Dosyayı İndir - Ankara Üniversitesi Açık Erişim Sistemi

30
• Kavramlar kendi içlerinde, özelliklerine uygun biçimde belli
ölçütlere göre gruplanabilirler.
• Kavramlar aralarındaki etkileşime göre bir bütünlük oluştururlar.
Bunlar kavram haritaları adı altında yer alır.
• Kavramlar dille ilgilidir.
• Kavramların özellikleri de kendi içinde birer kavramdır.
Yer, zaman, miktar ve sınıflama gibi kavramlar çocuğun düşünme
becerileri için temeldir. Çocuklar kavramlar aracılığı ile nesneler arasındaki
ilişkileri (kedi kutuların arasında), kişilerin yerlerini (Mert sandalyenin
üzerinde) ve özelliklerini (Oya kısa boylu, güzel bir kız), olayların sırasını
(önce bahçeye çıktım, sonra salıncağa bindim) anlayabilirler.
Öğretmenlerinin yönergelerine uyabilirler (önce kare, sonra üçgen şekillerini
boyayın) ve böylece çeşitli etkinliklerin gerekliliklerini yerine getirebilirler. Son
olarak sınıflama, sıralama, karşılaştırma ve birden fazla özelliği belirleme gibi
becerileri gerektiren problem çözme etkinliklerine katılabilirler. Kavramları
bilmek çocukların etkin bir şekilde düşünmelerini sağlar, karşılaştıkları yeni
nesne ya da olayları uygun kategorilere yerleştirmelerini kolaylaştırır, yeni
yaşantılarına anlam kazandırır (Boehm, 2000) .
Temel ilişkisel kavramlar insanların ya da nesnelerin niteliklerini
(sevimli, uzun, sinirli, küçük), uzamsal ilişkileri (içinde, üstünde, altında,
yanında), zamanı (önce, sonra) ve niceliği (daha fazla, az, biraz) tarif etmek
için kullanılan kelimelerdir. Nitelik, uzay, zaman ve nicelik kavramları
çocuğun yönlere uyum sağlamada, eğitsel materyallerin içeriğini anlamada,
sınıf içi ve dışı etkinliklere katılmada ve diğerleriyle etkili olarak iletişim
kurmada bilmeye ihtiyaç duyduğu kavramlardır (Boehm, 2001).
Düşünmenin temeli, kavramların varlığına; bilgi kazanımının kaynağı
da kavram oluşumuna bağlıdır. Kavramların oluşması ve gelişmesi, her
kavramın birey için özel anlam kazanmasında yatar. Düşünce geliştikçe,
kavramların anlamlarının niteliği ve sayıları da artar. Bireyler, yaşadıkları
çevreyi ve olayları başkalarına ancak kavramlar ile anlatabilirler. Düşüncenin
niteliği kavram zenginliğine bağlıdır (Sevinç, 2003). Çocukların bulunduğu