Dosyayı İndir - Ankara Üniversitesi Açık Erişim Sistemi

23
araştırmalar pek çok kaynaktan yararlanırken, bu etmenleri artan bir biçimde
aydınlatan ve birleştiren kuram, Vygotsky'nin sosyokültürel yaklaşımlı zihinsel
gelişim kuramıdır (Nicolopoulou, 2004).
Vygotsky’e Göre Bilişsel Gelişim
Vygotsky, çocuğun zihinsel gelişiminin Piaget’in öne sürdüğü gibi
çocuğun neredeyse kendi başına gerçekleştirdiği bir süreç olmadığını,
başkalarına da bağlı olduğunu iddia etmiştir. Çocuğun çevresindeki kişiler,
çocuğun zihinsel gelişimine yol gösterebilir ve bir takım bilgiler vererek
bunları öğretebilir. Vygotsky’nin kuramı yakınsak gelişim alanı kavramı ile
bağlantılıdır. Belli bir gelişim düzeyinde çocuğun kendi başına
gerçekleştirebildiği bir takım davranışlar olduğu gibi, henüz bir yetişkin
olmadan kendi başına başaramadığı davranışlar da vardır. Aradaki bu fark
yakınsak gelişim alanını oluşturur (Bacanlı, 2004 ).
Çocukların toplumsal ve kültürel dünyalarının bilişsel gelişimleri
üzerine yaptığı önemli etki, Piaget'in kuramının kapsamı dışında kalmıştır.
Vygotsky tarafından ortaya atılan gelişim kuramı ise özellikle bu alana yoğunlaşmıştır.
Vygotsky’nin sosyokültürel kuramında, çocukların bilişsel gelişimlerinin
ebeveynleri, öğretmenleri, daha büyük çocuklar ve başkaları da dâhil
daha becerikli ve daha uzmanlaşmış insanlarla kurdukları etkileşimin sonucu
olduğunu ileri sürmektedir. Çocuk ve çevresindekiler sorunları birlikte çözer
ve bu insanların yardımıyla çocuk, yavaş yavaş kendi kendine zihinsel
faaliyetlerde bulunmayı öğrenir. Bu kapsamlı yaklaşım, çalışma birimi olarak
bireyi seçen Piaget'in tam tersinedir. Her ne kadar Vygotsky, her çocuğun
dikkat, algılama ve hafıza gibi bir dizi içsel becerilerle doğduğunu kabul etse
de, çocuğun yalnızca daha deneyimli yetişkinler ve arkadaşlarıyla etkileşimden
alacağı toplumsal ve kültürel verilerin bu temel becerileri daha
karmaşık ve ileri bilişsel işlevleri yerine getirmek üzere kullanabilmesini
sağlayacağına inanmıştır. Bu görüşle tutarlı olarak, Vygotsky, toplumsal etkileşimle
gerçekleşen dili öğrenmenin, çocuğun zihinsel gelişiminde çok özel