MIG MAG Eriyen Elektrod ile Ark Kaynağı - Gedik Eğitim Vakfı

Ötektoid altı bir çelik «°7o 0.8 C)ostenitizasyon sıcaklığından itibaren aynı şekilde soğutulduğunda
GOS çizgisine erişildiği anda, ostenitin tane sınırlarında ferrit çekirdekleşmeye başlayacaktır. Sıcaklık azaldıkça
bu çekirdekler irileşecek ve ferrit taneleri oluşturacaktır. Çeliğin bileşimine göre ferritin, oluşma hızı ve
miktarı, soğuma hızı ile ilgilidir. Sıcaklık A1'e yani 723°C'ye düştüğü zaman, kalan ostenit % 0.8 C içerir
ve tamamı perlite dönüşür. Sonuçta ferrit ve perlit tanelerinden oluşan bir içyapı elde edilir. Isıtma halinde
ise bu olayın tamamen tersi görülür ve perlit taneleri sıcaklık 723°C'ye erişince tamamen ostenite dönüşür.
Sıcaklık arttıkça ferrit taneleri ufalır, yani ferrit ostenit içinde çözülür, GOS çizgisine kadar yükselince hiçbir
ferrit tanesi kalmaz ve yapı tamamen ostenite dönüşmüş olur.
Ötektoid üstü çeliklerde ise, ostenitizasyon sıcaklığından başlayıp soğutulduğunda, sıcaklık SE'ye
düştüğü zaman, ostenitten, sementit ayrışmaya başlar ve ostenit tane sınırlarına çökelir. Bu olay, sıcaklık
SK çizgisine yani 723°C'ye düşünceye kadar devam eder. Ayrışmanın hızı, çeliğin karbon miktarına ve
soğuma hızına bağımlıdır. Şöyle ki sıcaklık 723°C'ye düştüğünde kalan ostenit % 0.8 C içerir ve bu
sıcaklıkta tamamen perlite dönüşür. Sonuçta bir sementit ağı ile çevrilmiş perlit tanelerinin oluşturduğu bir
içyapı elde edilir.
Ötektoid bileşimindeki ostenit A1'den yani 723°C'den daha aşağı bir sıcaklığa kadar aniden
soğutulsa ve o sıcaklıkta tutulsa, denge şartlarından uzaklaşıldığından; önce, bir müddet hiçbir dönüşüm
olmaz; bir süre sonra dönüşüm başlar ve bir zaman aralığı içinde gerçekleşir. İlk bekleme süresine kuluçka
periyodu ve perlitin oluşum süresine de transformasyon veya dönüşüm periyodu adı verilir. Gerek kuluçka
ve gerekse transformasyon periyodu sıcaklık düştükçe kısalır ve bir minimum değerden sonra tekrar
artmaya devam eder. Sıcaklığın % 0.35 C'lu bir çelikle dönüşüm ve kuluçka periyotları üzerine etkisi Şekil
78'de görülmektedir. Bu diag-ramlara TTT (İngilizce; Zaman, Sıcaklık, Dönüşüm) ve IT (İngilizce; İzotermal
Dönüşüm) diagramları adı verilir. Bu olaya da ostenitin İzotermal dönüşmesi denir. Şekil 78'den de
görüldüğü gibi dönüşüm sıcaklığı düştükçe ferrit miktarı azalır, buna karşın perlit miktarı artar ve bir
noktadan sonra hiç ferrit oluşmaz. Yapının, bileşimi çeliğin bileşimine eş, dolayısı ile karbon miktarı
normalden çok daha az olan bir perlitten oluşur.
Dönüşüm sıcaklığı düştükçe oluşan perlitin lameleri incelir ve dolayısı ile de çeliğin dayanımı ve
sertliği önemli derecede yükselir.
Daha düşük bir sıcaklıkta dönüşüm gerçekleştirildiğinde (burun noktasının altında) perlit yerine,
beynit adı verilen farklı görünüş ve özeliklere sahip bir yapı elde edilir.
Oluşum mekanizması açısından da beynit, perlitten farklıdır. Perlit, sementitin ostenit taneleri içinde,
tane sınırlarına dik lameller halinde çökelmesi ile oluşur. Sementit lamelleri oluşabilmek için gerekli karbonu
diffüzyonla ostenitten aldığın dan, lamele bitişik ostenit karbonca fakirleşerek feritte dönüşür.
91