Dosyayı İndir - Ankara Üniversitesi Açık Erişim Sistemi

17
değişiklikler meydana gelebilir ancak, gelişim bir bütün olarak aşamalı ve
sürekli değişim anlamına gelir (Ömeroğlu ve Kandır, 2005).
Gelişim dönemlerinin özelliklerine geçmeden Piaget’in bilişsel gelişimi
açıklamak için kullandığı temel kavramları incelemekte fayda bulunmaktadır.
Piaget, insanların doğuştan getirdiği iki temel eğilim olduğu düşüncesindedir.
Bunlar örgütleme ve uyum sağlamadır. Örgütleme, kavram ve olayların
anlamlı bütünler haline getirilmesidir. Uyum sağlama ise çevreye uyum
sağlamayı ifade eder ve Piaget’e göre zekânın da tanımıdır. Uyum
sağlamanın özümleme ve uyma olarak iki alt işlevi bulunmaktadır. Bu iki
kavramdan önce en temel zihinsel yapı olan şema kavramının açıklanması
gerekmektedir. Şema, örgütlenmiş davranış ya da düşünce örüntüsüdür.
Çocuğun çevresiyle etkileşimde olduğu sürece geliştirdiği davranış ve
düşünce kalıplarıdır. Özümleme ve uyma, şemaların oluşum ve gelişimlerini
açıklar. Yeni bir bilgi ile karşılaşan çocuk bu bilgiyi kafasında bulunan
şemalar yolu ile özümlemeye çalışır. Sahip olduğu bu şemalar yeni durumu
açıklamaya yetmediğinde zihnini yeni duruma uydurmaya yani uymaya
çalışır. Bir başka kavram ise örgütleme işlevinin bir uzantısı olan
dengelemedir. Kişinin zihnindeki bilgiler veya şemalar dengeleme
eğilimindedirler. Yeni edinilen bilgiler dengeyi bozar. Kişi dengeye ulaşarak
gelişimini sürdürür (Bacanlı, 2004 ).
Bilişsel gelişim, organizmanın doğumundan ölümüne kadar farklı
basamaklardan geçerek düzenli olarak niteliksel bir değişim içine girmesidir.
Piaget, gelişimin bu ilerlemesini yaşlara ayırarak incelemiştir. Yaşlara
ayırmasının amacı, her yaş basamağının kendine özgü niteliksel özellikleri
olmasıdır (Bayhan San ve Artan, 2004). Yaşlara göre ayrılan bu gelişim
dönemleri ve özellikleri aşağıda özetlenmiştir.
Duyu- Motor Dönemi (0–2 Yaş):
Piaget, bebeklerin yetişkinlerin düşündüğü biçimde düşünemediğini,
zihinsel imaj ve sembolik becerilere sahip olmadığını ifade eder. Ancak bu,