olarak görülmektedir. Hükümet de bu tutumu benimsemiş gö- 


SERÇESME 

SERÇEÞME 

rünmektedir. Milliyetçi söyleme sahip çıkma adına dış politika da şahinleşmektedir. Etkili ve yetkili 

çevrelere yaranmak, en azından onların elinden bir müdahale gerekçesini çekip alıvermek için 

Irak Kürdistanı’na karşı askeri harekat yapılması ve Kerkük’te Türkmenlerin çıkarlarını korumak 

üzere harekat yapılması gibi milliyetçi-saldırgan söylemlerinden medet ummaktadır. 

Ancak bunların biriktiği ortam giderek zehirlenmektedir. Giderek yoğunlaşan krizlere gebe 

ülkemizde, demokrasiyi, barışı, azınlık haklarını, işçi haklarını savunmanın, bu düzenin değişmesini 

istemeye bağlı olduğu daha da açıkça görülmektedir. 

Matem Günleri ve Ocak Ayındaki Diğer Yıldönümleri 

Hrant Dink’in katledildiği Ocak ayı, bu yıl tarihte yaşanmış bir başka “Masum-u Pâk” katliamının, 

Kerbelâ’nın yıldönümünü de içeriyor. Her inançlı Alevi gönlünde, katledimiş İmam Hüseyin 

ve Ehlibeyt evlatların acısı vardır. İnanıyorum ki bu yıl “yas-ü matem” günlerinde aynı derin 

üzüntüyle Hrant Dink de anılacaktır. 

Ocak ayının ilk günleri Türkiye’de devletin en ağır baskılarıyla karşı karşıya kalmış, bir kaç 

şiirini dillerine pelesenk, ellerinde oyuncak etseler de asla affetmedikleri bir başka aydınımızın, 

komünist ozan Nazım Hikmet’in de doğum yıldönümüdür. 

Ocak ayının son günleri ise Türkiye Komünist Partisi’nin kurucu kadrolarının, Mustafa Suphi, 

Ethem Nejat ve yoldaşlarının, sözde kendi güvenlikleri için ülke dışına gönderme bahanesiyle 

Trabzon’dan zorla bindirildikleri bir takada katledilmeleri ve Karadeniz’de sır olmalarının 86. yıldönümüdür. 

Bu katliamdan iki yıl sonra Nazım Hikmet’in Onbeşler İçin yazdığı ağıtla uğurlayalım 

Hrant Can’ı. Yattığı yer ışık olsun; don değiştiren canı hepimizi birer Hrant yapsın! 

Yangınlara fazla bakan gözler yaşarmaz 

Alnı kızıl yıldızlı baş secdeye varmaz 

Dövüşenler ölenlerin tutmaz yasını 

Yine fakat bir yıldırım zulmeti yırtsa 

Sağır göğün koynundaki çanı haykırtsa 

Anıyoruz göğsünüzün son sayhasını 

Eski cihan yeni cihan önünde eğil! 

Aramızdan birkaç yoldaş ayırmak değil, 

Her ne yapsan varacağız emelimize! 

Karadeniz, bunu duysun derinliklerin: 

O ateşli göğüsleri delen hançerin 

Kabzasını alacağız biz elimize! 

Aleviler, Kırılmış Her Halkının Musahibidir 

Zorla yerinden yurdundan edilmiş, sürgüne yollanmış, katledilmiş, kılıç artıkları zorla asimile 

edilmiş, kimliğini korumaya çalışanı devlet kapısında ikinci sınıfı insan muamelesi görmüş Ermeni 

halkının çektiği çileleri en iyi bilen ve en derinden hisseden Alevilerdir, çünkü onlar yerinden 

edilmemin, aşağılanmanın, vatandaştan sayılmamanın ne menem bir duygu olduğunu iyi bilirler. 

Çünkü Aleviler sevdikleri, önlerine düşmüş yol evlatlarının nasıl kıyıldığını tarih bilgileriyle öğrenmişler 

ve her gün yaşayarak görmüşlerdir. 

Çünkü Alevi öğretisi, “yetmiş iki milleti bir bileceksin” ve “kendine reva görmediğini, başkasına 

reva görmez.” ilkelerini kendine düstur bilmiştir; eli kanlı katillere destur vermez. • 

ABF VE AABK ORTAK AÇIKLAMASI - 20 OCAK 2007 

Hrant Dink’e Sıkılan Kurşunlar 

Bir Arada Yaşama Kültürüne Sıkılmıştır! 

Bu saldırı aynı zamanda demokrasiye ve Türkiye’ye yapılmıştır! 

Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni, yazar Hrant Dink, alçakça bir silahlı saldırı sonucunda 

hayatını kaybetmiştir. Türkiye’de bir arada yaşama kültürünün, düşünce özgürlüğünün 

en önemli seslerinden biri olan Hrant Dink, demokratik, eşit ve özgür koşullarda birarada yaşama 

isteği karşısında 301. maddeden yargılanmış ve linç kültürünün hedefi haline getirilmiştir. 

“Bu ülkede yaşamak istiyorum. Çünkü bu ülkenin demokratikleşmesi için benim de, torunlarım 

için elimden ne geliyorsa onu yapmak istiyorum... Çağdaş demokrasilerde ben en 

büyük özgürlükleri istiyorum” diyen Hrant Dink’in bu ülkede yaşama hakkı elinden vahşice ve 

alçakça alınmıştır. 

Türkiye’nin içinde bulunduğu siyasi sürecin ve seçimlere endeksli olarak yükseltilen ırkçılıkla 

beslenen etnik milliyetçiliğin son dönemlerde giderek tırmandırılmasının bu saldırı ile 

bağlantısı vardır. Farklı olanı reddetme, ötekini aşağılama üzerine kurulu tekçi yaklaşımların 

bu saldırı ile doğrudan bağlantısı vardır. Bu anlamıyla Hrant Dink’e yapılan saldırı aynı zamanda 

Anadolu topraklarında yüzyıllara yayılan bir arada yaşama kültürüne de yapılmıştır. 

Alevi Bektaşi Federasyonu (ABF) ve Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu (AABK) olarak, 

Hrant Dink’e yapılan bu alçakça saldırıyı kınıyoruz. Alçakça katledilen Hrant Dink’i bir 

arada yaşamanın sembolü olarak görüyor, Aleviler olarak bir kez daha farklıların bir arada ve 

eşit koşullarda yaşama kültürünü ısrarla savunmaya devam edeceğimizi ilan ediyoruz. 

Alevi Bektaşi Federasyonu 

Selahattin Özel, Genel Başkan 

Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu 

Turgut Öker, Genel Başkan 


SERÇEŞME 

Açıklık, Kendi Açtığı Yarayı 

İyileştiren Kılıçtır 

Serçeşme, Alevi-Bektaşi toplumunu 

ilgilendiren tüm fikirlere açıktır. 

Serçeşme, Alevi-Bektaşi hareketinin farklı 

kesimlerini, görüşlerini, örgütlerini 

temsil eden yazarlara açıktır. 

Serçeşme, farklı görüşlerin yan yana yer 

aldığı, hoşgörü, tartışma ve eleştiri 

platformu olacaktır. 

Serçeşme, imzasız yazılara, kişisel ve 

örgütsel çekişmelere yer vermez. 

Serçeşme’de yayımlanan yazıların içerdiği 

fikirler yalnız yazarlarını bağlar. 

Serçeşme, yollanan yazıları içerdiği fikirler 

nedeniyle sansür etmez. 

Serçeşme, bilimsel çalışmaya, araştırmaya 

dayalı nitelikli yazılara ağırlık verir. 

Serçeşme, tartışmalı konuları gündeme 

getirmekten kaçınmaz. 

Serçeşme, kısa ve özlü söze öncelik 

verir, boş sözlerden ve bilinenlerin 

tekrarından kaçınır. 

Serçeşme, olanakları sınırlı bir dergidir. 

Yollanan yazıları yayımlamamak, 

kısaltarak ya da bölerek yayımlamak 

ve düzeltmek hakkını saklı tutar. 

Ancak fikirleri değiştirmemeye ve 

yazarın onayını almaya özen gösterir. 

Serçeşme’ye gönderilen yazılar 

yayımlansın, yayımlanmasın iade 

edilmez 

YILLIK ABONE BEDELİ 

Türkiye YTL40 - Avrupa Birliği €50 

İngiltere £40 

Türkiye’den abone olmak isteyen canlar 

lütfen abone bedelini bir postaneden 

Genel Ajans Basım Dağıtım 

Organizasyon Ltd Şti 

Posta Çeki Hesabına (No 1629127) 

yollayın. 

Adınızı, Soyadınızı ya da Kuruluşun 

Unvanını; İş, Ev ya da Cep Telefonunuzu, 

varsa Faks Numaranızı ve E-posta 

adresinizi, ayrıca mahalle, cadde/sokak, 

kapı no, daire no, ilçe, il ve posta kodunuzu 

içeren posta adresinizi 

okunaklı olarak yazın 

ve ödeme dekontunuz ile birlikte 

büromuza fakslayın: 

+90.(0)212.519 5635 

Avrupa’dan abone olmak isteyen canlar, 

abone bedelini aşağıdaki 

adrese yollayabilir: 

Avrupa Baş Temsilciliği 

Tel: +49.179.107 88 56 

Hüseyin Akın 

Postbank 

Kontonummer: 826 857 303 

Bankleitzahl: 25 01 00 30 

Aralık 2006 31

SERÇEÞME 


HRANT DİNK 

15 Eylül 1954 - 19 Ocak 2007 

“Muhtemelen 2007 benim açımdan daha da zor bir yıl olacak. 

Yargılanmalar sürecek, yeniler başlayacak. 

Kimbilir daha ne gibi haksızlıklarla karşı karşıya kalacağım? 

Ama tüm bunlar olurken şu gerçeği de tek güvencem sayacağım. 

Evet, kendimi bir güvercinin ruh tedirginliği içinde görebilirim, 

ama biliyorum ki bu ülkede insanlar güvercinlere dokunmaz. 

Güvercinler kentin ta içlerinde, insan kalabalıklarında dahi yaşamlarını sürdürürler. 

Evet biraz ürkekçe, ama bir o kadar da özgürce.” 

Agos Gazetesine Son Yazısının Son Paragrafı, 19 Ocak 2007 

BUGÜN HEPİMİZ HRANT’IZ 

BUGÜN HEPİMİZ ERMENİYİZ

25. Sayı - Hacibektaslilar

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?