MIG MAG Eriyen Elektrod ile Ark Kaynağı - Gedik Eğitim Vakfı

yüksek seçilmesi halinde, esas metalin yüzeyini kaplayan oksit tabakası banyo içinde hapsolur ve dikiş
içinde oksit kalıntıları da bağlantının zayıflamasına neden olur. Bu olaya kaynak hızını azaltıp ark
gerilimini yükselterek mani olunabilir.
Şekil 95 — Dikiş içinde kalıntılar (şematik).
ÇATLAKLAR
Kaynak hataları arasında en tehlikelileri çatlaklardır; çatlak içeren bir kaynaklı bağlantının gerek
dinamik ve gerekse statik zorlanmasına izin verilmez.
Genellikle, bu çatlaklara dikişteki bölgesel gerilmeler neden olmaktadır. Kaynak anındaki çarpılma
ve çekmelere karşı koyan kuvvetler, iç gerilmelerin dağılmasında önemli rol oynar. Bu bakımdan
parçaların olabildiğince serbest hareket edebilecek konumda olmaları istenir. Kaynak yerinin bir hava
akımı ile çabuk soğutulması veya düşük ortam sıcaklıkları çatlama meylini arttırır. Birbirine tam uymayan
parçalarda ve düzgün olmayan kaynak ağızlarında görülen nüfuziyet azlığı, kötü birleşme veya cüruf
kalıntıları gibi hatalar zamanla kılcal çatlakların oluşmasına neden olur.
Yumuşak çeliklerin kükürt içeriği malzemenin kaynak kabiliyetini etkilediği gibi, esas veya ilave metalde
fazla miktarda kükürt bulunması kaynak yerinin çatlamasına neden olur. Böyle bir durum ortaya çıktığında,
hemen basit bir kükürt analizinin yaptırılması gereklidir. Kükürt gibi diğer bazı alaşım elementlerinin
fazlalığının da çatlamaya neden olabileceğini hatırdan çıkarmamak lazımdır.
Kaynaklı bağlantılarda karşılaşılan çatlaklar kaynak metalinde ve esas metalde oluşanlar olmak üzere
yer bakımından iki ana gruba ayrılır. Kaynak metalinde görülen çatlaklar, şekil bakımından enlemesine,
boylamasına ve krater çatlakları (yıldız çatlaklar) diye sınıflandırılabilir.
Boylamasına çatlaklar genellikle kök pasolarda oluşurlar. Eğer bu kök pasolar tamamen sökülüp
yeniden kaynak yapılmaz ise, çatlak sonraki pasolarda da kendini gösterir. Boylamasına çatlaklar bazen
dikişlerde krater çatlaklarının devamı olarak da oluşabilirler.
Enine çatlaklar, kaynak anında hareket olanağı en az olan dikişlerde ortaya çıkarlar. Oluşum
zamanına göre de çatlaklar sıcak ve soğuk çatlaklar olmak üzere iki ana gruba ayrılabilirler. Sıcak çatlaklar,
kaynak banyosu katılaşmaya başladığı anda oluşan, soğuk çatlaklar ise kaynak metali katılaştıktan sonra
(hatta haftalar sonra da ortaya çıkabilir) ortaya çıkan çatlaklardır. Sıcak çatlaklara çelikler halinde esas
metalin fazla miktarda kükürt, fosfor ve kurşun, demir dışı metallerde ise kükürt ve çinko içermesi sonucu
karşılaşılır. Ayrıca kaynak dikiş kesitinin esas metalin kalınlığı yanında çok küçük olması da bu çatlaklara
neden olur.
Sıcak çatlakların oluşumuna aşağıda belirtilmiş olan önlemler alınarak mani olunabilir:
147