Dosyayı İndir - Ankara Üniversitesi Açık Erişim Sistemi

29
Kavramların Özellikleri
Senemoğlu’na (2000) göre tüm kavramlar; öğrenilebilirlik,
kullanılabilirlik, açıklık, genellik ve güçlülük özellikleri taşırlar.
• Öğrenilebilirlik: Kavramların tamamı sonradan öğrenilir.
Özelliklerine göre kolay ya da zor öğrenilmektedirler. Soyut
kavramlar somut kavramlara oranla daha zor öğrenilmektedir.
• Kullanılabilirlik: Kavramlar ilkeleri anlama ve problem çözme gibi
çeşitli alanlarda kullanılırlar. Bir alandaki bazı kavramlar diğerlerine
göre daha sık ya da seyrek kullanılabilirler. Örneğin, okul öncesi
alanda elips kavramı kare kavramı kadar sık kullanılmamaktadır.
• Açıklık: Kavram açık ve anlaşılır olmalıdır. Kavramın anlamına
ilişkin alanın uzmanları arasında görüş birliği bulunmalıdır.
• Genellik: Pek çok kavram içeriklerine göre hiyerarşik olarak
organize edilmiştir. Bu yapının en üstünde yer alan kavram en
genel anlamlı kavramdır. Alt basamaklara inildikçe genellik
özellikleri azalarak daha özel kavramlar yer alır.
• Güçlülük: Kavramın güçlülüğü diğer kavramların ve ilkelerin
anlaşılmasına ve problem çözmeyi sağlamaya yardım etme
anlamına gelir.
Ülgen’e (2004) göre ise kavramların özellikleri şöyle özetlenebilir:
• Kavramların algılanan özellikleri bireylerin düşünce yapılarına göre
değişebilir. Bu nedenle genel normlar önemlidir.
• Kavramın orijinali vardır. Kritik özelliklerinden oluşur. Birey yeni bir
durumla karşılaştığında tanımlama yapabilmek için kavramın
orijinalini ölçüt olarak alır.
• Kavramların bazı özellikleri birden fazla kavramın üyesi olabilirler.
• Kavramlar obje ya da olayların hem doğrudan hem de dolaylı
olarak gözlenebilen özelliklerinden oluşurlar. Her kavramın soyut
ve somut özellikleri vardır.
• Kavramlar çok boyutludur. Bu durum kavramların esnekliği ile
ilgilidir. Belli özellikler belirli durumlara göre değerlendirilir.