27.Sayı - Hacibektaslilar

SERÇEÞME
Ebuzer Giffari
Veliyettin Ulusoy
EBUZER Müslümanların yitik vicdanıdır. Kim ki yitirdiği
sosyal adalet duygusunu aramak isterse karşısına Ebuzer
çıkmaktadır. Emperyalizmin ve kapitalizmin bizi parça parça
ettiği anlam dünyamızda, gerçekten uzaklaşmış inancın,
tekrar gerçeği bulmak için her geçen gün Ebuzer ve benzerlerine
ihtiyaç duyuyoruz. İşte bu noktada hakkı ve sabrı tavsiye eden ve
taviz vermeyen duruşuyla yolumuzu aydınlatıyor.
Ne yazık ki İslam tarihinde Ebuzer’in yaşamı karanlıkta kalmıştır.
Bu gün sadece Alevi-Bektaşi cemlerinde ve pek az bölgede bilinmektedir.
Cemlerimizde yaşar ve semahın piri olarak kabul edilir. Kırklar’dan
birisidir, on yedi kemerbestler’dendir.
Ebuzer sosyal adalet ve paylaşımı esas alan düşünceyi sembolize
eder.
Kimdir Ebuzer?
EBUZER Giffar kabilesindendir. İslam’ın zor ve sıkıntılı dönemlerinde
Müslüman olmuş beşinci kişiydi.
Peygamberi duymuş, merak etmiş ve kardeşi Üneys’i Mekke’ye göndermişti.
Üneys döndüğünde verdiği cevaplar kendisini tatmin etmemiş,
bizzat kendisinin Mekke’ye gitmesine karar vermişti.
Kardeşi Üneys:
– Tamam. Ancak kavminden sakın. Çünkü onlar o adama düşmanlık
yapıyorlar. O’na karşı buğuzlu, kindar ve kötüdürler.
Ebuzer uzun ve zahmetli bir yolculuktan sonra Mekke’ye ulaştı.
Mescide gidip Peygamberi aradı. Ancak onu göremediği gibi, onunla
ilgili bir şey de duymadı. Çaresiz mescitte güneşin batmasını bekledi.
Gece herkes uyudu. Bu arada Ali tavaf için içeri girdi. Mescidin köşesinde
zayıf, uzun boylu, siyah sarıklı, yırtık abalı bir adamın oturduğunu
görünce yanına gelip sordu:
– Sanırım yabancısın
– Evet
– Benimle gel.
Ali ve Ebuzer yola koyuldular. Ebuzer ondan bir şey sormadı. Ali de
bir şey söylemedi. Eve vardılar. Ebuzer geceyi orada geçirdi. Sabah peygamberi
aradı ve tekrar mescide geldi. Ne kimse ondan bir şey soruyor,
ne de o kimseden bir şey duyabiliyordu. Akşam yine eski yerine gidip
uzandı. Uyumayı beklerken Ali yine önünden geçti. Onu görünce durdu
ve:
– Hâlâ evini tanıyamadın mı? Benimle gel gidelim.
Ali onu yerden kaldırdı ve birlikte sessizce eve gittiler.
Ali misafirini üçüncü gecede evine götürdü. Ebuzer yine sessizdi.
Sonunda, Ali sordu:
– Ne iş yaptığını ve seni bu şehre getirenin ne olduğunu bana söylemeyecek
misin?
– Eğer kimseye söylemez ve bana yol göstereceğine söz verirsen söylerim.
– Peki tamam.
– Burada bir adamın peygamberlik iddiasında bulunduğunu duydum.
Kardeşimi onunla konuşması için gönderdim; ancak döndüğünde işime
yarayacak bir haber getirmedi. Kendim onunla görüşme kararı
aldım. Fakat ne onu tanıyorum, ne de onu sormaya cesaret edebiliyorum.
– Kimsin ve nerelisin?
– Adım Cündep-i Cünede, künyem Ebuzer’dir. Giffar kabilesindenim.
– Kurtuluşa erdin, O peygamberdir. Ben şimdi onun yanına gidiyorum.
Sen de peşim sıra gel ve dikkatli ol. Nereye girersem sen de
gir.
Ali ve Ebuzer gece karanlığında yola düştüler. Ali, Safa yakınlarında
bir evin kapısının önünde durdu. Ve birlikte içeri girdiler.
Ardından Peygamber ve Ebuzer arasında farklı konularda konuşmalar
oldu. Bu konuşmalar Ebuzer’i tam manasıyla tatmin etti ve Müslüman
oldu.
Peygamber.
– Ebuzer, bu konuyu gizli tut ve memleketine geri dönüp kavmine
tebliğde bulun, çünkü ben bunların sana zarar vereceklerinden korkuyorum.
Ne zaman ortaya çıktığımızı haber alırsan, o zaman gel.
Bu ilk tanışma Ebuzer’in dünyasında bir dönüm noktası oldu. Peygamber
yaşadığı müddetçe hep yanında oldu, onun sevgi ve güvenini
kazandı. Orada olgunlaştı ve pişti. Düşüncelerinden ve öğrendiğinden
hiç taviz vermedi, korkusuzca doğruyu ve sosyal adaleti savundu. Haksızlıklar
karşısında susmadı, bu yüzden halife Osman tarafından çöle
sürgün edildi ve orada öldü.
Peygamberden sonra hep dostu Ali’nin yanında oldu. İlk iki halife
döneminde Ebuzer’in Ali gibi sessizliğini koruduğunu görüyoruz.
* * *
EBUBEKIR’İN ölümünden sonra hanımını ve kızını alıp Şam’a gitti.
Şam’da bir gün mescitte oturmuş, halk da etrafında halkalanmış,
sohbet ediyorlardı. İçlerinden biri:
– Ey Ebuzer, sen de Bahreyn Emiri olan Ebu Hureyre (1) gibi bir makama
gelmeyecek misin?
Ebuzer:
– Emir olup da ne yapacağım? Bana her gün biraz su ya da süt ve
haftada bir ölçek buğday yeter.
Bir diğeri:
– Ömer’in Ebu Hureyre’ye ne yaptığından haberiniz var mı?
Diğerleri:
– Hayır.
– Ömer onun servetini hesaplayıp ona, “Seni Bahreyn’e göreve gönderdiğimde
bir çift terliğin yoktu, şimdi bana ulaşan haberlere göre
1,600 Dinara atlar almışsın!” dedi.
Ebu Hureyre şöyle cevapladı:
– Sahibi olduğum atlar doğum yaptılar, bazıları da hediye geldi.
Ömer:
– Ben senin günlüğünü ve yaşam harcını hesapladım. Bunlar fazlalıktır,
geri ver.
Ebu Hureyre:
– Vermem!
Ömer:
– Vallahi belini kırarım, dedi ve sırtını öyle bir kırbaçladı ki, kan
aktı. Sonra şöyle dedi: “Getir onları!”
Ebu Hureyre:
– Allah yolunda verdim.
Ömer:
– Eğer helal yoldan kazanıp kendin verseydin öyleydi, sen Bahreyn’in
son noktasına gelmişsin, vergileri Müslümanlar için değil, kendin için
topluyorsun. Annen sana eşek otlatmaktan başka bir iş vermezdi.
Ebuzer:
– Ömer, Allah ve Resulü’nün hoşnut olacağı şeyi yapmıştır. Çünkü
sorumlu halkın yararına çalışmalıdır. Kendi yararına değil.
* * *
ÖMER’İN ölürken hilafeti Ali, Osman, Abdurrahman bin Avf, Sa’d
bin Ebi Vakkas, Zübeyr ve Talha’dan oluşan şuraya bıraktığı haberi
geldi. Dostu Ali’nin bu makama en layık aday olduğunu biliyor ve onun
yanında olmak üzere Medine’ye gidiyor. Yolda karşılaştığı bir kervandan
Osman bin Affan’ın halife olduğunu öğreniyor. Medine’ye gelir gelmez
Ali’nin yanına gidip gerçekleri öğreniyor.
Ebuzer Medine’de kaldı. Görüyordu ki, hilafet rejimi saltanat rejimine
dönüşüyor, Peygamber’in dostlarının çoğunun da değiştiğini görüyordu.
Zübeyr, Talha ve Abdurrahman bin Avf (Osman’a oy verenler.)
birçok mal mülk edinmişler, kendilerine saraylar yaptırmışlardı. Fakir
halk gittikçe fakirleşiyordu.
Ebuzer bu sapmalar karşısında mücadele etmekten başka bir yol bulamıyordu.
Zamanın yöneticilerinden korkmadan halkı eşitliğe davet
ediyor, şiddetle Osman’ın kötü davranışlarını eleştiriyordu.
Bir gün Osman’ın Hayber kalesinin tümünü ve Afrika’dan gelen verginin
beşte birini amcası Mervan bin Hakem’e (Peygamber’in, kendisini
ve babasını sürgüne gönderdiği kişiye) bağışladığını, yakınlarına yüklü
miktarlarda para dağıttığının haberini aldı.
Ebuzer bunun üzerine mescitte şu ayeti okudu: “Altın ve gümüş toplayıp
Allah yolunda harcamayanlar var ya, işte onlara sonraki hayat için
çok çetin azabı müjdele” (Tevbe Suresi, 9/34)
Mervan, Ebuzer’in kendisine ve Osman’a şiddetle saldırdığını duydu.
Konuyu Osman’a iletti. Osman da Ebuzer’i çağırdı:
– Ey Ebuzer! Seninle ilgili duyduğum şeyden vazgeç!
– Benim hakkımda ne duydun?
– Senin, halkı benim aleyhime tahrik ettiğini duydum!
– Nasıl?
– Duydum ki sen mescitte ‘Altın ve gümüşü biriktirenler’ ile ilgili bir
ayet okumuşsun.
– Ey Allah Resulü’nün halifesi Osman, sen beni Allah’ın kitabını
okumaktan ve onun emirlerini terk edenlere karşı mücadele etmekten
men mi ediyorsun?
16 Sayı 27