Gaziantep Turizm Raporu 2012 - Gaziantep Ticaret Odası
Gaziantep Turizm Raporu 2012 - Gaziantep Ticaret Odası
Gaziantep Turizm Raporu 2012 - Gaziantep Ticaret Odası
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
giriş<br />
<strong>Gaziantep</strong> ili kültür ve turizm konusunda eşsiz imkânlara sahip olmakla birlikte bu<br />
potansiyelini son yıllarda daha etkin kullanmaya başlamıştır. Mevcut potansiyelin<br />
kullanımı ve tanıtımı ile turizm sektörü, ilimizde sürdürülebilir kalkınmayı destekleyen<br />
ve yeni istihdam alanları yaratan en önemli sektörlerden biri olacaktır.<br />
Bu Rapor, turizm sektörüne yönelik ilimizde yürütülen çalışmalara bir yol haritası<br />
çizebilmek amacıyla oluşturulmuştur. Bu sebeple Rapor, mevcut durum analizini<br />
içinde barındırırken, ihtiyaçlar ve öneriler paralelinde yönlendirici ve dinamik bir<br />
yapıya sahiptir. Rapor, <strong>Gaziantep</strong> ilinin doğal, kültürel, tarihi ve coğrafi değerlerinin<br />
koruma - kullanma dengesi içinde kullanmayı ve turizm alternatiflerini geliştirerek<br />
ilimizin turizmden alacağı payın arttırılması hedefi uyarınca hazırlanmıştır.<br />
<strong>Gaziantep</strong> <strong>Turizm</strong> <strong>Raporu</strong> aynı zamanda, <strong>Gaziantep</strong> ili genelinde turizm sektöründe<br />
kamu ve özel sektörün yönetişimi ilkesi çerçevesinde işbirliğini gündeme taşıyan ve<br />
yeni açılımlarda bulunan bir çalışmadır. Bu sebeple gerek ilin gerekse bölgesel<br />
katılımcıların desteğini alarak formüle edilmiş ve ilgili kurum ve kuruluşların verileri ile<br />
görüş ve önerileri doğrultusunda şekillendirilmiştir. Mevcut Durum Analizi - İhtiyaçlar<br />
ve Öneriler olmak üzere 3 ana başlıkta hazırlanan Rapor, <strong>Gaziantep</strong>’te turizm<br />
sektörünün geliştirilmesi konusunda bir dizi eylem önerisini de içerisinde<br />
barındırmakta ve her yıl güncellenmektedir.<br />
2
1<br />
MEVCUT DURUM ANALİZİ<br />
3
1.1 <strong>Gaziantep</strong><br />
<strong>Gaziantep</strong> ili coğrafi konum olarak<br />
Akdeniz Bölgesi ile Güneydoğu<br />
Anadolu Bölgesi’nin birleştiği<br />
noktada yer almaktadır. Suriye’ye<br />
komşu bir sınır ili olan <strong>Gaziantep</strong><br />
topraklarının büyük bir bölümü<br />
Güneydoğu Anadolu Bölgesinin<br />
batı kesiminde ve bir bölümü de<br />
Akdeniz Bölgesi’nin doğusunda yer<br />
alır.<br />
<strong>Gaziantep</strong>, Güneydoğu Anadolu’nun en gelişmiş, Türkiye’nin ise 8. büyük kentidir.<br />
Bölgede ilk uygarlığın doğduğu Mezopotamya ve Akdeniz arasında bulunmaktadır.<br />
Dolayısıyla, güneyden gelip kuzeye ve batıya giden ve Akdeniz’den gelip doğuya ve<br />
kuzeye giden yolların kavşağında, tarihi İpek Yolu’nun üzerinde yer almaktadır. Bu<br />
nedenlerden, tarih öncesi çağlardan beri insan topluluklarının yerleşme alanı, ticaret<br />
merkezi, transit geçiş yeri olmuş ve bu durum önemini daha da arttırmıştır<br />
1.2 Nüfus ve Yerleşme<br />
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt<br />
Sistemi (ADNKS) ile 2011 yılında yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre,<br />
<strong>Gaziantep</strong>'in nüfusu 1 milyon 763 bin 596' ya ulaşmıştır. <strong>Gaziantep</strong> 74 milyon 724 bin<br />
269 olan Türkiye nüfusunun % 2,35’ ini oluşturmaktadır.<br />
4
1.3 <strong>Gaziantep</strong>’in Sosyo-Ekonomik Durumu<br />
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) 2003 yılında yayınlamış olduğu “İllerin ve Bölgelerin<br />
Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması “ adlı çalışmasında Türkiye’deki<br />
illeri hazırladığı Gelişmişlik Endeksi’ne göre 5 ayrı bölüme ayırmıştır.<br />
1. Derece Gelişmiş iller olarak sınıflandırılan yalnızca beş il vardır ve bunlar sırasıyla<br />
İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli ve Bursa’dır.<br />
<strong>Gaziantep</strong> Türkiye’deki 2. Derece Gelişmiş İller olarak sınıflandırılan iller arasındadır.<br />
Güneydoğu Anadolu Bölgesinden 2. Derece Gelişmiş İller arasındaki tek il olan<br />
<strong>Gaziantep</strong>, bölgesinin en gelişmiş ili olarak ilan edilmiştir.<br />
5
1.4 Tarihi Doku<br />
<strong>Gaziantep</strong> ve çevresi tarihte ilk uygarlıkların doğduğu, Mezopotamya ve Akdeniz<br />
arasında bulunmaktadır. Bu nedenle <strong>Gaziantep</strong>, tarih öncesi çağlardan beri insan<br />
topluluklarının yerleşme sahası ve uğrak yeri olmuştur. Tarihi İpek Yolu’nun buradan<br />
geçmesi, kesişen yolların<br />
kavşağında olması İlin önemini ve<br />
canlılığını devamlı olarak<br />
korumuştur. Ayıntap olarak bilinen<br />
eski kent, <strong>Gaziantep</strong>’in 12 km.<br />
kuzeybatısında şimdiki Dülük<br />
Köyü’nde bulunmaktadır. Yapılan<br />
arkeolojik araştırmalarda taş,<br />
kalkolitik ve bakır dönemlerine ait<br />
kalıntılara rastlanmış olması, yörenin Anadolu’nun ilk yerleşim alanlarından birisi<br />
olduğunu göstermektedir. Bir süre Babil İmparatorluğu’nun egemenliğinde kalan<br />
<strong>Gaziantep</strong>, M.Ö. 1700 yıllarında Hitit Devleti’ nin bir kenti olmuştur. “ DÜLÜK” şehri<br />
ise Hititlerin önemli bir dini merkezi olduğundan ayrı bir önem taşımaktadır.<br />
<strong>Gaziantep</strong> ve çevresi M.Ö. 700–546 yılları arasında Asur, Med ve Pers<br />
İmparatorluklarının yönetimine girmiştir. Büyük İskender’in Pers Devletini<br />
yıkmasından sonra Romalılar’ ın, M.S. 636 yılına kadar da Bizanslıların egemenliği<br />
altında kalmıştır. Halife Hz. Ömer zamanında İslamiyet’in Arap Yarımadası dışına<br />
yayılması için sürdürülen mücadeleler esnasında, İslam ordusu, <strong>Gaziantep</strong> yöresini<br />
Bizanslılardan almış ve böylece 639 yılında yöre halkı Müslümanlığı kabul etmiştir.<br />
1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra bölgede Selçuklu İmparatorluğu’ na bağlı bir Türk<br />
Devleti kurulmuş, 1270 yılında Moğolların istilası ile yıkılan kent, daha sonra<br />
Dulkadiroğulları’ nın (1389) ve Memlüklüler’ in (1471) eline geçmiştir. 1516 yılında<br />
Yavuz Sultan Selim tarafından Memlüklüler’ e karşı yapılan Mercidabık Meydan<br />
Savaşı’ndan sonra <strong>Gaziantep</strong> ve yöresi Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetimine<br />
girmiştir.<br />
6
I. Dünya Savaşı sonunda, <strong>Gaziantep</strong> önce İngilizler, daha sonra da Fransızlar<br />
tarafından işgal edilmiştir. Antep Savunması, Ulusal Kurtuluş Savaşı tarihimizde<br />
yiğitlik, kahramanlık ve fedakârlığın ulaşılmaz abidesi olmuştur. 1 Nisan 1920 yılında<br />
başlayan Antep Savunması, dost düşman bütün dünyanın hayranlık ve takdirini<br />
kazanmış, Ankara Antlaşması gereğince 25 Aralık 1921 tarihinde son Fransız askeri<br />
<strong>Gaziantep</strong>’i terk ederken, kahraman Türk Ordusu halkın coşkulu sevinç gösterileri<br />
içinde <strong>Gaziantep</strong>’e girmiştir. Antep Savunması’nın olağanüstü anlam ve önemini<br />
takdir eden T.B.M.M, 8 Şubat 1921 tarihli toplantısında 93 Numaralı Kanunla,<br />
dünyada hiçbir şehre nasip olmayan “ GAZİ” lik unvanını vermiştir.<br />
7
1.5 Kültürel Miras<br />
Yapılan çalışmalar sosyal ve ekonomik iyileştirmeleri hızlandırmanın bir yolunun<br />
kültürel turizmin geliştirilmesi olduğunu ortaya koymuştur. <strong>Turizm</strong>, kültürel<br />
varlıklardan katma değer yaratan ve sürdürülebilirliğini sağlayan en önemli<br />
araçlardan biridir. Kültürler arası etkileşim, karşılıklı anlayış ve dayanışma ulusal ve<br />
uluslararası platformlarda önemli bir etki olarak da algılanmaktadır.<br />
Paleolitik Çağ’ a kadar uzanan zengin bir kültürel mirasa sahip olan ve Asurlular,<br />
Persler, Romalılar, Bizanslılar, Abbasiler ve Selçuklular gibi güçlerin hâkimiyetine<br />
tanıklık etmiş olan <strong>Gaziantep</strong>'te Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmiş olan<br />
çok sayıda cami, han, hamam ve medrese bulunmaktadır. Güneydoğu Anadolu<br />
Bölgesi’nin en gelişmiş ili olan <strong>Gaziantep</strong>'te uluslararası ve ulusal düzeyde turizm<br />
açısından önemli bir altyapı bulunmaktadır. <strong>Gaziantep</strong>'teki somut ve somut olmayan<br />
kültürel miras; arkeolojik bulgulardan, çok çeşitli folklorik zenginliklere kadar değişiklik<br />
göstermektedir.<br />
8
1.5.1 Mimari Doku<br />
Ören Yerleri<br />
• Yesemek Açık Hava Müzesi<br />
Yesemek Açık Hava Müzesi ve Heykel<br />
Atölyesi, İslahiye ilçesi civarında Yesemek<br />
Köyü’ nün Karatepe sırtlarında yer<br />
almaktadır. Arazi dolarit adıyla bilinen çok<br />
ince gözenekli bazalt taşlarından<br />
oluşmaktadır. M.Ö. 14. yy ile 7. yy.<br />
arasında yakın doğunun en büyük taş ocağı<br />
ve heykel işleme atölyesi olan ve M.Ö. VIII.<br />
yy son çeyreğinde Asurlular tarafından faaliyetine son verildiği bilinen atölyede bir<br />
çok buluntu olduğu gibi günümüze gelmiştir. Açık hava müzesinde; kapı aslanları,<br />
sfenksler, ayı adam, savaş arabaları, Amanos dağlarını temsil eden dağ adamları, av<br />
sahnesi kabartmaları ve mimari parçalar hayat bulmaktadır. Yesemek Açık Hava<br />
Müzesi, büyük bir atölye olması ve meslek icra eden heykeltraş sayısı<br />
değerlendirildiğinde, o dönemde bu topraklarda yaşayanların sanata verdikleri önemi<br />
de gözler önüne sermektedir.<br />
• <strong>Gaziantep</strong> Kalesi<br />
<strong>Gaziantep</strong> Kalesinin ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı hususunda kesin bir<br />
bilgi bulunmamakla birlikte Kalenin, ilk olarak Roma döneminde bir gözetleme kulesi<br />
olarak yapıldığı ve zaman içerisinde genişletildiği anlaşılmıştır. Bugünkü biçimini ise<br />
Bizans İmparatoru Justinyanus döneminde M.S. VI. yüzyılda almıştır. Kale daire<br />
planlı olup, çevre uzunluğu 1200 m.dir. Büyük taşlardan örülmüş duvarlar 12 kule ve<br />
burçla desteklenmiştir. Kalenin kuzey burçlarından bir tanesinin Roma eseri olduğu<br />
söylenmektedir. Batıdaki burçların ise Memluklu döneminde yapıldıkları kitabeden<br />
anlaşılmaktadır. Yine kitabelerden anlaşıldığına göre kale köprüsünün iki yanındaki<br />
iki kule’de Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaptırılmıştır.<br />
9
Kalenin üzerinde hamam kalıntıları, sarnıçlar, mescit ve çeşitli yapı kalıntıları<br />
bulunmaktadır. Kalenin alt bölümlerinde ise üst yapıya destek sağlamak üzere<br />
yapılmış büyük odalar, galeriler ve dehlizler, ana kütle altında ise bir su kaynağı<br />
bulunmaktadır.<br />
<strong>Gaziantep</strong> <strong>Turizm</strong>ine kazandırılan Kale, bütün ihtişamıyla ziyaretçileri beklemektedir.<br />
Antik Kentler<br />
• Dülük Antik Kenti<br />
<strong>Gaziantep</strong> kent merkezinin 10 km. kuzeyinde bugünkü Dülük Köyü’ nde<br />
bulunmaktadır. Tarihi İpek Yolu'nun üzerinde bulunan Antik Kent M.Ö. 600.000<br />
yıllarına tarihlenmekte olup; dünyanın en eski yerleşimlerindendir. Dülük Antik Kenti<br />
bugün kendi adıyla anılan Dülük Köyü’ nün bitişiğindeki Keber Tepesi ve çevresinde<br />
toprak altındadır. Kentin kutsal alanı ise Dülük Köyü’ nün yaklaşık 3 km.<br />
güneybatısında, çam ağaçları ile kaplı Dülük Baba Tepesi’ nde yer almaktadır. Antik<br />
Kentte Alt Paleolitik Çağda kullanılan çakmaktaşı aletler ve atölyeler bulunmuştur.<br />
Bu taş aletler özgün karakterlerinden ötürü tarihte adlarını Dülükien olarak almıştır.<br />
Keber Tepesi’ nin güneyinde ise Mezolitik Çağda barınma için kullanılan bir mağara<br />
( Şarklı Mağara ) bulunmuştur.<br />
• Belkıs/Zeugma Antik Kenti:<br />
Belkıs/Zeugma, <strong>Gaziantep</strong>’in Nizip ilçesinin 10 km. doğusunda, Fırat Nehri kenarında<br />
aynı adı taşıyan köyde yaklaşık 20 bin dönümlük bir arazi üzerinde kurulmuştur. M.Ö<br />
III. yüzyılda Büyük İskender’ in Generallerinden Selevkos Nikator I. Belkıs /<br />
Zeugma’nın ilk yerleşimi olan Selevkeya Eupharates kentini kurar. Bu kentin<br />
karşısına da eşi Apameia’ nın adıyla kurduğu ikinci kenti bir köprüyle birbirine<br />
bağlamıştır.<br />
10
Belkıs / Zeugma M.Ö. 31’ den itibaren Roma İmparatorluğunun topraklarına katılır,<br />
ismi ise geçit yeri ve köprü anlamına gelen Zeugma olarak değiştirilir. Roma<br />
döneminde Kent altın çağını yaşamıştır. M.S. 256 yılında Sasani Kralı I. Şapur,<br />
Zeugma’yı ele geçirerek yakıp yıkmıştır. Bu tarihten sonra Zeugma bir daha eski<br />
ihtişamına ulaşamamıştır. Özellikle Roma döneminde sanat alanında çok ilerlemiş<br />
villaları süsleyen mozaik döşemeler dünya örnekleri ile yarışır hale gelmiştir. Bölgede<br />
sadece bir bölümde yapılan çalışmalar sonucunda çıkarılan mozaikler Zeugma’nın<br />
tam anlamıyla bir mozaik kenti olduğunu doğrulamaktadır. Kazılar sırasında ulaşılmış<br />
olan ve bu anlamda dünya rekorunu <strong>Gaziantep</strong> ve Türkiye’ye kazandıran bullalar da<br />
bölgeyi eşsiz kılan özelliklerdendir.<br />
Çingene Kızı’ nın bakışları ile<br />
yeniden hayat bulan şehrin<br />
koruyucu tanrısı Mars sağ<br />
elinde tuttuğu mızrak ve sol<br />
elindeki kandelabrum ile savaş<br />
ve bereketi simgelemektedir.<br />
Aralarında Çingene Kızı ve<br />
Mars Heykeli’ nin de bulunduğu<br />
görkemli mozaikler şimdilerde<br />
Zeugma Mozaik Müzesi’ nde sergilenmektedir. Dünyanın en büyük mozaik müzesi<br />
olma özelliğini taşıyan müzede, tarihi eser kaçakçılığı ile kaçırılan eksik parçalar,<br />
lazer sistemiyle görüntü olarak tamamlanmıştır.<br />
Kaleler ve Harabeler<br />
• Rumkale<br />
Fırat boyuna hâkim olmasıyla stratejik bir kale özelliğine sahip olan Kale, Fırat Nehri<br />
ile Merzimen Çayı’ nın birleştiği bir tepede kurulmuştur. Antik dönemden günümüze<br />
kadar Şitamrad, Kal-a Rhomayta, Hromklay, Ranculat, Kal-at el Rum, Kal-at el<br />
11
Müslimin ve Kale-i Zerrin ( Altın Kale ) gibi bir çok isimle adlandırılan Rumkale’ deki<br />
mimari kalıntılar Geç Roma ve Ortaçağ karakteri taşımaktadır.<br />
Kalede bugün görülebilen yapılar arasında Aziz Nerses Kilisesi, Barşavma Manastırı,<br />
çok sayıda yapı kalıntısı, su sarnıçları, kuyu ve hendek yer almaktadır.<br />
Roma döneminde Hz. İsa’ nın havarilerinden Yohannes’ in Rumkale’ ye gelip<br />
yerleşmesi ve burada Hristiyanlık dinini yayması nedeniyle, bu yerleşim yeri<br />
Hristiyanlık tarihinde önemli bir rol oynamaktadır. Yohannes’ in, İncil’ in kopyasını<br />
Rumkale’ de bir mağarada sakladığı daha sonra kopyaların buradan alınıp Beyrut’ a<br />
götürüldüğü anlatılmaktadır.<br />
Rumkale bölgedeki kalelerin en büyüklerinden birisi olup, görkemli yapısı, tabiat<br />
güzellikleri ve İnanç <strong>Turizm</strong>i kapsamındaki konumu ile görülmeye değer tarihi<br />
yerlerden birisidir.<br />
• Karkamış Antik Kenti<br />
Karkamış Antik Kenti MÖ.8000 yılından<br />
başlayarak geç Hitit döneminin sonuna<br />
kadar kesintisiz büyük bir yerleşim<br />
alanıdır ve dünyanın en önemli şehir<br />
merkezlerinden biridir. İnsanlığın ve ilk<br />
medeniyetlerin kurulduğu bölgelerin<br />
başında Mezopotamya ve Nil vadisi<br />
gelmekte ve Karkamış Antik Kenti tarih içinde Anadolu’dan Mezopotamya ve Mısır’a<br />
uzanan yolların çok önemli bir noktasında yer almaktadır. Dünya tarihinde ilk kez atlı<br />
arabaların savaş aracı olarak kullanıldığı ve tarihte ilk yazılı anlaşması olan Kadeş<br />
antlaşmasının Karkamış bölgesinde olması Bölgenin önemini açıkça ortaya<br />
koymaktadır. Karkamış dönem dönem el değiştirmesine rağmen geç Hitit döneminde<br />
Kraliyet merkezi olmuş ve hangi devletin elinde bulunuyorsa o devlete çok büyük<br />
ekonomik ve askeri avantajlar sağlamıştır. 1876'dan başlayıp 1920'lere kadar süren<br />
12
dönemde İngilizler tarafından yapılan kazılar sonrasında çıkarılan sayısız eserler<br />
İngiltere British Müzesi’ ne götürülmüş ve aynı British Müzesi’ nin önderliğinde<br />
Karkamış hakkında 3 ciltlik Carhemis adlı eser yazılmıştır. Yapılan kazılar sonucunda<br />
bulunan kabartmalar, M.Ö. I. Bin yıl başlarındaki yaşam biçimine, giysilerine ve<br />
kültürüne ışık tutmaktadır.<br />
Karkamış kabartmalarının, büyük çoğunluğu bugün Ankara Anadolu Medeniyetleri<br />
Müzesi’nde sergilenmektedir. Antik Kentte halihazırda mayınlardan temizleme işlemi<br />
tamamlanmış olup arkeolojik kazılara başlanılmıştır.<br />
Dini Mimari<br />
Tarihi <strong>Gaziantep</strong> Camileri<br />
<strong>Gaziantep</strong> Camileri, şehre sağladıkları görsel katkının yanı sıra konumları ve yapım<br />
tarihleri açısından tarihsel gelişimin izlenmesi açısından vazgeçilmez mimari<br />
değerlerdir.<br />
• Ömeriye Cami<br />
Hazreti Ömer zamanında yapıldığı ifade edilen caminin <strong>Gaziantep</strong>’ in en eski camisi<br />
olduğu bilinmektedir. Caminin bir diğer adı da iki Ömer anlamına gelen ‘’ Ömereyn ‘’<br />
dir. Minare şerefesinin korkuluklarında oyma taş işçiliğinin eşsiz örnekleri<br />
görülmektedir. Minarenin bedeninde ise Antep savunması günlerinden kalan mermi<br />
ve şarapnel parçalarının izlerini görmek mümkündür.<br />
• Ali Nacar Cami<br />
Caminin yapım tarihine ilişkin bilgiye ulaşılamamakta olup; ilk önemli onarım tarihinin<br />
1816 olduğu görülmektedir. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’ nde ‘’ Aliyünnaccar ‘’<br />
olarak adı geçen ve <strong>Gaziantep</strong>’ in en büyük camilerinden olan caminin 1376’ dan<br />
önce inşaa edildiği düşünülürken, vesikalar Ali adında bir marangoz tarafından<br />
yapıldığını belgelemektedir.<br />
13
• Boyacı Cami<br />
1211 yılında inşaa edilmeye başlanılan cami Kadı Kemalettin tarafından yaptırıldı.<br />
Caminin minberinde 1357’ de Memlüklüler döneminde bitirildiğini belirten bir kitabe<br />
vardır. Dikdörtgen planlı, mihraba paralel iki nefli olan camide minberin alttan kızaklı<br />
olması ve duvarda özel olarak yapılan bölmeye girebilmesi diğer camilerden ayıran<br />
bir özelliktir.<br />
• Şeyh Fethullah Cami ve Külliyesi<br />
<strong>Gaziantep</strong>’ deki en önemli külliyenin ( cami, zaviye, hamam ve medreseden oluşan )<br />
camisidir. Cami Hicri 971 tarihinde yapılmıştır. Harim, ortada sekizgen taş ayağa<br />
oturan ve yelpaze şeklinde açılan tonozlarla askı kemerlere bağlanan bir örtü<br />
sistemine sahiptir ve bu sistem şimdiye kadar başka bir camide görülmemiştir.<br />
Caminin portal, mihrap, minber ve pencere sövelerinde renkli taş işçiliği bakımından<br />
Memluklu sanatının etkileri görülmektedir.<br />
Şeyh Fethullah Türbesi, caminin güney yanındaki hazirede, üstü açık mezar<br />
şeklindedir. Türbenin bulunduğu hazireye ‘’ Şıh Ocağı ‘’ denir.<br />
• İhsanbey ( Esenbek ) Cami<br />
Kitabe ve vakfiyesinden yapının 18. yy sonlarında yapıldığı anlaşılmaktadır. Eski<br />
kayıtlarda ismi ‘’ Esenbek ‘’ olarak geçen mabetin altında caminin su ihtiyacını<br />
karşılayan bir kastel bulunmaktadır.<br />
• Hacı Nasır Cami<br />
1698 tarihli vakfiyesinden anlaşıldığına göre Hacı Nasır adında bir kişi tarafından<br />
bugün Elmacı Pazarı denen yerde mescit olarak yaptırılmıştır. Bir asır sonra<br />
Kamalakzade Hacı Mahmut oğlu Hasan Ağa tarafından mescide minber eklenerek<br />
camiye dönüştürülmüştür.<br />
14
• Handaniye ( Handan Bey ) Cami<br />
Kalenin güneybatısında inşa edilmiştir. Evliya Çelebi Seyahatnamesi ve Şer’ i<br />
Mahkeme Sicillerine göre 16. yy’ da Handan Bey tarafından yaptırıldığı ifade<br />
edilmektedir. Antep Savunması’nda kullanılamayacak durumda olan cami geçirdiği<br />
onarımlar sonrasında tekrar ibadete açılmıştır.<br />
• Eyupoğlu Cami<br />
Eyupoğlu mahallesinde yer alan caminin Memlüklüler döneminde bir çok medresede<br />
ders vermiş Eyupoğlu Ahmet adlı bir bilim adamının yardımıyla 14. yy’ da yapıldığı<br />
tahmin edilmektedir. <strong>Gaziantep</strong> savunmasında harap olan cami, 1947 yılında<br />
onarılmıştır.<br />
• Bostancı Cami<br />
15. yy’ da inşaa edilmiş olan cami, Bostancı mahallesinde bulunmaktadır. Şerefedeki<br />
mukarnasların altındaki ak çiniler, süsleme işçiliğinin bezeme ile uyumlu şekilde<br />
sergilenmesinin örneklerini temsil etmektedir.<br />
• Kabasakal Cami<br />
Cami, Kabasakal Paşa, Humanız ve Methavan Cami olarak adlandırılmaktadır. Hacı<br />
Ahmet adında bir zat tarafından mescit olarak inşaa edilen caminin, 17. yy’ da<br />
Kabasakaloğlu İsmailoğlu Hamza Ağa tarafından minber eklenerek camiye çevrildiği<br />
Şeri Mahkeme Sicillerinde belirtilmektedir. 1920 yılında Fransızlarla girişilen<br />
mücadelede yıkılan cami, 1955 yılında yeniden yapılmıştır.<br />
• Ahmet Çelebi Cami<br />
1083 tarihinde Hacı Osman Oğlu Şeyh Ramazan Efendi tarafından yaptırılan cami;<br />
Şeri Mahkeme Sicillerindeki kimi kayıtlara göre ‘’ Ramazaniye Camii ‘’ olarak da<br />
adlandırılmaktadır. 1672 yılında inşaa edilen yapı; cami ve kastelden oluşan bir<br />
külliyedir ve bitişiğindeki medreseyi yaptıran Ahmet Çelebi’ nin adıyla anılmaktadır.<br />
15
Ahşap işçiliğin görüldüğü dikdörtgen yapının güneyinde Ahmet Çelebi Medresesi yer<br />
almaktadır.<br />
• Alaybey ( Gami Bey ) Cami<br />
Caminin doğu bölümündeki 1594 ve mihrap yönündeki 1598 tarihli mezar<br />
kitabelerinden 16. yy’ ın ikinci yarısında yapıldığı anlaşılmaktadır. Alaybeyi olan bir<br />
komutan tarafından yapıldığı bilinen cami Gaziler Caddesi üzerinde bulunmaktadır.<br />
• Şirvani Cami<br />
<strong>Gaziantep</strong> Kalesi’ nin batısında Seferpaşa Mahallesinde bulunan cami; minaresi iki<br />
şerefeli olduğu için ‘’ İki Şerefeli Camii ‘’ olarak da adlandırılmaktadır. 1677 yılında<br />
Şirvani Mehmet Efendi tarafından yaptırılmış olup; bir rivayete göre de cami herhangi<br />
bir nedenle yıkılırsa, onu yeniden yapacak kadar altın ve gümüşün gömülü olduğu<br />
söylenmektedir. Camide eskiden dervişlerin zikrettikleri bir oda ve ahşap işçilikle<br />
süslenmiş bir müezzin mahfili de bulunmaktadır.<br />
• Alaüddevle ( Ali Dola ) Cami<br />
Caminin Evliya Çelebi Seyahattnamesi’ nde 1479-1515 tarihleri arasında<br />
Dulkadiroğullarından Alaüddevle Bozkurt Bey zamanında yapıldığı yazmaktadır. Halk<br />
arasında ‘’ Ali Dola Camii ‘’ de denilmektedir.<br />
• Tekke ( Tekke Mevlevihane ) Cami<br />
1638 yılında bir Türkmen Ağası olan Mustafa Ağa tarafından yaptırılan caminin resmi<br />
kayıtlarda adı Mevlevihane camisi olarak geçmektedir. Halk arasında Tekke Camii<br />
olarak bilinen mabed; cami, hücreler, semahane, yönetim ve Mevlevi dervişlerinin<br />
oturma odaları, tuvaletler, havuzlar ve küçük kısa minaresinden oluşan eserler<br />
şeklinde inşa edilmiştir. Caminin minaresi, altından geçen yol nedeniyle dikkat<br />
çekicidir.<br />
Külliye içerisinde yer alan Mevlevihane Vakıflar Bölge Müdürlüğü’ nce, vakıf<br />
eserlerinin sergilendiği <strong>Gaziantep</strong> Mevlevihanesi Vakıf Müzesi olarak tanzim<br />
edilmiştir.<br />
16
• Nuri Mehmet Paşa Cami<br />
Cami minaresinde 1785, mihrapta ise 1834 tarihi taşıyan iki kitabesi bulunmaktadır.<br />
Bu kitabelerden anlaşıldığı üzere 18. yy’ ın ikinci yarısında Nuri Mehmet Paşa<br />
tarafından yaptırılmıştır. Cami, <strong>Gaziantep</strong> Savunmasında zarar görmüş, bir ara askeri<br />
depo olarak kullanılmış ve 1969 yılına kadar da müze olarak faaliyet göstermiştir.<br />
• Ağa Cami<br />
Antep Kaymakamı Tunus’ lu Ferruh Ağa tarafından 1554-1559 yılları arasında<br />
yaptırılmıştır. Caminin, 1799-1800 yılları arasında onarım geçirdiği son cemaat yeri<br />
ve avlu kapısındaki yazıtlardan anlaşılmaktadır.<br />
• Kurtuluş Cami<br />
1892 yılında kilise olarak inşaa edilen yapı Tepebaşı Mahallesi’ nde yer almaktadır.<br />
Camiye çevrilen Valide Meryem Kilisesi, Kurtuluş Camii olarak adlandırılmıştır.<br />
Caminin 5 kapısı bulunmaktadır. Kuzeye iki, güneye iki ve ana kapısı da batıya<br />
açılmaktadır. Ağırlığı bir ton olan ve Londra’ da yaşayan Hirant Köşkeryan adında bir<br />
Ermeni tarafından Brezilya’ da yaptırılan kilise çanı <strong>Gaziantep</strong> Müzesinde<br />
bulunmaktadır.<br />
Tarihi Kiliseler<br />
Osmanlı döneminde faaliyet göstermiş olan kiliseler, toplayıcı etkileri ve kent içindeki<br />
konumları nedeniyle şehrin karakterini belirlemede önemli bir görev üstlenmişlerdir.<br />
• Kendirli Kilisesi<br />
1860 yılında yapılan Kendirli Kilisesi zaman içinde yıpranmış ve 1898 yılında yeniden<br />
inşasına başlanmıştır. 1900 yılında bir törenle açılan kilisenin planı Roma’ daki Saint<br />
Fransua Kilisesi’ nden örnek alınarak yapılmıştır. Günümüzde bir kısmı<br />
17
Öğretmenevinin lokali ve Şahinbey Rehberlik Araştırma Merkezi olarak<br />
değerlendirilen Kilise’ nin diğer bir bölümünde ise restorasyon çalışmaları devam<br />
etmekte olup, önümüzdeki günlerde Kültür Merkezi olarak hizmete açılacaktır.<br />
• Aziz Bedros Kilisesi<br />
2005 yılında yol çalışmaları sırasında ortaya çıkan kilise, Kültür ve Tabiat Varlıklarını<br />
Koruma Kurulu kararıyla tescillenmiş, restorasyon çalışmaları tamamlanmış ve Ömer<br />
Ersoy Kültür Merkezi olarak hizmete açılmıştır.<br />
• Nizip Fevkani Kilisesi<br />
Nizip ilçesinde bulunan kilisenin Bizans döneminde inşa edildiği zannedilmektedir.<br />
Geçmişte depo ve han olarak kullanılan kilise günümüze kadar sağlam olarak<br />
ulaşmıştır.<br />
• Havra<br />
Osmanlılar döneminde <strong>Gaziantep</strong>’ te yaşayan Musevilerin, Yahudi Mahallesi olarak<br />
anılan yerde bir havraları bulunmaktaydı. Halep Salnamelerinde Havra’ nın (sinagog)<br />
ilk yapılış tarihi 1886 olarak geçmektedir. Düğmeci mahallesinde bulunan yapının;<br />
ibadet salonları ve lojmanı bulunmaktadır. Yapı günümüzde ne yazık ki kullanılmaz<br />
durumdadır.<br />
1.5.2 El Sanatları<br />
Güneydoğu Anadolu topraklarında tarih boyunca pek çok uygarlık yaşadı. İpek Yolu<br />
üzerinde bulunması nedeniyle bu yörede ticari yaşam tarih boyunca canlılığını<br />
korudu. Ayrıca farklı dinsel inanışların yayılıp kök salması da Güneydoğu Anadolu<br />
kültürünü önemli ölçüde etkiledi. Bir bölümü Orta Asya’ ya dayanan Geleneksel Türk<br />
El Sanatları, Anadolu’nun binlerce yıllık tarihinden gelen çeşitli uygarlıkların kültür<br />
mirasıyla, kendi öz değerlerini birleştirerek zengin bir mozaik oluşturmuştur. El<br />
sanatları, ortaya çıktığı toplumun duygularını, sanatsal beğenilerini ve kültürel<br />
özelliklerini yansıtır hale gelerek ‘’ geleneksel ‘’ vasfı kazanmıştır.<br />
18
Geleneksel <strong>Gaziantep</strong> El Sanatlarının başlıcaları;<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Bakırcılık : M.Ö. 5.500 – 3000 yılları arasında yaşanan Bakır devrinde<br />
yerleşim görmüş birçok höyüğün bulunması, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde<br />
bakır işlemeciliğinin oldukça eskiye dayandığını göstermektedir. Tarih boyunca<br />
insanoğlunun hayatını kolaylaştıran madenlerin başında yer almış ve bir çağa<br />
adını vermiştir.<br />
Yemenicilik : Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ nin yerel ayakkabısı olarak imal<br />
edilerek halk tarafından giyilen yemeni günümüzde <strong>Gaziantep</strong> ve Kilisli ustalar<br />
tarafından yeniden canlandırılmıştır. Yemeniciliğin yaklaşık 600-700 yıllık bir<br />
geçmişi olduğu ve bölgemize Halep’ ten, Halep’ e ise Yemen’ den geçtiği<br />
tahmin edilmektedir.<br />
Sedef kakmacılık: Sedef, deniz ya da göllerden çıkarılan midye, istiridye gibi<br />
canlıların kabuklarında bulunan parlak ve sert bir madde; sedef kakmacılık ise<br />
sedefin ahşapla birlikte işlenerek çeşitli süs eşyaları üretilmesidir. İlk<br />
örneklerine M.Ö. 4000 yılına tarihlenen Sümerlilerin mezar taşlarında<br />
rastlanan Sedefkarlık, 15. yy’ dan itibaren inşa edilen yapılarda sıkça<br />
görülmektedir. <strong>Gaziantep</strong>’te sedefkarlık önceleri sadece silah kabzası<br />
üzerinde icra edilse de 1960 yıllarından itibaren mobilya ve aksesuarlar<br />
üzerinde uygulanmaya başlanmış olup günümüzde geniş bir pazara sahip<br />
olmaktadır.<br />
Kutnuculuk: Kutnu kumaş; çözgü adı verilen dikey ipliklerde ipek, atkı adı<br />
verilen yatay ipliklerde pamuğun kullanıldığı, renkli dikey çizgilerden oluşan<br />
desenli parlak yüzeyli dokuma türüdür. Ülkemizde sadece <strong>Gaziantep</strong>’ te icra<br />
edilen dokuma sanatının 16. yy’ da Suriye’ den geldiği bilinmektedir. Geçmişte<br />
padişah kaftanları dikiminde kullanılması sebebi ile Saray Kumaşı adıyla<br />
anılan kutnu günümüzde halk oyunları kıyafetlerinde ve günlük hayatta,<br />
hediyelik eşyalarda kullanılmaktadır.<br />
19
Bunlar dışındaki el sanatlarını sıralayacak olursak en önemlileri:<br />
<br />
Antep İşi El İşlemeciliği<br />
<br />
Semercilik<br />
<br />
Kuyumculuk<br />
<br />
Zurnacılık<br />
<br />
Gümüş İşlemeciliği<br />
<br />
Küpçülük<br />
<br />
Aba Dokumacılığı<br />
<br />
Müzik Aletleri yapımı<br />
<br />
Kilimcilik<br />
Köklü bir geçmişin ürünü olan ve çok zengin çeşitliliğe sahip Türk El Sanatları içinde<br />
el emeği göz nuru ile üretilen el sanatlarının sürekliliğini sağlamak ve nesilden nesile<br />
aktarmak amacı ile <strong>Gaziantep</strong> <strong>Ticaret</strong> <strong>Odası</strong> tarafından, ‘’ İpekyolu’ nun Ustaları<br />
Projesi ‘’ hayata geçirilmiştir. Proje <strong>Gaziantep</strong>, Adıyaman ve Kilis illerinde üretimi<br />
devam eden 10 el sanatını ( Bakırcılık, Kuyumculuk, Gümüş İşlemeciliği, Sedef<br />
Kakmacılık, Yemenicilik, Yorgancılık, Antep İşi, Kilis Nakışı, Kutnuculuk ve Halı<br />
Dokumacılığı ) konu almaktadır. ( www.ipekyolununustalari.org.tr )<br />
20
Proje kapsamında hazırlanan tanıtım filmleri, kitapçıklar, web sayfası el sanatlarının<br />
tarihçesi, üretim süreci ve üreticileri hakkında ilgililerin merakını gidermektedir.<br />
<strong>Gaziantep</strong>, Adıyaman ve Kilis’te üretilen el sanatlarının tanıtımını güçlendirerek,<br />
bölgenin turizm sektöründe destinasyon merkezi haline getirilmesine ve rekabet<br />
gücünü arttırmasına katkı sağlamıştır.<br />
1.5.3 Gastronomi<br />
<strong>Gaziantep</strong> mutfağında çeşitli kültürlerin buluşması nedeniyle oluşan yaklaşık 300<br />
çeşit yemek türü yer almaktadır.<br />
<strong>Gaziantep</strong> yemekleri, Türk ve Dünya mutfakları arasında ayrıcalıklı bir yere sahiptir.<br />
Nineden toruna bir miras titizliği ile öğretilen yemeklerin ve tatlıların yapımında<br />
kullanılan malzemelerin seçimindeki titizlik, hazırlama ve pişirmede gösterilen beceri,<br />
yemeklerin yapımında kullanılan ve yemeklerde değişik tat ve lezzet veren<br />
baharatlar, salçalar ve malzemeler <strong>Gaziantep</strong> yemekleri ve tatlılarının şöhrete<br />
kavuşmasına ve aranılan damak tadı olmasına neden olmuştur.<br />
<strong>Gaziantep</strong> yemeklerinde tüm pişirme teknikleri cömertçe kullanılmıştır.( haşlama,<br />
ızgara, tava, sote, kavurma, tencere yemeği, fırın yemekleri vb.) Ayrıca yörede<br />
yetişen tüm meyve ve sebzeler <strong>Gaziantep</strong> Mutfağında hak ettiği yeri almıştır.<br />
Proje kapsamında Odamızın katkılarıyla Türkçe ve İngilizce dillerinde “Güneşin ve<br />
Ateşin Tadı - <strong>Gaziantep</strong> Mutfağı” adlı yemek kitabı, Projenin ve proje kapsamında<br />
elde edilecek olan çıktıların daha geniş kitlelere tanıtımı ve ilin turizm sektöründe<br />
alternatif bir alan oluşturulmasına katkı sağlaması açısından bir web sitesi ve tanıtım<br />
filmi hazırlanmıştır.<br />
21
Proje kapsamında; ulusal ve uluslararası çapta tanıtım çalışmaları devam etmektedir.<br />
İngiltere’ de 6-8 Temmuz <strong>2012</strong> tarihleri arasında her yıl dünyanın farklı bölgelerinden<br />
gazeteci, bilim adamı, gurmeler, yemek yazarları, sosyolog ve şefleri bir araya getiren<br />
‘’ Oxford Yemek ve Aşçılık Sempozyumu ‘’ na katılım sağlanmış ve <strong>Gaziantep</strong> yemek<br />
kültürü ve hazırlanan kitabın tanıtımı yapılmıştır. Ayrıca önümüzdeki günlerde İtalya’<br />
nın Torino kentinde gerçekleştirilecek olan uluslararası bir etkinlik ve İstanbul’ da<br />
düzenlenecek olan bir tanıtım toplantısı ile <strong>Gaziantep</strong> yemekleri ilgililerin beğenisine<br />
sunulacaktır. ( www.gaziantepmutfagi.org )<br />
22
1.6 GAZİANTEP’İN KÜLTÜR VARLIKLARI<br />
<strong>Gaziantep</strong>’te 644 taşınmaz kültür varlığı, 221 adet sit alanı ve 823 adet tescilli<br />
taşınmaz kültür varlıkları bulunmaktadır. <strong>Gaziantep</strong> ve Güneydoğu’da bulunan tarihi<br />
eserlerin sayısal dağılımı ise aşağıdaki Tablo’da bulunmaktadır.<br />
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE KÜLTÜREL VARLIKLARIN DAĞILIMI -2011<br />
İl<br />
Kültür ve <strong>Turizm</strong> Bakanlığı onaylı Taşınmaz Kültür Varlığı sayısı<br />
Taşınmaz Kültür Varlığı sayısı<br />
Sit Alanları Sayısı<br />
Adıyaman 130 120<br />
Batman 86 12<br />
Diyarbakır 923 180<br />
<strong>Gaziantep</strong> 1005 221<br />
Kilis 314 -<br />
Mardin 1071 123<br />
Siirt 109 17<br />
Şanlıurfa 1130 472<br />
Şırnak 82 10<br />
Toplam 4850 1155<br />
Kaynak: T.C. Kültür Varlıkları ve Müzeler Müdürlüğü<br />
23
2<br />
TURİZM SEKTÖRÜ<br />
24
Türkiye, 2002 yılında gelen turist sayısı bakımından dünyada 17. sırada yer alırken<br />
2010 yılında 7. sıraya; turizm geliri bakımından ise 2002’ de dünyada 12. sırada iken<br />
2010 yılında 9. sıraya yükselmiştir. Tanıtıma verilen önem ve ayrılan ciddi bütçeler ile<br />
son yıllarda Türkiye’ nin ciddi bir yol katettiği görülmektedir.<br />
2011 yılında ülkemizi 31,4 milyon kişi ziyaret etmiş olup; 2002 yılında 11,9 milyar<br />
dolar olan turizm gelirimiz 2011 yılında % 93 artarak 23 milyar dolara yükselmiştir.<br />
Türkiye turizm gelirinin arttırılması konusunda yapılan araştırmalar, sosyal ve<br />
ekonomik iyileştirmeleri hızlandırmanın bir yolunun kültürel turizmin geliştirilmesi<br />
olduğunu ortaya koymuştur. <strong>Turizm</strong>, kültürel varlıklardan katma değer yaratan ve<br />
sürdürülebilirliğini sağlayan en önemli araçlardan biridir.<br />
2011 yılında Türkiye 153 uluslararası fuara katılım sağlamış ve tanıtım<br />
gerçekleştirmiştir. 2011 yılında 324 mavi bayraklı plajı ile ülkemiz dünya 4.sü<br />
olmuştur.<br />
2011 yılında turist rehberi sayısı 13.214 e yükselmiş; belgeli seyahat acentası sayısı<br />
ise 2002 de 4.344 iken, 2011 yılında 6.366 ya yükselmiştir.<br />
2002 yılında 396.148 işletme belgeli yatak kapasitesine sahip olan Türkiye % 71.7<br />
oranında bir artış kaydederek 2011 yılında 680.323 yatak kapasitesine ulaşmıştır.<br />
Yatırım belgeli konaklama tesisleri ile birlikte toplam yatak kapasitesi 945.048’ e<br />
yükselmiştir.<br />
2002 yılında özel müze sayısı 93 iken 2011 yılında 157; müze ve ören yerlerini<br />
ziyaret edenlerin sayısı 2002’ de 7.422.208 iken 2011’ de 3,8 kat artarak<br />
28.462.893’e ulaşmıştır.<br />
2002 yılında 57 yerli arkeolojik kazı yapılmış, 2011 yılında 123 yerli kazı ile yabancı<br />
arkeoloji enstitüleri tarafından yürütülmekte olan 43 kazı daha bulunmaktadır.<br />
25
Bu genel değerlendirmeler ile birlikte <strong>Gaziantep</strong>’in bu sektördeki verilerine<br />
bakıldığında, özellikle yerli ve yabancı turist sayısı çeşitli veriler ışığında<br />
belirlenebilmektedir. Bu verilere paralel olarak hazırlanan değerlendirmeler bu<br />
bölümde sunulmaktadır.<br />
2.1 <strong>Gaziantep</strong>’i Ziyaret Eden Yerli ve Yabancı Turist Sayısı<br />
2.1.1 Konaklama Verilerine Göre <strong>Gaziantep</strong>’e Gelen Yerli-Yabancı Turist<br />
Sayısı<br />
<strong>Gaziantep</strong>’i ziyaret eden turist sayısına bakıldığında, 2010 yılında 221.649 yerli,<br />
35.407 yabancı turist olmak üzere toplam 257.056; 2011 yılında ise 260.815 yerli,<br />
50.896 yabancı turist olmak üzere 311.711 kişi konaklama yapmıştır.<br />
Konaklama tesislerinde kalan kişilerin dışında Bölge dışında ikamet edip,<br />
akrabasının, arkadaşının ya da ailesinin yanında kalan yerli turistler önemli bir sayıyı<br />
oluşturmaktadır. Bunlar diğer turistlerden gün başına çok daha az para harcasalar<br />
da, ortalama kalış sürelerinin uzun olması nedeniyle, Bölge turizm gelirlerine ciddi<br />
katkı sağlamaktadır. Ayrıca <strong>Gaziantep</strong>’te konaklama yapmayan turist sayısı da<br />
yüksek rakamlara ulaşmaktadır.<br />
Yerli ve yabancı turistlerin yıllara göre dağılımı ise aşağıdaki tabloda yer almaktadır.<br />
Tablo:1<br />
2006 2007 2008 2009 2010 2011<br />
YERLİ 232.557 317.937 265.261 259.182 221.649 260.815<br />
YABANCI 29.714 33.883 29.731 23.075 35.407 50.869<br />
TOPLAM 262.271 351.820 294.992 282.257 257.056 311.711<br />
26
2.1.2 Milletlere Göre <strong>Gaziantep</strong>’e Gelen Yerli-Yabancı Turist Sayısı<br />
İl Kültür <strong>Turizm</strong> Müdürlüğü Bakanlığı verileri uyarınca 2011 yılında <strong>Gaziantep</strong>’e gelen<br />
yerli ve yabancı turistler milletlerine göre gruplandırılmıştır. Bu veriler uyarınca<br />
<strong>Gaziantep</strong>’e gelen en büyük grubu yerli turist oluştururken, Suriye, Irak, Almanya ve<br />
İran’dan gelen yabancı turistler ilk sıralarda yer almaktadır.<br />
Tablo :2<br />
MİLLETİ<br />
TOPLAM<br />
TÜRK 260815<br />
SURİYE 9051<br />
IRAK 7836<br />
ALMANYA 4516<br />
İRAN 2585<br />
FRANSA 1574<br />
ABD 830<br />
RUSYA 789<br />
LÜBNAN 756<br />
S.ARABİSTAN 729<br />
ÜRDÜN 726<br />
KANADA 708<br />
BULGARİSTAN 707<br />
BELÇİKA 695<br />
İTALYA 673<br />
İSPANYA 636<br />
YUNANİSTAN 543<br />
AVUSTURYA 480<br />
JAPONYA 464<br />
AZERBAYCAN 443<br />
İSVİÇRE 395<br />
LİBYA 372<br />
HOLLANDA 284<br />
POLONYA 254<br />
ROMANYA 179<br />
DANİMARKA 160<br />
İSRAİL 149<br />
İNGİLTERE 134<br />
İSVEÇ 66<br />
KUVEYT 18<br />
DİĞER 7.665<br />
GENEL TOPLAM 262.271<br />
Kaynak: İl Kültür ve <strong>Turizm</strong> Müdürlüğü<br />
27
2.1.3 Müze Ziyaretçi Sayılarına Göre <strong>Gaziantep</strong>’e Gelen Yerli-Yabancı<br />
Turist<br />
Tarihte çok değişik kültürlere tanık olmuş <strong>Gaziantep</strong>’te 250'den fazla höyük<br />
bulunmaktadır. Anadolu'nun en eski buluntularından biri, Dülük Mağarası'nda<br />
bulunmuş olan taş aletlerdir. Bunların tarihi 600 bin yıl önceye Paleolitik Çağa<br />
uzanmaktadır. Yöre, Hurri, Hitit, Pers, Yunan, Roma, Bizans ve İslâm uygarlığının<br />
izlerini taşımaktadır. Yörede 30'u aşkın arkeolojik kazı yapılmıştır. <strong>Gaziantep</strong><br />
Arkeoloji Müzesi eserlerinin çoğunu bu kazılar sayesinde elde etmiştir. Müzede 65<br />
binin üzerinde eser bulunmaktadır.<br />
Zeugma Mozaik Müzesi<br />
9 Eylül 2011 tarihinde resmi açılışı yapılan Zeugma Mozaik Müzesi, o dönemde<br />
kentte yaşayan insanların inançları, kültürü ve günlük yaşantısını geçirdiği ortam<br />
mimarisine uygun olarak sokağı, çeşmesi, duvarı ve tüm yapı taşları ile gerçek<br />
ölçüsünde ziyaretçilere sunulmaya çalışılmıştır. Zeugma ile ilgili görülecek diğer<br />
kültür varlıkları Zeugma Ören Yeri’nde inşa edilen Korugan Müzesi’nde<br />
sergilenmektedir.<br />
Zeugma Mozaik Müzesi koleksiyonunda bulunan; Roma ve genç antik döneme ait<br />
2.248 m2 mozaik, 140 m2 duvar resmi, 4 Roma dönemi çeşmesi, 20 sütun, 4 kireç<br />
taşından yapılmış heykel, tunç Mars Heykeli, mezar stelleri, lahitler ve mimari<br />
parçalar restorasyonu yapılarak teşhir edilir hale getirilmiştir.<br />
<strong>Gaziantep</strong> Arkeoloji Müzesi<br />
<strong>Gaziantep</strong> Arkeoloji Müzesi 3500 m2 teşhir alanına sahiptir. Kronolojik müze<br />
bölümünde 5 salonda <strong>Gaziantep</strong> ve çevresinin kronolojisi ile ilgili 1752 eser teşhir<br />
edilmektedir.<br />
28
Müzede; tabiat tarihi vitrini, deniz canlılarının fosilleri, mamut iskeleti ve insanoğlunun<br />
ilk izlerini yansıtan 600.000 yıl öncesine ait, özellikle Dülük ve Fırat boylarından<br />
toplanan paleolitik taş aletlerin sergilendiği vitrinler yer almaktadır. Tunç Çağı<br />
salonunda, tunç kargı, mızrak, kılıç, balta, heykel, çömlek ve takıların yanı sıra bir<br />
Tunç çağı mezarı, içinin tüm buluntuları ile orijinal olarak yeniden kurulmuştur.<br />
Hasan Süzer Etnografya Müzesi<br />
Bey Mahallesi’ nde tarihi bir konakta hizmet veren Müze’de; Antep’ in etnografik<br />
yapısı mankenlerin sunumu ile canlandırılmaktadır. Müze binası aynı zamanda üç<br />
neslin bir arada yaşadığı tipik bir Antep evinin tüm özelliklerini yansıtmaktadır.<br />
Yesemek Açık Hava Müzesi<br />
Yesemek Açık Hava Müzesi ve Heykel Atölyesi, İslahiye ilçesi civarında Yesemek<br />
Köyünün Karatepe sırtlarında yer almaktadır. Arazi dolarit adıyla bilinen çok ince<br />
gözenekli bazalt taşlarından oluşmaktadır. M.Ö. 14. yy ile 7. yy. arasında yakın<br />
doğunun en büyük taş ocağı ve heykel işleme atölyesi olan ve M.Ö. VIII. yy son<br />
çeyreğinde Asurlular tarafından faaliyetine son verildiği bilinen atölyede, her şey<br />
olduğu gibi günümüze gelmiştir. Açık hava müzesinde; kapı aslanları, sfenksler, ayı<br />
adam, savaş arabaları, Amanos dağlarını temsil eden dağ adamları, av sahnesi<br />
kabartmaları ve mimari parçalar hayat bulmaktadır. Yesemek Açık Hava Müzesi,<br />
atölyenin büyüklüğü ve meslek icra eden heykeltraş sayısı değerlendirildiğinde, o<br />
dönemde bu topraklarda yaşayanların sanata verdikleri önemi de gözler önüne<br />
sermektedir.<br />
<strong>Gaziantep</strong> Savaş Müzesi<br />
Tarihi bir Antepevi’ nde hayat bulan <strong>Gaziantep</strong> Savaş Müzesi’nde ‘’ Antep Harbi<br />
Sırasında Yaşanmış Olaylardan Kesitler ‘’ teşhiri yer almaktadır. 12 odalı tarihi yapı,<br />
içerisinde bulunan pano ve eserlerle <strong>Gaziantep</strong> halkının Kurtuluş Savaşı’ nda vermiş<br />
olduğu mücadeleyi gözler önüne sermektedir.<br />
29
<strong>Gaziantep</strong> Savunması ve Kahramanlık Panoraması<br />
<strong>Gaziantep</strong> Kalesi içinde yer alan zindanların bulunduğu galeri restore edilerek<br />
<strong>Gaziantep</strong> Savunması ve Kahramanlık Panoraması Müzesi’ ne dönüştürülmüştür.<br />
Kale girişinden başlayıp galeri kısmına doğru devam eden müzede, Antep halkının<br />
işgale karşı direniş öyküsü; panolar, kahramanların heykelleri ve rölyefler eşliğinde 2<br />
bine yakın figür ile anlatılmaktadır.<br />
Emine Göğüş Mutfak Müzesi<br />
<strong>Gaziantep</strong> Kalesi eteklerinde tarihi Göğüş Konağı’ nda hayat bulan ilk mutfak müzesi,<br />
<strong>Gaziantep</strong> mutfak kültürünü yansıtmaktadır. Müzede yöresel detaylar, Antep yöresine<br />
özgü kıyafetler eşliğinde mankenlerle canlandırılmaktadır.<br />
Saklı Konak Bakır Eserler Müzesi<br />
<strong>Gaziantep</strong> Kalesi yakınlarında restore edilmiş bir konakta kapılarını açan Müze, özel<br />
bakır koleksiyonundan oluşan Türkiye’nin ilk bakır müzesidir. Müze, <strong>Gaziantep</strong> ve<br />
yöresi olmak üzere Türkiye’nin tüm bölgelerinden toplanan bakır eserlerden<br />
oluşmaktadır. Yaklaşık 1060 eserin bulunduğu müzede Osmanlı döneminde yaşamış<br />
bakır ustaların da eserleri sergilenmektedir.<br />
Yaşayan Müze Tarihi Gümrük Hanı<br />
Şekeroğlu Mahallesi Uzun Çarşı’ da bulunan han geçmişte yolcu hanı olarak<br />
kullanılmıştır. Yöre insanının tarihsel süreçte uğraşı olan el sanatlarının gelecek<br />
nesillere aktarılması, tanıtımı ve satış merkezi olacak şekilde han restore ettirilmiş ve<br />
hizmete açılmıştır.<br />
Bayazhan <strong>Gaziantep</strong> Kent Müzesi<br />
1909 yılında inşa edilen Bayazhan; <strong>Gaziantep</strong>’in tarihi, turistik yerleri, doğal<br />
güzellikleri, ekonomisi, el sanatları ve mutfak kültürü gibi kültürel zenginliklerinin<br />
vurgulandığı bir kent müzesine dönüştürülmüştür.<br />
30
Medusa Cam Eserler Müzesi<br />
Medusa Cam Eserler Müzesi Türkiye’nin ilk özel cam eserler müzesidir. <strong>Gaziantep</strong><br />
Kalesi civarında restore edilmiş eski bir Antep evinde hizmete açılan müzede Roma<br />
ve İslami döneme ait cam eserlerin yanı sıra, eski tunç çağına ait bronz ve pişmiş<br />
toprak eserler sergilenmektedir.<br />
<strong>Gaziantep</strong> Mevlevihanesi Vakıf Eserler Müzesi<br />
Mevlevihane olarak inşa edilen 4 asırlık binada çok sayıda vakıf eseri<br />
sergilenmektedir. Tekke Camii külliyesinde yer alan yapı iki bölümden oluşmaktadır.<br />
Müzede Mevlevilik Kültürü ile Vakıf Kültür Varlıklarından seçilen maden eserleri, el<br />
yazması Kur’ an-ı Kerim’ler, Türk Hat Sanatından örnekler, kilim ve halılar teşhir<br />
edilmektedir.<br />
<strong>Gaziantep</strong> Kültür Tarihi Müzesi<br />
<strong>Gaziantep</strong> Üniversitesi bünyesinde yer alan müze, öğrencilere kentin kültürünü<br />
tanıtmak amacı ile oluşturulmuştur. Müzede <strong>Gaziantep</strong> arkeolojisi, orijinal kültür<br />
varlıkları ve belgelerle örnekler sunularak kronolojik olarak tanıtılmaktadır.<br />
Müze Adı Bağlı Olduğu Kurum 2011 Ziyaretçi Sayısı<br />
Zeugma Mozaik Müzesi Kültür ve <strong>Turizm</strong> Bakanlığı 79.311<br />
<strong>Gaziantep</strong> Arkeoloji Müzesi Kültür ve <strong>Turizm</strong> Bakanlığı 13.803<br />
Hasan Süzer Etnoğrafya Müzesi Kültür ve <strong>Turizm</strong> Bakanlığı 8.609<br />
Yesemek Açık Hava Müzesi Kültür ve <strong>Turizm</strong> Bakanlığı 5.644<br />
<strong>Gaziantep</strong> Mevlevihanesi Vakıf Müzesi Vakıflar Genel Müdürlüğü 35.103<br />
<strong>Gaziantep</strong> Kültür Tarihi Müzesi <strong>Gaziantep</strong> Üniversitesi 25.000<br />
Kahramanlık Panorama Müzesi <strong>Gaziantep</strong> Büyükşehir Belediyesi 129.130<br />
Bayazhan <strong>Gaziantep</strong> Kent Müzesi <strong>Gaziantep</strong> Büyükşehir Belediyesi 26.178<br />
Emine Göğüş Mutfak Müzesi <strong>Gaziantep</strong> Büyükşehir Belediyesi 82.942<br />
<strong>Gaziantep</strong> Savaş Müzesi Şahinbey Belediyesi 205.406<br />
Bakır Eserler Müzesi Özel 1.000<br />
Medusa Cam Eserler Müzesi Özel 48.000<br />
Kaynak: Müze Müdürlükleri<br />
31
2.1.4 Havayolu Verilerine Göre <strong>Gaziantep</strong>’e Gelen Yerli-Yabancı Turist<br />
Havayolu verilerine göre yerli yabancı turist sayıları incelenmiş olup, 2010 ve 2011<br />
yıllarında <strong>Gaziantep</strong>’e havayolu ile gelen turist verileri tabloda görülmektedir. Söz<br />
konusu ziyaretçi sayısının yıllar itibari ile arttığı görülürken 2010 yılında 47.704 olan<br />
dış hat yolcusu 2011 yılında 64.337 kişi olmuştur. <strong>Gaziantep</strong>’ e 2010 yılında gelen<br />
kişi sayısı 522.260, 2011 yılında ise 658.366 kişi olmuştur.<br />
Tablo: 3<br />
GAZİANTEP’E HAVA YOLU İLE GELEN ZİYARETÇİ SAYISI (2010-2011)<br />
İç Hat Dış Hat Toplam<br />
2010 474.556 47.704 522.260<br />
2011 594.029 64.337 658.366<br />
Kaynak: DHMİ<br />
Tablo: 4<br />
GAZİANTEP’E YAPILAN UÇUŞ SAYISI (2010-2011)<br />
Tüm Uçak<br />
Ticari Uçak<br />
İç Hat Dış Hat Toplam İç Hat Dış Hat Toplam<br />
2010 8.918 1.625 10.543 8.060 1.698 9.758<br />
2011 10.906 2.192 13.098 9.997 2.112 12.109<br />
Kaynak: DHMİ<br />
32
2.2 <strong>Gaziantep</strong> <strong>Turizm</strong> Altyapısı<br />
2.2.1 <strong>Gaziantep</strong>’teki Oteller<br />
<strong>Gaziantep</strong> ili genelinde 57 adet otel işletme mevcut olup; 39 tane <strong>Turizm</strong> İşletme<br />
Belgeli ve 18 tane Belediye Belgeli otel bulunmaktadır. Toplam yatak kapasitesi<br />
5.711 olup; oda sayısı ise 3.023’ tür.<br />
Tablo 5<br />
TÜRLERİNE VE SINIFLARINA GÖRE TURİZM BELGELİ KONAKLAMA<br />
TESİSLERİNİN SAYISI - 2011<br />
Belge Türü Tesis Sınıfı Mevcut Oda Sayısı Yatak Kapasitesi<br />
<strong>Turizm</strong> Belgeli 5 Yıldızlı Otel 4 601 1219<br />
<strong>Turizm</strong> Belgeli 4 Yıldızlı otel 9 822 1523<br />
<strong>Turizm</strong> Belgeli 3 Yıldızlı Otel 11 608 1124<br />
<strong>Turizm</strong> Belgeli 2 Yıldızlı Otel 11 399 748<br />
Belediye Belgeli 1.Sınıf Otel 10 348 600<br />
Belediye Belgeli 2.Sınıf Otel 2 42 76<br />
Belediye Belgeli Özel Otel ( Butik ) 3 33 26<br />
Belediye Belgeli Özel Otel 1 55 90<br />
<strong>Turizm</strong> Belgeli Özel Otel ( Butik ) 2 18 37<br />
Belediye Belgeli Pansiyon 1 10 62<br />
<strong>Turizm</strong> Belgeli Köy Evi 1 23 68<br />
<strong>Turizm</strong> Belgeli Yat İşletmeciliği 1 - 10<br />
- <strong>Turizm</strong> Uygulama Oteli 1 64 128<br />
Belediye Belgeli 18 488 854<br />
<strong>Turizm</strong> Belgeli 39 2535 4857<br />
Toplam 57 3.023 5711<br />
Kaynak: <strong>Gaziantep</strong> İl Kültür <strong>Turizm</strong> Müdürlüğü<br />
33
YATIRIM AŞAMASINDA OLAN TESİSLERİN SAYISI - 2011<br />
Yatırımın Adı Tesis Sınıfı Oda Sayısı Yatak Kapasitesi<br />
Hampton Otel ( Hilton & MB Holding ) 3 yıldızlı 128 232<br />
Utber Bey Konakları Özel otel 39 94<br />
<strong>Gaziantep</strong> Divan Oteli ve Rezidans 4 yıldızlı 114 228<br />
<strong>Gaziantep</strong> Oteli 5 yıldızlı 332 668<br />
Sertaş Plaza Otel 4 yıldızlı 83 166<br />
Nizip Otel Beğer 3 yıldızlı 42 84<br />
New City Otel 3 yıldızlı 81 160<br />
Şirehan Otel Butik otel 76 152<br />
TOPLAM 8 adet muhtelif tesis 895 1784<br />
Kaynak: <strong>Gaziantep</strong> İl Kültür <strong>Turizm</strong> Müdürlüğü<br />
2.2.2 Lokantalar ve Restaurantlar<br />
<strong>Turizm</strong>in en önemli ögelerinden biri olan restaurantlar incelendiğinde ise <strong>Gaziantep</strong><br />
genelinde 18 tane <strong>Turizm</strong> İşletme Belgeli, 42 Belediye İşletme Belgeli, 279 tane<br />
<strong>Gaziantep</strong> <strong>Ticaret</strong> <strong>Odası</strong>’na kayıtlı ve 144 tane <strong>Gaziantep</strong> Lokantacılar, Kebapçılar<br />
<strong>Odası</strong>’na kayıtlı ortalama 450 restaurant, Baklavacılar ve Pastacılar <strong>Odası</strong>’na kayıtlı<br />
ortalama 500 adet baklavacı ve pastane bulunmaktadır.<br />
<strong>Gaziantep</strong> Emine Göğüş Mutfak Müzesi, <strong>Gaziantep</strong>'in geleneksel mutfak kültürü<br />
tanıtılmak amacıyla 2008 yılında kurulmuş olup, bu kapsamda mutfak malzemeleri<br />
olan kap-kacaklar özel vitrinlerde sergilenmektedir.<br />
34
2.2.3 Seyahat Acentaları<br />
TURSAB’ dan alınan verilere göre <strong>Gaziantep</strong>’te 58 adet seyahat acentesi<br />
bulunmaktadır. Bu rakam Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında % 0,9’ luk bir oranda<br />
seyrederken, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki turizm acentelerinin % 31,2’ sine<br />
tekabül etmektedir.<br />
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki seyahat acenteleri dağılımı aşağıda<br />
sunulmaktadır.<br />
Tablo:8<br />
İl<br />
Seyahat Acentaları Sayısı<br />
<strong>Gaziantep</strong> 58<br />
Diyarbakır 48<br />
Şanlıurfa 29<br />
Batman 14<br />
Mardin 14<br />
Adıyaman 11<br />
Siirt 6<br />
Şırnak 5<br />
Kilis 2<br />
Türkiye toplam: 6.537<br />
35
2.2.4 İstihdam<br />
<strong>Turizm</strong> sektöründe <strong>Gaziantep</strong>’te çalışan kişi sayısına yönelik olarak, SGK verileri<br />
sektörel bir ayrımı içermediğinden sektördeki istihdama ait net rakamlara ulaşmak<br />
mümkün olmamıştır.<br />
İl <strong>Turizm</strong> Müdürlüğü tarafından verilen tahmini rakam ise, sektördeki istihdamın<br />
10.000 kişi üzerinde olduğu yönündedir. Bu rakama oteller, restaurantlar, hediyelik<br />
eşya ve seyahat acentalarında çalışanlar dahil edilmiştir.<br />
<strong>Gaziantep</strong> İl Kültür <strong>Turizm</strong> Müdürlüğü’ ne kayıtlı Rehber bilgileri;<br />
ÜLKESEL 79<br />
BÖLGESEL 37<br />
TOPLAM 116<br />
İNGİLİZCE 89<br />
ALMANCA 10<br />
FRANSIZCA 5<br />
RUSÇA 2<br />
KORECE 1<br />
İNG-ALM 5<br />
İNG-İTAL 1<br />
İNG-FRAN 2<br />
ARAPÇA 1<br />
YILLIK VİZESİNİ<br />
YAPTIRAMAYAN<br />
REHBERLER:<br />
36. Madde<br />
(Devlet Memuru) 27<br />
Avukat 2<br />
36
2.2.5 Mesleki Eğitim<br />
<strong>Gaziantep</strong> Üniversitesi <strong>Turizm</strong> Meslek Yüksekokulu tarafından turizm sektörüne<br />
yönelik kalifiye eleman yetiştirilmesi konusunda düzenlenen eğitim programları<br />
incelenmiş olup, <strong>Turizm</strong> ve Otel İşletmeciliği, <strong>Turizm</strong> ve Seyahat Hizmetleri, İkram<br />
Hizmetleri bölümleri ile halen eğitim alanında hizmet vermektedir. Bu kapsamda<br />
geçtiğimiz yıllarda bu programlardan toplam 416 öğrenci mezun olmuş olup, 830<br />
öğrenci halen eğitim görmektedir.<br />
<strong>Turizm</strong> sektörüne yönelik olarak düzenlenen mesleki eğitim programlarının bir<br />
diğerini ise <strong>Gaziantep</strong> / Şahinbey Anadolu Otelcilik ve <strong>Turizm</strong> Meslek Lisesi<br />
tarafından verilen meslek lisesi eğitimleri oluşturmaktadır. Şu an için “Yiyecek –<br />
İçecek Hizmetleri, Seyahat Acenteciliği, Konaklama Hizmetleri” bölüm başlıkları<br />
altında mesleki eğitim verilmekte olup, şu ana kadar 552 öğrenci mezun olmuştur.<br />
Halen 243 öğrencisi olan Meslek Lisesi, turizm konusunda <strong>Gaziantep</strong>’te bir ilki temsil<br />
etmektedir.<br />
<strong>Gaziantep</strong> Üniversitesi bünyesinde 2010 yılında açılan Gastronomi ve Mutfak<br />
Sanatları Bölümü şu an 70 öğrencisi ile eğitimine devam etmektedir. Türk Mutfak<br />
Kültürünü ve Yemeklerini yurt içi ve yurt dışında tanıtılıp yaygınlaştırılmasına katkıda<br />
bulunmayı hedefleyen bölümde yöresel yemekler orijinal tarifleri ve tarihi ile<br />
öğretilmektedir. Türk Mutfağının yanında Dünya Mutfağını da öğrenen öğrenciler<br />
mezun olduklarında pek çok mutfağa ait uygulamalı bilgiye sahip olacaklardır.<br />
• Kısa dönemli mesleki eğitimler: Kamu ve özel sektör kuruluşları tarafından<br />
zaman zaman eğitim programları düzenlenmekle birlikte bu konuda sürekli bir<br />
program yürütülememektedir.<br />
• Otellerden gelen iş başı eğitim taleplerine yönelik olarak ise, TC. Kültür ve<br />
<strong>Turizm</strong> Bakanlığı, İl Kültür ve <strong>Turizm</strong> Müdürlüğü işbirliği ile yanıt<br />
verebilmektedir.<br />
• Rehberlik eğitimi: Sadece Bakanlığın açmaya yetkili olduğu Rehberlik Kursları<br />
kapsamında <strong>Gaziantep</strong>’te, 2002 ve 2007 yıllarında kurslar açılmıştır.<br />
37
• <strong>Gaziantep</strong> <strong>Ticaret</strong> <strong>Odası</strong> tarafından yürütülen ‘’ Hayat Boyu Rekabet Projesi ‘’<br />
ile İnsan Kaynakları ve <strong>Turizm</strong> alanlarında hayat boyu öğrenmenin<br />
geliştirilmesine ve bireylerin eğitime erişiminin kolaylaştırılmasına katkıda<br />
bulunmak hedeflenmiştir.<br />
<strong>Gaziantep</strong> Üniversitesi <strong>Turizm</strong> ve Otelcilik Meslek Yüksek Okulu ortaklığı ile<br />
gerçekleştirilen projede; <strong>Gaziantep</strong>’ in <strong>Turizm</strong> sektörü, insan kaynakları yapısı ve<br />
hayat boyu öğrenme açısından analizini içeren bir Mevcut Durum Analizi <strong>Raporu</strong><br />
hazırlandı. Düzenlenen seminerler ile hedef kitlenin farkındalığı sağlandı. <strong>Turizm</strong><br />
sektöründe hizmet veren 40 işletme sahibi ve yöneticisine eğitim verildi. Türkiye<br />
Personel Yönetimi Derneği Güneydoğu Anadolu Şubesi işbirliği ile insan kaynakları<br />
yetkilileri katılımları ile eğitimler organize edildi. Yine sektöre hizmet veren 60 ara<br />
elemanı hedef alan Ara İşgücünün Geliştirilmesi Eğitimi gerçekleştirildi.<br />
( www.hayatboyurekabet.org )<br />
38
3<br />
GÜNEYDOĞU ANADOLU<br />
BÖLGESİ’NDE TURİZM<br />
VE<br />
GAZİANTEP’İN YERİ<br />
39
3.1 Güneydoğu Anadolu Bölgesi Otel Sayısı<br />
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ nde yer alan <strong>Gaziantep</strong> haricindeki illerin konaklama<br />
tesislerinin sayılarına ilişkin ayrıntılı bilgiler Tablo: 10’ da verilmektedir.<br />
Tablo: 10<br />
İLLERE GÖRE TURİZM YATIRIM VE TURİZM İŞLETME BELGESİ<br />
KONAKLAMA TESİSLERİNİN SAYILARI -2011<br />
TURİZM YATIRIM TURİZM İŞLETME BELGELİ BELEDİYE BELGELİ<br />
BELGELİ<br />
TESİS<br />
SAYISI<br />
ODA<br />
SAYISI<br />
YATAK<br />
SAYISI<br />
TESİS<br />
SAYISI<br />
ODA<br />
SAYISI<br />
YATAK<br />
SAYISI<br />
TESİS<br />
SAYISI<br />
ODA<br />
SAYISI<br />
YATAK<br />
SAYISI<br />
ADIYAMAN 4 386 782 6 360 721 13 335 648<br />
KİLİS - - - 1 22 45 2 59 117<br />
ŞANLIURFA 4 681 1468 12 863 1747 36 787 1823<br />
DİYARBAKIR 5 618 1202 17 995 1873 26 636 1189<br />
MARDİN 13 1143 2523 14 1214 2504 24 511 1146<br />
BATMAN - - - 5 331 601 3 148 229<br />
ŞIRNAK 1 172 346 4 404 874 8 205 424<br />
SİİRT - - - - - - 5 99 181<br />
GAZİANTEP 8 895 1784 39 2535 4857 18 488 854<br />
Kaynak: İl Kültür <strong>Turizm</strong> Müdürlükleri<br />
40
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki konaklama tesislerinin illere göre dağılım<br />
yüzdeleri aşağıdaki şemada gösterilmektedir.<br />
MARDİN<br />
19%<br />
BATMAN<br />
3%<br />
ŞIRNAK<br />
5%<br />
SİİRT<br />
2%<br />
ADIYAMAN<br />
9%<br />
GAZİANTEP<br />
24%<br />
DİYARBAKIR<br />
18%<br />
KİLİS<br />
1%<br />
ŞANLIURFA<br />
19%<br />
3.2 Güneydoğu Anadolu Bölgesi Tur Güzergahları<br />
<strong>Turizm</strong> başlangıcından bitimine kadar sosyal bir hareketliliktir ve bu sosyal<br />
hareketlilik de ulaşımla sağlanmaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde turizmin<br />
geliştirilmesi için doğal, tarihi ve kültürel değerleri nedeniyle turistik anlamda öne<br />
çıkarılması gereken bazı güzergahlar vardır.<br />
Yapılan güncel araştırmalar sonucunda mevcut tur güzergahları konusunda özel<br />
turizm şirketleri tarafından sunulan tur güzergahları ise şu şekildedir.<br />
41
Özel Tur Programları<br />
7gün/6gece<br />
(İSTANBUL/ADANA/HATAY/GAZİANTEP/ŞANLIURFA/MARDİN/DİYARBAKIR/ADIYAMAN)<br />
6gün/5gece<br />
(GAZİANTEP/ŞANLIURFA/ADIYAMAN/MARDİN/BATMAN)<br />
6gün/5gece<br />
(İSTANBUL/ESKİŞEHİR/KONYA/GAZİANTEP/ŞANLIURFA/ADANA)<br />
5gün/4gece<br />
(ANKARA/GAZİANTEP/HATAY/ADANA)<br />
42
4<br />
İHTİYAÇLAR<br />
43
4.1 <strong>Gaziantep</strong>’te <strong>Turizm</strong> Sektörünün Geliştirilmesine Yönelik İhtiyaçlar<br />
ve Öncelikli Hedefler ;<br />
4.1.1 <strong>Gaziantep</strong> <strong>Turizm</strong> Master Planı<br />
<strong>Gaziantep</strong>’in zengin kültürel mirasının geliştirilmesi ve uluslararası boyutta<br />
tanıtılması için kapsamlı bir plana ihtiyaç duyulmaktadır. İlin kültürel mirasının,<br />
turizm sektörü paralelinde sosyal ve ekonomik kalkınmasına katkı<br />
sağlayabilmesinin en önemli yolu entegre bir plan ve eylem programı hazırlamak<br />
ve uygulamaktır. “<strong>Turizm</strong> Sektöründeki bu planlamanın esnek, şeffaf ve hesap<br />
verebilir, yönetim ve uygulama etaplarında katılımcı ve sürdürülebilir olması<br />
gerekmektedir”. ( 9. Kalkınma Planı)<br />
Planlamanın temelini, ekonomik gelişimi destekleyen; fiziksel düzeyde<br />
uygulanabilir; toplum yönelimli ve sürdürülebilirlik ilkesi oluşturmalıdır.<br />
Planda yer alması gereken başlıca unsurlar;<br />
a) Ayrıntılı Mevcut Durum Analizi<br />
b) Gelişim Stratejilerin ve Hedeflerin Belirlenmesi<br />
c) Eylem Alanları ve Planlarının Tespit Edilmesi,<br />
d) Örgütlenme, Kamu – Özel Sektör İşbölümü<br />
e) Finansman<br />
44
4.1.2 Somut Kültürel Mirasın Korunması ve Geliştirilmesi<br />
Kültürel mirasın önemine, ölçeğine ve çeşitliliğine paralel olarak, kültürel mirasın<br />
korunmasına, sergilenmesine ve geliştirilmesine yönelik olarak müzeler, kültür<br />
merkezleri, danışma merkezleri altyapı ve destekleyici hizmetlere verilecek<br />
örnekler arasındadır.<br />
Bu sebeple somut kültürel miras konusunda aşağıdaki öncelikler temel alınarak<br />
yapılacak çalışmalar, bu mirasın korunması geliştirilmesi ve ekonomiye<br />
kazandırılması açısından önem taşımaktadır.<br />
• Kültürel varlıkların önceliklerine göre restore edilmesi<br />
• Bu varlıklara uygun işlevler kazandırılması<br />
• Ören yeri düzenlemeleri,<br />
• Arkeolojik Kazı çalışmaları (Zeugma, Karkamış, Dülük vs.)<br />
4.1.3 Yatırım<br />
a) Altyapı : Ana nitelikteki altyapı kalemleri olan; yol-su-elektrik-arıtma-çöp<br />
ve eğitim-haberleşme v.b. unsurlar kapsamında, sektörün hızlı gelişimi, tüm bu<br />
altyapı hizmetlerinde yeni yatırım ihtiyaçlarını beraberinde getirmektedir.<br />
b) Ulaşım: Kültürel miras değerlerinin bazıları, yolların bakımsızlığı ve<br />
yönlendirme levhalarının eksikliği ile ulaşılabilirliğini kaybetmiştir. Bununla<br />
birlikte şehir merkezine uzak olan ören yerleri ve arkeolojik kazı alanlarına<br />
turistlerin kolay ulaşımının sağlanması için alternatif düzenli ulaşım araçlarının<br />
sunulması gerekmektedir.<br />
c) Tesis ( otel, restaurant, cafe vs. ) : Otel, restaurant ve cafelerin öncelikli<br />
olarak turizme adapte edilmesi ve yerli yabancı turistlere talep edilen hizmetleri<br />
dünya standartlarında ve yöresel unsurlarla sunabilmesi gerekmektedir.<br />
d) Alternatif turizme yönelik yatırımlar: Kongre-fuar ve gastronomi turizmi<br />
gibi <strong>Gaziantep</strong>’i tarih ve kültür turizmi dışında farklı turizm alanlarına taşıyacak<br />
altyapı ve yatırım çalışmalarına önem verilmesi gerekmektedir.<br />
45
4.1.4 Tanıtım<br />
Özellikle turizm endüstrisinin yeni gelişmeye başlamış olması, ayrılan kaynağın<br />
yetersizliği ve etkin kullanılmasında yaşanan sıkıntılar, işbirliği ve koordinasyonun<br />
sağlanamaması gibi etkenlerle, tanıtım faaliyetleri, kalite ve sayı açısından yetersiz<br />
kalmaktadır. Tarih, dinlerin doğuşu ve yayılması ve medeniyetlerin gelişimi gibi<br />
konulara ilgi duyan insanlar, Mezopotamya’yı bilmekte ama bu Bölgedeki turizme<br />
yönelik çalışmalardan yeterince haberdar olamamaktadır.<br />
Tanıtım alanında aşağıdaki öncelikler göz önünde bulundurulmalıdır:<br />
1- Ulusal ve Uluslararası Hedef Pazar araştırmaları ve bu araştırmalar bazlı<br />
eylemler<br />
2- Markalaşma ve İmaj Oluşturma<br />
3- Etkin Tanıtım Araçları<br />
4- Planlama, İşbirliği ve Koordinasyon<br />
5- Sürdürülebilirlik<br />
6- Lobicilik faaliyetleri<br />
7- <strong>Turizm</strong> çeşitliliğinin tanıtımı<br />
8- Alternatif Tur Güzergahlarının hazırlanması ve tanıtımı<br />
46
4.1.5 Kültürel Özelliklerin Yaşatılması<br />
Özellikle el sanatları ve benzeri belgelenmemiş kültürel mirasın son ustaları,<br />
zanaatkarları yavaş yavaş yok olurken, genç nüfus geleneksel sanatlara<br />
(ekonomik tabanı olmaması nedeniyle çoğu kez haklı olarak) duyduğu ilgiyi<br />
yitirmektedir.<br />
• Geleneksel el sanatlarının yaşatılması öncelikli bir hedef olmalıdır. El<br />
sanatlarının dokümantasyonu ve yeni kuşaklara öğretilmesi bu hedef<br />
kapsamında ele alınacak temel konulardan biridir.<br />
• Bu alandaki kritik nokta, el sanatlarının ekonomiye kazandırılmasıdır. Kolay<br />
taşınabilir, iyi tasarlanmış, kaliteli, Bölge’ ye özgün ürünler - profesyonel bir<br />
anlayışla şehrin marka imajı da göz önü alınarak yapılan ürünler ile<br />
turistlere hitap edilmelidir. Bu alanda sağlanacak her türlü olumlu gelişme el<br />
sanatlarının da yaşamasına yönelik bir etki yaratacaktır.<br />
• Gastronomi: <strong>Gaziantep</strong> mutfağı konusunda özellikle son yıllarda yürütülen<br />
başarılı çalışmaların yanı sıra bu çalışmaların sürdürülebilirlik kazanması ve<br />
<strong>Gaziantep</strong> mutfağının ulusal ve uluslararası platformlarda düzenli tanıtımın<br />
yapılması büyük önem taşımaktadır. Bu konuda var olan eksikliklerin yanı<br />
sıra mutfağa ait özelliklerin de gelecek nesillere aktarılması amacı ile çeşitli<br />
aşçılık okulları ve yazılı materyallere ihtiyaç duyulmaktadır.<br />
• Kültürel değerlerin turizme kazandırılması: Türkiye’de folklorun temelini<br />
halkoyunları oluşturmaktadır. Türk halk oyunları çeşitlilik ve kapsam<br />
bakımından dünyada en dikkat çeken folklorik olgulardan birisidir. Bu<br />
çeşitlilik <strong>Gaziantep</strong>’te de halk oyunlarında olduğu kadar geleneksel giysi ve<br />
türkülerde de görülmekte olup, bu kültürel değerlerin turizme kazandırılması<br />
konusunda ciddi eksiklikler söz konusudur.<br />
47
4.1.6 Envanter / Dokümantasyon / İstatistikler<br />
İlimizdeki somut ve soyut kültürel mirasın eksiksiz envanteri ve dokümantasyonu<br />
ile sektöre yönelik istatistiki verilerin oluşturulması, mevcut değerlerin gelecek<br />
kuşaklara taşınması ve sektörün potansiyelinin tespiti açısından önem<br />
taşımaktadır.<br />
4.1.7 Mesleki Eğitim Kapasite Geliştirme<br />
9. Ulusal Kalkınma Planı uyarınca ülkemizde son yıllarda yatak kapasitesindeki<br />
hızlı artışa ve kaydedilen önemli gelişmelere rağmen tanıtım ve pazarlama<br />
konusunda yapısal bir reform gereği hissedilmektedir. <strong>Turizm</strong> eğitiminde henüz<br />
mesleki belgelendirme sistemine geçilememiş olması ise hizmet kalitesini olumsuz<br />
etkilemektedir.<br />
Türkiye geneli için yapılan bu tespit <strong>Gaziantep</strong> için de geçerli olup, turizm<br />
konusunda eğitim almış kalifiye ara ve kalifiye elemanların talep edilenin çok<br />
altında olması sektörde ciddi sıkıntılara sebep olmaktadır. Eğitimlerin hayat boyu<br />
öğrenme mantığıyla, turizm işletmelerinin ihtiyaçları ve gelişen teknolojinin<br />
gerekleri doğrultusunda düzenlenmesi gerekmektedir.<br />
<strong>Turizm</strong> sektöründe uluslararası standartlara uyum sağlanmasına ve bu<br />
standartların korunması konusunda ciddi ihtiyaçlar söz konusudur.<br />
Kalite anlayışının turizmin her alanında ve her basamağına uygulanabilirliği<br />
sağlanması, mesleki eğitimde standardizasyon, okutulmakta olan müfredatın<br />
yeniden ele alınması ve güncel turizm türleri, ürünleri ve yeni gelişimleri<br />
kapsayacak şekilde düzenlenmesine ihtiyaç duyulmaktadır.<br />
48
4.1.8 Halkın bilinçlendirilmesi ve daha iyi iletişim<br />
Bölge'deki somut ve somut olmayan kültürel mirasın karşı karşıya olduğu en büyük<br />
sorun, kültürel değerlerin korunmasına ve geliştirilmesine yönelik koruma bilinci<br />
eksiliğidir. İlk ve orta öğretim okullarında Bölge'nin coğrafyası, tarihi ve somut ve<br />
somut olmayan kültür mirası ile turizmin önemi hususlarında öğrencilere verilen<br />
bilgiler yetersizdir.<br />
4.1.9 Hijyenik Koşullar -çevre-eko turizm<br />
<strong>Turizm</strong> işletmelerin hijyenik koşulları sağlamasının öneminin yanı sıra çevre dostu<br />
yatırımlar ile eko turizm gibi yeni gelişen tercihler de göz önüne alınmalıdır.<br />
Nitekim eko turizm dünya genelinde, “yeryüzünün doğal kaynaklarının<br />
sürdürülebilirliğini güvence altına alan, bunun yanı sıra yerel halkın ekonomik<br />
kalkınmasına destek olurken, sosyal ve kültürel bütünlüklerini koruyup gözeten bir<br />
yaklaşım ya da tavır" olarak benimsenmiştir.<br />
4.1.10 Koordinasyon ve İşbirliği<br />
<strong>Gaziantep</strong>’e yönelik turizm çalışmalarında tüm kurumlar arası koordinasyonun ve<br />
işbirliğinin sağlanması gerekmektedir.<br />
49
KAYNAKLAR :<br />
T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI<br />
T.C. KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER MÜDÜRLÜĞÜ<br />
GAZİANTEP İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ<br />
GAZİANTEP BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ<br />
GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ<br />
GAZİANTEP İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ<br />
DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ<br />
VAKIFLAR BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ<br />
GAZİANTEP ESNAF VE SANATKARLAR ODALARI BİRLİĞİ<br />
SGK İL MÜDÜRLÜĞÜ<br />
TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU<br />
TURSAB<br />
GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ<br />
DOKUZUNCU KALKINMA PLANI 2007-2013<br />
TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023 (EYLEM PLANI 2007-2013 )<br />
GÜNEYDOĞU ANADOLU KÜLTÜREL MİRASIN KORUNMASI VE TURİZMİN<br />
GELİŞTİRİLMESİ PLANI<br />
GAP STRATEJİ PLANI 2008-<strong>2012</strong><br />
50