31.08.2013 Views

orhon yazıtları - Turuz.info

orhon yazıtları - Turuz.info

orhon yazıtları - Turuz.info

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

7I<br />

II<br />

TATURK KULTUR, DIL VE TARIH Yt.KSEK KURUMU<br />

T t] R K D I L K U R U M U Y A Y I N L A R ] :54O<br />

ORHON YAZITLARI<br />

-r'Ar.1.<br />

f 'r'EKiN<br />

rcSu<br />

RAslir Evl<br />

{<br />

I<br />

l<br />

l


7-7<br />

':.<br />

/(<br />

e./<br />

tsBN 975,'t6,0065-0<br />

v - xxlv<br />

59<br />

b, 93<br />

95 - rr3


G {r$<br />

L Orlxr Yazrrl.n a.aqtrrnalarn:rn tarihEcsi<br />

(;ii!rcy Sibirya'da, Ycniscy nraiuln yukar mcdnsr toyunca iskardinav<br />

"runik' yaztsD. bcnzcf bir yaa ilc yazlnry l,azr mear yazrtlannn<br />

bulunduiu daba ru'inci yiizy,l baghr|lt(la, tDsl,.a ,diinn von Srirhlcq<br />

hrrs in $.r' am.'l'9, ilc biltr,iyordu tnkar Sibirya ya a'alfimr amif, ilp<br />

ilk LiliD$cl hcyctlo .n(l.k gclcn yiizyrlD sonl,stra .logN sitndtrilebilmit-<br />

&- IJu ilk hcretler rB07 ile !888'dc l.inlaDdiya'daD Sibirya'ya sinrdcrilcn<br />

fin arigrtrma heyerlc idi. rin hcycrlcrinin bu bilimscl sczilcri sonucu<br />

Ycniscy mezar yazttlannrn kopyalafl ilk kez olarak yaylmlanm,ttl.r ,lrump'<br />

tatu d. l'l n;st;i, rctu.ilbs .t fubtus tat h Sorun Jnb"da;'. d Arhlokgu,<br />

lrelsilqftn. 'B8ll\vn, y'l Ru ark.uloqla,rndan \' !! Yj!d!:l"_l)luic<br />

l, rd,, d.. ()'hJ,' rrrr'.r! krvrlarrnda .,vnr \r/ ile yazrlmrt !"k dJhi l)uyuk<br />

ili yazrt buldu. Yadrinacv'in O.hon yaz,tlar adr vffilen bu iki bnynk yaar<br />

ile ilgili eseri r8(}() yrlhda yayrnrlandr: Anin!.dtuctitt baura' tut.t6<br />

p;d6 .t .16 on.n.nt' au bord d. I'otthon, Sr- PcrcNburs r89o. \logolis'<br />

(an daki bu .vcni kerif iizcrinc A. O. llcikcl barkanl,Enrda bir I;in .ratt,rma<br />

hcycri O.hoD rmaEr kry'lanna siui. I:iD hcyetinh yaptrgr bu bilimscl<br />

gezi sotrunda O.hon yaz(laiiD'n miikcDrmel kopy.lar yayrnlandr /ir./,y'hon'<br />

d. I'hklon, tutu lLs Pat I'.rl;dition Jtnnon. 78n a publi;6 pat k ,9aa;t;<br />

ftr,, ,tquz,,, I lelsinqfoN tlla2.<br />

Orhnr yazrtlan aynr y'l Rusyatla da yaymlandt. llu ilinci y.'rn, \\'.<br />

Radlorui l,ai{anlAhda yaprlan Iius bilim hey.ti.in gczisi sonocu orlrya<br />

lkmtird. Atla! tu A U.thind /a Mo,gdl.i, Sr . Pete.sbu ry | 892_ t 8aq.<br />

Orhon yaz,dannn lrinlandiyadn yay'hladan atla$ l,u 69l.rdar biri<br />

nzernrdc l,ulunan qnrcc yautn okunnbilcn k,sdla.rn,n bir levitisini de<br />

igenyonlu. Ru k6a (lin.e mctin, giiphcsiz ki, bilinmcycn bir yaz' !c dillc<br />

yazrlnnt olan a$l m.hrin (clidsi olamazdri lakat bu (lin.e metin bizc bu<br />

iki atrut.n birinin 71,.vrl,nda r,lcn l)if liirk p.ensinin ahrs,na dikilhii ol_<br />

dugdru l:'1,.r loiyo(lu. Ildylecc, bu yaz,llarn kinlcrc ait okluiu !t:<br />

hansi diklc yaz'lftrt buhurdugu sorunu $ziimlenmit olu)ordu: Ru iki ya<br />

zrt'lnrklcrin ahlarn.lan kalma idii l)onla.da kullanrlan dil dc csli bi.<br />

Tiirk lch(csinden bnika bir iey olamrrlr.


tt<br />

(;tRts<br />

Bu husus, iniln Daninarkal! dilci Vilhelm Thomscn'in I5 raIk<br />

r8931. Kopenhag Bilinle. Akademisnin' bir roplaDr'$n.la Orhon !c Ye<br />

nisey ya2,tlannda kullan,lan "turik" ya,yt rij,nmledigini bilim dnnyasrna<br />

duyunlugu zaman hicbir tiipheye yer btrakmayacak bi. *lilde ayJrnlanmr9t.<br />

rhgg!9n:lr,cjBlTnrk-.rDik" ya?Emrn rdziirnii ih ileili ilk raporu<br />

Eok gc9meden l)animarka Ililin vc Edetliyat Akademisi lJiilteninde ya<br />

yrmland,: "ll€.hilTremenr des insc.iptionr de I'Orkhon et dc I'I6niss€i, No'<br />

tice p.€liminairc', BulLtin ,1. l'A.dd;nt RotoL d6 Sti.aat 4 dB Lrut.' d.<br />

Dutrau& Copcnhasu._l1el:s. ,Bi-?aq (: ,4/., $. 1 '9).<br />

Ihomsen'in eski Tiirk "nrnik" ya?Fnr qijziimn bi|nn dnnyasrnda,<br />

ijzellikle Tn.ko8lar a.a$nda biiyiik bir heyecan yaratmrttt. w. RadlolT,<br />

daha '894 MartrDda Orbon yaztlan ijzcrine hazrlayacaE eserinin ilk krs<br />

d'n' )ay'dlad,: Du Auhls.h.n Inrhnlba dzr Mongob, Erste U.ferung,<br />

St. Pctersburg '894. Bu csdn ikilli k'sm, ayn, y,l,n, Nlay6 aynrda,<br />

ntnncii k'rm, da r985'te yaymla.nrittr. Orhon vc Yenisey yaatladn,n bu<br />

yayrnr accle ile harrlanm5 bir ese. oldugundan okuma vc at'klama yan<br />

l{lan ilc doludur.<br />

Radloll sibi accleci davrannayan fhomscn iki bnynk yazrttn yayrnrn,<br />

lq86da s.,q.klcflinnirlir: Iaoqrun,.& !p|ho1. dnh{t;.t t- MSFttu vt.<br />

H.hingloTjqEq <strong>orhon</strong> va2,rla'rnrn bu ilk mukemm.l yav'n, iki l,smdan<br />

olu r- Birin.i k'srmda cski Tiirk "runik" yazN' ve yazrh sistcmi !'ru'<br />

nik' harfli iimcklcrle ayrrntrl bir tekildc incelenm€ktedir (ss. 7-44). Bu kr<br />

srmda aynca cski lnrk yazFnnn kijkcni sotuno da ele altnn$trr (ss.44<br />

5r). Esdn ikinci kNm, eski ftrk ta.ihi ilc il8ili bir nrcelcmc yaz's' ilc<br />

barlamakia (ss.57-q6), bundan son.a da iki yazrth yazt lcvrimli mctiDle.i<br />

ve Fransuca rcvirileri vcrilmckrcdir Gs. 97-t34). Merin vc teliriler' at'klama<br />

nodan ve yazrtlarda gclcD kelimclcrin arabctik dizini izler (ss. ri5<br />

2r').'lhomsenin yarm,, aynca, Kiil I'igin an'rndaki qin.c yaztrn E. lL<br />

Parter taratrndan yap,ld'9 lngilizce bir qcvirisini de (ss. ,t?-,rO igcrmekrcdir<br />

"Ihe Dc.ased Kcil fcsinllabl.r" Gs. rrr-r16). lhoinscn'in bu yayrnr<br />

sogekren rok barafll'drr. Orlmn yaz'rlan iizc.indc daha sonra galtao<br />

bilsinlerbu escri kendi arattrrmalanvcyay'nlar itiniimekalmtqlard'r.<br />

Radloff r897'de yaz'rlann ikinci bavmrnt yaytfrlamtgrtt: Dv Alttitkic<br />

h.n Invhtiq.n d.t Monsal'. Neuc Fols., Sr. Petctsblrg r8q7. Knl l'igin yaat,nm<br />

Rusta bir yayrnr da '899'da I'. I!'I. Nl€lioranskiy, taratrndan yap,l'<br />

m\n. Pdrydtnik u ea! KruLneind (- aVO Xll, 21), SankpeicrlJurg<br />

rB99 (ss. r-r4t). Ayn, yrl, Iladloll yi,tlann ycni basrmtnh ikinci cildhi<br />

UrRr$ !]t<br />

yaynnlam,rLf: Dn A iitki.h.n InnhtJka di Monsohi, 7.||cite t:otsc, St.<br />

Pct.rsburg !ug9. Radlofl'un bu cs.ri F. Ktcmcnrz rarar,nda. Bain,t-sokro<br />

rnNki,nd" lr[ur/,' I u-ryrt',k rizur,,n'runrk" i,a,rii rn"rrrr r'" y.,zr lqi<br />

nrni v. \r'r,r!. (Fvi nrr. (Fr,' rr r-l7r. Burrti 1!rkl,,rnrt! r.:. r{8,.<br />

vc sdzliik bijliimlc.i izlcr (ss. B(j l.)). Bu escrc, avn.,, gok;nemti iki in_<br />

.clcnrc yaz6r da cklcnmitrir: Fric(lrich Hirrh, "Nachwo(c zu. lnschrjit<br />

des'lonjuktrk- (r40 s.), W. Barrl,otd "Dic .tnnrkisctrcn Inschrihcn und<br />

dic ambkd,en Quellen' (rq s.).<br />

O_rhon yaz,'lal liirk')cdr ilk kez Nnil, As,rn rir.,trndrn \,!rmtan.<br />

n1t',.17n.n .lbtdtba. ist"nhut ,rr,, (--ll;; j:Nccit, A.,m I,u kirab,n,<br />

R.'d1,,fl ilf lh,'msFn in cyrl"rildor v.r,riz;:r;1 1zl,hrrri.rr. y,,a J,vri-<br />

'nindeD itnce .ap harneri ile yayrmlanml otnn bu .scrin bugijn ancak<br />

tarihi bir dcBcrivad,r<br />

()rh@ y.ztlan iirkiyc'de i kn!:i ke<br />

.<br />

.l .<br />

H. N. O.kun _taafrnd.,r yatmranh'tltr<br />

zi^r tutk taztua't. I t\. t\tnnl,ut rg.J{irltt ljort ,ill ol,,rjk<br />

yayrnrlanal bu crrin l. fildr Kril Iisin v. ititsc K;siD )d/rrt,fln.r d) tnlqttr.<br />

Orkun, 'fhohs.n iD yayrnn, iinrek alh5, onun drha sonra yapr,g,<br />

diizelrhelede Kitgarl, lvlahmud\,n sriztn!iindcn yarartanmrerrr. OrLun,<br />

Thomsen'in bazr okuyuglannr dnz.trDck htchir ise dc bu igre pck batail,<br />

olaham'$ 'l l'omsen'in dogru okdu€u baz, kctihel€ri diizcttmck isrcfkcn<br />

ycni yanl'tlar yaph$t,..<br />

().hon yaz,tlan iizcrinde A. von cal,ain dc aaltmr!, rq{r,de yayrmlanan<br />

iinlii cski ln.krc srame;;in anrobji k'smriraa Kijt tigin yazrrrnlr<br />

mchiDi y.yltrrlam,tt,r: Al nrkn.h. Crannahk, l,cipzig r{r1'. ss. (2.17,157)<br />

(labanr, Knl f isin yazrtrnrn hernini ha,r.la.ken Thomscn'h r896'da ya<br />

yrnrlanar ill cscrnri csas almakla birlikre on!rr daha sonra yafh,t otdusu<br />

diizcflhele.i dc lTuria, MSFOL r916, s. r-r'7; "Alr{nrksiche tnnl,rifrcn<br />

aus de. Ilongolei-,


. tRtl<br />

Irnnda Ihoms.n'nr rc ltrdhfl-!f vrl,nhrn(tan Ia,art,nnrj! \c l,az,<br />

diizcltmcler yapDlirif.<br />

Kiil lignr ve B;]sc Kr(ar yrzrtldrtrn. itk ya)rntrDr(iar $nm Iazrrtarn<br />

lijrlii yc|l.rin,l.i lnfkl oku,,r,, (. arla!rhn f.ta rnhytmrt,p l),rak,tan<br />

kcl;mc Lc il,a.clfi iizdnn riinii arairh.,iir (aratndan nrftjlcmci$ ).ayrnr<br />

lanm\t,r. O rD yazrtlann,n diii iizcfiDc l,n gnmcf dcn.n,csi daha Rad<br />

loilla'?t0dar yif,lmr!t1: \larc iljcn ^,h Ve,nindihs dcr NtoThotogic<br />

dcs aluii*ischen Dialckr€i, ./)'i,k .1.r./',,,g, St. pclcBburu rBq5, s. 1{tl<br />

,122.'lhonsen'in yiyrnr da qmmolc ll{ili norli.li (ss rrr)-t()U) gmm.f,.<br />

l.l,a'.,1 . ,'i,,: , . \', ,( t{,t I 1,,, \. t{.'q. K.,\.,,.<br />

\"/ l-,,, n I,c,..n-,.\r,, R,. ", r,",,t , /,t,,r,r.,,.,. r:r.,,,<br />

r...t.- \,i//, J.r .,'ii|Ii..L.. iti,..|. \"1" i.;"s. tr.,.t,r. .L.<br />

Orl)on ya,tl.n.in bdnli l)azr knorla,, ik ilcili (lii7clltr,c dcn{:mctci<br />

d. Bar)g tamt.dan y^plr.$tr: Ilhn di L;k n*fth. Inrhilt 4uI,1.r Sideit.<br />

d6 K'tl tdgin-Dtaknak, Lcit)ziq ,rt(){ii Zu dtn kiikriirkint,o Inn:irit.n<br />

drr [io.(olei', 7 hrng ]'ao mrt).3,r .l.t{lj Zu. kiikriifkivhcn l.shdli IF,<br />

t.)21", Toung P,, rrkli, s. ()rr; "Kiifttiifkis.h.s", War^4 nte7, t\A.o..<br />

"Z! den k6krLirkis.l,e,r LFi:h,il.n, ?-}u,g /,aa rl)rr.,', /,.1 r.<br />

XX. yiiryl bit,nda I{.rl lro\ {lrhod liirklcsn,dc k.hnenin kijk he<br />

.*nxicki i, . rc i iitrliilc !. burlarrn ayrrrnr ih ilqlli (ok in).mli bir<br />

aragtrnna yayrhh'n!$i': "lii,kis,:lr Iokilsrudicn,,t,rSOJ'r{r,x,, rli)rrr.<br />

Istlle ll,omscn Ynris.y yaztl^rrda g.t.n !e s6 dcgcri daha inne bi-<br />

Iinmc!cn bir "runik" harl (kapa| ; iinliisiinij gijd..en ilar.t) nzerhe olin<br />

iiDlii rnakalesi.i !ay,nilatll: "lrnc krrr. rn.()nnuc des nivrit)rb.s de ll€<br />

oissei . J.tF(/r jo, ! s lhon,s:nin h,, m,kalcsini onun yaathrn tiiflii<br />

rederindc diizclrnrclc. raplrg, cscri i7l.dl: hr.ta, tndes.on.crnan( lrin'<br />

rcrFirarion des iiyfittnDs r!'qucs dc la Nlonsolic cl dc la Sib€ e<br />

(: ,.1/.taa/, XXX\Jll), llelsirqlds r()!i'(-,Vh., !), r()8).<br />

Iqi2dc l\ta li R:is:incn liirk!.d. iinln u],un,u.un ra.ihsel gcli!imi<br />

il. ilgili 9.,k ijDcmli blr nr.krle yayimlim,it,r: "llcirr;s. zuf Irfrq. dcf<br />

iiirkiscl)cn lirk.lha' onic . .ltl0,r XL\', II{lsi.ki J,).12, , r.. Rnsnn.n<br />

hu n'akalcsind. ()rh)tr Iii,klcsind. I kiti ilclik .kinin s^d.(c , At ol<br />

dugu giiriiiiinii desrekl:yo, kanrtlar g.rirmi$rif Nc va. ki bu gijrn! de ]eni<br />

dciildii orL,z ftiisur )'rl i;n.. Ilidldll tar.lndin ilci siifiil iiirn. Rad<br />

lolT,3. ki!i iyclik (kinden $.,a q.lfn 1,.li.li ncaic (.kuzali0 ekinin vazl'<br />

larda daim,,It (nr.€ ,) h.rji ilc )azrlmri.lduglna bakafak lr gii.iiiij sa<br />

!urm!ltr f^r.r. /'rlq., s. q).<br />

crRrS<br />

rqjijlla liirk dilnrin gfamcr \'?p,$ nze.nx, son d{,r(u inronli v.<br />

ijircti.i bir amqrrnna, K.arc Crrnbe.h u dokl,r'a tezi, yalnnla.l: 1).'<br />

irks.hc Stro.hhau, Kolcnhaecn -il)iiTi<br />

c" rr1c i)rhon'Itirk,,esl ile ilgili<br />

pek pk sorun tart5rlm5 ve dolurucu bif gckildc arik|Ea kiw$unrlnnri-<br />

r919da Nlacaf I'n'{noglannd?n.lulius-t"lamdh liift dilindc krllll '<br />

,t .urur,u u/":r ' or'p nli Ii' ' 1)r.rr '" \'^rI d /"r l('rr'rr<br />

"<br />

gechlo$cncn . im lnrkischcn', ,{Cr,4, I, Suu)leo,.nt, ll!daPcsl und l-.iP_<br />

zig rqqq,5r5:)jr. iki yrl soD.a lshi 'l'iirkrennl<br />

llk gfanrcri r\. \on Gabai'i<br />

rirall.dnn yaymlandl: 4tt|ittu.h. G"nnrahk, l,cil,2iq J().lr' liu 9..'n.nn<br />

nralzcmcsnri .unik' hal{li lazrllada, l\4ani. Sogd. Utg!. rc Iifihmi alln_<br />

bcleri ile yazrlm\ tjygu.ca csctle. olulrurur. Balka bif dcv\le, (laLaiD<br />

VIII XllI yiizlrll:r arasodaki biitinr'ldrkqc csc criD dilini "llski 'liiIk!.'<br />

ola,2k ranmlnmllt,r. (laLain bu.scri,,in..toloii k,sn,,nd., diha ijn.. dc<br />

beli.tni! oldugumuz gil)i, Kiil firjlL tazrl,n,n Yrz, !.r1imli nr.uinii dc<br />

,(r.ttile ll. N. O.ku,, Orho. ,c Ienisey )azillar.i. siizlnitnii )i<br />

vmlamrrtrr (Zltt lui nz'rt /11_isranbul Iq.1r' Aynr yrl Narn.rh OF<br />

",<br />

hon yaz,tlannda gclcn vc pek iyi arlaylnayan iki caimlcl'i i(rkla,'an bir<br />

',<br />

d,akalc yay,nrlaft,9llr: "Zuf Drk]nlung d.f Ofhon_iDschrilt.n ,f,drr,,\rl<br />

It ;edtt h otv (: Dt w. L de.t I' kh 5, Sa..ic tban,t,' ! | I). $ 35,li<br />

r(r47dc Nlanti R:is:inor Bilgc KaEan vazt:rrn b.lL yiizinrdckL so.<br />

pareayr ycnidcn nn,clcmi! vc vorudanrltr: "ltcgcfbogerrlIi '<br />

mchbrncke", ,tlldd Ornar'tln, Xl\, r, Ilclsingtos L)17, $ 3Ir. iki yil<br />

sonra, Orhon Tnfkgesunr krsa tak.t i]si,,! bif fonol{iisini A' Cclat Lturc<br />

yaylml.mlgtrr: rt;* .l'hretlnt:n ltukq.eh Cron.ti ltnn.i fttalt |tanehk'<br />

hraDbul r{r,19, ss. 25 55.<br />

rq5ode Gabain Iski '1ii*qedcki tt^21 yet zatllan ilc ilgili bit a.a!trl_<br />

ha yay,mlantr$rr: "alef Orhbezenilrnrnscn irn Ahtt.kis.hc. . !s4!a<br />

Onentaltu, xll, j, Hclsinki ta5o. Ilurdan iki -vrl sonra, Eski Iil.k!tde<br />

ii;lii clc alan iki a.altrrma yayrmlardi: A vof U'bain,<br />

"F;ru ".unu,u<br />

"Zur Geschihtc de. tii*is.he,, Vokalharmonic". L7J4 \xl\'. t r' ss<br />

r05'rri /\lesio llombaci, "1'Ioblcmc dtr historisclten Lautlchfc dcr<br />

tnrkiscbcn Spnche , a,/.'17r, XXIV,3-4, ss il9-ro;<br />

Gabai. r()ia te Eski Tink(,edc lafihlcndiln,. sislcmi ilzdnr. ilgitr! bif<br />

afagtrma yayrmlid,: '. ltiiirkischc l)arictungsbrn.rr". a,/,1.7r, XXVII ! 4,<br />

$. rqr,o3. trtesi yrl Ahm.r l'tmilin Iiski liirklc.lcki Laglatua cdrtlarl


x {;lRts<br />

ile ilsili ijnemli bir makalcsi yayrftla.dr: "Die Konjuktioner und Satzein<br />

Icitunsen in Altliirkischcn", Or."I, rX (Leiden !gstj), ss. 4r 85 ve 233-<br />

28o. rq57'df Oma. !,ledim Tuna Orhon kilab.lerinde oygulanan bazr<br />

yazm ku.allan ile ilqili bir ara$r.da yay'mlad,: "Bazr imla g€lcnekleri",<br />

TDAT tg'j, ss.4,{lr. Ay.r zralltrmacrnrn r96o'ta iki malalesi daha yayrn,landr:<br />

"KdkLnrl yaz,tlarnda 'ijlnh' kavram, ile ilgili kcliDrclcr vc 'ker,<br />

gck bol-' deyihinin ;zahf, Biline! BiAiiLt, T DK yay,n!: ,79, $. r:]r-r48i<br />

"Kitktink yaz,l, bcl-qclcrindc ve Llysur(ada uzun lokaller", rD,{l rq6o,<br />

t959'da Gaba;r lski l'iirkreDh bi. eraher 6reri.i ya)rnrlaml!: "Das<br />

Alttnrkischc , Phikkgn. Vn.toe trhdane"k, Wiesha.lei 1959, ss. ,t 45.<br />

Enesi yrl V. M. Nasilov'un O ror ve Yenisey knabele.inin gramoi yaynnlaqdt:<br />

fa.tl ortano-)alse)tk;.h poryatni*o4 lvl.xkva tg&J. Nasilo!, SSC|I<br />

d,!'nda b! ko.rda ya)lmlanm\ ol.D esederi nc yaz,k ki pek dikkate af<br />

'nan,,!, bu nedeDle de dah, sonm diireltilnr! olan baz, eski okutna yanl,ilan<br />

bu erarbe.e dvlece gi.n,\ln.<br />

t963 tc Pritsak O.hon liirklesi nzerine rok ijncmli ve ilgidg bi. aral<br />

t1.tua yayrmlamlgrlr: "Das hrnrkische", IIotull)t A d6 OnnhtnbL Fn{!.r<br />

Iland: Altasti|, Ettrt Ab'.Annt: Tutkak&k, Lcilcn/Ki;ln rq63, ss.27-52.<br />

rgi,B de bx slt,rlaD yddmn "!Ilt9l1!!!t$i c.arcrr adh eale,<br />

mas yay,mlannrinr; A CtuntuN ol O*hon Tukt, Indiana Unive6iry<br />

Pub'r a,i, Fs. U' ,L ,r';]'Ith- i;;i.<br />

". ii9. nt, "mi, sr^,, rgbB t.a b"!<br />

yaatrn (Knl Tigin, Bilec Kagan, lunyukuk, Onsin ve Knli qror yaarlar)<br />

yazr levrimli mcrinlcri, ve ingilizce levi.ile.i ile yaz,llarda gclcn kelimelerin<br />

anahik bi. sijzuiiinii de ilcnnckrcdir.<br />

tg7o1c-N,Iulrardb [,tsnt'tn 'thun Ab,lebn adh knqiik ese.i yay{.lanm,tt,r.<br />

Ilu ese., Knl Iigin, Rilgc Kagan vc Tunyukuk yaz'tladob meiinle-<br />

.i !e'Iil.k9e!evirilcri ilekiiriikbirsdzliign i!e.mcktedir-<br />

Joserrh Nlatuz r!)7? dc (ick N{oEol arkcologlaflnrn r95{l yll,nda Knl<br />

'I'igin<br />

an'r,nda y,pl,kl.r bilims€l arattrnnalarda buldullair Kiil ligin yz<br />

z(urdan kopmu! p.rlalarla anrta aii merner kaphrnbaga heykeli iizcrin<br />

deki sekiT krli'nclik yazrtr yayrhlad,: "lrois f.agtuens in.onnues dc l'OI.k'<br />

ft)n , Tu a./L (ro7,), ss. !5-24. N1atuz'uD yayrnlad,+ parral.rdan bi<br />

rn*k, nela, b(iI(i)d(t)in(i). "yazd,k" kelinesi okunmaktadrr. tsu keltne,<br />

Nlatuzun hakl olarak t.spir euigi gibi, Kiil Tiein yazrttrln cnney-BaL,<br />

k.nanndaki ...{d..lr btq.tin ptfu)s rrsl,r, ibaresinden son.a selmelidi..<br />

CIRI$ Xl<br />

BuDuD altrndaki lg!"2 ' t2 ttartten ise aynr yaz,rrn ciiney yiiziiDin sonuna<br />

airri: Ru b,!(i)s hn(i)sne (a)tsi tot(tu)e fJi(ih ,, ... sonuncu hdr 6, i<br />

lc ballayan kelimc dc, hi9 Inphesiz, b[it(rd(rnl "y az.ttn" ketiDesid;.<br />

ikin.i parla.lz nsr saurda ,: ,7U1lr,4 ha.lte.i okunmaktad,r. Bu ha.l<br />

dizisi ydtrrn yine (;iiDcy Ratr kena.n aki U4eOn hs(rr )iek)tu k)i...<br />

ibarcsinin devatu, olacakhr. t@;ln bakol ...<br />

Kiil.:tci:,.:NtlM kaidsi mdmd kabr!mbaga nztrindcki yart pdcasnm<br />

okunabilen k6hr i(i'r adr gegeo yaz,ia bakrnrz.<br />

rq74 yrl'nda Norelli liirkolog EecD Ilovdhauscn Kiil IiSiD vc Bilge<br />

Kagan yaz,rlaqnrn oflak kB,mlanndaki ulak takat 6netr,li i2.klada yarm<br />

yaDl,tlanDr inceleyen degerli bif arqt1.tua yayrmladr: "The mlarionslif<br />

bcrwccn the t4o O.khon insc prions" Atti O*nktia, gXZ (Coferhagcn<br />

r97,t), s- 5!-82. Ne lar ki bu makalcdc ile.i snrnlen gijftjtlcdn ve<br />

6ne.ilen okuyu!larin hepsine kat,lmak mndknn dcBildn.<br />

Ayn, y'l F.alsz Tiirkologu l-ouis Bazin'in 12 hayvanl csk' ]n.k tak-<br />

\rmi n crin" i,,o ."\Llk t, ld i{i,nin<br />

"<br />

va ,nl-r l, '.1. .o1,",1n; !', .<br />

anftn' et nedtuini:So\iac de Reprcduclion dcs ltrss UnncBitade Lillc<br />

rrr, rqTj). Ilazii, protesijdnk tczi olar bu derin ve yogun ara9 .masnda,<br />

batkalan arasnda, Ofhon yazrrla.rnh yaz,1,s ve dikilit rarihleri<br />

ilc Knl Tigin'in vc Bilse KalanjD .jliim vc ceoaze Lij.enled tarihlcfjDi de<br />

tam olarak saptamayr ba9a.mr9t..<br />

r!8o yrlhda. Sovyet Tiirlologtahdan A. N. Kononov'u_n Orhon ya,<br />

/,rl.l il" ,ur',k \"r,ti huu,, -skr In,k.dz,rtiL,,,, e,,T",, \i),m,,nJ<br />

lC.oqnattla v t., tw,{lri tuit\..t.h ! oa\atnt\o.. 1;, .,er.,J ,,8, ,ll<br />

bu escriDde<br />

:i^I",1"*,f<br />

orhor yazrrtan ijzoine yattu, sscB,dc degii<br />

SSCB drq,nda yaf,lmrr ara$trmalan da dikkarc almrt Lc yaz,rlarrn mct;de<br />

g$ckli bn9ok d.Bigikliklcr yapmrtsa da, bazr ra.rllmatr crjnnc vc iba.ekrdc<br />

yine eskiokuyugara baEl, katmakran kcndin, .,ntr,am,en..<br />

rqBi'te OsmaD 1.. Sertkaya Knl 'figin ve Kiili (jor yaz,rla.indr s,I ek<br />

E scn optqu t s' deyimTitarhe knlnk takar ilsinr bi. yaz, yay1mlam19u.<br />

I riokri:i( r/,il'in;n m"..1i1,,,: Kiit tiq,n v" Kdi.i!.!,,. k:,",.h..d. glcn<br />

aptalr tcgn.k.l.yirni nzc.tnt", Jaunal al Tukrh Srudt!, Vol. 7, rrll3,<br />

ss.369-17.t.


xr'<br />

(rrRrl<br />

ll od! n Yrz,{laIrrn ran'm'<br />

"c nircl,kl€ri<br />

Kiil liqin vc Bilsc KagaD anrrl.n Nlogolistai IIalk Cumh{ri}eti'ndF<br />

ki od,oD ,ff,agtrh eski yara+ yaklilarnda, Kqglkrlan adl g6l civa<br />

fndadr (alair yukan 47' {.I.m !e ro,' l,oylant. A-n,llar aras,n(laki uzak<br />

. Kijl l;Sir anrtr<br />

Kiil fiein ..,ri diitiik nitclikli ki'c!. ta!r,c!a trre,',e'dcD yat),1m,!<br />

dint ),iizlii tek t.fF biiyiik bir la!u. la!n yiiksckligi 3.75 rnili. 1a!h<br />

dogu ve bar, ynzle.i dilrre L,r2 tr,, iisuc isc r.22 m s.iii9=lE;A;dn. nrln<br />

kuzc], vc qiincy yiizlcirh cri det6 ilr 4-1 dn'dj..<br />

Knl l'igin an,rnnr bijriin yiitoi 2.75 m boyundi y.z,1la a kapfidtr.<br />

Bat yi;inrde ,rzun bi. Qnrcc ya,rl vardn. Anrtu ijbnr yiizloi baltan bala<br />

'Iiirk(c<br />

y.z,rlrrla doludur. An,lxr dogu yijzinrdc 4o sal,r. grincv vc kuzc.!<br />

) ,/h, a.lr r. ' l .r r,' vi,.1,, \),, ., rn,In k ,/i * d-q , g',,,.) v"<br />

doqu )n?lcri ilc Eina):r l)at, fiizlc.i ara$n.liki kcDar ks,nnannda d:<br />

kiiliik y,z,llar bulunmakr.d,r. fiirk!c kiiguk bir yaz,t an,r,n b:t, yilziine<br />

Annrn kablumhaia hcrkeli bici'nindeki meriner kaidesi iize.irxle de<br />

,,."''tLr.,Lr.,',,"t xl- rr-i (,,,,.,1<br />

i1,| (ii\nlI'i, ) /r\d,,,,,.<br />

R\' ^\t, kon !'ko lni lsnnik., yani "Koyun yrhrn on yedisn,dc'<br />

(:<br />

3t!_!!il Z3t)<br />

.jlcr vc hiikiinxlar Bilqc KagaDnr kardeii olan Kiil fi<br />

gin'in ansha dikilhiltir. Kiil 'ligin in ccnazc rircti la|tuztnt o) Jdi atu.'<br />

rd, yani "DokuTun.u al,n yiri,i yedisn,de" (: I KAsrm 7'ti) iap,lmrgrrf.<br />

R2n yiiziiDdeki (lince yazn I Agusros 73, ta.ihrrde, tii.kre yazrtla. isc<br />

burdnn )irmi siin snm, yani ,r ilstos 73rilc talnar,lahhrgrr. hrra<br />

giilr artn dikilig tarihi dc 2r AgusiosT,r, olnrald rr (Ll azii t\7+:211J.<br />

B. B;lge Kaiar anr1,<br />

Bilge Kalar anrl, Kiil Iiei', anit,ndrn birka! d' d^ha y0ksihti.. n-<br />

c?k, bu an,t, Kiil Iigin an,trna gijre Eok datra k0rii<br />

doiu yii?iind. .1r sa{!llk. lok ve gnrey ynzlerindc<br />

lazrt 'ardr. Aiiiik,<br />

bir k,sm, okunabil<br />

(hhr dar olrn kuzet<br />

is. r.,'cr satr rk fiirl!c yarr bulunmaktadif. llilgc<br />

fiiznnde d. liiil 'l ignr rnr(rnd. oldug! sibi, qift. LJi,<br />

bu iazrt bii)iik i;(iide rahibara 'rirel,gud rFk:?<br />

clRlS x r<br />

Ililgc lirgao anxnn ltlzcy liirnndcki ya2ir. u, i sinn d,!,ndi, Knl<br />

Iigin a,,,r,,,,,, siinq !iiTiindcki \azt ile bir !c iyrrd,,. A.x,n dogu<br />

ynrnndcki ,.'rt. sat,,lar da. ufnk t.tek Lraz, hrkh a, l(iil lisin anit,n,n<br />

.logu )ii,iindeki r. 3,) s.1,,larl. ayntdrr.<br />

|}!aI'|t.]'|onun!ajaLh0!u.ka,y^ni..Iiol]cky|||n|n<br />

ynmi ,lr,nr!h" iilur lriikijmd'f lttlgc Kaian n ans,na .likitmistir. Ilitgc<br />

Kaian\n iiln'n radlrl, tJazi,ih hcsat)hmrhnna qiic,2t Ka$m 7lJt<br />

qriDrinc Qnlannrakradn llilSe Kiqr! 0 ce.aze Liif.ni. yrzrra giir.c. 1,3.,1<br />

Jl h$nc a) );t; ot,.Lo, yui "l),nnutrrii'iin h;iini-l ayn,in yirmi rcdisinde'<br />

(r2 Ilazn.an 7r.)) yaprlm,!r,r. tsazin, an,r,n b.r, liiziirdeki (i.Lc yaar,n ,9<br />

AAunos 7,1r ra l,jDdc yaznl,grnlan vc lnrkEc yaz,rlirr oruz dn.r gnndc<br />

ramamland,g'ndan l,arekcrle Bilgc K,gan aD r,,n 20 !ylnl 7j5 rarihinde<br />

.ll r|r'r, r"q .-r'k rqr . , B '/,r ,,, t : tr.<br />

tlilgc Karjan an,r,. llilsc KaE.n,n kii!iik oglu Ienri Kasar (7r.1 7,rr)<br />

''r ,".1 ,' Jrhr.r hn.r'<br />

lll. orl,on Yazrtlann'. vaz,cis<br />

Kiil ligin !e Ililgc Kagin yazirlarn0 yr,.!r Knl liginin ar's,, yani<br />

yegeni. \'ollug ligm di.. rrlogoL(a ka|:r,1,n, a.I o]an dll kelinicsnijn oiadaki<br />

arladarr "kit v4r o.kck roNnr l,!irir\;!fu.un v{:yr cfkck k.dcli'rin<br />

lo.uEu'ihr (l.c$i,rs r)(ii): ll). Kclir!e r)usini tiln,7c. San Ll)-gurada ar,<br />

Id, rkillcrindc yaiamakh olut) "kiiliik 9octrk, torrn ^,,lah,nadn (leni<br />

tc! '!)ti': r1l,)).<br />

Knl 'ligir) anrl, n giincl dofl vc siiicy'bat, kena.la,,ndiki )iarlada<br />

llilgc KaBan .nrlrnrn siiney l)ar kcrxnDd.ki k,sa yaz,r Yollug fisiD'in<br />

si;7l.idif Kiil Iigin y.z,r dtr, giinfr ijzinrdcki n,r (iinil. dc iinlus'11<br />

giD rimlndan,az,lm,rt,r.<br />

Klil Ijgitr rrit,nrn doal,, Jjn.c). ku,c! )tizlcJi ilc kuz.y doq! kcra,tr,daki<br />

y''azrtlaf !c qiin.e ]azrnrn lD u.dugu l,ai, \'iiTiindcki iki sar,rl,k<br />

'lnrkr{:<br />

yazlr I}ilsr Kagan,n .Ezrf(laod r. llilqi, Krnrn )iar!,h biirnk k,s<br />

ni da ourn ataftlan.l'nakh l)nlikt.. an!r,n qiinc! ynznrde r). sar,rn<br />

allrr.L kchn.sindcn nDn e,rt, dikrinl lc.fi Kiia,,lonr!r,at(rdl AnLru,<br />

(:inrc yazrriir, b!lLui(lui! l)arr )i'u,ni,iiisr ksmridak, lj k ]^2,( ita<br />

lcnd Kasr,,n airn(hnd,r.<br />

\inlug Iigin. Kiil I qin la2rtrtr yirfl,i !rn, { (l)k. gii,rv.loiu ,viizn),<br />

IJilgc Kaia. _r.z,r I da o(uz dln eiind.{bk. qLi..v doiu tiiTiiJ\',7,D,tr,r


IV. [sk; Tiirk run;ft yaz,s,<br />

ciRif ORIION ,\LFi\1]lSl 'l AIIL()StJ<br />

Ofhon yaz'rla',n.la kollanrlan eski 'rnrk "ruDik' laz's 38 ha'If veya<br />

ilaretlen olu r. Bu harflcrin di.t tancsi iinln iSa'etle.idi.. Hcr nnln ila.e<br />

ri In.klcnin B tcncl iinhsnndcn ikisini ynzmakin kull,ntltr. Ilagka bir dc<br />

yi9le, eski Tnrk .unik )az6,nda a/d ilin b;r hari, /t iEin bir hart, a, igin<br />

orr nan \e o r r(rn nrr narr virorr.<br />

C".i t"1""<br />

o, r^*.i b, d, e, k, !, i, r, J, I vc / nnsnzleri'<br />

nin gitrc harfloidit. "i;9o.tln tlallta bn dclirle, eski 'lnfk runik yazsr\da bu<br />

iiDsn,ler;t her bti i!in, bid aIt (kd,n) ijbn.n de itr (ince) olmak nze.e<br />

',il- .J"l,r A,r r! '1,n ,,' i,/ i,<br />

"rr,<br />

..,h,i i.r iinlnlii kFlim"l,,in. nn<br />

(ince) nnsiiz irarcrlc.i dc dD iinliilii kcli'nelerin ydrnrnda kullanrlr.<br />

(leri kalan tt taretin 7\i gcrk . nnlnlii gerckse itD iinlnlii kelime<br />

le.deki n n, 'i ,i, l, !, v€ Jl nnsnzlerinnr yaz,m'nda kullanal,f. Ragka bi.<br />

dcyiilc,-Lu iinaiiz ha.neri nnlii bakrnD.lan raDs'zdrr.<br />

Ceri kalan 7 itareii,r dijrt lancsi yuvarlak vc diiz dar iinliilc e bir<br />

nnsiizd€n olugin sis gnrplannr yazniakta kullanrlr. Yuvadak nnliil€rle kurulan<br />

ses gruplannr giister€n igarerle. ailto iga.eti ile dtltd igareri, dnz-da.<br />

nnliilede klrllan ses g.ut)ladn, giisraad-isaiede. dc-if".h ft t let iq tet<br />

le.idi.. Bu tarerle.den ilk ikisi, ayn, zama .la uk/ku ve rtltt sea giuplann,<br />

yazmakta da kullan,lr. Kclnbc ilnrde bu ses g.uplai varsa, bu.lar<br />

iinlnyn de ilercn bu ii.retlerle yazrld,g, gibi, ilgili nnsiiz !e nnlii ita,ctle.i<br />

Geri kalan 3 ilaret "rilt nnsnz iqarcrle.i' ola.ak adlaDdrrlabili.. tlunlat.<br />

lt, ry ve nt \zrerlcridir. Birin.i !itt iinsnz iga.cti yal.r2.a a nnlnln<br />

kclimclc.dcki , iiDsiiz tittini, ikbci vc iicnncn iqareLler ise ge.ck a.t ger€k<br />

sc 6n iiniiilii kcl'nrclcrdcki ,{ rc trlu.siiz (iftleriniyazhakra kullanth.<br />

V. Orhotr yaz,tlarn,da lysulanan yaz,d kurallarr<br />

Ofhon ya,,tlannda uyguhnan yaz! sistcnri, he.e yazrsr ile altabc(ik<br />

sistehnr bi. kn'lsrmr eibidn tjnlii igarcrronirr kullanliiir ilnnI olup belirtil"li'"<br />

tiinllarna bail,d,f. lrnsnz irar.ileri de roqu kcz nnln ile Irallay,p<br />

ilgili iinsii2le soDa crcn he.el..i vcya ses gruplartnl g6steri. llelirli ba'<br />

,r durrrnlarda ise iinsii2 i!afctloi yalnrz.a tck ilnsnz vcya iinsnz qilti de'<br />

ge,indedir<br />

Harllo I)eEerleri Qcvrin,i<br />

J<br />

I I 6'<br />

r w D<br />

J B' ?<br />

n<br />

-1.'<br />

1I l a !<br />

t, D' N{<br />

X { NG<br />

T G' g,g l NI<br />

€ s,g 1 P<br />

rl tl Y $<br />

I + Z<br />

J L' + wK<br />

Y n wK<br />

) N' 'K<br />

# Y ,a<br />

{ N t,'t'<br />

T<br />

Nql<br />

Y s' (, NI<br />

Scs<br />

Deg.rlcri


I)l.\)../ t<br />

Unlnler<br />

O'lxnr yazrtlarDda !ygulaDar nnliile.le ilgili yaz,m kumllan gunlar-<br />

r. Snz L'a9, !c irhdcki a vc ' iirliilc.i, gcncllikle yazrlmaz. Bunln sc<br />

bebi, nnsnz \arctlcrnrin tosunln a veya , ilc baslaylp ilgili iDsnzlc sona<br />

crcn k.palt hece leya ses g.ubu deEe.ind€ olmalandn: DtKt : @,1(.)k<br />

'avak", Rtrr - ar{r, "adamtai vl,.<br />

,. Sn, bairndaki vc ilk here.leki Llnz-dar , !e t iinlnle.i ile yrvadak ,,<br />

,, t ve n nnliileri daima yazrhr: IRtI! :<br />

{o)k, ltttQDl: btt,lt "bigti",<br />

4:n2,t - 4u "iqin.lc". L2tt2u7: t;t^1"1a, u/'rla: o(")2,<br />

BlIt,DtN : ba,{,)" "l\^lk", l|/t.|Ot : u!(t)g "t1"", BthJLti: buttu)n<br />

\rak , h'L'?f I : ah "i, n". FtvL'?f A : kitk "g6td.", XaA: t.e<br />

"y,'*a,Aa" , ta wC')n12 t :<br />

/lisfrJri "a krr" vb.<br />

1 ilk hccdrin diiz iinliisiirdcn son,nki diiz daf iinliilo, gcnclliklc, ya<br />

,t6az: ntctatct : tu1ag,/Os '^ygni', BItLt(itot : b(ok(reOg "t,"tty,,<br />

ma6run,", Kt11,1.\'1MS:k'(')n-(* "yaftttlnr;", 7214JC2GQ<br />

rizl(t)g(t)g " Ai^yi. siielittit", g u'?,f j' : '(,)b(ik,p " se"1ip' $.<br />

t. itk he.ennr riiiz ii.tiisinrd{I $n.aki yuvartak nntnler, genellikte,<br />

giinrilir: t.ly' Wi'{t : (olt,n "alrrn'. tDl'K: d,k "kuhal',<br />

i2L2wR212M: kk)ti,t(i)a "sc(irdin', ftef nn'?-: *;tJu" "u,tu"e<br />

5. k heccnin )uvarhk iintiisiindcn v,nraki dijz dar untntcf, scncllik,<br />

l" gi)1, tlt ttic'l t l'l<br />

'DKu<br />

o3rr. ojg!lJ!! Jt lt,tkltlJ tua!,a tu<br />

s"lr)"dogl'1 .I tlt t€-hr"tati.' -t'Li(/d-',i{',,'.r<br />

"b.<br />

6. ilk hc.cnin yuvr ak iinliisiitrdcn soDfnki yorarlal iinlnler, genc]lik'<br />

te, -lazllmaz, BtwDtNt:b"d(u)" "hatk" , t4tLtCt:u(u)e "'].r'.<br />

A2 irryt: : ti;O)t .sanm'<br />

, /Cfr - at(uk .,trii',, ||L2C2M : nte)g!)n<br />

7. Scjz sonundaki bnrijn inrliilcr y^?nn: flRtA : k(ard,<br />

B'1L2(i21 : bitg, "ttitgc", y'Zt<br />

)(d).t "a,a", tl(;2ti,i2t : ';fi.<br />

@,te"t<br />

ct", r(!]/t[ - qsft)nu"karbdti],", Bricrrr : hk),isr"cbedi" vb.<br />

.iiRiij<br />

Orhon yazrtlannda, dogal olarak, bu yaz,d kurallanna aykn yaznlt-<br />

r. Bi.in.i ku.ala alkn olarak, ar "ad, ur!an", ra "aq" !e ,r- "rok_<br />

mak" kelidelcdnin iinlnsn ara{m yazrldgtr.. bu }1nn. soz konusu keli<br />

mclc.dcki a nnlnsiinnn u,un olhasndandrr ,4C:rr (llK D r,),<br />

,4!ret Rt : aia,-'ii;i;.";,;ik,;*' aKf c a, BK K t;), AC:t r,1 : n{tk<br />

"arrkma'Al'' : dt "ad, unvaD" (BK Dlr) lTlct : ai(r!: " !N^ni" (K'l lt 2),<br />

ATl IrV : ain"^,1^,, D<br />

"",an,n,'(KI<br />

7, 7).<br />

"Duvar" anlarnodaki /dn kclimesinin iinliisn de, kurala ayktr, olarak,<br />

yazrlmlgtr. Bu ya.l4


XVIII<br />

crRrs<br />

4. Ditrdiin.ij kural. ath.' ola.ak da 9u innckler vardr:<br />

f lR2c2(tt - tns6ri "


\x (jiRif<br />

D/,- iearcti<br />

''I' ilarerinin kuttanrh!<br />

'.crtoi gijytccc<br />

$ratanabitir:<br />

r. Kelimrd.ki ,* scs srubunu gijsrcrhek<br />

i!in: .|WM : oku, "ok<br />

ilc _.(K'f. D 11, ,tti,\, uA(;|t.l1- ok,s@h..lai,rnrak i!in,, (8K t) 38),<br />

T'aAtD.lt : k*d .,ditv(tii. (BK K tj), 71uKn.< - kk 1,.q- lKI. K 4<br />

rl,.), r'tt'KZ : lokftl).0\K D 14), r/r,r -lot(sen. jkt.) vl,<br />

l",i k.limcsi Kiil liein yazrbrn iki yc.inde y'tf uK,,ani J,,ot lek<br />

liide yazrlh,it,r (Kr D 'r, 19). t/ ijntiisinrden y,rh @ritarerinin<br />

kllra<br />

nrldrq, l^' vazrn kclnnedcki o ijntijsnnnD uzln oktuBlDu<br />

'likm.tr*, gijsterir (kr!.<br />

Yak. r/.4


\x GIRIS<br />

,vI igareti<br />

Bu lift n snz i$rcri scrck a.t scrcke ijn i;nlnln kelimelerdeki rr<br />

iinsiiz litrini g6stcrmck irin kullanrlrr: NTA - (a)nta "orada, o ,anan"<br />

tscneiliktc, r,|KlJ\tII;t-(d)tt(t)nq)s "fikcndin" (KT c a, BK K 7),<br />

Bt W",(T/1 - hunk "l'ut^C,^" genellikle, KllllXTa KDt,t : *,(t,rutto "yo-<br />

'arlknElnd^" (t(l D t), IelvTtt - kkkti "kcndi" (KT D ,3. BK D re),<br />

t(wN7.1- *tin('i). "siindiiz" (trK D 22), l1WtCN'rR'z- -<br />

)ik(i.)nt(ir-<br />

"bqun eBdirnrck" (gcnclliklc) !b.<br />

,VC lFreti<br />

llu iirsnz itarc(i dc iinln baklDrndan y,n$zd,r. Ge.ek art ge.eksc ijn<br />

nnliilii kclimclcrdcki nr iinsiiz gitlj daima bu it.retle giist€rili.:<br />

J'\CA - (a)na "iiylc, rijylc" (gcDcltiklc), S/"rrC- : rfa),,- "mzraklamak'<br />

(scn.lliklc), lxcl - n(.)rf. "nica" (BK K s), Bl tt'NCA - but.d "btnca,<br />

bu kadar" (g.nclliklc), B'zI$^{C : b;t(r"t "betinci olaEk" (KT K 2, BK<br />

G to), uutN| - on(u)ry "onuncu" (BK c toJ, f I|1NQ :<br />

,i!(i)"t "y.,tin-<br />

.i" (KT K 5) vb.<br />

lki' tndd..<br />

()rhon yazrtlaorda kchnc igindc eklenme veya benzeghe so.ucu otulaD<br />

iki, (uzun) iinsnzl$, gcncltille, rck nnsiiz i9areti ite gijsrerili.. Bu ya-<br />

,'m kualDrn !yg!lardrEr iliz iinsiizler ve ijnreklen gu.lardrr:<br />

t. (t)< td: C1y' M - @s(t)t(L)n "kaettr6\" IBK D 3t), KIIT|MZ -<br />

(o)*t(t')"('). "akn ctrik' (KI K 8). B'?d.


llununla bidikte, gfut) veya iba.e olurtumrayan iki k.limcni,r bidiktc<br />

ya,lldrgr durunnar da v h: llR. stt'wt-KWP: y'wniw: nEw-y<br />

!(abu kap: totu ,1t (KI O 9), W7,Ai2liK2 71vR2t:n.e ka*: (4n';<br />

(KT D r) vb.<br />

Sey.ek olarak, bif cnnrlcnif son kcliDcsi ilc or! ;zlcyer cnrnleniD ilk<br />

kelimcsi birlikte yn 'tot ttt,, ttn|t'It, R?T2I\/


(G 2) t$uz as(u).<br />

(dw.<br />

METiN<br />

CnndJ rn.n<br />

(c t) (4mi (*: tu)nrid. : batn\t : b4t : b;ts. : *(a)s(a)n: tu idkr :<br />

at(ur(u)n :'(a)b(1)nhk : tikoti : (r,ids(i)r : u(d)tu : ;n(,benntu)n<br />

: as(a)n(t)n : b;t(i)ki: ustuhtu)n : bod(u)n(u)h : bit(;b. : ,ta)d(a)pn<br />

b(c)stk, : r'tuba : (ar*(d)! : bry\t : bosbr : ot@.<br />

1.....---.-.....................-.......-<br />

.--....--.....--.1<br />

(C<br />

(c<br />

(G<br />

ttbop: at<br />

!!d:n.<br />

ta\qh.,a,itq\ej ti,ll: ^, a's, o\i : it+n'4<br />

,r : olu1,\ah . tt' bun ),pj : ls,t tu . ital$u; y. z,t"i..g, .<br />

.ntuvatn \avu4a ll,r1s |.tsntndi n . kat's..tri t6aa<br />

kr$rk : |rei : !"4.)d(')ft : !upir*' : *i1s l(4sln@,t(t- ,-@*<br />

ns(dru : )G)rei id@zl<br />

4) kor : (4n(i, k(akosk4 : (4s; : lnbdln : lt(t)ekru : )(rr<br />

b(,to.,g, , )nin, : (4si : !i(4d(rn . buva )nh, : tk)st :<br />

,alllldah dt+.'n hda lis . td' g : v -,,'1 . tur t,k : n<br />

otl'jt.'n: tr (.vnht\'bt 1td. ol/u'.up: hdtbe.d, . bottpk. bf<br />

q tnz(n)h(4n : (a)ttun : knn!)t : *s(rti : &u(ab : bui'(u)z : (4)rta<br />

b;nir : (a)b€(ak : bod(uk : s(a)h : siqls : (4)8ti : lnvk : Qrn(i)r<br />

: 'itis : r(d)b(tt : rlndo)k : (a)cn : (ar(,)p : n(a)k bad(u)r(u)s :<br />

khsa tb)eu* : krn(rt : )(a)sru : (:)od(jdo : ki't . @n(rs bi(rs<br />

: (a)da itb krn(rt:<br />

qDVIRI<br />

cnDey yiizn<br />

((l r) (Ben), Tan., sibi (ve) Tann'dan olmur Tiirk Bilge Hakar, bu de<br />

vi.de (rahh) otu.dum. sijzlerimi balran sona igitib, ijnce (siz) erkck<br />

la.dellerim, (!e) ogullanh, birlesilr boyun (ve) halk,m, eEdaki ;a<br />

dap't beyler, soldaki Tdkanld (!e) kumandan bcyler, Oruz (Ia-<br />

(G ?) Doklz Oguz beylcri (vc) halk,, bu sijzle.imi iyice iqnin (vc) lkn<br />

dinleyid: llfri(de), gnD doEusuna, snneyde gnn orrasrna kadar, sc<br />

dde snn bat,sna (vc) kuzcydc sece o,14,na kadar, bu GrnrrlaD<br />

Gfideki(biitn') halLlar hep bana tabidir. Bunca hal[,<br />

(G 3) hep dijzene so*tuft. Onlar timdi (hir dc) kdlii (durumda) degille..<br />

Tn*(le.in) hakaDr Otiikcn dnglaflnda oru.u. (ve oradan hiikmedct<br />

ise nlkcdc (higbir) skDt olnaz. Doguda $antung ovasrna ka<br />

dar ordu scvk cttim, denize pek az kala du.duh; giineyde Dokuz<br />

Ersin'c kadar o.du scvk ettim,'fibet'e Itk az kala du.dum; banda<br />

inci(str Derya)rmai(n,<br />

(G 1) gese.ek Demi. Kaplya kad2r ordu scvk eldmi kuzeyde vir Bayr<br />

ku top.aklanra kadar o.du se'k euimi bun.a diyara kadar (o.du'<br />

lann!) yiiriilriin (vc anlad'm ki): Otiiken dailanndan daha iyi bir<br />

ycr asla yok imigr (Tiirk halkrdn yurt cdincccEi ve) yijneLilecesi<br />

y$Otnkcn daglan imi!l Bu yode oturup Qin halkr ile<br />

(G 5) (;liqkile.i) diizehtim. (qlinlilc.) alt,n0), siinn(ii), ipcs(i) (ve) ipekli<br />

klmatla.' gnlliik rrkarmake,n ijylece (bize) veriyorlar. Qin halkr<br />

Dnr s6zleri latl,, iFl{li kumaglan (da) yumurak int. Tatl sijzle.le<br />

(vc) yumurak ipekli kumatla.la kandnp uzak(larda yasayan) halk<br />

lan b6yle.e (kendileri.e) yaklaqrfflar jnis., (Bu halklat yaklalrp<br />

yfrlegikten sonra (da (linliler) fesarlklannr o,aman dii!nnnde.


)L<br />

(c<br />

(G<br />

(c<br />

I L 'I'I EKiN<br />

bod(uk : dk(rk(rs @9. , (")ioe<br />

: 4d)k kr!@r : /d)br(a)r : @el<br />

' (o)et binir : tip (d)nto : botsurul :<br />

: ot s(d)h(re : @hh : t@8tu :<br />

(G e) ipn : is(rdtu(r, : (a)ebkoi(rn : '(a)bn : (aIn(a)tin : )i t(d)ru :<br />

b(a)/d(')s : (top (akto : (o)kqg\s : tur(tl(rs , @94 k(d)rn(')t'<br />

: ]t : !(aru bap : ktu : iifi : yr(tbu/ kr6s : Q i :<br />

t(4)r(t)k(diulin : i,in : lila(i)n : (!ut(u)n : b(dt ndn : k@8@n<br />

: ot(tr(u)n : *(d)cbk: o(artuh<br />

(c t0) r& : : kd(uk@s : b"t @,b(.)d(,)^ : tts(a)i : bod(ik6)s<br />

: b(ab "8@i kg(,)n : (")z kd(ur(u)c : (jn, : kg(,)n : (a)zu bu<br />

,(o)bond4: is(i)d b(.rsn : 6r(': b(4e(., : hodlu)n : bun @,;don<br />

: ti^ik lbod(u)r tl(rp : it tuho(rn(l)n : b4a : ht(u)n :<br />

idno(r!: 6k(rt(t)i(i)4 : tu)n :<br />

(c tt) bL(Jo: wt(urn: rq;i rqi: dd)b(')n: krd4l: bqnen: tu)ika:<br />

ut(u)n : (o);(d, kini bi(i)n : tuij : @nh : k'l(u)n : bqstG, :<br />

bddk : kii(n)snc : b@sk)ryn : rq)n(ttt(ar' ti. : nQk : 4@isi :<br />

t(o)t titu(i)n : t(d)bdkh : k(a)s(o)W : b(.)d(i)


METiN<br />

Cnn,J rnzn<br />

(G t) tu)nn los : k),irid. : tottu(t)t : tilt : bik : t(d)s(a)n : bu ddk :<br />

o(u.)tt(u)n : dd)bon(th : d44ti : krtds(rt : u(a)ru : in(bsnn@n<br />

: os(dr(rn : bnqli: uc(u),(u)n : kd(uk@n : bitor. : dd){dht<br />

b(c)st{., : tt(t)ra : (a),qdt, h1t4 bos(4r : ot(t).<br />

(c 2)<br />

(G<br />

1..................................................................1<br />

(c 4) r(.)t, : (4n(rr k(ahoska : tosi : s,it(.)tt(i)n : r,os@tu : )(rr<br />

b(a)rqbt : )ititi. : (4si : sn(4d(i)ft : bu5a tnrr : tqsi :<br />

p,fttt4ttn ;tg.h Jttdd . vs : d, ret : !.hni\ : tub,,tl : r!<br />

. iit!'hh : ra kD4ttr:bu wd..olu\fttp: natbg(otr bodtutn. b*<br />

(c 5)<br />

9EVIRI<br />

ajiiney yiizii<br />

(c ') (Bcn), -lan.r gibi (ve) ranrfdan olmug Tiirk Bilse Uakan, bu dc'<br />

virdc (lahta) orurduh. Sijzle.imi barran sona ititin, ijnce (siz) e.kek<br />

kddcalcrim, (vc) oEullanm, bi.lctl boyum (v.) halk,m, gtldaki Sadap't<br />

b.yl.r, soldaki Tarkan'lar (ve) kumandad beyler, Otuz (Ia-<br />

(G 2) Dokuz OEuz beyle.i (ve) halk,, bu sijrlffimi iyice \i!in (ve) skm<br />

dinleyin: llcri(dc). snn dogusuna, giincydc 8nn o.taena kadar, 8eridc<br />

giin bar'sna (ve) kuzeyde gecc orlasna kadar, bu Grirrlao<br />

iifidcki(biitijD) halklar hep bana tabidir. llunca har*r<br />

(c 3) hep dijzcnc sokrutn. Onlar Enndi (his de) kijln (du.umda) degjllcr.<br />

Tnrk(terin) hakan, Otnken daglannda orurur (ve ondan hnkmcder)<br />

is. iilkcde (hirbi.) skrntl olmaz. DoBoda $aotung old'na ka'<br />

dar ordu $vk ettim, de.ia pck az l€la dlrdumj gnneyde Dokuz<br />

EFin'e kadar ordu sevk ettim, Tib.l'e pck az kala durdumi batrda<br />

Inci (s,r Dcrya) trdai(nt<br />

(G 4) seserek Demir Kaplya kadar ordu sevk e im; kuzeyde Yir lJayr-<br />

&u topr^klatrDa kadd ordu sevk cxiht bunca diyara kadar (ordu_<br />

laflmr) ynriiuijm (ve anlad,m ki): OtiikcD d4la!,ndad daha iyi b;<br />

y". ynt imjrr Gn.k h"ll,nh yurt ed-i;aai ve) yi;netiieceli<br />

yerOrijkcn<br />

"'t"<br />

daElan ihisl Bu ydde oturup Qin halk' ile<br />

(G 5) (ilirkileri) diizclttim. (qinlilcr) alr'n(r), Siinrnr(n), ipeg(i) (vc) iPckli<br />

kumatlan giigliik gkamaks'z'n itylcc. (bize) veriyodar Qi. halkL<br />

nrn s6zlcri |ath, ipckli kumatlan (da) yumutak imit. Tath sdzlcdc<br />

(v€) yomu$k ipckti ftumaglarla kandrrrp uzak(larda yaiayan) halk'<br />

Iar bitylc.c (k.ndil.nne) yaklag(rnrlar imir., (Bu halkla') yaklarrp<br />

yerle$ikrcn sonra (da Crinliler) lesallklaflnr o zaman diitnniitlcr


''J<br />

E 1iC<br />

i - !F<br />

.C iEY<br />

6.'-<br />

=G -^-<br />

;r.. ,<br />

-\-l<br />

€'i, . 2<br />

+ a^1<br />

€-<br />

't<br />

*]<br />

- =G<br />

F*a<br />

dtR'<br />

a<br />

g<br />

-<br />

:1 = =<<br />

; B- A<br />

-1=, :<br />

=:6: !<br />

x9 - q<br />


ME'I'iN<br />

Dogu nzn<br />

(D t) nz.. k;k: ft)nn: k)stu: J@sft)z :r@t: ktnV$dd: Okin (aro:<br />

k$ osL : k't(t)nm('h : ktti : dch(la: tu : @ein (ahan : bun(t)r<br />

k(o)s(ak : ak)tui k(o)s(a)n : o(u)tn(t)t : ot(u)(r)r(a)n : tu6 :<br />

bad\)n(t)i : ini i;iiin: tuta : bin(ih : iti : bnnqt :<br />

(D 2) ti;t : tutu)n : kaq : r@e1 krn(ih : ti tit(e)p(e)n : td4 :<br />

bu(,)i.t(o)k1 : kd(uk(t)e : kal (a)tn(t)t : kop b(a). : L n(rt :<br />

b(dht(')sqE : r61.)n(nrn(ih , h.ne(i)s , rikirn(i)t : i4e)tu :<br />

k@d(rk(a)n : taka t(e)ei : kinj : (4m(i, k(a)p(t)skd (4s. : @'<br />

a\(u)m(')i : O*tn (ara :<br />

tD J) d atrth). . 144 trt(tt ' ttt> o\(\a "ltu'tut<br />

' n I\ klgl<br />

k,a)qta)4 ,ia t), ,i'tr t'o'e on ');n * : bt||4t vnn' : bItE<br />

a",ot Gro|t , @k kr^ot kroa , b@€(4n ranc : badtu)rl<br />

tu)n : tuz (in(ih : kht iidn : qi)s : (a)Va tutn(k : krOU :<br />

illi)s tu(u)t : Iinis : ,tn(ik : i;zi (o)Vo :<br />

@ a) 4)tsG)k : bolnlt : )ogtt : ,sk)ttt : iiare : &nn: tuq'Oua: bnki:<br />

,iUOs @t: tk)bek : tilit: (o)p(o,: fu(u)n: lrlik(t)z: * &n-<br />

tD<br />

nk(a)n : ot(u)z (o)t(4, : Ut(a)i<br />

: (o)(a)bt : bu\a : bodQk :<br />

k@t(iItGk : lstan(t)t : losbnqt : @4(a)e' riu)c' k@qkk<br />

om(ih : @ga kst : ;n(rn k(d)eoh :<br />

r) hl4 t\ t, . arlh : \a e/at4 |-alqh t G /'t\V<br />

"i1k<br />

u6i "1iP<br />

ttcts ^tLt+4 a)Jd ,t rr'at aeh<br />

ht(t)nn(a)d* Gr(ikt : bit(;)e\i. :<br />

k@c@n : a(urn(lk @li)V tb)b(')k : *(a)s(ak : at(u'n(tk<br />

ol,l'lg, t"yp1': !G)n. : bi|i)c(r. kr(r15, r@b(")k<br />

kr^(rr kr(')$,<br />

(r Ev l lll<br />

Dogu Ynzii<br />

(ll r) Ustte navi sijk (yn,ii) altta (da) yaErz vcf varatrldrglnda ikisinirl<br />

a'asnda nsan ogullar yaratrldl! insn ogullannn nzc ne (de)<br />

atalanm dedclcri; Ltumrn llakan (\'e) ilrcni Hakan (hnknmdaf<br />

olafak) rahra oturmu! 'I)hta oturarak. Tnrk halk!nrn dcvlctini (vc)<br />

) '1",,,'rvon"riv"rmis Jii<br />

" ", hvtveai r'r'<br />

(D ,) Dij.t bucak hcp diignad in,ii. Ordular scrkcderek ddn b.cakraki<br />

halklar hcp almtt, hep {lcndileine) baarmI krlmr$ar' tial|lara<br />

bai egdirmit, dizlil{rt di, rdkriirmnrlc.. Doguda Kingan daslanna<br />

kadar. batrda Dcmir Kap,'y. kadar (halkla.'!) ycrle5ti.niglcf (tsul<br />

ikiGnnr)amsnda<br />

(D r) pek ii.citsnz (ve .liizedsiz yagayan) Giik Tnrklcri diizene v,karak<br />

ijylecc hiiknm snren.. ihit- (Onlar) aktlh hnkiimdarlar imit, ccsut<br />

hiikiimdada. imis; (cmidcri alt,n.laki) kumn.danl^r d. rk,ll, imigle.<br />

rilphesiz, cesu. imiller gnphesiz. llcylci dc halklar da balq *e<br />

uyum i(inde imide. inph.sjz. Onun i!i'r dcvlcti dylece ydneL illcf<br />

iiiphcsiz; devleli yinetip yasalan diizenlcmitlc.. (Son.a) kcndilt.i<br />

(D d) veiar ehirler. (c.na,c torenlonrc) yaslr (!4 agla)( (ola.ak) doqu<br />

da, snn dogusundan Bnkli Qijl halk,, Qinliler, Tiberliler, Avarla..<br />

Bizansl,lar, Kirg,zlar, U9 I{ulkanlar, Otuz TaLarla., KIraylaf, Ta<br />

rabrla.... LuDca balkla. sclcrck a{lamr;lar, yas turhuqla.. (OnlaD<br />

on.a nDlii hnknndarlar inrit. Ondan soDra, cfkck kardct(i<br />

(D .) olmuslar ini)hesiz, oiullaf, hijknhdar olmuglar !iiPhcsiz (hd.n<br />

son.a efkck kardeqleri aqabeylcri sibi yaMulnramrq lnphcsiz. oqulla.r<br />

babalzr gibi yaratrlmah$ !nphesiz. Akihrz<br />

h,kaDlar tahia otufmu{ liiph.siz, kiitn hakanlar tahta oturmu!<br />

giiphcsiz. (Onlann) kuma.d,nlad da ak,lnz nnitle. liiphcn7, knru<br />

irhi9l.. giiphcsiz.


(D<br />

(D<br />

tAl,i rl EKIN<br />

tiat<br />

s) ttn(i\ : Ot(;)e : *(i)s kiaft)s : btn(i)t : its(')i : tiun<br />

:<br />

Ledt)uo : bnkti : k(a)s(a)nta : l(')si : s @$ : bttn(i)t : tJu<br />

,f'k@," ' \A-fi), k(a)l(l)ska : (4si : sn(4rn : bnn(* 1(a)b8@c :<br />

k(a)€(a)nka: itin t&us;i : (o)L bin(i)t : tni+: k(a)/d k(a)n(a)e :<br />

s) bad(r)n : (akaa t;n(t)t : itt(i)s : bad(t)" krt(t)n : it(i)rt : (a)nttt<br />

k(akt : k(..")nrj : 't\s : k(a).s(a)M nqn : ti Orm(i\<br />

k(.)c@,Oc , bod(u)h : krtin : k(a)s(akqn k(d)nI : ne<br />

k(a)s(drka : tt(rs knr!)s : biit nqn : ti On(th (a)Uo t'p :<br />

t(a)b€(ah : 4d)eqkka<br />

(D<br />

: r(a)s botnof :<br />

10) !(a)e' bot?)! : it(;)nti : )(o)t(a)tunu : un(a)d,8 : )(a)na : tc()kn()t<br />

b,t\a Lt'te lut " s brtd"hn d't 't4a d h tu't bo'tt' a<br />

01,11,1'n qu q' ,\ottti 1,n<br />

\o|it4L btant<br />

(")m(i)t : iiz. : tuij: t@iinst : tit ltg tn :<br />

tt) stb : (o)aa (,)tn(i)t itLt : bad(th : v8 : both(a)zun : te1)n:<br />

bod(ak : "bokun tir,n k(;)n!n : tv.)(rt k(a)eftk(t)e : iis(i)n :<br />

itbitee k(d)tn(u)c : t(.)'iti : t;P!)'inte : tut(u)l' : fusqii : ktim(lh<br />

Oirtlt : L(a)i,n {a)s(ah : tili t(.)s(irni GrOn : (o)toen@t :<br />

t2) to(t)j'i : hj(i)n : ti @t(i)d(i)|, : b(o)Wk)kr : (a)*n(t)t :<br />

rdAd'a)\' h-t't rl')!trP ,t t' I\ t" ' batd i t ')in<br />

[y'\<br />

. btt'ut! itrt)1 I\"arn ltastata 'Li ba't 4'c t''at'\:<br />

""k';<br />

&- Li,'t\ t14<br />

"u tuD:44 tu nL' b tl l4)h\l<br />

kubr(a | | nth : kl(a)n(a )s'<br />

,Lt tl),')h tn. \t, b't-, ) bot\r tnl't 'n )<br />

^\|ktoh \,\,4h<br />

'\ t 'ttuk u e ^L: ' dq it<br />

&u(d\tntt)<br />

bo h:, a,,)a t4\ ban r'a'L e<br />

/otpon<br />

"\ua<br />

tb'b,(\t . \ 4+4 tn '\ : bo\pLl'a ' ht' t al''lut bo'l/u n/ute<br />

(|tJ" Al'Ul<br />

ORHON Y ZfTLARI<br />

(D 6) Beylcri (!e) balkr iraa&ar olmadrgl i!in, ein halkr hitcka. (ve) sahteker<br />

olduEu i!tr, aldarrc, oldugu iqnr, okek kardcrlerl€ agabeyt€.i<br />

bi|birlcrnte dijtiidnin irin. bcylcde halk, kargrhkl, k,tkrru,g iSi[,<br />

firt t,.,tk.. (urJuju,r^rdrnr,td"a (rk ,..\.rn, ,<br />

(D 7) tahta otu.ttulu hakan,nr kayb€div€.mi9. (Bu ynzd€D) qrin halk,na,<br />

bey olmaga Eyrk e.kek evlad, kul oldu, ban,m olmaEa hy,k k,z<br />

evEd, (da) cariyc oldu. Tnrk beyle.i Tnrk unvanlann, b,.akr,; qinlilc.in<br />

hizmernrdeki (Trirk) b€yleri, qin unvanlan ala.ak Qin haka-<br />

(D tl) 6LJi olmuglar. Elli y,l hiznret etmi'lo. Doiuda, gnn dogusunda<br />

lliikli bakaDna kadar setc. €divermirlo, banda Demir Kapfya k.da.<br />

seler €dircm,i9lc.i qlin bakan, i(in (bdylece) letihlc. yapmrr.<br />

n Ikele. alm,rlaf. l ink avam<br />

0) q) hl)akas, siiyh dcmi!: .,Devlet<br />

sabibi (1,;) halk idnnr devlcrnD iimdi<br />

nft.le? Kim itin ijtkcler fcLhediyoruml" ,ter nn\. .Hakan sabibi<br />

(bir) halk idimj hakan,ft nerlcl H.rgi hak2na bizmer ediyorum?,,<br />

do rmig. Beyle deyip ei. bakanrE dnsman otDur.<br />

(D ,o) Dnlnan olhur, (Lkar) kcndiri diizenc sokup (iyi) ijfgiiltenemcmir,<br />

yine. (qinlild€) bad,n,h olmu,i. (qin halk,) bunra tizmet c si;i<br />

dnriinmedcn "Tijrk batkn 6ldnfeynn, neslini yok cdcyim,, lc.<br />

imiq. (l'ii,k hall,) yok olrnak iizcrc io,i!. y!kardak, -Iii.k<br />

t.an.,s<br />

(vc) lnrk kubalye.<br />

(l) ll) ve su o\nnar, lijyle yapmDla.: liirk halti yok olmasm diye, hatk<br />

,1.u,, d,\". lili.,m jt,a,, HJk.',., ," ,n,"m itL,,tC, ltr'un,<br />

gdgiin rep€sinden tutup (daha) yiikseie kaldrm,rla. muh2kkal ki.<br />

llalr'm H,1,",' o"."Ji-dJm d h,ki,d,,m,).Lit ,,,) ,,<br />

(l) l2) k,td,nyor diye baber.l,t) tcl,ndckilc. daga qkm9, dagdakilo Gc<br />

hi'c) nrDi), derlenip roplan,p ycimi! kiri olmutla.. Tann gii! !.f<br />

nrir (oldunu) j!in, babam hakan,D ,skc'1.1i kurt gibi imt,<br />

diilnuolar (da) koyuD sibi nnt. Doiuya ('e) Latya sctcr cdip<br />

l.'d 'r4\ l"t ','ni t l\.1\ r:1"J. 'SuIua,l:, l."t- '<br />

(D 1l) ycdi ynz kigi olmurlar Ycdi ynz kigi olup devletsiz kalm,s, hakanez<br />

kal,n,i halkr, cariyc olmut, kul ol,n!! halkr, lnrk ijrl 'c idcrlc<br />

.ini b'rzkm,! halk,, aialadmxr dedcle.imin t.ir€since (yeniden) ya'<br />

.atnr$ (ve) egitmir. lijlis (vc) lardu! halklann, o vakit dnzenlcmir,


1.^l,it |DKIN<br />

(D tatttu)beus: day(t)s: (a)Ua: b(.)n(;h: b(r4rt : t(.)bs(ab: brl(u)n<br />

: t(a)s krn(i)t : t"(tra : b(a). k(a)ekk : Qlu. os(u).: kd(u)n :<br />

r(d)s, krn6h : lsik(r. : 6;*ral : o|u)a \ar(d, b,@i<br />

r(al(d)b, : (top : !(o)s om(rt : *(o)i(t)n t(4)s(4)n : bunrd<br />

t.......................1<br />

(D t5) 6nk : (art6t : tqti : Joh : ti(4not : lk)soni ain@t :<br />

sni4)tn(ih : 44in : ldrt(rk(d)dg: nn:;r(i)s(i)s:<br />

@t'(r4.)tn(th : k(.E(okococ : k(o.)sGk(r,(a.)t^ot , a)ete :<br />

b(a)z L'tn(tk : tutqrds : '6knnih : b(ah(t)s!s : tii*G)Etln(ih<br />

: va)n('ht k(a)s(a)n : (d)vd it(a<br />

lD 16) tdis : k(a)afthql urc : h(a)m(t)t : k(a);ftrn k(a)s(akka :<br />

b(a)t|a)ru: b(a)z k(d)t(o)h()c: b(a)lb(a)t: tikn(ih : ot tiiit!.: ti..:<br />

@srn l(a)c@k : o(u)th : Ac;n Ko)ebk : ot(ur(uhtuk : tit* :<br />

bod(')a(rk : tt. : itdi: < !i..> ig(i)t(t)i:<br />

"cb)nqe Pk), ti'|Ir :<br />

(a)z(t)s tuh i'thl<br />

u, t7) Ghin k(a)s(ak : or(,l)4lrta : i.G)n t(o),,lut : bod(r)n : nz. : tbrl<br />

krt(i)n : @tu.)n 4a4at : 6i .: itsq^i: lahql is(i).: doktui<br />

: rk).tta ()si : 'n(dnon(i)z : &u(twa)tu : tk)n(i)t Kdh6.bkd :<br />

44si : ,it@d(;)n(i). : *t;snkk : kh4 : Ebtk(t)z : ,n(ri. : (.)si :<br />

si(.r{(.)n(i)zl<br />

(D t6) t(d)n(a)s' : b.t ot(u). : 'u(4.t(t)n(i). : iir fu)s(rtflt :<br />

sii6h.t(i)n(rz : it4t)86)s : ib(r(4td(i)a(i)z : kta)c@"(tcoe :<br />

t(d )s@ )n t(' )r(a )kt(, )n6 ). : ti.t(i )s(i )s : t;kQ, t4.)n( i). : b(a h OsOe<br />

: !8i$0rqi)n(i). : dts(ih : k(a)s(a)n : tu'$(n)nqz lba/1(uh(urn(t)z :<br />

Orti bl,n()tlukinl<br />

(D ts) tryn : 6Qi)i. : a),i(t)l'$n : iei" : t(aktu)nt : ilti : bult$t :<br />

b(.)stkri : /G)n.:6;Ii : o,6 :6od(u)n : @tue@k: titti: @ctin(tlz<br />

: (dhdn()z : hrtn(t\ rn 'ub : ids(i). : botn(a).an : tit(i)n : (o)z<br />

botrq ktu )s : it(i)p : rk )4 k )4 h. ................1<br />

ttrm)bb)t' b(.)s: (.hti: k(a)s(a)n (d)t : bnga: bi. : biq;)n(')z:<br />

sii(i)(i)tu : &,,6tu,ruc : bnt(iln(i). : i:zi tG)nftlgt : k(a4a) : oai<br />

: bod(u) : kni &ut k4t : kiqnG)n : rn tub : id(i\(it. :<br />

t(a)t'n(a)zM tt(tk : tu)z ktvt). : bad(uk(u)s : /at(d)-<br />

4( )t kqt!( I )tu( ). \iifi )td(n )n (i 12.......... I<br />

(D<br />

(l)<br />

(t)<br />

(D<br />

(D<br />

(D<br />

ORll()N YAZITL RI 13<br />

14) Yabsu'yu (vE $ad', o vakir (onla6) {cmir. cnncyde Qin hatkl<br />

diigman imiT, kuz.yd. BaB,mh HakaD, Dokuz Oguz halk,, dnemaD<br />

inii, Kqrzlar, Kunkanlart_Otuz Tara.la., Krtayla. (ve) Talabrlar<br />

hcp dn!man imit. Babah hakan bun(a.......... ......... ..<br />

15) krk ycdi kcz seter €tmi9, yirmi (kcz) savagmD. l;nn (ilyle) buyurdugu<br />

i9in, derlerliyi dclletsiz brakh,9, hakanly! hakansrz brrakm$,<br />

dijgmanlan badrdl, k,lm$, dizlilere diz !dklij.hii9, batl,lara<br />

bae eEdirm$ Babam hakan, i;ylece dcvlcti (kurup)<br />

16) yasalao koyup vetat ctmir. Babam Flakan irin (amcam Hakan)<br />

ijnce baE,hh Hakan' balbal (olarak) dikmis. (llabam Hakar<br />

ajldnktcn sonra) yasa uya.nca ahcad Hakan tahb oturdu. m-<br />

.aD Hakan tahta olurup Tn.k halkd y.nid€n diizcnl.di (ve ycnidcD)<br />

doyurdu. Yoksulu zcngin elli, a, cogaht,.<br />

17) Ahcam Hakan tahla oturdugunda ben I'ardu9 halkr iizeinc $ad<br />

idim. Amcih Itakan ilc doguda San ImagG v.) latrruns ovasna<br />

kadr s.fcr etrik, bat'da Dchir Kaplya l€da. scfcr etrik; Kitgmcn<br />

(daglann'n) ijlesinde K'18,2 nlkesine kadar se[e. c11ik.<br />

l8) roplm yi.mi bes (kez) scfcr ettik, on iir (kez) savait'k. Dcvlcrliyi<br />

dcvl.tsiz b'mkt'k, hakanl,y, hakrnsE brakt'k; dizlilere diz<br />

gitktrirdnk, barl'lara bat cgdirdik. lorsir Ilakan' {kcndi)<br />

Tn.k'nmuz, (kendi) halk,mE idi. BilsisizliE'<br />

19 ynziind.n, bize kary halal, haEket cuiginden, hakanlan oldii, ku'<br />

mandanlan (ec) beyl..i dc dldn. On-ok halk, 'zrr.ap sitrdn. hla'<br />

rm'zn dcdelerimizin zapteltigi yu.l sahiFiz olmasn diye Az halk,n,<br />

diizeDc sokup ij.Bijllcyerek..................<br />

(D<br />

20) llam (bir) bey idi. llakan unvan'n' burada (ona) Iriz vc.dik. (Et<br />

olaEk da) k'z kdd€rih prcns€si vcrdik. (ltuna Esm.n) kcndisi hata<br />

\l.di. (Sonur olamk) Az'lad. hakan' ijldn, halk, (da) kul kijlc<br />

oldu. Kijgmen nkesi sahipsiz kalm.sn diye Az (vc) K,.g,z halklann'<br />

ii.giitlcyip Seldik (vc) s,vatt,k....


1<br />

l]\l-l\1 l[KlN<br />

(D 21) t(ara : bn(rn(r. : OteOtu : t(a),1trk(a)h : rr(t)s : (a)td :<br />

bod(u)n(u)s . (a)w<br />

@anlu(u)n(t). : (a)w ltl(rno. : &o(tk@tu<br />

. k@ni {arn(a)nta : t(,et : ti'(} : k,1(u)n(u)s : (d)W<br />

t9a\tur!(,)n(1)z<br />

(d)Ua ttd(i)n(t)z ht 6dta: 8d: &uq(u)s: bath(th<br />

(.rhltnn: ktui|(n)s babn(rr : Grtl<br />

(D 22) (a)Va k(arsbkn(* : tt t(t)t : (.)t(rn(rz : b;nnqz :<br />

(erti: ti,(j : og(u).: rG)eton: bodak o,od(ti : i.. 44iti:<br />

b@!na),tu, ra)ea lt: (.)(rnnGrGr: hinlj : bad@a :<br />

k)(l)non : 16;nnot : k(.)n (arl(d)tr lud(ab olti : ti,(t : bod@n<br />

(D 2.)) ikin : kule)sui(rn 'qin : ic.rtnlh : bts. : k(d)s(ah()iAh :<br />

krnot b(a)n(th: Odsn G)tqnc: k(")U,t , )('),;itU.)c , t(d)bt(d)t<br />

: h€nrtki)s : )(.r(.)kr,)c , k@tl@n kq|(t)t : tk)na @udt :<br />

siiki)etQ)c: k(a)gtak : tG)h)tt4n : :i'. (.)ttdi : ,d$ 61$On : ltt<br />

bad(uk b(.h!tts: ckrti b(ara)cnal<br />

tD 21) blaht(t)s : &ns(o)tu b(ar(t)sno : b(o)tut(1k . L(ar16 : yd. :<br />

ddeis : at krou: k(a)n(t)i tubrd: Jnsft)rli : snnd:nn : lk)s$ :<br />

rO\dt : h(")et(rt: u aetu)i : &ut: bogt : Ot(rrrk &. asqu)n:<br />

rin heljr : hln@,1|!j i(ib lya)b(a)*(1)t1(1, : irg)" : Gh(t)n<br />

k(a)eb)n qa: b(at14<br />

(D 2J) b(d\r(at, : tltk(t)z k(d)s(a)n(1)s : b(a)tb(al : hu(rn : tug :<br />

botttl,t(u)e : @h kisi : !!!f botn(a).un : li!(i)n : k(a)i(t)n<br />

k@sG)n(t)e : asG)n klorur(u)s : kiLQ)m(i)r : tk)nli bi(i)sne:<br />

tonti : tit$: : botl(u)n (a)rl k'\i : rlj batn(a)4n ltioh :<br />

a.O)n(t)" : at tdnnl<br />

D( 26) k(a)c@n at(urt& A\OV : n@i Jt'(rc : bad(u)nka :<br />

a!(urn(a)dh)n : i.E : (o)t:(1)z : I(d)ttu : tans(u). |G)b(')z )@bt@k<br />

: ba,l(r)ga : i.. : rt(u)tttu)n : sin : llyit hs(i)n : bib :<br />

\i.(4tdft)n(t)z : *G)n!nft). : kh;m(i).: k(a).le@nn()t : bad(u)n<br />

: a\ ki!: \' batn(a)zun)<br />

(t) 27) t!(i)n : tla(j : bod(u)n : itin : 6n ud(1)n(art(t)n : knnqn)z :<br />

otturn(a)t : th(i)n k tlic9n: bnb: Okida)d: b .:6tu<br />

titu : k(a).r@$()n : (a)W k(a)'akkql, : bo(i)k; : bad(u)n(u)s : ol<br />

nh : htn(a)d(t)n : n(.k la.(n)n : k(d)cbk : ot(u) (t@no : tv<br />

(D rr) yeniden verdik. Doiuda Kingan daglannD,iLcsinc (kadaD halklar<br />

h,z, {jylece yerlelti.dik, 6yl€ce 6.gndcdik. Banda Kengn la.man'a<br />

'Infk<br />

kadar<br />

halk,n, ijylece y€rletr;dik, ijylece ij.sndedik.<br />

O dcvirde kijleler (lr!lc) kijlcli oln,ui idi, .arifclcr (bilc) I{ad,. 11i,<br />

mctknrl, olnn,t nli.<br />

(I) 22) On.a z€nsin (ve) o..a gcligm\ dcvlcrimiz vard'. (ty) Tnrk, Ogu,<br />

beykri (vc) balb, bnnrl onre(ki gijk qijkd,cdikqc, altta(ki) yer (dc)<br />

d€linmedikre, (cy) l-ij.k halk,, Genin) devletini (vc) yasala.n, kim<br />

}'|k,p bozabihdil (Dy)'riir'k halk,, (k6tn huyundan) vazse(<br />

(l) ,3) (vc) nidnD 01l llaaLsizliEnr ynznndc., Gcni) bcsle-v,p doyurnu!<br />

olan ak,llr hakann ilc bag,msz (vc) mnfelteh,dellernre (kar9,) ken'<br />

din hal, cunr (ve) nitak soktun. Silahh (diiimaD) nfredcn gclip (sc'<br />

ni) bozsun. ugratr (ve) dag,lnl lil,zrakh (diirrnan) r.rcdcn gclip<br />

d€ G€ni yerinden yurdundan) snr,lp kactrtr,? KuLsal Ornken dagla<br />

n halk,, (y(!.i.i yurl,rnu rnuk'i, gnti', DoAuya sidenlc{iniz)<br />

(r) 21) giuiniz, r,1!ya gidcnlc(iDiz) gitlnriz. Cittiginiz yerlcrdc krz,n.lnz<br />

ru oldu, hiq liiphesiz: K.nlann'z ,.maklar gibi aktl, kemikl€riniz<br />

dagl2. gibi y,Erldri bey ola.ak e.kek evEd,n,z kijlc oldu, h,n,m<br />

olacak k,z evlad,n,z c.riyc oldu. llilgisizliginiz ynzundcn, ki'rn<br />

Glavran,glann,z) ynznnden, amcam hakan retar eiri.<br />

(D ,,i) ( mcam hakan i!in) once Krg,z haka.in lralb.l @afak) diktim.<br />

Tijrk halkrnn .d1 san' yok olmash diy€, babam hakan, (ve) an'<br />

Dcm hatulr yiicellmig olaD Tann, devlct vcren Tan.l, l ijrk h2l<br />

k(rtrt ad,sa.! yokolm^u diyc, bchio ldr.l<br />

(D,6) hakan (ola.ak talrta) otu.rtu, hi! gnph€siz. (tler) hi( dc zensin ve<br />

miirefieh (bir) halk nzerine hnknmdar oln,ad,m. (Iam rcnine) kardr<br />

.q, s,rt, e,plaki !oksul ve selil (tri.) halk nze.in€ hiikiindaf ol<br />

dum. l(ad.sim Knl figin ile ko.uguf aDlasr,k. Babam,zrr, amca<br />

m'z,n kazanhD oldukl.n l:alk,. ad, sadryok olhas,n<br />

D(,7) diyc, lnrk halk, ilh g.ce uyumadrm, gnndnz oru.mad,m. Kadc<br />

qid Knl ligin ilc, iki $ad ilc (bidikrc) dlcsiyc yitcsiyc aah!t,m, !a<br />

baladih. Oylccc calrt,p cabrlayrp bi.l.rik halkr arc! (ilc) su (gibi<br />

bnbi.ile.ine dii!man) ethedim. Ben kcndnn hnknmda. oldrEum_


16 l,^t,it |I]KIN<br />

(D u) b@n(t)t : bod(u)n : nhi )id : )(art(a)s(')n : t(a)(a)itk : !tu)na<br />

kOIi: bod(ukfu)e: tc(rdqri^: tyqa: Ji{,)s(aru: os(u)z bod(tk<br />

: t(ahd: itsqti: @t(a);: t(d)t(d)bt: 6od(u)n: t(ahd: b;(i)e@tu:<br />

4a)bs@t tu)t' : u[(u)s ':ii : @*i !k.)s(i.)in : sitOd(i)tu . . .<br />

'ii(uh'I(u)n : (a)Udl<br />

(D u) *nE: 4.)id: rtu)rt(rk(d.)zu: &4urn: bG, irG)d : 'ih:is@)n : b(a,<br />

+tin : dt(.ki . b.d(uh@s : tns1rn : 's(r4tth : rb)tk)n :<br />

bad(u)n(u)s I tont(tu)e : asb)i bo,t(u)n(u)c : b(a)! L(l(rn : (o).<br />

6ad(uk(u)s: nk!\ : ktvrn : sG, OIOE|.: Itsk, :<br />

vo)eb)n(rsda : tis *t4ln : t6it: but(u)id(a)tl<br />

(D 30) bod(u)n(t)c : bop<br />

: b(d). k*On : r@cfu)'tz : k,lon : &op n(d)ia<br />

: k h : i1s k&G)s : bnh : bu9a : ti;is : *(o)akk(th : n(rn :<br />

t tts(i)n : i;.i (a)Uo . *krsqk bogt : k(a)ii(t)n k(d)ekk : adltta<br />

: in(i)h: kitl tigqn : ritli: tkhda : t(a)lh . ..............1<br />

(D 3t) tn(db tOs : de,)tu : t(a)nn : l,o1ur@id : in(;)n hit tieoa : (.)l<br />

(a)t b4!, : (a)Lt l4e(;rtu': t(a)tia: Opn k(a)ek)h : itin: tiin"n<br />

: (d)Ao k(d)


1 L,\t l ltKtN<br />

(D.t5) rtubl,ia : tlnk(t. (o)pa : !n(4/ton(rz: snnis: b(a)tom : k(.)/(t)s<br />

: !t*h:1)tGk : *oenG)n : tqqc : ro€a : )u+ : bvk(t)z : ba,rtu)n(u)s<br />

: u,1o : b(d)td(t)nq. : qa)s(a)nin : bnb : soia,qda . sii(tih,ti)nli).<br />

: ktit tic(rn : b(a))(1r&,nvri : (a)k (a)dslolosl<br />

(D 36) biz(ih ottu)ru : 44sdi : bit : otu! : elun wh . oki kros :<br />

uddu)ru : (a)udt : ot 44sri4d. : b@r(tr&noi : (a)k krrcfthh)8:<br />

ud(tkin . \i)u : d!, :<br />

btk(t). : k(a)8@ri" : ;(uh(ii)n(i)z : ,tn :<br />

(al/rn(t)z: atrtka rs(ttl: qd)pa : (a)ttun: l,Osl<br />

(D 37) ksa : O4nI ntu:i).@)s: kk)ca : ron{t)nh).: titslh : bo.It)n(u)s<br />

: uda: bto)kfu)n(t)z: tueqt: k(a)s(dk juli: bot@ta: otco: boaa:<br />

kk)u; . in@hdq)n(t)z : k t;€(rn : bG)tsu k. (a, : b,r(ih 4)s,t;<br />

: h(a)8u bo," : E 1...............................1<br />

(D &t) tut(u)z4t I @ksir : ;zi (d\4O.A : (')ga !(")na : tuet) : turcl, :<br />

Lk){:k.: tu1,4': @z to$tuc. @t(tsft.ti ruta: Ua4a)na (d(Jo<br />

: iInhttu)n(t). : 'tit (al(rftoz : k(ara t,:iry6h , b,,t("k ta<br />

voklt : ot btul(uktu)s : tu)b(a)da : kol\@tt(u)n(t).. . . ......1 -<br />

(D /A) @k k)t : bi.(i)i.: (4sn(i)t krt': (o)Ujtu)s i:dk<br />

tiq(ik(r)s : (a). Ofu)n : ntu : n(ttr,4r/. :<br />

'i;(u)tn(tr : @h ttu)tt' . (aI (a)to : btn(ik :<br />

tosbh : bod(uktu)s : (a)ga ;t(i)tu(1h : @th(,),<br />

()til()N \.AZJ<br />

n_ Rl<br />

(D r.;) yuru.da (ikcD) K,rsrz lau dog.u sercr cnik. N|zrak barrh, kan<br />

sakq) Kdshd, dagla.'nr araral K,rs,z hark,n, lyku


MIITiN<br />

Kuz4 f".n<br />

(K t) k)nn tqs : (4n . : ktn(h : i4 btsc k(a)s(d)r : 6idk:<br />

ot(ur(u)n : s(a)b(')nqn : liik?ti : kh1d. u(abu : ;n(tbsir@n<br />

: ost(a)n(')n : 6it(t)ki : us(u)t(u)n : Ibod(uktu)n1,................ .<br />

(K 2) ttss(,)kt;a : btr(i)sad : *nn : o,tuen(dtu : @tns@tu : kn\ : b(d:In-<br />

Ltid : tt(thturu : n : ottu"nft)tu: (a)gd: (i)Foki: hod(u)n:<br />

b"t, , -(")ia : ki;nn : lbuvd bod(tk bop irl(i)nl ot (a)nh : (a)-<br />

,tft)s )6 : 4ini4 : k(d)cb)n : dtwk tri : o(urda, : i\k : lbtl<br />

,6 : slk)ni tl(o)Aui lt@.tkd (.)si 'n(.t(rm t(a)tLtkd ktt(i)e<br />

(e)snqd(rn bli (rsk) : tlok(u).1<br />

(K ., Gkqnk : (.)si : sn(.r(i)tu : t[tiit*. : kidi)e : k)sn4d(t)n :<br />

@t4ns(d)n<br />

y$u ie@z : *khc : (.)n(* L(atp(t)skd : 4.)ci : 'nk)d(;)n:<br />

y(t)s(dru : ,n btubo*u : )o(i)ic : (4si : siAkMonl bulw<br />

tot" (dci tbot'4qn illi+(.k : 1\ld' : rts : ldi J6 O4n(i)| it<br />

Uuk(r)k )" 614tf\k)^l : rq : krn(t)t V,l rkr{, "Aturtu)p<br />

l(")bc@t k4@" : b"t : .@U@tu] @ttun : knn|h : @t,<br />

le(i14<br />

(K,t)<br />

&,,t(a\ : btlit(u).: (a)va bini: (.)hekk : kd(u)n : ddh ili)s:<br />

(a)$i : tf4nt(a)k : On(rt : s*(rs : lsl(d)b(h : ,Onda)k :<br />

(a)sn : (dr(rt : t(d)* lqtuktu)s : (t)W t@Eaf : @n( , :<br />

U@c4", @t^6d.l : k;,- , (,),tne bi(,)sor : ft\Ja dlr& @nt(;h<br />

: G).tci lbi4€. : ktts : O.ten : @h , ktlis : r,l4rin(,).| , kr^O,<br />

: bo kii t(a)it)ttl(orl rs(uht bad(u)nb bttliafii. tqci : btdtn(a)zl<br />

QEVIRI<br />

Korcy Yijzn<br />

(K t) 1.........---,-.1 ile, Ko!u li,(oL ilc savayhlq. Adamlarn' hcP<br />

iildnlm0g, cvlcrini nallarrnr cksiksiz hcp getirdi. Kijl Iigin vi.mi<br />

ycdi yarrDd. (iken) Ka'lul h^lkr (serbcs'rc) harckct cd.n (bi.)<br />

dngman old!. (ODlarla)<br />

-I.'nas kursal tcPcsinde sala$rk<br />

(K 2) (Kiil) Iigin o savaqra oruz yagrnda idi Alp 9al9' klr {at)rna binip<br />

sab"srzca hn.un e(i. iki cri kovalaytp mtzEklad'. Karluk'lan<br />

itldnrdnk, (rutsak) ald,k. (O srnda) Az halkr (da) diitman oldu.<br />

(ODl^rla) Kam sitlde sa!a$'k Knl fisin oruz bi' yatrnda idi AlP<br />

$al9 k,r(r0'n2<br />

(K 3) binh sab'rsrz.a hncum etti, Az'lafln llrebcr'ini tlLru- z halk om'<br />

da yok o$u. Am.am Ilakinln devldi saB'ldlgrnda, halk (ve)<br />

hnkiimdar ikiye ayflld,g'nda, izgil halkr ile uvagtrk. Ktil Tisin AlP<br />

$al9' krr (at)rna binip<br />

(K .t) sabffirz(l' hiictrm erri. O at orada dnltn lzgil halkr iiklii Dokuz<br />

O€u, h^lkr kendi halkrm idi (;ijl (ilc) ycr (arasnid.ki) kanflkl'k<br />

Dcdcniylc (bize) diilman oldular. (Onl.rla) bir yrlda bcq kcz sarav<br />

rrk.llk iiDcc Togu rhrinde salatuk<br />

(K 5) Kiil'ligi'r Azhan kr (ar)rna binip sabrrs-., hii.rrm .rri Alrr eri<br />

m'zraklaJ'. Ordular kal),tnlrnda (da) vedioci cri krlqladr' llinci<br />

otarak Ko$lsak'h Ediz lc.lc sava$'k. Kiil Tisin z vagrzrna biniP<br />

sabtBrz.a hn.um cdcrck bir cri mrzrakladt.<br />

(K o) doluz c'i rdr) kuvtatuk dijrdii Ldt halkr oraJa iildu U(ijn'n<br />

olarak Inrli;u'da Oguzla a savalrtk Kiil TisiD krf ('r)!na binip<br />

hiicum crri, m'zrakladr' Askc.l$ini mrzrakladrk, iilkclcrini aldrk'<br />

Dijrd0n.iiolarak qul balnrdi savaltrk<br />

'furk


2? lnL;Vr'1!:KtN<br />

(K 7) kd(u)n : (drt(d)k k(d)tut(a)b : !(a)b|a)* bot4b),lt khti : o.a<br />

Itlk)tn(ih : 3n\r : * tis(t)n : (d)e04h : kito : bt ue@t : (dlp-<br />

(o)cu : on kr E : bnd is(i)n : rosnto: Osqtqp i(iir(n)tuOz :<br />

btt(i)u: o


]tIETIN<br />

Ktz,l-D%;u fnzn<br />

kit tte\n : ban )nka : titi rqs1rn(i)ke : utttt : kk@.(u)V tub :<br />

t@tt o(u).ka : ,os : Qrtbft)h(i). : b(a)tun : 6qd(i).in : btt(i)s<br />

(drlinl : bvin : ,t*a : tt(i)nr tub : )iti o(t).ka : bop (,IMftr4O.<br />

: tit r,8(i)n : d,.4 bnt : (drtu{t )lni : ah4ial : bot!, : !(oh<br />

lb(ark : 'ts*id huva : b(.)d(i).fie : rrye@n : Oq.)bk, :<br />

Cnn.) Doiu r'j.n<br />

buga: bit(i)s, bi4i)rn , k tte|k: @tti: to(tu)s tieln: biti.t(i)n<br />

: tieoni : kiin : o(u)t(4)p : bu (a),*a : tu 6n*a : bo, :<br />

rot(ti)s tis(i)n : btttd(;)m : ryk os(a)n(t);oata : t(a)reur(,)iazr'd<br />

: /.)edt:;s(i)dit: k)tt(i)c(t). : uca b(ahta.)s(t).: k)n4id.l<br />

tir{rs,1k )*ir 1.................1<br />

Cih.) lloh f;izi<br />

& hs(tn(;)n : (a)ttunq : knn1)tit : (a)e.t'n: Ua){t)nu ti;4t bt;l<br />

rqt46ltt : (abbkna : tute(r)t : bu 1...............1 b{.)e(rn : tis(nn :<br />

,ngqri : (.)iti kka 1..........................Y(")t : bi(rdgn : )avu)e .<br />

tis(i)n b( i) t( i)d(i )tu(t)2.<br />

Bah fiai<br />

&u(1)d(t)4 lsloe@d iiti : ti(i)n ggt ieon I..........................1 !,rrg<br />

:&d s: bnt6: icih: tw:hte.: k(a)s(ak : l(d)!ld44d<br />

: n.)n git lic(rr(re: tiu.Odn: otu)t4@n)<br />

u(.)W : kha : )(a)tB@n (drk(a)n : 6t(rs: lbin\<br />

i;Etii4@nl<br />

: l(dtall<br />

SEVIRI<br />

Kuzcy-Dodu Ynzij<br />

Knl Tisin Kiygt_I1llDda, on ycdi(nci s n) dc letaL etti. Dotuzuncu<br />

ay('n) ynmi ycdiGin)dc yas rijrcni(ni) ramamtadrk. Tn.bcsini.<br />

rcsiml..ini-hcykell$ini (v€) kitabe rayn' tvtaymun y,Inda, y.dinci<br />

ay('o) yi.mi yedi(sin)dc hep bitirdik. Knt 'Iisin kcndjsi (?) krk ycdi<br />

yaanda (?) idi. the (riirbc usralaDnt. 1,,^. .*". G r,Ekekmi'<br />

I uygun Elrcber gerirdi.<br />

CihcyJ)oHu Ynzn<br />

Bun.a yazry, yaza! : Knl Tigin'in yegeni Yo gL nsin, (bc.),<br />

yzdn. Yimi gi.in otorup bu tata, bo duva.a hcp Yollug Tigin,<br />

(bcn) yazd,h. (Halk'n'zt dcgcrli evlad,nrzdan, ray (gibj) ogullannzdan<br />

daha iyi b.sliyor idiniz. Ulup sitliDiz. (iijk(lcfde de) hayattaki<br />

sibi (olas,n,z).<br />

Giiney _ Il t! Yiizij<br />

Ki.il Tigin'in alllnlannr, Cnhiislcrini, scNctnti, mahnr dij.r bin (atrao<br />

olugan) sn.iil.rini kotuyan ]'uysut bcyim prcns yukanda tann<br />

olunca (...............kirabe) rai(nr)yazd,m. YolluETisjn (bi,) yazdrk.<br />

Bab Yiizn<br />

B,rgt j9l!.!,"_gl!!,.d,. K,rdclim Kijl risin .....................<br />

(ijles;yc yitcsiye) hizmet eliigi i9nr, Tn.k lJilse Hakan mijlknDc (?),<br />

kardcrim Kil Tigin'i gitzcrcrck, hnkiimda. (olarak) otu.dum.<br />

(ona) lnarsu Apa Yargan Tarkan un!rn'n, vcidim, (onu)<br />

iivdiir(dnm).


t. lblod(tk: ............... L<br />

3. [4ri: *it hs(tn: a2.............-... ].<br />

4. l,4s(X(t)n(k: b(4)td()n 4.<br />

5. l*li.(i)n........ . .. st . .. . 5.<br />

6. I;t rl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

z b2............-.- -- ...-.-... 7.<br />

ha1k...............--.<br />

2. Iblos@t: bid(u)n: xt .......... 2. bcyler (!e) halk ...........<br />

Knl Ti8in....................<br />

6. iildnr.............<br />

BiLGD KAGAN<br />

Y AZIT I


IVI E'f i N<br />

Ku.q fnaii<br />

t^ 6"^d^,:.,1::,.k ,,8:,tD ..t6td,<br />

.t.tdt,,


30<br />

Int, |f[KtN<br />

(K 5) On6h : 'ir(t)s : !@kna : lqnt(a)k : (d)$t;a (artu(uh : ik')t<br />

: tw : bld(xh : 6xft)s : ru : bod(u)a : ik(r*(ti : bnoy :<br />

eus(or' : )\ : t6s(n)uni : r@.t lttal"(dbtn : lrt(crl : iri!' : kdlu)n<br />

: dt(r(i)s (a)ga (a)i(t)s lklni lo)w 'alelturutl krtu9t : t(a)k<br />

(.)6k, : )(a.)b(a)k (a)s : bn* : t(o)s,4 krd4t : Odsn : tu)st bitur<br />

tip (a)$a : bote@tut : k)m(;h : bi l(i)el<br />

(K 6) 6it'"Oz : *t!i : ot '(a)b(th (d)Iq ' )(4)rtu : b(ar(t)p : nkqh *4i :<br />

ouq)s : ot )O4ckhli : b(a)da)r : tii+ : hod(u)n : 6t(.).i t(dn :<br />

il('kk : tO' : ol\@tu)p l(ark(tl : tttt\t : s(a, : n@i hu\@g<br />

yrk : ilt'ltkh lq : o(urs(d)t : b(.)nsn V tub o(ur(okl' d4" :<br />

fitia': kl(uk : tok (ark(u)k t(.)n : df(a, : !o!(r* : in@. dln :<br />

bn : h,*(a, : a$ok : 6no.<br />

ieodn(i)t : 4@stukoti(tkl<br />

t(4n : @((o)eoiak : idn)r :<br />

(K 7) {a)bin : (o)tn(o)tih : )t : (abu : b(a)d(')s @p<br />

(4(9 ,<br />

(')tqrg\g krq|t(rcl (dklta Va)tnl(t)ttl rit l'(a)tlu : gop : kru<br />

: .;b : ,o(Dat (.r(rs : 44in : tk @{k)d,tir ntu)n i.lft)n :<br />

@u(u)n :b(a, 4nk : tl@sk, o(+tl(u)n : *(ak(ah : o(u)(u)p<br />

: Jpj rv@; : bod(t)n(u)s. . bot : @b(a)tdqn<br />

: ?r(d); : bod(u)n(u)s:<br />

b@t hgtn : (d)z bod(lk@s : 'iKiih kgrn : (a).ls btl<br />

(K 8) s(a)b(rnda : ryOd b(are' : t't6 : bqs(., : bod(* : hm :<br />

@srd(r;: tirjj! : kd(u)r(u)s : h(ih : llt tut'(t)k(t)ti(tk : btgo :<br />

nl(u)n : r@iq(rp : iL(t)k(i)iqn : lrqncl : 6u(Jla wtl(u)n . n(z)n<br />

n@i '(o)b(t)n lkrlk, : bqisn {a)tk4 : u/t(u)n : (')nk, k;ri :<br />

bt(i)i : tu{} : (a)nh : bon@r b(.)E(4t : bitd*. : ki(u)sn. :<br />

lbqe\k)4cli : r@k1(U@a i.lk(a),i(t )nl<br />

()RIION YAZIILARI 31<br />

(K 5) imir. ((iinlile.in) rar| sitzlcrinc (vc) yumu$k ipekli kumagla.oa at<br />

danrp (cy) Tnrk halk',gok sayrda itldijbt (Ey) Inrk hath, (scn)<br />

mutlak iibceksin! (;iineyde quBay daElanna (ve) ItEiiltnn ovanda<br />

ycrlcacynr de6eD, lijrk halkr, murlak ijlc.cksi.l Orada kijrij (hiyctli)<br />

kimsele. giylc akrl vcrnlo imit: "(Qinlile., bir hatk onlara)<br />

u?ak ise kiitn hediyel€r veriri yak,n isc iyi hediycler ve.i." dcyip<br />

dylc akrl!ffi.1€. iori9. (,4krlsz)<br />

(K 6) cahil kitilcr, bu sitzlc'i duyup, (Qii'c) yakrn sidip 9ok say,da<br />

iildnniiz. O yerc dog.u Bklc6cn, (cy) Tnrk halh, dt€ccksin!<br />

OrnkcD ijlkesindc oturup Ourrdan) keNanla. gijDd$isen, jrisbir<br />

dcrdin olnaz. OriikeD daglarnda oru.uNn sonn,a kadar dcvtet<br />

sahibi olup hnkncdcBin. ([,y) ln.k halkrt (sen rok (gi;zln !c) aksi<br />

sin : acrkNan doyacagrnr dntiiDmczsiD, bn (de) doyaFan (ckrao<br />

adftacag,nr dijsnnmcain. Oylc oldugun isnr (sctri) besleyip doyur,<br />

mur olan hakanlann'n<br />

(K 7) sijzlerini (dinlemedcn, dzaladnr) almadan he. ycrc Bittin, oMlarda<br />

hrp nahloldun (vc) tnkendin. Oralarda (naslsa sa€) kalmrr olan<br />

lann'z (da) her yijnde bitkin ne mecalsiz bir haldc yii.nyor idi,riz.<br />

Tann Inlurkar olduiu i!in, kcndihin (.lc) talihim oldusu igin (ha<br />

kan olarak) tahta oturdum. lahta oturup yoksul (ve) laLtr halkr<br />

hep d.rlcyip topladtm. Fakn halkr zcngin yaprm, az halkr tok<br />

yaptrm. (A.aba bu)<br />

(K 8) si;zlcrindc yalar var h'l (Dy) '1nrk bcylcri (ve) h.lli, bunu iglinl<br />

Tnrk halkin,n dirilip (nasrl) dcvler sahibi olacaEnr buraya hikkct'<br />

rimr yanrht) (iasrl) ijle.eBini dc buraya hnkkettim. (Siiyleyccck)<br />

h$<br />

n€ siiznm (va.) kc (l,u) cbcdi taga hilkctim. Ona bakarak (bu<br />

sitzloi) ijgrcnin. (Dy) rindiki 'liirk halkr (ve) bcylcri, bu dcvirde<br />

(bana) rabi olan bcylc.. (sizlc, ni y.nrlacak, Iari edeceksiniz?


(K 9) *(a)etuk : Or(i)n k(a)cbk : ot(u)tt,'tgo : tiit : butet,id(o)kt :<br />

bd(tk(")e : : ithl(t, r@g.<br />

"ow<br />

ttuntu)hhh tl@8'14<br />

)(4),[(t)k(.)dtt t4d(;)n i)12,4n : o(u)rt(tr*(t)na : td|t : b]<br />

u(')tid@kl ud(uhtu)8 : itd(t)h r(4)4@4d(t)n j ; I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . j<br />

k\\b)n : nk)n l4us(ih : *@s(a)nka : Sr!nl(, n ..............1<br />

@ (t)tii : ulu)e: r6tun : (d)tlb"4rn: t;,4s,t k(o)s(ak)<br />

(A to)<br />

bt4n : kr(rtiii : r(u)s : liitiit as(u)na : (a)h btt(i)n :<br />

1... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I k)totii : tu(t)8 : tinin : (d)L b,(rn : ,l(d)<br />

. . .lr' , krtlillt(i)n : t;it lbu(u)id(,)kt ktt(uk(")cl t.)z<br />

lknton bl(ohl\t)eos : ruvi)v(nrt@n : QQsos . !i)(nrQ)n:<br />

tiz. : to;,i : ta\nt tk, : t(ar(t)4"y0 ,<br />

"d@d<br />

(K tt) ki.lii)n : ki,rnOd6 : @uKo)k(tk : Ot,dnqtt!' : k|('k@h(t,<br />

: irsoi: rin: t4ss(rttnal bt(rso,i lknn Ntu,bla : &u(t)s(a)tu:<br />

lkin h(o)t.'(')kda y1vdbu rt;n ntupia (4e;<br />

tJog(nr(t)n tubie<br />

(a)uulnh : i4n)n : *in(u)t'n : gt/8(a)8@e : &u(a))in : kinlne :<br />

khclqt*la : i.(i)k (a)tin : (aMeqm : k(d)n (ai,l<br />

t2) kdk : l4Jaiin: ri,7+6rn.: bodtuln(u)na Ka)gG)nu: ht4i)n : i<br />

bn(irn : 1.................](i)n : huns(u)z : k{on : nz. : k)nti :<br />

Grk(rs 1................. . tlink)h : us\.......<br />

.... ....... l (ik l.. ....... .......ttc)e\G)fi)s : h"d(ttnl(t)sl<br />

(K 1?) Itvc)m ielrl(ihi : k)ryk)tnG)i : tots(a)tn(a); I................1<br />

tu tit(j : b@stkh : tit6 : bot(n)ntu)n 1...................1 (d)t : b,(i)n<br />

'<br />

1.....................1 ka : !(a)t(t)s : I.................1 ,' t..................1<br />

L(a)


:<br />

ts<br />

I<br />

:<br />

:<br />

,.<br />

a, _c<br />

"t'<br />

:?<br />

:-<br />

i+<br />

;o<br />

^1 -<br />

:<br />

e<br />

i<br />

o


lvlEliN<br />

Doeu fn.n<br />

(D t) (.)i'i 4,)s : tk)tin : )bt@htI : ti,8 : bits. : KaMa)" :<br />

dnrbttt,t : lklb)nirn : tu\t btsl4 \k(d)ebr, . G)4t1<br />

tn : Iot(rt. rg(u)z: k)*i krl(i).lkhk)knttu)s: bk)ek)n: bodtukl<br />

t. .... .. ..hil\t : 4kt;v t.............1<br />

(D 2) i..: *(a)e@n: o|tuht(u)d: o40 $(u)nd: oltqrte: ddr(,kqend:<br />

d,V : b(.)sl.h : M(/k : I6)cOtOt : t(44t)n(rp : toi(trnhh :<br />

ki.i : isbln ko/h : hiid*t : 6zq)n ot(uwu)p : b"Vd : (a)cft, tdric:<br />

b : bitl(L)dt(a)h 1..... ......................trqn i.. : k6k ()nn<br />

(.hl,o )(.)rqzfuh k,t(t)Utta k)tin (ara kai ostt *t(t)nn(t)tl<br />

tD 1) tit : osh\a : uz. khnn (aban : bun(tk k(d)€(d)n : (i)tt@ni<br />

4")sk)"<br />

: o(,)It)lto)r : iri+<br />

"I"),h(t)t<br />

lblod(u)n(t)i : itin :<br />

tiisin : tuto bvtu(t)t : tti tn"()t : t6 : 6u(u)i :<br />

bol<br />

: rk)sl<br />

krn(;, : 'i sitkhk)n , ttt : brlt)'it(o.)*, : boatuh@s l*oP<br />

k)tnn)t : kot b(a). kt n(t)tl b(a)dbwrs Unlk(n)96)nu : kh(i)Bli)s<br />

'it4urn(ih itsq"i : (d),{trt(a)r , taka tOsi , *;"4<br />

(D ,t) (dn(ih kld)t\ste : 4)s;: (lo\Ohn(tk : @kin (dhd : idi ok(u)z:<br />

kik Lntt : tti (d)Wa : o(rhtt (ch,n(i)t : bits. : k(o)s(o)n krn(ih :<br />

(a)h Liitqk)n: kh'nli)t : bultukt htk : Ghn(ih kh(i)tg<br />

: (oth k)m(i)t c)li)U: b(4etl4n tk)n.: bod(u)nt bk)h. Inz<br />

(.hn(t\ (atntl itun: ili)s: (a)lta tttnh)t kDft)ry i(t)e tulr)r b<br />

tulg: t!h(it!: o!la)Va: kkhct)* boln(t)11<br />

(j[,v1RI<br />

l)ogu Ynzii<br />

(D r)'la.r' sibi,-l:nu (hnkiimda.) yapm't, liirk Bilgc llakan. soziih :<br />

Itabam'Iiirk lilec (Haka,r ......).^ltl Sir, l)okuz OEuz, Iki Edi, eadDI<br />

L.yl.ri(v(11'111 .. ilu, k I l-.,,,,, .......<br />

(D ?) ijzcrine hakan orurdum. (lahta) orurduEuhda, itlccckmir gibi<br />

diirnnccli olan Tiirk bcylcri (vc) halkt krvanrp scvnrit' yer€ egilnrir<br />

gijzlci yukanya bakt'. Itu dcvirde ko im (ahta) orurup bunca<br />

dcE.rli yasayr diirr bu.aktrki......... tJstlc mavi giik(yii,n) alua (da)<br />

yagz yc. yaratrkl,qlnda, ilisinin ara$r.la irsrn oiull.n yararlfr,t.<br />

(D 3)<br />

(D 4)<br />

I'Fn ogulhnn,n nz.rind( klc) aralan'n dcd€le.i lJLrm,n H,krn,<br />

lglemi Hakrn (hiiknmdar ola.ak) trhta orurnrg.'l:hta oturarak,<br />

'l-iirk<br />

halknnn devletn,i (vc) ),asalam, yijncriverhit (!c) dnzenl€yiverdiglcr.<br />

D&t bucak hcp dairman imir. Ordular scrk cdcrck,<br />

d6n bucakraki balkla., (hq' aln$, hcp lcndilerine baqlmh k,Ift,9lar).<br />

Bagll^M bar cgdirmi!, dizlilcrc di, riikrnmiiqlcr. DoAuda<br />

Kinsan daEhnDa kadar, llirtrh<br />

l)ehi. Kapr'ya kadar (halkla.rnl) yc.lcflirmiilc.. (Bu) iki Grnrr) arasrnda,<br />

p.k in:qnhn, (ve diizcnsiz yai^yrn) (;ijk I'iirkhi diizene !t<br />

karak itylc.( hiikmcdcflc' ihii. (()nl,i) akrll h.kanlar imit, yidir<br />

hnkanlar inlili (cmirlcri alrn aki) I(onhn(ladlar (la) akrll, imiicr<br />

tiiph€siz, yiiir inrirl.r $t,hrsi,. llrrkl; dc (halkl.fl (la bant \c<br />

uyum i(nrk.in'iql{r. ()r,rr) i(i. rlc\l(1i i;\l.c( }inxt itl.r iiit)hcsizi<br />

dcvlrri yi;rx1it) )asalu dii,enhntirtkr. (Son..) kcrxlilcri i;ylc(c


13<br />

I/\L I rnKlN<br />

(D 5) tagtt : rire : kun : t,et(rkt(o)*' : hkL 6l(lu)g I :<br />

"!(1)ttt<br />

(a)hs(a)t : titnt : @tb, fu(t)n : fl,ko. it<br />

&nk(ak<br />

:ot(u).<br />

(ar(a,<br />

@t(d)i<br />

: t(a)t(a)h : bu,6a : bod(u)r: kolttok: ,etanlh<br />

: rashn(t)t (a)V@s kdi)s : k(a)s(ak @tn(r, : (a)Uo kstc<br />

;n(i)t, kkts(o)n Ibotn(t)t (.rvrtt : asht': kta)s(a)n hotnft\ kh(')A<br />

: (a)gdl*tt ir& Ottih tqs)<br />

6) klt(tkn(d)dt krOnr : ostt : kk)ntn tu)s : kt(tkn(art$ Gr(l)U ,<br />

bittt)edi)z : k@ellak o\(ur,n(tl kr(i)U : !lr)t)(a)k : k(d)sla)n :<br />

at('rm(th krOV : hvtukt : )(.)n : k(t)s'(i). krn(t)t Gri)V<br />

la)b(a)k ktn(itt kr!$ , h(ds@,i : ba,l(u) : tizl(u). r((utn :<br />

t(o)bslaL : bad(u)n : 44h4(i)s(t)nl kit(r)ss Iic.i)h (a)nt(a)klnh<br />

(D<br />

u( it, : irlti lOtili kikt[irt(1i)kin aih : bOsti : bott(u)nhe<br />

7) ynlahut{in : u(i)n : tu1y} batl(u, t(tt)d{} : itin : qc('.),tu<br />

lll,cn(th : I(r)s(ntnIo)tt$ : t(a)e@nn : ] (ur'i in!, (D<br />

k)rs@t :<br />

bd.t(ukko : b@st(;)k : un as(t)hn : @rt L\gt : kh(i)(i)k lrtz osqh"<br />

: ki; k\!t : tit(t : tOe@t : tu,& : (a)nn : lt(t, : (a)bsl@ts4 :<br />

b(e)eht : tu)bsl(at @tin : tu(u)t@n : t@hs(a), : k@s?kka<br />

kinn(i)t : Ot(i)s )t4<br />

(D s) L!(rs kq(r)s : k,n(i)t itskhu kun : ttLg:(1)k(k)a : tt';*li<br />

ft)@c1kk. : (4si : d(ebt : bin(i)t : (luqsbtu @nnh :<br />

k(o)t(rskd: < (e)si> tu(.)!ii htn(rt (o)he@t k(a)e@"ka : nn :<br />

hi6)\s : (a)h kmit : turt : k(ara : k1rn(a)s . bdltuk : (o)ltr<br />

tid(t)t 14rs btt,)h lt.rt(t)n : i(;)n : (a)nh k(a) : k@nk. :<br />

i(i.)s : k(dr.eb)nu nkk: t'(.rnl)tl<br />

(D<br />

e) a)s(ak(t)s . tot\t)n : @r!(irn Ll.)s(ak,n : k(a)nt n' :<br />

k(o)sla)nka : qle ktt(u)s btut n(e)l : ln em(')t (o)(ln t'l) :<br />

\o)bsio)t k(d)s(akka : !(o)s : batn(1)t )(a)et : bat('rp : illkti :<br />

)(or(d)lkku : un(a),1'(t : la)na : g'knlt : buttd : \(t)s tu(u)s<br />

[tLg(kc)tu : t(a)kinn(a)t' tut(] : bar4r)nA)s : ot(i)ll.)ttr<br />

u(u)s'(l)tl(o)t(o)ts 1t krnqt uz. :<br />

(r) 5)<br />

((i:naze r cnl.rtr,.) ya,!r (vc) aslaynr (olafak) doglda qih doiusunrlarr<br />

Snkli qijl halk,, (i$lllo, litretlilcr, Ava ar, Bizrtrlrlar'<br />

I(lgrzlar, Uq Kurrkanlar, Otuz Tata af, Knaylar, l.tabrlar... l)un_<br />

ci hilkl...qclerck aglamrtlrr. yas tirtmutla. (Onl.I) onca iiD!ii ha<br />

klnlaf im\. o.da. sonra kadcllcri hakan olmuglar ;ii/rcsiz,<br />

oiullar hakaD olnnrila. tn|hcsiz. Ondan (sonm kafdctcri agarr.v'<br />

Iei sibi)<br />

yamt,hnadnt tiiphcsiz, ogullan bal,al.r gibi }a.arrlmamr! lii'ihcsiz<br />

Akrlrz hakanlar 0ahta) oruinur tnt)hesiz, kntn hakailar (ahta)<br />

olurmu$ !tthcsiz. (Orlarn) kunian.lanlarr da akrlsrz nnitl.l<br />

riiphesiz, k6rij imi!lcr !iiphesiz. Icllci (!e) balkr ir.atkal ol'n.dril<br />

ient, tin halh hilckif (re) sahtcke. olduiu iEin, (aldatro rc kandi<br />

flo) (,ldugu iqin, erkck kad€llcrlc aEabeylcri bnbidcfine<br />

dntnftlngn i!in. bcylerle Ilalki<br />

kari,lrkh krgk!.ttiE, i!ii, l'iirk halkr kurdusu dcrlctini eldcn !!karr_<br />

verni!, bhr" o{urtrui! hakaniD, krlbedirc.mis (tl! viizden, liifk<br />

h.1k, (ltr h.lkma bcf olmaga hyrk crkek evlidrnr kul vaPlr. ha_<br />

n,d olmaEa l,'y1k kr? e|ladnrr (da) ca.iyc !.Ph l-iirl bcvl€.i ]nrk<br />

unv.nlann' braktt ; qhliloin hiznrc(ind.ki tiirk L,evle.i (ijn (un'<br />

rarrla,rnralarak Qin lrrkannri ribi olnru!1.r. clLr yrl)<br />

hizdrcr dn,itlo. Doqu


nl.,{r I EKiN<br />

Q) n);nn(ih : tn(t)(ih : ,krn(tt, tu : krnor : 44;ti : Lii 6n!t :<br />

idi)n : k@i(t)n ft(a)e@n : i,i : bd1 q4c : GrtuO, : tu)s?ii :<br />

qon 4,)c : kr.Ot : itckh.i :<br />

6lws(a)tu : tuep : tinn(i)! :<br />

kub(o)tn,t : Ka)n(a)s : r@ti ti. k, : krtu(,), : tr4ti,ii. k :<br />

bo(u)t) : k)4t(t)44n(n, : k(a)s(akt(th(a)n(th : bott(u)n(u)e :<br />

*i;@.rn6h : &u(4)dn(t), : k4tuk@c , tt4.s : tttti,i. :<br />

(D t2) bod(u)n(u)s : oti;n (a)tdn : tdti,ina : )kr@rno, : bo,gl(uhln(,),<br />

: ti:(i)s : (1rtur : b.t(,htu)e : @pf iho, , ,(a)bs,e : ,tu)do| :<br />

(a)go bim(r, : bt(ib.: (d)bs@,: kd(,k : I.)s, otu1, : r,o)a<br />

: 4"h *la)s@i : t6u. : os(u). : btd(u)a: /a)s krn(i), :<br />

tJ,l*(t).<br />

: BlunKa)n : ot(n). t(d)t(a, : bt@i : (a)4a)k : &op : fid)cl<br />

Grh(')r : *tu)"1Arn 11 ( o)s(ah : hu\d .............. k.t0rh@E .........1<br />

kt* I @,8k4<br />

(D t3) )iti : )oh : 'nk)ndr : rqslmi : su;(i)t : ';4ng)tln(i)t : (.)in :<br />

t(a) ')k(a)dtt i(i)n : ivits(;)s : 'I'(irk)hh(ik : U4)e.tukt(t)cqc :<br />

k@s(akfi)4a)tn(.k : ,tu)8t8 : b(a). htnot : tz(i)gos :<br />

so{ti)nn(i\ : b(o)t(t)sh)e: rik(,tk(n)not : k@t;i(r)n k(a)s(d)n :<br />

lt(re t6tue : k(a4ak1h : u@ : b(a)nn(tr I l(a)in)n :lkk)sbtaka)<br />

b(4)t(a)ru : b(o)z k(o)8@n(t)e: b(4)k(al: !it1,h(rt : *(a)i(r)nl<br />

(D l0) l'nrk 1anfls, (ve) kursal yf (vc) su kuhlad) iijyl. yapm,qtar<br />

tnphcsiz ki : l nri< halkr yok olmasrn diye, hatk olsun diyc, l,aban<br />

iherir Hakanr (!e) anncm itbitgc Harun'u gi;Biin iepesindc rurup<br />

(daha) yukad kaldrrdrlar gnphesiz-<br />

ltabam HakaD o. ycdi crtc bat<br />

kaldm$. "(iherit) bag katdrrryor" diye haber alp gchirdctiler daga<br />

{rkm,t, dagdakilcr<br />

11) (Fhire) in6il, derlenip toplanrp yclm! kiti olmutar. land gn9<br />

vemi! (olduA!) iqin, babam Flakan,n askdleri kurt gibi imi9,<br />

dnlmanlan (isc) koyun sibi nnir. Doguya !c barrya sctc. edip<br />

(adaft) ddlcmig toplah!!- (SDnundi) h.psi ycdi yijz kiri olmurlar.<br />

Y.di ynz kiri olup dcvletGiz) (vc) hakansz kalmrr halk,, cariyc olhut,<br />

kul olfru9 halkr, l nrk ijrf ee ndctlcrini brrakmlt)<br />

(D l2) halk!, ahlarmrn dedclcrim;n t6.csince (ycrridcn) yaratmrr (vc) egir'<br />

miq. Titlis (re) Tardur halklan., o vakir dnzcnlcmir, Yabs!'yu (vc)<br />

$ad1 o lakir (oDlara) vemiq. Gnneyde qin halk, Jntftan imi9, k!z€ydc<br />

lMgrhl tlakan, Dokuz OAuz halk, dngnan imir. Kriclar,<br />

Kuflkanlar, Otuz 'ratarl^r, Krtaylar lve) fatabrlar h€I, (bizc)<br />

dii raD i'nir. (BalFm Ilakan bunca.......... ha1kr.......... krk)<br />

13) yedi kcz sercr cthit, yirmi (kez) savarhlt. Ian! (iiylc) buyurdugu<br />

iri'r, dcll.rliyi devlersiz b,rakmr!, hakanhyr hakan$z brrakm'9,<br />

dilrmaDlafl baErml k'lmrt, dizlilcre diz rdkliirmiii, barllara bar<br />

egdirnriq. Ilabaln hakan, 6y1ccc devlct; (kurup) yasalan koyut' vctat<br />

erhit. Bibam hakan irin (antah hakan) itncc bagrhl hakanr baf<br />

bal (olarak) dikmir. Babam<br />

14) hakan vefar euiBindc ben seki, yat(rm)da taldrm. O (,anranki)<br />

tijreyc gijre amcam hakan (olarak rahra) orurdu. (1ahra) oru.up<br />

lnrl halktnr yeDidcn diizenlcdi (vc) ycnidcn besteyit) ctoyurdu.<br />

Yoksuiu zcngin k'ldr, azt sok k'ld'. m.am hakan (bhra) oturdu,<br />

gunda beD prerN giir(iindc idinl....... .....) T,Dn (ijylc) buyurdugu


I- f l F.XIN<br />

(D 15) tt tk)s(rtni : )(a\(t)n*a : (ar.tq : bod(u)h : nz. : (o)tl :<br />

at(trt(u)n : kkftrn t(o)e(a)n : btta : tek)tu : t@(rt ns$). :<br />

t@nt6 : j(a)ztka : (N)ei : ti(.)d(rn(t)z :<br />

@Dry(o)tu<br />

: QnOl<br />

k(owrska: tqei: t GY(i)nO.: kicnGk @td: B'tkO.: r,On<br />

: Qsi : suvqd(nno.l : t(o)n(o)s bq ot(u). : ',4(4d(i)nl(i)z Iic<br />

tqq94m lsui(i\d(0nqz : t(rs(i)s : iG(t)tqt'1(i)n(;)z :<br />

Vo)cbk(rcqc : Ko)c@u(1)tdkt(t)n(t). : t;z(i h1sl<br />

(D t6) i:k(iht(i)n(i)z : b(dr(ts\e : lik!h{n)tt!)n(i)z : titEqt :<br />

l t l(a)eGk , tinit@n : M(uk@n : krti : bitnqd'lfn : it(i)n :<br />

bizqit : )(o);OUfto )(a)z(t)$uki" : ii("k: k(a)Ek)nt :6tti: btJ'<br />

I,$lr t@etq'r : t(')tue : iitti : u* : kd@n : (')nek)k kiih<br />

O,i|n(i)z @fan(t)z : tuh(th ,lt 'ub | : td(i)ldrz : tlo)tn(a).un :<br />

ltrllk l@z b",I")"tu)c t!(i)t : larl(a)t(th 1..-. ...... b(.),'<br />

boel<br />

(D t7) krti : k(a)ekk @t(t)c : bu\n : b,z bn!(t)m(t). : 'ii(t)On :<br />

B,4y\tubtuh : bnt(t)h(i). : i.i r@zqgt t(a.)s(a)rt : 6tti :<br />

ha{u)it : bn ktut : b,14t : kbsno" : lt rub : id(ir(i). .<br />

(a)l r l-(a)z,n : tit(rn : (a).<br />

b.K'). : M(,h@c 44,h1 ,<br />

)(d)(a)I(t)p : k@I(t)nl(i)z : 4ui(nhld(i)n(i)z -.---. !(o)na<br />

bt(i)n(i)z: tskrul k(a)dt*(d)t: tlldt)s: (d)ral : ho4Qk@e<br />

(a)Wa : br|O4ttu)n(t)z: tu)Va iu(rn(r.l &u(t)s(aru :<br />

(D tB) *k);n tur'(akkd : tk)si : tuti* : bod(uk@s : (aktd<br />

@ag(u,<br />

ltl(u)n(t)z: k)Va itd(i)n(i).: ot 6'tk : &ut: @ut(u)s: kii :<br />

kn,iw)s : botn(th . krtt : it(rti : lotl{,n : ktna. : krti : och :<br />

k(a);;in : b;tnqz : krlt : (o)Vo k("r,skk^fth : (o)W n(tt :<br />

i(i)n(i). : Inni Oz : krti : tu6 : oc(t). : bqct@n : bolttfu)r :<br />

OtOd: nz.: Qnti: b(a)!n(a)(or: (a)'tol !(.)t : Qbinkrkr:<br />

(D te) Iiri+ bod(tk : i(i)i(i)n : IdtQtr(ik: t(4n (art(dxt : aJ(ah lkhtli:<br />

tt/$ : bod(uk kh(t)n : itin : k{i(4cii(')n : i(;)r :<br />

is(rdtu(t)t: < bns.> k(d)s(d)n(t)tid krn(;\ : b(a)inot : @dsil<br />

G)(i)nc : *Ogr : )(a)itl\Oe : j@b(d)k. kieitt(ii)s : rbh(a)k(rs<br />

: *(a)(Jid)n : to(i)t : )(a)ia lrdi : rii6)8ru)s: k(4)g(o)n: lr(.)hhl<br />

tit 4\di tl(lk : oltit(4hl: )tt 6od(u)" : b(d)td(t)s : ;tsqnj<br />

vkrnknal b(a) t@ : &u(rs(d)'u :<br />

oRll()N \'^7r I r ^Rr<br />

(D 15) on ditrt yai,mda Ta.dut halkr iize.inc gad oru.dum. Am.an hakan<br />

ile doiuda San ,mHk (ve) SadLurs ovalna kada. scter euik,<br />

bahda llemir Kapiya kadar sefe. erik, Kdgmen (daBlannrn) ijtesinde<br />

Krrs,, iilkcsnre kadar scfcr ertik. lbplam yirmi bcr (kez) se<br />

ter ertik, on iq (kez) savarxl.. Dfvlerliyi devlersiz braknk, hakanl,y,<br />

hakansz braktrk. Di2lilcrc<br />

la,diz ritkndnk. barhla.. bat eEdirdik. I iirgig hakanr (kendD<br />

Tnrk'iim, (kcndi) halk.m idi. llilsisizligi ),iiznnden, bizc kan, hahl,<br />

harckcr crtii;rden, hakanl.n ijldn, kuDrandanlai (vc) bcyleri de<br />

i'ldii, On-Ok halkr 6t,rap giinlii. hlarmrzrn dcdclc mi,in zat,tettigi<br />

top.aklar !e sular sahipsi, l€lftas,n diyc (4, halkrnr dijzcn.<br />

sokup 6rgnrl.yc.rk.-....-... Ila6 bcy)<br />

(D l7) idi..Hakan uDvan,n, b!.ada (ona) biz vcrdik. (E, olarak .ta) kz<br />

kardegih trcnsesi verdik. (Buna mgmcn) kcndisi hara i!ledi. (So,<br />

tu,9 olank z'tann) hakantan ijbn, hatk, (da) kut kdte oldu.<br />

Kijgmen nlkcsi sahipsiz kathasrn djye Az (vc) Kfgz hatklann, ni<br />

zama dnzenc sokup getdik (vc) sava9r,k.... yenidcn v.rdik. Doguda<br />

Kirsan daglmn,n ijresinc (kdao halkl.tr ijytccc yertettirdik,<br />

;yt€c.<br />

ijrgijlledik. uarrda<br />

(D I8) Kcngn I'arban a kadar 't.iirk h,tk,n, ijytcce yertcarirdik, 6ylece<br />

orqnrt.drL () .t.,nd. t;htcr {t,itcr k;;hti nlhur id,. .anr"tc,<br />

,r,,rn it,ile)<br />

uhur idi.-Ki,.,c!t.r a{ihF)hn i Lrtm"z ,di oqu "r Lzha.<br />

llill llli,,idr: 9l- '." ,th. o', a s.rilm,i ,hL p,im,7" \,trd.. .r ),<br />

!reu7 !.\hri/v") t,.,tk,<br />

_rur. '),r,n Uc .,k.l edk<br />

ra{kr)<br />

\okn,c,trt!".2tr.<br />

ier (dc) detinhedrk(c,<br />

,, ,0,1?: harkr. rvrrn) irNhr,,,i (eer<br />

Iy'l<br />

y^.irann, k,m v,k,r, bozaLirir<br />

::l_..llll ,,"*,. (lu yal8fq<br />

.hwu,,:ran, /v., ndd,m or: r(.u,,,/r.sin<br />

l:11"i,:",o:.,,<br />

b".,.\ir,,J,.yu,mu",,r.,n rrik"n,,k,Lc\ ulqdnJ<br />

murdrr,r d.vt-rur t"nJin it.rn4 p,,[, /re, nitdk \okrun. S,l;h,,<br />

::r::1.' '1.'",r.1 q.l,p (s.,,ir r,o/qun, ud,r',, ,,e) d.E,n,, rr,,,k<br />

i.-1:fT:ll' ,.:f9:" s.rip {d. *,,, ya,nii.n vu,,rund;, sdrnp<br />

(",rr ka.<br />

Kursat. r ),iik.,r d-1dhn tdtkr. r. kardiF va,nr ),..dur,u 1,,r.'krt<br />

,g 'rrj,. |).,i,r\d qrd..rtrfljr.n. ei inr. Iirr)/


.r r^r.il t F_KIN<br />

D n t.h1t\' s,m 1,.a1,t,18 r.d.,,!6 lt,d. . t;deuc : ot tt\ L|(r<br />

ttlG\a4q tgtt.t. tngn\h j:,i.J.,u,g !t4.!ta : taitdl<br />

b(.tet'r | ,r' oltuti,in :<br />

&LI I\u.12 t.\.]1t ir th,- rstt,,n,t1n<br />

hi t\4tt'p ot bt1," d(!t, gr", I'a,u 'tl t,t.dtI.ttatin . uttL a<br />

: k)t(i)n Ud)s(a)n: u.a: b(dk : b(aht(a)tu:<br />

tyk(t)z: *(a)ckk6)g<br />

lb(a)tb(att : hkdh)n : I tit6 : bdlu)n (a t kini : yk botn(at.un :<br />

h!(t h . k( a ) i(t )n t( a )cb k(')c<br />

(D 2tl tu(u)n : *(d)!o(ute : koqnnii)ctu : k)n i : tt bk)n'Elh. 4G)iti :<br />

tzql h6lt \n tath tu\ Vt klnotzn tty'th iztutntin nl<br />

ttitt |atslah ahtl'k1t ld.ti )ltlntg : k't u16a i..<br />

o(uhn(a)d(')n :it: (ako,: t(ahtu: ton'(u).: )(d)bq. :<br />

)(a)[(n.)k : htu(lk|n ln . ot(ur(u)n tlq(tk : OLi ,(dri : li(i)n .<br />

W4 t tie(rn I lbnl h :'i'ztk kd( i)ft ( i)z k( a ) i( rn(t )z<br />

(D 22.) (.),(i)n(i)a : ka?,s(aJnn(tk : bad(u)n : (o)tt kni rg kun(d)zun) :<br />

t'!(i)n : t(' : tod(tk : ,4rk : tin tuttn(ort1)n : *ig@z :<br />

ot(a),'nta)d()n : n(i)n :<br />

Flit 4is(ik : | 6itb : l(.)11 ,(a)dt bnt : it!<br />

) i: k(a)


{;<br />

r,\l,i-r"I}:KlN<br />

(D 25) t(o)t'a : nrll.t/l(i)n: kd(t!)h!t)s: (a)ntd hr.d(u)n: t(a)blsb)c ali ta'<br />

Qtt<br />

: b?t tudnn sii t(.)ttt : t(!L b(d) a : \un1hdtu)h: at siq:<br />

(a)go to(j htlt(t)tu : )(.)s(nni : Iak(t)n.: b(arn(t)t: ,\!j(ku)t :<br />

ng(u)t(tu)n : ha,1(u)n : kht; (arktk ul,nk). : hJ(ib : \iklr()n :<br />

*'1..........................1/,,!ckr0n : k(a)(r); ... @b(rtu<br />

: k(4tut(n)n @Ii rt(r)z : tGk(t)nd : t(a)bs(a), :<br />

(D 26) |d.Va : iul.M(i)n : t(ard t(.)iin : 'lrk(t)z: tunkk : l',1 hilb:<br />

snituh,l(i)n su0 : (a)(ta at(i)'t(i)n : (o)t, ot(t)z: lah(rna : tik<br />

: hod(u)n : btk(r. : b"t : la)et bglJt . kkrn *kt. : tik t(a)Pa :<br />

'n(4,ton 6ipo4k : no\do)n : sin . s(d)vt(t)n (n).<br />

lblol,{uht(t)< (o)Ll(t)n 1............ ....... alskrt()n : Jk)h .\t(t4.<br />

tbbl(nna : btklt). (a)Po : \itk)tli)n . :i,(i)s b(a)tt)tu :<br />

(D 27) L(ar1c: iok(ii)iqn : lfunOn : yt(r)s: toea : FIll : bt*t)z:<br />

batt(u)n( )€ : uda . h(o)'/t(t)n : k(a)e@rin : bvh : roia : )\da :<br />

siikihd(i)tu : k(o)s(akn : it6rt(i)n : it(')n : (d)Ua (a)L(t)n : at<br />

rt*a : lineoj : t(a)!d : @Iun )tt(t)s : l(ohla : kr41)t : ,8@.@s:<br />

kGb. : y4t(t)m : turs(i)t : bo,/(r)n(u)sl uda b(ar,turn : t|'cih :<br />

k(o)slo)n : !i\t at,a: ho4d IG)l|i :<br />

(It 2Et boktund : i(nt/tlti)"41.: k(d)€(ahh : Ia)br,4sln : t(ar{n: l4A<br />

it1rtu)n: (nn : k)Va (o)h(Irn: o1(t)z }(a)t!na bkh b(d)+!<br />

: t(a)ra : 'ntdd(i)'n : (a)tt tol: 'ui(nhttu)n : 1....... . .. sli'ia: Eoll<br />

: i14i!),tti1)m : tu)ga : at(e)h n : ktti tinl.. i X!<br />

lkxl(a)F : h)4h .... ......1a ok(t)8@tl : k(4tti bkh b(a)U : kk'<br />

q(i)n aai ot(u)z (art$l<br />

(D 2t)) bt )(a)ttrna *(abkf bo,t(uk , b,'i(r)z lknli' , b(aru : Orkh<br />

: J?)s' bettt : |')d(d)s t\t : b(a)d6 : ';,ntu)ttt(i)n(i)z : k(o) $ :<br />

hodi)n(u)e . i('rtt(4'n : (a)l4o (a)ttb)n I ....................1d1t)F. :<br />

|b(ailn\t : ktara | .................1 I(ahW k't(u)n : h4nlqp<br />

k(.Iti ....... ........1,n: a\nnL(n)n I kt*(u). osl(u)z: nqh(t)i<br />

: bod(rtn(r)n (crti (.)in fth: bde@*n: ulu)n: dtnill<br />

()Rlt()N<br />

\'^ztrL Rl<br />

(D 25) doEru selcr cltim. Halkr ouda bozsuDa uEra|,m_ Qinti Ong Torok<br />

cui bin ([ililil bi0 ordu (itc) sctrti. tduk Bai'ta sava$rn,<br />

o orduyu orada yok euin. Yi.mi yalrnrla. Uasmt lduk Kut'u aktaba<br />

kamin, idi, "Ke*an eijndemriyor" diye scfcf eltirn ..................<br />

baErD,L k,ldrm, bacrn, l)r.rc,Dr ........... {evi.ir scri im. yimri iki<br />

ya9'mda (:in e<br />

(D 26) doEru sctcr errim. (Onda) ccnoal ga-ea (knmandasrnda) sekscn<br />

bin (kitilik bir) ord! ilc sava9r,h, askcrlcrini orada itldn.diim Yir<br />

mi alrr yalrmda Qik balkr, K'rsrz'larla bi.liktc (bize) dngman oldu.<br />

Ycnisey ('rchnni) gca&ck Cit'l.re doiru scfer cuim. (Onlarli)<br />

Ort)cnde siva9ttrD. .{skcrloini n[mkladd, Az halkrnr za|rcrtin........-.<br />

IJas,m'! krldrnr. Yirni ycdi yarrmda K'rer,lara doEru se<br />

Icr ctLnn. Mrz.ak barrm'<br />

(D 27) kan sijkcrk. Ki;Emcn d.glard, ai'p Krr€,2 halkrnr urkud. iken<br />

basrrn. (Krrg,z) hakanr ilc Song^ daglannda savarrrm. llak^nlann,<br />

ijkliirdiim, ilellctiDi orada zaptcttim. O y,l Iiit€it'|.r. dogru Altav<br />

daglann' aFmk (vc) Idit rm.grn, scqcrck yiiriidiinr. lnr;gi9 halkr<br />

n, uykuda bastm. Tnrgir hakanrdrn ordu$ arei (vc) bora gibi<br />

(nzcrimize) gcldi.<br />

iD 28) tsohu'da savaruk. Onrsir'lerin) hakan,n,, Ldsrsunu (ve) radinl<br />

orada 6kliirdnnr, devlctini o.ada zaprcuim. ()tuz yatlmda lJcgba'<br />

l,ki dogru setr crtim. Alt, kez s.valt,m...... Askerleri,,i hep<br />

iikliirdinn. ()ru,' ilitul,,ki ineDlar ................ yok ola.ak nli<br />

.''.........-... d,ver ctmek itin g.ldilo. llctbalk ontrD i!in ku oklu.<br />

Oruz<br />

(D 29) bir yatrmdi Ka.hk halkl bagnnsrzca hrfekct fdc. (bid diirnrrn of<br />

du. (Onlana) I amag Iduk Ba9'ra savan,k. Kartuk t,atkrnl<br />

i;kliidrim, o.ada zaptctlim....... Basmrl avam......... Karluk hatki<br />

torarlaDrp seldi . ............. ijtdnrdnm. l)ok!z Oiu? ta. bcnih hatk'm<br />

idi. Ci;k (ilc) yi:r (z.asrndaki) kan9,Il,k ncdctriylc, i!lle nc


tl! l,^r,il fEKiN<br />

(D .n) knni : (4gd6 : i4ok : y(o)st bo,4t : bi ytlo : t6tt : loh :<br />

!ut1(ikd(i)n: k)n ih: ksu: b(a)wa: lii(u)jtr@n: kek:<br />

,s(u).(i)s : )uz@t; : 4.)tu)p : sn,i 1....................l r"l*r,J, ,<br />

(a)ubreuda : ti(rhdti)n : su,n : {o)@on, 1....... .... ...... . . ,l<br />

((i)v le'q b(a),qJa \,ln@,d(u)n : turyt : kd(,4" : (o)dla)k<br />

k(a)ndd)4rl : )(d)b(a)L :<br />

(D 31)<br />

(D 32) os(u).: (d)td : su(etd(t)n: tki 'n. tuhltkln(t)t : Otli: (.)tin lu :<br />

k)bd. : krti : ,i dctu)z ','i, h(o)'a : kOui :r@d(a)s : t(a)h(t)z :<br />

ba$:|ip: (a)ts(a)h. k@ri: li(ar: !i!i. (.)b(t)s b(ark(l)s:<br />

rtts(d)t1 : b(ordt: ii(or: nri: sni1)teqli: k(4hi:b*:(o).<br />

k)t*)n(i)2, t(.)b(')., (") (rn(i)z : as(r) : 1......... .........1 t' : )b)c<br />

| ,... ......... .. . . . | @;';l kuc : bst&: q(n)n @$' ,(")dO^ ,<br />

(D 33) t@i.r(l)n 44;,i t(ar(1)klav!k itok : nGk k(.)ze@g& ,<br />

i(i)i : tu|illr : bo,/(u)n ltu)Vdl k(').skkt-(')tl Onry : nqn<br />

no(rei : hutta. t)(d)tt(dru : 4a)4(aknl(d)'(an : t*t+ : bodtuk.<br />

iitl@ti : krti . t(t : b\4@tt : Grti : t ,gl b@s(.)/ tkd(u)h<br />

(d)ttta : r(a)k(,)n(t)1i; : (d)va ht(rti : 4@. :<br />

. . . . . . . . .-. . . .l ,t, : tir(i)n : i4@d11.)nl<br />

"tn(arih<br />

botd(uk<br />

(D 31) k)bin : b(orkin : bu.d@n oful@. : bad(uk : efftt). t(a)t(a, :<br />

bth : lnltft)t kG)ttt: (a)sula : Oki L(r)e: ii(i\ : 'un@td(irn<br />

lien: btlzltt(u)n: knn: @r!a (a)Ih)n. (a)r,Jo k(o).ctdk1f<br />

I.. ...............1 )(arth)k(a),4+ ut(ik : n@n ot(u)z (a)ltukt :<br />

q A@tt)na....... . . . ... ..... rltt krti. ud!(i)s : atun)e : ktl ll<br />

30) haser si.diii i!nr. (biz.) dntman oldular. Rif yLlda ddn kcz savar<br />

t,m. ilk iincc 'l-oiu (ll<br />

Balik'ta s.vair,m. lina m,Eui (iskcrlcfi)<br />

yiizdn..rck gc!ip o.dusu ............... ............ ....... ikincj olarak n<br />

,r qu J ar ')r n. \\kal lni ,a / .,k .r a . . ... Urrr , '<br />

(,i-ak (.ui (rmai, baynda sara;tun. fiirk halknnn a)ag! scndrl.'<br />

ll) ola.ak idi. (Sarlannnz) yanp daBrramk gclen o usuntr (gci)<br />

|iiskiirrrnio. (Bu sayede) pek (D<br />

lok ijiecek (k\i) hayalra kaid,. Omda<br />

'Iongra<br />

(boyu) al einden trir g.ubu lnnsa fisin'in cenaze rijrc'<br />

nindc t.virit) kutararak dijvdiiD. Da'I|nncii ol.rak EzgeDd K.<br />

drz'da savaqtrm. skcrl.fini orada m,zrakladrm, hczimet€ ugmrt,tu<br />

Otuz iki yarrmda Amgr kalesindc k\ladLg,m,zd.<br />

krtirk okl!. (O yrhn) ilkbahannda<br />

(L)<br />

32) Ognz la.a dosN scle. .rrim. IJirin.i o.d! (scfcre) (,kdr! idi, ikin.i<br />

onlu yurtra idi. Uq O4uz orlutu basktn yaPh. "0-nrklcfiD) Piyadesi<br />

bozuldu" di)e.ck (bizi) zapretmck iizer€ (iizenmizc) seldi Yarl<br />

ofdusu evimizi ba.k'm,z, yagmalamak ilin gitti, ya.1 ordusu da sa<br />

valnrak i(in geldi. U; az idik. k;tn tlurunda) idik Oguz<br />

_fanr<br />

.................. diiyDan .................... gii! vcrdiqi ilin orrda<br />

(D 33) dag,tt,m. lail buyur.lusu i!nr, bcn !al$,P kazandtE'n irm fn.k<br />

h!lk, (da) dylccc krzanli,rg (oldu) tiiPhesiz Bcn okck kafdeiinrle<br />

be.aLe. bu kada. ind.flik cdip Cahihasa vc muvaftak olftasa<br />

idim. 'fiifk l,alk, ijlecck idi, yok olar:ak idi Tiirk bcylc.i (vc) halkl<br />

rijylcce diitiinnn (!c) tijyl(c bilin : Ciguz halk'<br />

........... ... ...................... S6nd{rmiy.yi,n diye scier cLtin<br />

(ll la) cvini lra.krn, boz,lum Oguz halkr, 1)okrrT larafla ' b!likre rop.dan'p<br />

sckli- Aqu'da iki bii)iik sarx! vcrdidt Askerlcrini ln'zd!m,<br />

d.'lctini ouda ziPt.ttim Oylccc kazanrP<br />

('lanl) buyu.dulto i!in, bcn orrz n! ):l'rdi<br />

i{1i.....................kiti<br />

" ""' -vok


10<br />

f t,I1 ',t 0KlN<br />

(D 3s) is(,Mn(i)t : (d)4p kk)ck)"'i" tl(.)n(At : nz. tt);n : d6 : l itr<br />

: lotin kl(a)s(a)n : llJrh : (a)pkn(a)& (44tv : tplu. : or@{<br />

bad(u)t: *)nrn: tub : tdtk: tu)bs(o)qkru h(ardl : (a)bs(o)t<br />

t......... ... l bu )krdc : kottt : is(i)dkt(k : q(i)n : ,(a)<br />

hft)tJ(tt. . .... I bad(u)a1..-----. .-..1<br />

(D.Xi) t(a).4tft)l. ... .. ...... . . ht)4t!. : (a)bcta)da : (a)tt ku! )pj<br />

bo!, ht |(atd. m(a)ia : kt holt : no, i,_(r)m : k(a)ck)n :<br />

, it(i)n ti4lt : bo{u)n(u)s<br />

"tArt(t(,r, : 1....................1, ,<br />

htn(o),firn llt(,)s 4t;tliz : tosdt *(a).s(o)!j(1)n '4( .-....l<br />

tt(;)t(i)p :f1 .................. 1<br />

(D 37) (a)\9 tinlq)t,t(irn : iM : dd)Vdqn : vqktt)c-, , &(t)kil<br />

bod(uk bc!, 6w)8,n. iitti: !(.)@i. buh. la4t)fia)i<br />

k(or(atsk)r : l't(t)tta : Obih : b(or*h : (o)ry buzd(u)n<br />

I . . I tt'tt*o, (a)e,l, ,)sfu, @ltObk, : !u.,. O4;)n : n<br />

dkrl i: 4@z(i)p bkndt . . . . .. ....i<br />

(D 3a) 1........................1 ti : tr14{t : ho.t(uk : at krti: ot tftis : (a)ft)p<br />

'et1t h ohut/ t4t'tl, t;),t )ta\ttn4 :<br />

"q'2'7 fita,1'p<br />

t(a)bs(dhla : kdi : i*(ii)r(ih : ,ito,t(rn : sk(r)r I .. ....... ,ls(Iii<br />

: J"(t).in : (d)Va (d)I(t)tu : @ki k)IqbO,t(i)e : bo,ttu)"<br />

''','''''''''l<br />

(D 3e) l. . . .......... ..... | 4@t@a1 : boi(1)n : (a)be@r k(d)s(akttu . kiiti<br />

: )(a)t(a)b(a)e: ddsr. Ia)h:64n)si: LAhdz ht(t)n: !(d)t(')n<br />

litOdti)n : bod(u)ntu)e : @$d birl@n : )t lrin Ud)l,tun (a)rta<br />

@x(|rn ........) srti : t1(t)(1)t : k(.)ui : k@.l(tr*(a)n tq : t on<br />

.'','''','.'.'''.'.'''']''<br />

(D t0) 1.. .... . ... ..... tule@k(t)ia : )Arqik)tu \btnk),t : lgontt :<br />

br(i)r.: k(ahw: bo,llutn t(a)pa: lih: till: h,ltu)i: tbrn(ar()c:<br />

tt(h)n b(ortt | .......... .... 4a)a6l rt(4t@, : r8 bot'n(t,<br />

in(iri. bn: bagl(dk*a (.).(,tp \a)mot . . . ... . . ... .. ....1<br />

(D 41) 1... ........... (orlk(lt!' : kk)I'nk)h (atu (a)i(rt(a)y'i)n ti! :<br />

'itt(4dfi)n : tJat(t)sr . (.)ki tn : tot(t)t(t)sn : k)2ft)f 6(ai,t1 : *(ora<br />

bo.lu)i : *(a)s(o)nh)n 4.)t!i tiP: i.ql(ir(th '(4b(rnh ... ... .<br />

(a)t4t)z .. ...lka a b;tt(i)'n : kvqs @t(rs(t)s uts(a)ttt(t)n<br />

.........t<br />

()Rlt()N<br />

YAZlt.t_^t{t<br />

(D :J5) bcslelif doyunnuq viiir hikanrna ihancr cr(i. (Bu harck.ri) )ukaf<br />

daki lain, (aFBtdaki) lursat Ye. (v.) su (.uhlan ilc) amcam t\n<br />

kan'n ruhu tasvip ermrdi hi! inphesiz. I)okuz Oftr, hath yerini<br />

yurdunu btrak'p Qnfc doiN giui. Qin .........._................. uumya<br />

geldi. "Rcslcrit) doyuray,h" diye dntnndiim ................... hatk ... ._<br />

(l) :1,'t snnah gnr.rdc ein'dc adi san, otdu. tlurada bana<br />

kul oldu. Ii.D kcndin hdkan (olarak) tahra oruduium ilii.r-iirk<br />

halkD .......................... k,h.adrh. Dcvtcri (ve) yasalar kazand,nr,<br />

ddc.,,,m K',r,,t .......... ,opt",,,1, .<br />

(D 37) omda sav^trn, askc c ri mzrakladxn. Iabi olanlaf raLi oldu,<br />

halk oldui ijlenlo ijldii. Sclcnga (nchri L,oyunca) arBrya yiirijyiil)<br />

Karasan gc(idinde. elini barknn o.ada bozdutu................. daia<br />

t,rmand,lar. Uysu.'larD liltrberi yiiz kadar adamla doguta dognr<br />

ka!rp giui............-.................-<br />

(D 3il) ........................ Tn.k halk,, .q idi. O at siiriisnnii aIt) (,rlan) do<br />

yu.dum. Otuz dijfl yatrhda Oquz laf ka!rp qinc si(ilcr. (Buna)<br />

nznlnp sclc. euim. Krskantlkla ... ........ gocDklann, (vc) kad'nlannr<br />

o,.'d. gist, crr,m. iki hlrrbal' halk ....... ...........<br />

'l<br />

(D 39) ............-.-...... atabr halk, Qin hakan!ra rabi old! Elqisi, iyi habc'<br />

d (ve) .alan gelmiyor diyc ya?,n sefcr cllim. Halk' orada bozgu_<br />

na ugranrmr ar snrnleri',i (vc tnm) varlklann' ora(la sasP etrm<br />

()du$ loparlan,p geldi. K.([.kan daghflna yerlct . .<br />

(lJ 40) .. .. rncskennre, y$inc yurduna yc clti. (;ijDcrde IGrluk<br />

halk,na doirtr s€lcr .l di)'c Tudun Yamtai' gijndcdim, gi i<br />

K.rluk Elt.be.i tok<br />

ka!,p gilnii..............<br />

olinui. Kadcli bir kale.vc<br />

(t) 1l) ................ kc-*ant gclmflli. Onlafl ko*ura)nn diyc seicr cttinr.<br />

(Kalc) 'nuhrfE iki ii{ kigi il. kalrp qitti. Ava'n halkr (;c) "Haka'<br />

n,m g€ldi" .liyc krvan,p s.rindi (............. unmnsza) unva,r vc.dirD.<br />

Kiiliik un!.ilyr rr.fi eiti.dim...............


I'AI, ]' I EKIN<br />

II lt t.i N<br />

();k..), Dofu rn


t LAt IEKIN<br />

(c t0) lir(j(urru : hod(r)n("rno : tu)s(i)n : (a)W k(d)/-s(a)nu : bn(i)n :<br />

bt\n : klab-q(d)r('k : t(d)r1l)n 4@ehk I l lt tt : oa(u)V (a)t :<br />

(o)Lt o(u).ko : ue: b(d)tdt: (a)szin: j : httl\ @): )iti<br />

ot(rt.la !"q (.hdtt/ntth. bu|(utg : tot$ .... .........<br />

(C tt) kk)nt: ki. : t(a)r t(d,iir, b(d)dar\ul ,htt liz: krk)n: kk)tti:<br />

(!otot(r* : i;1..... . ....... ........1 : (a)ttn : *in(i)t : (4/sako. :<br />

kOlitti : jos: t+Arqs : k(.)l;i(uh : tik : bnh ant(a)n : trkh:<br />

ti)ln4i)t:;. Jbrl .. .l<br />

(c t2) bLVo : but(rk : t(o).in :<br />

@utk(a)ku<br />

: Ibltdt : Odsu o.(rk (arh .<br />

k(d)tu : kain: ktk: 4,)JAin : r(a)n4l)z: kOli4iIT: W: @onr:<br />

(G t.1) t(.)in tk)s : 4.)in : rtu)tl(arln(rh : ti'i* : hikc , lk(d)cokl ,<br />

s(o)h!h : k(d);(t)n : tit bits. : k@s@n: ot(urt,tjtnk: tir$:<br />

(o)nt : bk)ekh : ksz : t(o)tdut : bk)gk)t : til ,o, : b(a)!l(aDu :<br />

/Ia))u: {a)d(a)ttt: h@stqt:;,iE: t,;(i, 6OstG, : Aka<br />

G u) Ua)tt(abu : rt(d)tu : da) (ahtt : b(4s(.)t : b' l )<br />

(o)n(a)n 4ark(a)n : tu^t46: burh 6(a)s@ tuhk(ak : ut(abu :<br />

bryrrk | . . . . . . . . . . . . . .l v burtuk : d4b(t)s k Gr*(;k : h(dkt(o)ru :<br />

44tu: buy4 buy : @ntt:4.)etcn k(a)nq^: Ko)e(d)nka:<br />

rc t5)<br />

Cnnl'Bdh fiizn<br />

(c B) | - kk4 l(o)s(ak : hltt(t)sinl )ot(ttt)s tteik : bit(irrqn : buvd :<br />

b(d),*(')s: bOdOzOe: q(48:1. .. -. kva)ckk,<br />

(a)tsi: rit(tu)R tis(ih : nqn : (a, (ort&t: t6;t ki": la\furtuh :<br />

b it(i)h bqd zt(i)n: )l(a)th)td(t)nl<br />

(r;<br />

(c<br />

r)trIi \ f \/ r \t\j<br />

l0) l'iirklcriri. (!c) halkrnra dahi iyi tJn.tckilrk.ijyk\r kaznrc(tinr.<br />

Bu kad.r (rok) ka,anrt, bab.h Halinn Ki,trtK y,,,nn oh,nr(u nrr<br />

nrr' rirn .'1,,."'r1., L,.hr dri t)^m rr ..r ,.. r,.5lr r\ ..r I Ti<br />

ycdisirdc.cnazc (tij.eniDj) raDhmta.trhr. Bukrs Ii,rok .. ....... ..<br />

l l) bal)is, (l') l,isijl I ay Sergiil kumandasrda t)ci vijz k\i qctdi.<br />

Kokuluk .............. ahr) (re) {n'nnt bot nrikrarln gcriftti (i.n2zc<br />

m!,nlan gcrnip diki!oditcr. S.ndat.Qao gox,t,....... .................<br />

(G l2) llu,,ca halk kenaze rijrenindc) saet!n.r kutakjantr, kcsri. Cnrs has<br />

allarN, knra sanNdann,, gi;k sincal'tarnr say,s,z (,hikh,(h) q.ririp<br />

(hc(liye otrrak) llcp b,rak|11ar.<br />

ll)fanr gilJi, 1.ntua (rahra<br />

'riir!<br />

oturrutnNi) Bilsc Jlak.n s&iitrr :<br />

lllbam 'l'iirk BilSe llalan l.t,ra oturdugunda lihdiki Iiirk hqic<br />

ri, bat,daki -l-aftlut bqk.ri, Kiit qor l)alla otmat iizoc it,iitiin) !adalnt<br />

bcykr, doEudaki l ijlis bq,toi. A|a t;rkan<br />

l4) basta olrnnk iizcrc (bnrijn) ga,tap,r t)cttcr. ................_....... lanran<br />

Tarkan,<br />

'lunyukuk Buyla Balr tnrkan y. kumanoanhr ......... ...<br />

Hr$a KuDadJanr Scbii l(L irkiD batra otn,ak nzerc (l)iirnn) ku<br />

mrn(lanlar, tir,dik; btrD(a bcyto b.tJ n Hnkrna pck lok<br />

(C l5) p.k 9ok ilk,$ (vc) ijvginlc (l) l)uluDdul'r................'tiifk b€\t(fin'<br />

(rc) halhu pck fok .lk'rlrdr (\,e) iiidij () .......... lraban, Ilakan<br />

iqi,! (bun..) agr ratlar! (vc) kal,n agallai I-n.k hcrtcri rvc) lHtkl<br />

yatrt' rdit' qdrdiler. K.ndrm. Lun, d ....<br />

(iiin.!lhtr yiizii<br />

((;Jl) (tlils() hakan *iral)cs'ri (bcn) \i,lrui'liqm yazdrD,. IJurj(r t)nrrt,,<br />

re!r' ( lt.ykclloi, siislcDrctoi .................... tiakrD,n )"icni \i,1,<br />

hi ligin, l)en, birAy vc d.jrr siiD orurup yazdrm, siiste{tinr (vc yr-


(B<br />

(R 2) ht4e : t(a)ekk : ukdtl<br />

(B 3) )(a)) kt'(ar: n.. : tlqinl<br />

(B a ) kiib$rs@si : @t@se (d)ryJd)<br />

5) t(a)sta: : k)kG @vql<br />

"sun<br />

(D 6) (a)t(')m, nk)n: *(a)iqn kl(a)s(akl<br />

(B<br />

1) 1...-.- ...1ize | .- .--.1<br />

1. L_ f t.ltKtN<br />

Bah fizi<br />

' ni::^ ':'::': ':'::::''-,'<br />

oRrloN v^zn LAR!<br />

Bat Yiizii<br />

(B l)............ ii2crinc......................<br />

(B 2) Bilge Halan vetal (elri?)<br />

(B 3) Ilkbaharsclincc, yukanda (gijk ?)<br />

(B 3) davulu snmbnrdergibi, ityle.e,<br />

(B s) daBlarda<br />

seyiklo bijBn.n6e, (ijylece?),<br />

(B 6) yas turuyorun. Babam (Hakan'n ?)<br />

(B 7) (mrzat 1a9,n, bjzzat (ben) Hakan<br />

(B 8) ..................................<br />

(B e) ..................................


KtI t,'I'i G iN YAZII'I<br />

t) Kl Gt . (.),in t.g t(t)inld?) Lotn(t)t. Bu ibarc tl)ohvJr hritrDdan<br />

iitr.c (lloi) gui rc$cnrlt. a{ rnil, venu du


ir i/\r.lr I lj-KlN<br />

Kclidrefi, bu nDlis ii., ilk kez kesin olamk r,i'rr okuyan Giraud ol<br />

.iu!rur (ra(ir:()(j). l.!1,, dc kclim{,yi, Ihomscn vc ci.aud gibi, r'r',it okn<br />

[.n taftl, 1. cn .yk,fl okn.,,r inro]si ailauv'r rrmljndan vaprlm,!ir:<br />

*n (tt\tit:44 !e dc!.rr). Clauy,n',n hu okuyui ijnc.isi kabul cdilemez.<br />

(ljrkij, lclindc de a!!k!a b.lirlildigi sibi,'"1{ira.di hehne ili v€ sonun<br />

da d.nna ,tri d.g.'ind.di, (,q6il:.1,) rtr okunuru d2 .yn, ncdentc,<br />

k^bul dilch.Ti bu lekilancak kclinrcnir lrlx,liyazrLsr iein dogru.l!..<br />

72li'R^iK y.^1", Tunlxkuk raz,r,nd. dr y€di kez scqmckrcdir: II<br />

(;.. (', {i, I) ll; K., r.,t. Ilu kclinrc aynr yrzIr. o', kc de I ile, ynri<br />

r,t* okuna.ak rekild. r..lh,rt,,. 8u du nrda k.ljrn€nin aslxrda r,;!*<br />

(\c\a rd;l,ta) rau,nd. ikl h.c.li olduEu, aD.,k daha 8 yiizv,lda rck hc.cli<br />

irklinin dc. iya (,kr'4, snyl.nebilir.<br />

r) Kl c !: ,', od*. ltrdlof lJu ilJ.r.rin Bilge Kag'n yizrr,rdaki kal<br />

irl'i, .Jan ,o/r. lekliDi (ll K r) ,til'laht" gibi bt kclthennr lerme hali<br />

saDmls vc Knl l_isin yazrtrnd'ki bu idL2 tealDi y,nt15 sayhrlrl. (r{tq7:<br />

r&)). Ih.rnseD is€ tu ,1t' ilx.resnrn, aqk !. sc(il ola,ak b.jyle vaz,ld,g'nj<br />

sijyli!c'.1 ilJa'-,j,, iia.c r.nt)s, i Il,curc qu'il csr", y.ni r)u zamnndr,<br />

lr vakirtc' aDliD,ni,l. olduiunu l).1i, rDi!rif ('Ll{it:r{i0, nor 67)<br />

8K K , dcki dd,t. r.kli s,,'.Jrrd. da se\ct: bidk i.(n)n .(r),(u)p<br />

(uK t),), t)i/*. tr4i)sn. b(t)s(.b (Kt c :BK K 8). BuMtadaki<br />

,tl,t. kclin,esi Ihomscr r.mfindx,i da O.hon Tiirr.sindc rar olduEu sanr<br />

liD bir ,rid'raha kcli,n.sinin {d,. hali say,lnn!r,. (r8q{j:,'8, r22, ioq).<br />

O'k!r (27?'lV:31). (;.1,.n, (r)io: {,)t) \. llalo! da (,91,:.r7.), r!rqr ,(j,<br />

()l) lr g&ii!ii taylaimLrhrl'r.<br />

Ilk kez'l.kin Irz'rlirdrki 6/',/td hn, KI G , dcki ,r d&' l)u 7rh:i,<br />

lift,'. l)', rakirt." ib.fcsin,l.n 1,ii/iihn. fad l nDroi n(ydana g€ldigini<br />

ikri sii'nn!rin. (r()(irl 7t) Ilu sitn! L.,gin r,ralindan da kabul edilmit<br />

rir .^..ak cski qa,iis (lh,,r{', r at'ndan t.l.arlanh$, l,aua KI (i r'deki<br />

,! t&. i.kli ia7,{. trrln. l)ir rrz,n, ,!anl,y sayrlm,rr,r (r(r72:rq8).<br />

(),hon lii,kqcsi,rdc r ,,1{hiu sarrl.n ,,./ rahr" k.lirlcsine batka<br />

hilLir rerdc ,asrl.Dr,^mrirL Etrgiinkn In.k dil re l.hEele.iDin hilbirnrdc<br />

de bu kclimenin ya!ayan i)if *,kli re$it edilm€miitir. "f.ht' anlamnd.<br />

Lski 'l iirk(. .lij..trii|d. k!lLanrlin k.lnnclcf igtn/ti9in \. atun kc|itne|.tr<br />

BLI durumda fteliklc KI (l t'tLki bu Adi'ye dayana,.k, ,r,ftr'nin<br />

l,ii7iiln,. v)nr.u nrct(i..a s.lnri! r)ir i{.kiT onluqu gn'n{iinii r€k.a,lryor ve<br />

kabul cdiyoNz. Orl,on yaz,darn.la buna ben2cf baika bnznlm. ithcktc<br />

dc lardrr: ,r.ar.l-ar "bu iigt bidikL€


i r\rnr lr.(lN<br />

t)) Kl- G +: itii*(.)n !\do ric i.lt lok f,l/'nlt\' llu cnmle. l{adloli.<br />

lhonsm vr diief afrtrrnllar laralindrn anla!,lanhnnthr' (iii!liik lrm<br />

'srhil,.<br />

daki ili kelnnesirrin lrak;n, hiikilmdal anl^nrrn.hki ri'l santlma<br />

s.dan doEmugrr!. lltr (iitrrlcdcki 17"6la, hiq arrl^trnrdaki di zrtrrdr'<br />

(bkz. lckni rqtiS:r60).<br />

ro) KI G 5: qgf.).i tlu kclimc lhonrm (I8(iirrt0) vc batkalirt trf'<br />

lDdan r'3ri tekhrdc yanlrt okuntrrsrur' l)tr kclnnornr NIK I Il5r'ki<br />

4pt1t \" l l VI r'rr '11. 4{ra .I'i, \r n\r'r "llri'r t"f""silli' /"k/<br />

til'r, r,,',rr':t' ,JrJ llK.'r',,'Lk, ,rrel Ir//rl's kFlim" I'rtrtrl'k'<br />

nntii n nn . ile i arasrd^ (lcqitcbild iihi qi;tcnnektcd ir'<br />

r,) K'l (; i: rtDrl,rr, l!K K l: }'r.1'nI(al* hr ktlirnc hcr iki l'irita<br />

da f is^r.ri il. vazrlt,,5,'lninsrDa taEDrcD,'lhonrs'r !( di(cr arairrrrol^F<br />

ca rurrz* okunmustur' Kclnne.iri (irvnt(a t€kli r'"n; ilc diier Allrv dill'<br />

rinticki karsrl,klarr (hk, runrur. t:]k n.nkn'<br />

ilk hece<br />

"'ru' "b)<br />

iinlnsnniin in, s,ra(lan oklirqu'! qitsr.rmcktc'lir' lliitl' dcqihe L'u k'linrc<br />

deki ilk h..c nntiisin,iin v (\c i) kot'lul'qon'la nnd naksll2lmrl<br />

"l(luiu<br />

na hiikrn.,lilcbilif. Yrrrl.,(lr ilrr k,:z qc!ct lnr k.lir!t bct kcz -/krn{fal'i<br />

!ellir,l( y^7rlm,lt,r. llunr l)rkrhk ilk |.'c iinliisiiniii as!rnda ' oldulu'<br />

"rak trairr O,r'.. 'l iik!$in.l. I' konr!uhEunda drmlnli cgilimi siistcldi<br />

gi diitin,iilcbilir. Ktlinr.nm digcr Alll} dill'rindcki k'ryrl'klzn dn (lsk<br />

bkz.) btrnx dos.ular'<br />

r1) KI (l .,, llK K 1: )(a)g n ?'agrf'!tklallrtnrak'lliliniI tinrdiki<br />

zanan $tar_fiili her iki ya/lla da lt vc rc R! ilc vrzLlmrlrr'' Ilif h^ika<br />

6ndamak$llaqma ijrn.gil<br />

I3) KI (; '!akni:<br />

'fdlg'l | < )at!'/'u ) Kchncvi iki hc(cli krbul<br />

ijyl.,;k"-,'k (hha dog.udur' lr'rmut bir ndfiil olur) 'ski l)ir<br />

"h"k'(<br />

1o3,. 'yrkingr'uk 1' ,nrr !rrr .ki) {lilir or tnfcn!l{rir lkl\ -Pgrr_ vaklaqtnnak<br />

vctdgd"Y.knr").<br />

r.l) K'l C; rr: (atitttg bi|t)g'- IIK K I l'ltrirg 'r4r)gfi)' IIK vazrtrn<br />

daki Hsrra l,illi rckil thhr (fqun (iniirlnf'6a dr hcr iki iekil oanrcl(c<br />

r") l(l (i ii: ,'r,itti" "ikmr)xhrrnr" llu k(li'n' lrvquftra 'tr'r1tr1'(k<br />

r,;t,, i(lii,,iit, l1,sn, k(linr.si ilc l)i ikr' kullanrlin k'lnrcsinm v'l<br />

"jI;i<br />

\arlaklasN.ya nqran,.nnv (lihr 'ski l'kli otnaIdrr'<br />

t(i) Kl (i (i: tlli \ i: rl(iil*/ir'j i'kltk\in ' lllrmse! i\lil(n \c<br />

barkalarrnrr l,u kclinr$i r1,'lni !eklitrrk r)ku\uli //' I'r)htlImak liil;<br />

nc rc lNnunla ilqili t/,r "pn), hiss._ kclih6iDc baqlamrtii !.n19!,r.<br />

(l horDsen rti.'(l:.rlt, n.r r, IIalo! rr.)t:!8).<br />

t7) Kl tl (i: tiefu)16)n: l\K K ",1 tiig(i)tu. I hort$r l),r krlimeli<br />

is(n)lt(ik, de(n)ldn okumue t trag. !b. rrq,i1 'd.gil" ilr birtcttirhirt;<br />

(r&li:r{'q. nor 71). Nlab! da k.li!r.\i iki kFD,a ^rtrrnt. l)irin(i pa.(ayl<br />

Irgrl tcgil', ikiD.i pn,say' di f& rklindc vcr (ova) ad, s.vrntrrr<br />

{r{r.,r:28).<br />

(iri. vr Krp!ak qrubu'liirk (lillcrindcki rtgril r,,g'rlrckillc,iali olma<br />

y,p dahn eski bir r"rTiden qcli'trrid.ttln- f.rkcr bir q.ilcvi(i iihlii l,c.zel<br />

nresi nnkadsz dciil isc de burid. pek nuhk.m.l qddnn,ijror. Ihonr<br />

scl nt ig"Iin'hiuilhin kclitrrsini,r r"/ r;; t)rr(rqnr Ddrn -rpr,nilc<br />

giitil.r -t'/-h zn :liil .ki ilc lrlrblinrrk isrftrrsi krlNI c(lilfnr.z, !iiDkn<br />

zar|llil .kJoi a.cik llill.re cklfnif. l\hld!n ikirr.i t,a4.!r 71,, ',ku)ul,<br />

yer ad, saym,$ drha makrl l,ir allll.ha lnp, qir'i 'li;rnnij\o,sr da r,u<br />

gij i$i k.bul i(in dc qii(liiklcr \ril,r. llundrn in,,cki (.,gn,h \r )a l.li<br />

m(lcti ^vfl ayfl vaTrlmr! oklulhi hrklc. 7;i' r'r,ri? l;ii o\r\_ r.rlil)i'ri|<br />

ilk kclidrfsi ni!in r)rr )azrlmrhrr \. kr.rlisl ihr i'Ir.ki /ngrrrl'rl.iil ilc<br />

bidc$i lmiitif'1\.!r!r, ovr ad, ,)h,rk kil)ul .ilil(!r ?l;, kclinr.si K'l yizf<br />

rnd^ Di!iD in,hisiiT )rz,l,nltr,r' llu ,rrl{.,,1c !t k,,,tr,{r kclinr'\i ltgrl',,<br />

rrli ll€rfttt lcklin(lf n! h&.li l,ir \rr tn.'. l,o/k,r) r(|l sa\rhk (l,,hi do!lru<br />

oh(ikr,f{r)kz. Ii.kin r(i :!.rrI<br />

rrt Kl i, ;- llli K "1rr'4'g i"";.irr''" ir 'iit', 1,ir,<br />

yiiklc!ni dlartf')t in gli riirii (),lion Ii,fkrcsi,i(1. ,i> g/g s.s (lfi,i'n.si<br />

icin pck lok 6Dck vrd,r (I.ki,, ry'il:,rr.,r't), ll!)nscn (,11,l{':rIi) tc rJ.t<br />

kal.r!'n l,u k.lnrcri ,irJrilg okrtruhn lrrk. l)kz.) \anl,$t,r: rl(.rla,)g ilc<br />

.nnrlc l)irn,.ktc \c hrndin qr!.li rzltJz ile y.,,i I'ir cnmk ba\liDakr.dn<br />

(bkz. l rkh r{l'll:21r1.<br />

tli K1 tt lt: nltl; huiiu)g.roi<br />

'hi!<br />

dodin i)1,!r1 . Ciinrlc rn, il)arc ile<br />

hitN kkdn. (l,k7 l.kiD r()(i8:rrr).<br />

2,, KI (l rl-. IIK K i': ,(dt llu k.linrcnin r/ralr _voiDc l)i;)lc rzrl<br />

{1,i, ,iiniilii (ll,on,!J, rrl(){iir:)r. n,n 2,r, r,rrri:i,) k:,ln,l cdil(nv. ().hon<br />

'Iii*!.siDdr<br />

l)i, ./,li>J' rnlzctnnrsi (i,, l)rtkr ii,rrk yoklur li,\i',c. &<br />

iinsijz !iliinin ktn


jrj Int,i I lltt(lN<br />

2r) KI (i lt ..- RK K lj: kk (ark(u)k "tak vc rksi, rok ve in^(r1<br />

'. Bn<br />

likrc yaz'lan btr iki k.li,n.Din ok{tuil vc anht,lmis gnq olh!9ttrr.<br />

-lhomsen<br />

bunt, $ru ita!.rlcri i1., to*4a)*(t)k(a) ok\nnrtt v. to*,ak (


iir t.\t,,\ f fFKiN<br />

hiti bo.tfu)n;le ri arasnd.ki .t,nhi ita'eti ola,iEnrdan buraya ancak<br />

lbrltu)n:tl sdat)itit.8u ncd(nlc t. brndan son.aki (iiijtrdcki<br />

J@;O(t)p<br />

6L(t)ki)n(t)n iLztesi'1c l,.krnk l,m lrirfrr' kclinrcsinin dil nitinjn karyt'<br />

olar /r. "yasah.k_ fiilinin -/, li zarl'fiil tekli okl,rEuna liiiknernir vc<br />

bun,la! ii'r,cki tittk lhotl,l)nl il)ir.sini I'ilap sayh,sr,h (rq6t]:2r2, 262).<br />

ll,, qiniiriimde hala ,sar c,iiyon,m. Iladlolt dctnindcki bad(")n(,)s ya'i\<br />

ohl)ilir. I).gikc, IlKda K lil.ki',drn iarkl, bir !iihlc ka$,sndal,z dc<br />

D! krir. 1|i. inr.cki .iihlcrif ,;;01 l)@s(.)r hotl("r, t)ut (.hi/i)n diye Tnrk<br />

r)qlon'c \.c halk,n. |ir.l' tdcn lJilsc Kagan 'n bunu izlcycn snz konusu<br />

cn,nl(k. sadcce _lnrk bcll( r. \.dcDc.ck _Inrk hilk,n, roplayarak..."<br />

t.kh,dc konDsmu! olmas (li n,iiDknndiir.<br />

17) Kl (j tr - IJK K rl: ,iill. "lD zamandr, lr .LritC,.


)i, r,^r.Al fEKIN<br />

Son lak' ,', rrnyap*,i(hbkz. lckin rq68rru?r.<br />

3t KT Il r - llK Lt 2: btun(t)n Ilu kaHan .d,, l homsen n, vrkri)le<br />

lrk )c.indc ol^rrk rahmin ctrigi tlibi, (;ijkrink Kaia,rl,g,n,n kurrusu<br />

7il rr, (ijlnhii 5,ir) il€ oglu nr'l-ir, ( : Rukdh "l\rQ^-t ijlnnii 57?) adl<br />

nrn la.tlrtnlnrs kantontnahon) sonucu m.ydrn. gclmit olnr'ld,r<br />

(ror6:rq). Kclinnlin ikinci hr.e in,liisii Taryat (lirhin) kitabesirdc yiz,lmrqt.<br />

(bkz. Iikin '()llj:8o1).<br />

?6) K'I I) r: ,r(.r,i:8KI) 2: (.rt(.)ni. Gijktiitk kaganh4,Dn kuru<br />

(un' 7 /-nr,ln karlcti v. ilk llau Gijkrnrk hiikiitndin (iilnnii 5711576).<br />

Kclime her iki [ital,c.tc de .f iqnrcti ilc yazrlmrqr,r. Qh ka]naklarn(la j.'<br />

ri,-ni ('Ihonrscn r)'i;:rll), JLr'r, r' (l,iu, II) r.kl,rikr, llizaos karnakl&ft<br />

da ia .tkndn-I4nr t.klir . (lhonscn |rr6;,8 N|,tr.(sik, R]..lit) ick<br />

Il,dc gcler. lhonFcn kclimeyi ljdnr tnnrt rcllirdc okumur, l,tlAni<br />

rklindc okunabi|(.qinc dc ii.rct .rmirtt ('9r6:,t).<br />

i7) KI'D 2: k(a)tt(ihL(d)n N l\lan{uryaili kuzcyd.n snnty. uzannn<br />

.l.i silsilcsi Khine.r'r! 'lski'l'iir(. a.l (bkz. Thomscn '{}96: r36, nor r).<br />

r8) Kl D , - llK D 1: 1(.rn(i, kk)!l)s "t)


KrEa.ilan kiiliik unvanlr kililer i!i,, daha (ok r,o/! ,'1 d€yin,i ku a<br />

rnt: k(a)tun lok halnt)t krh (tt K 7), u(u)s os(rrn h)st(j)t, tak b,te..<br />

/lrK c ili. i,a!/,' ,tL.)1,., )J bua,\ tJK t) t... Uz"rk.. ,rr./ /,1dqimi<br />

*rg.* 6l deliminnr ,t,kladrgrftn, r..zd. anlrg,lm:! gcrkriiini<br />

kanrtlaDrakra ve dcsreklemekrcdir.<br />

i') KI I) 1: hikli,;(hi)s Ot:BK D \: ht:iklt,;(!u)s I Radlolt l)u<br />

ib^tc\i Bikli t,)Lis .il tckli nde dog.u okuyup "dic Stin!ft d.r IJi'kli Sr.ti<br />

I)e_, yani "Bijkli bozkn, kal)ilel.a.i" olarak doEN !evirmi!h (J8()7:r1r).<br />

'Ihomvr.<br />

t,atlargr(a tru ibareyi ,r;tli rdTrg I te i.de okuy,rp lcs prjssrnh<br />

Inplca du {i€sen, "gii(lii gnl halkr" olarak revirmirkcn ('rlt1i'r98).<br />

daha sonra bufadaki Il6Lh (vcya llikh) kclincsinin yer ad, o!m.s gcfckti,<br />

gnri.nlayamk. "Ili;klihalk, dive rcf.ID. cl igLi' (r()i,l]rt.))<br />

IJUmdaki &ill, (v.)a /J,il[) kc]imesnin ,tt f.l1; ".fnr.. halki diy.<br />

anl.i,lnr.s, gc,rkriii il.ri siiriiln,ilrrin (1)kz. Sc,rka'. '{r1r:rq,). Ilcn.L rtrl<br />

ginn! dog,u (1c4il.lir. (linrkii ya,rlarda trii ()!nfi rcinrdcn i;n(r daioa<br />

bir i'zcl rd qrln,ckrcdir: llt|r rit, Ka,l dn N, fulat r1t, rant )a.t, tt'<br />

vb. !nr. \c bundaD daha nncd,li olamk dinl sat,r ataEi.h 8,r,<br />

k(a)ekh il)^ttsi eclmcktcdir: ..../rrt1t rf'l.s(ar*d tk)sl \u|.))u brm(i\ ll


IF<br />

f t.i I l liRrN<br />

17) Kl D {i: tlK t) 7: y;(d\utakn. Rr(llofi ('B(r7:r3,), ll'oD$en<br />

('ltq6:9q) vc NI.lo! (r9.)tr?q) l,u ktlimcyi r,,_tu' okrrmusla.drr. UcDce bu<br />

fiilin .n bisir !.k1i NIK lll, ',r7 (leki<br />

)on7_ "ilrira .lmcl. qan,m.zl,k ct<br />

mcl" fiili.li,rrat, | !F'k,$'l,kl, itrira cllim.k" (l)kz leki!r Iq(){i:'r7)<br />

4lr) KI D 7: ik)e|t)k it opdto kul bolh: l\K l) J: hk)gl(i)k rn<br />

og(rlin kd kat Kf yaatrndiki ogqln v.ya oelin t.kli yanl,ltr' kuzatil<br />

.kli bu tckil /d' fiilini islc Yolh,q liqin bu yulrtt llK ya2,l,nda dn2clr'<br />

'ri$n.<br />

{,f) Kl D 7 f.ltilfir,t: llK It 7: OIOO| "hrrrrm olmaAa livrk, ha'<br />

irh olacak-. R^(llofi, lhoms.n, Nlalov re l)a!k^lan rararrndan '/tl "rethiz.<br />

sat pnk ok,,nhug olan I{ kclin. ilk kcz<br />

'1ckin<br />

tarallndaD 4dr okunnrui<br />

ec Uyg. .Ji, d "harrrtrr" kclnncsntldr _lt,t {:ki ilc riifcmil bir stal sav'itr'rq_<br />

t,, (ry'itl:2i3, r'6). Clausonita kchnc h:h 'ntrir (rqt2:8,ri): Jr1€ J/*<br />

''Itrr'.,<br />

rirsin"


, l^l^l rr.KrN<br />

(nt Kl f) 17: otfi!$da: ItK l\ ta. o(u)tt6(k)a IIcr iki $rit dc<br />

qramcr.c wqun rc doqrudM (l,kz. Dor 5r).<br />

6r) KI D t7: BK l) t\: tdt\t is@). Eski 'finltcrin ll'LaD€-Ho<br />

fhiEua rci(likloiad (kn in{ Ydl.^! River"Sart rrmal').<br />

(i,) KI I) 17: UK D t\: dd)ntd r@.,. PekiD'in v. lt$.ans Ho t,<br />

in.ihn eiiicvbdeki o!. (


lr<br />

fr\r_/\'r lltKIN<br />

zarf'fiil cki fardlr: t4n, bol-(utm (lt u 6J, butnalin (rI B ,). llu bakmdan<br />

t,/ttr "selitr, e.l.tk qihi bi.:ckil buri{la yaDl,t oln,az. Nc var ki<br />

bc! iki ndcnlc bu k{:linllh *.1r.}'; olmaya.,,rjr l.nN'ndayrm: L l.in atlannd.ki<br />

?., P ycrin. bi, yanli olabili!; giiDkii bu harfler birbi rc yakrF<br />

Jtri 2. l)!ndan iin.eki ,ihl(,lc ,t.& gckli kullin!l'n,9nri Fmlcli,h geregi<br />

buru lrkit, cdcD ciinrlcd..l. ayn, Seklin grnisklilnr\ tiiriiniiD kuUan,l,n\<br />

olma$ kuwetle n!uhtcnrcl.lii-<br />

71i) Kf D 24: b nk)dt& ndh: BK D 2o: ot b nqd4(i)s(rr it(ik.<br />

[! il)^rcdcn sonn selcn l@h(a)k(t) k ndn)n (ttK D ro) ib.di, BK da<br />

ki ilin.i ki!i iyclik.kli t{klin d^h. uycun okhEunu g&te,n,ckic(ln. h'-<br />

Dunh l)cmln r KI dcki tckil sramere ayk,n dclikli..<br />

77) KI-D 25: tu6 hot/(rk(u)s (a)h kn'- ItK D 20: lltiL+ br'|(t,k<br />

/d)/, *rt; "'Iii,k hrlk,n'n n.lr saDr". ()r'hon Iinkqcsi qtanxrinxl€<br />

,,,/rtlrl'r,rg kclinresindrki -sy' genitit rki ola'ak a!rklanntrrnr (s. rr7)<br />

Nautay^ ginr tu ikin.i kiii iyclik clidif (r{)r;qr?o()). Ru kal}ul cdilemez;<br />

!nnkii bu cnmledc kirn$.yc hibt) cdilmiyor. Ilovdhaugen is. Kllleki gll<br />

lckli lJir yazm yanltr sryryor vc bu yanhi tcklin BK'da dnzclrilhii oldu'<br />

qun^ iflanryor (,971:611). IL)vdliaugen bu sij liind€ baklr ol.bihi riinkn<br />

t> 3t d.iithcsi kiral).I.!.k srdc( c ikin.i kiri iyclik ckindc giiriil'rckldi..<br />

7tf) K I D qj: kit(nr'n(rt - ItK D 2': Ii|r){n)sn. Kl dcki qc(mit<br />

zad,.n ifar-fiil .ki ilc kunrlmug rckil itrlnIhtr cylcme uygund!r. Aocak<br />

bund.n $nraki iba.c sa, ckli srlat'nil ilcdir : il t)t(i)sn. t(.)iti. t'^eteliztrr<br />

Hcr.gi llK'daki kirt(ti)fu)ghe \.kti dahn (loEru ve daha uystrndur sar!!otunt<br />

(bkz. lnNdhauBcn'(r71:7o).<br />

7(r) K'f l) !{;: llK l) 2t: rtl\(t)C "rcDgnt !. trriirelleh. Ilu kcliDrcnin<br />

inl.D! (nhlc ilind.ki y( ndcn fc bunu 'akip cdcD ciimledcD yrkl.r'k<br />

ol .l ril,r,n, c(lil.l)aln!lk\lir. An.ak. okur!s! iizcrind. LrkI qinttle.<br />

il..i siiriilmitrrin. Radknl l)!n,, )l'zg okunrul ('8q7:t37). IhdD'scD, ktlinenin<br />

S? ile Fz,lnn! olm^sr nrdoiylc./rtag rlcEil, rrbls okunnra$ scrck<br />

'i!iDi ilcri siimiirrn' ( | I l( ) I i r I i ' I i ) . Orku.. Ihlov ve l.kir' (lc k.lim.ti<br />

li, lclnnc ilin farkl, l)i. okurut ve rrurol(ii (llauson taratndan itnerilmigrir.<br />

Kcliheri ',1|g .ktrran rc comfirubfu, t)rospocous', )ani m<br />

lur, r,ii,cllch- olrrak aDlantlandr.an Clauson l,!n(<br />

'rhklatlnak,<br />

_/'h rsrD<br />

nak fiilin.lcn -? ih shr sryn,rt,r (r97,:,)ji). l\r ctiDoloji kabul cdil.<br />

Drczi tiinkii "ts,nnrik, ihrtrrak inl,mlar ilc "Diircllih" anlnnr .fa$Dda<br />

ilitki kuffiak zo.dur. Bcn .rr&,g kclimcsinin larazi bir */l is'nnrdcD j€<br />

eki ilc tiiirm;r olabileccgi ginnriinn ile.i sn.mijtriim (rq68:ro7). Mogolca<br />

ralt "ijncmli, mnhim" sfatr jle lali- "!ok olmak, katircti otmak" fiitnri dc<br />

bu ctinroloji irin kan't ecri.mittim (ayDr yc.). llu g6rntnmn hih nruhatra<br />

dn,ckk be.atrer, I'lns kclimcsinin l'ar. _)'rlrd)-, Krrg. .'tnq., Kzk. jt!n)-,<br />

l'tkm. rtki "snliins.tnek" liile.i ile, daha dogrusu bu fiillcrin k,jki<br />

ile ilgili !c as'l anlamnn "siiliihscr, siiler yiizlij" olal,ileceBi katrte da (at'yorum.<br />

Kclime )atlg da olabili..<br />

8d) K'l D ,6: bad(u)ala- ItK D 2t: bad(t)nta tza Fl& iki tckil dc<br />

g.ahe.e uygundu.. An(ak, bundan sonra h$ ili yaztr^ : uK D 221 ot(trtu(d)1(t)h. f.ttuE<br />

Tigin, K'l yazrt'nda kelide sonuDdaki M harti.i yazmag, unurmuqtur.<br />

83) KI D,7: UK D,e: ,n(i)ki, bi i.Bkz. tiot \.<br />

81) KI D.q: (4i,i t(.tlOk(")2" "t'afi, bag,qla$n, Tan( csnqcsih".<br />

tltr iba.c, iil ciimle i{indc l)ir "a.a cnmle", "l,araDrcz cnnlesi"dir. (l,kz.<br />

Tckh r(/;tf:,rr). BKda l)unr t)a.alel ot^n (.)ni r@,(rk(a)4j \(iih<br />

"'lanr' .sirycdigi irin' ara cnhle),e baEh yrn .nnrlccikrir. Tf,)t'i<br />

)(ar(t)k(a).u ibaresi bir de'luDyuklk ya2ri,nda scanrekredir (lll D q)<br />

Bu kelid,cdcki -., cki, Giraud'nun sand,sr siL)i bir zarlliil cki (r06|r3)<br />

deEil,3. kitichir eki -.!.,/-.r;'ijtr n'siz rn.iidnr.<br />

B5) KI D,9: tiry6)ni- lK D,1 I.....12. Ilu kelimeti Radlofl ,isdn<br />

(tines.ni?) (tuttj:t1t),<br />

'l<br />

hohscn r;nstu (1896:ro8), iualov di ,'''gt<br />

('95':1t) okumullard'r. Doiru aDlam !$ilcn, fakar yanhi oku.an lru kclime,<br />

hi! tijphcsiz, tirsQru (tn.siLn "di.ih.rck') olmaldrr (bkz. lckn)<br />

rq68:215). Ikir.i hcccnin yuvr,lak nnlnsn ilk I)c


&,<br />

l.\1..\l lllil\<br />

'd!, yiEirlik adr" ol(lugtrna qnrc fiil ,'l_ (1.(il, ,'l ola"klrr' Lski Inrkler<br />

a" c*utu. ti rr vr!ta bir yitlillik siisrocrek "'rlik, l'liikinlik<br />

".t"t adi'<br />

alnris, eelercii v^r(I Ycnhcy Yalllarrrrl^ rh lru "vctilkirtlik !dr" tr dl'n<br />

t.klindc ilade ediln'i$ir.<br />

8{}) K'I l) tr: (atlh ri 'agl(a)k "rlrr biilqeli Soid^k l't' Soidlular"'<br />

KllatrorDry Irtr ibat(ltki r/, kelimAini (:in(c "bi;lge. nrnlrka" a'lamrDda_<br />

ki fz kclimesi ih Ilincatimitrir (r116l:(rl) (jlrunniln bu k'liinc-vi .u' gek<br />

ln c okumis lrbrl rdilcnrcT (r972:?ql)<br />

8()) KI I) r2: )"trii "kayrD biri(ioirri ' ltadloI lN k'lirntvi ]'rda''<br />

okumut ve lofta 9(klin,lc bir 6zel isinl MDmrltrl (riJ!r7:r3fl) lhoNcn bu_<br />

nu ),'ran okunr{t vc bundan ilrceki ri tuttk ile bet^lrct "(hg lirtuk un<br />

,'rdr" seklindc rct.iin,c clrDcd.n l)taknnll! (|l]!){t:I')',. not 1tl) Nlalov da<br />

iclnnevi rurD okrrtrrl \c nn(cki k.lin! il. lrirlikr' "()rlq-lutuk tr tcfl€ri<br />

il. diye !t\irtr,itrir (t,r:',t:.1(t (\'sr Iru kclnre ancak l!(_tn tekhid'<br />

a(rklanabilir \c lii!1. d. i(,kla.mrlrrr (l ckin r{$rl: 2j5, 'lol])<br />

'r' KI tr'i/: Jt,hdtl'4'1, 'ilr'<br />

"l t'\' ''ihlr l'Ll' Otl'on<br />

t k\., 1.1,.,1/',ll' ;,,,ra' /, 4'krrli'Ik' l'\i" r"rrt r_'-<br />

',ll Kf fr Jr: ,i(t|41& \tidnt k"l'v'i rrl'rrtr''lilar I'u knrm' i<br />

l\atlloll tn. ,, (r,hl r'tr0 Il'omq1r d' /'r rladr rrlur':r'{r) okumu5ru'<br />

Kclim€-vi ilk kcz rl,riru okuyan N'clnritrskiv olmustu' (rqUr::J2) Kclime_<br />

nh yat6, iqit l)kz 'l.kin rq{;ll:'(nr'<br />

o,]hl lr {i: rA^'t't"q'I y"k lrldr\" ir) lrli r''urh'da eFrrllik<br />

lc '^ kel'm-.i rl. i'i''\'" \ul"',,,1r'rlrr'lt": ol 'uz i ato \t h"r 'h t'<br />

,1i 1r 11' t u4 a4t4 \od {r'lr q lll( D ',' LtK 'rzrt'r'rr eun"<br />

.,,,,",,1. .ic , ,, kr/ d h t.)a:ir,.,r.\i t"(rx k'rd,r 'llK | ; t Il,, ,l'r lli<br />

ii',i', l,l it. '.,l"lr^r ih rlqirr r(rkrrt lurl\P l'l fiill<br />

"r.,"t"''t'<br />

"l'lu'u<br />

Il.)iol.a a\n, ailannlak; h (< *t|) nilirlc davanrlarak ttsl rkhxlc rahlil<br />

*til;bilir ir" rrkdi c *t/ fiitnxlcki -1 tnortcmi Ahav'a srklrk (rekernr)<br />

\i rn .t, ol. trk i/''' Alilr'lrh 'r't, lik'n 'irBi /rlrr' U'r 'l'r'rn'd: /'l 'ii<br />

lrrr.l"\i r m'rl^r',i iL \r" Iji'!\q' 'rr' {:rlirrrn iqz rrk \atFrr klarr Lili'<br />

n.n.k olif,k rltkl.nabilil (bunun vcrini daha sonra trl'r-ickli ald!lttrl'<br />

Nclarki IIK (hki iizn.si rcklik I kili dlu /* 't{1fl)t Wkli bu 'qrklama_<br />

va re^ diimrktc{lir. Atrba Bilgt Kaian ordrstr ilc s'rlekktrnii€i bu q<br />

icnri t."Aisi t'ikrir".rliqi i!in nri trl_ l'klnri kullaDmrltrtl (lhuvt) bu fili<br />

,tr' 'rn ,un,rn,(. qt'r.'/' pinil' \rrrr Iilil|iimi/ '{r_ firl' kdnrl "di\or<br />

rr,,rr,r,r,-.r'ri't lt', \',lr,l .drlcrrrcT \urrkii rir fiil s' \'! ' J" rh dri:l<br />

^i1,.' l,'-n,r, \''l',,,q" \\-"1"tkrr'"' il' l"_'iili rrr"'l<br />

"i'rr'\''<br />

qrlcl)ilif rc ucli l.lrilil<br />

'<br />

q!) KI I) 12: t(a)dtl)Lit)n<br />

'lad,k,l,<br />

e(rn<br />

(in:,rn ()ani<br />

.l.r(t,k<br />

(](n ult Kiri ^rt\ Taak (wr^ ?,&,tt) ile ."/ !,r!rir'(hD otusan b! it)rfcdc<br />

gcnilil .r]riDin Io iki k.linx,yr gcliritrnir oirrr$ ttr, ad unv.D srubunun<br />

lrura,la a(rklamal (aptDsirivd ol.fak kuUan,ln,,t ol,lug!nu gijsrc.iyof ?;,<br />

dtrt d.niklikren sohra. aynr rdr talyan barkihn itc knr$r,tm^nr! i(i|.<br />

kisinin urtrinr ol.n r,r zik,cdilnrig rc bijylccc 1,., iki kchnc qcni(it . i o!<br />

,).1) K'f D l,|: )/alrarr*rua la)l,n(ah\o. itk k.linc l{adlotl. Ihonrsxr.<br />

Ofkun vc Nlrlov ta.afinda,, ),a/d[ olunnNlirrtr. !tn.lloll l)u kcliDrcyi "lnfcstigung<br />

, )ani techiznt' oln,rk qcvimit (rltq7:r10), lhonxen isc "annrrc,<br />

rrtri "nrli olamk rcriiin!,.trntrir (r{}(i':ri),)). Sil:ih- askcd re.hizrr"<br />

arlanrnrlaki -rarzf kclinrcsi Kl l) 12dr ({:qnrit(i (1,1,. tror ro). r\n(rk lly<br />

ki I iirk!.dc luDdan bath lln dr 'a,* "z,rh- k.linlsi vard,r tlu r.trhki<br />

kclim. )drdt dcgil dc )anl ohnrl,dri aiinkn lrtr(ila bi.tikre kuttan,trn<br />

rdlha krllrn anlam,nid,f (l)kz. ;\lK IIL st). l]U ikiD.i kcliDc!i Itr(lll,lf<br />

nllanaiin'l. okt\tittt vr "in ih'f. Lrngcbung", !r,,, "crratnda dilc !c!ir<br />

mittir (rri(17r3,J). ll,omscn iv. lald)idn,1a ri:klinn. okuduqu lD kclihq,i<br />

rerii'nf d'ncdcD brmkrni!r I lh k€limcyi ilk k., (loi'u okul,n OfkuD<br />

olmugrur: r,zrnz!r1a "arInIn zrrl,rnr" ll, t1 .1i).<br />

Ir5) Kf ll 1r: tn. krt+ flD utt riz.tt\ tntt^ ok il€ Lu.du(hrt.<br />

(:ok a(rk olnn l)u ibare ltndl,)lf rxrntndan rnlit,lan,.,n,tr,. (r8()7:rr(r. 0*<br />

k.lnncsi,,in vnsta hali olan ,*rr kelimcsini lt.dl(,ll alrr oku.,ui 'r lunu<br />

1\ngrill', yani 'rkri diye rcrinnc etmilrif (nynr )cf). Illra bu kchnc ilc<br />

/riy' bi'lclri.cr.k ikisni<br />

banutt<br />

okumus !c l)udu "konduiu icklindc<br />

anla'n,tlrr (',y'n):rr1). I)(nrJiJ ot!, kelimcsini di o, di]c okun!t \c<br />

.nd!lo.vi l.nr.orirlc yanht.nlin,,it,r(l IlF-N l\r:,(),t.<br />

Nlal,r' )ukaidaki ibrfcli "yiizdcn lazla ok i\al,.r . i rcklnnld !hir<br />

mit(ir (!r-,r:lr). h, Scliri .n{ik ]',,. arll o* r.rr il,r,csn,nr (*irisi olnl)i<br />

li.. t/l k.linnsi buhda !rs,rr lralindc olduiura sinL .iimlcnin ij2ncsi<br />

,r" Kl lr {r tu: . i. -1l,nt b\ 'l.n4n." 4tl.zsu..",,. irr it r".<br />

linrc Rr(ll()ll'r., ).nn. bottiz (nt\j:t\t\). lhonrso)il. is. r'i.,(d (ilk l,nnrfi<br />

"o,,r.r, .r,,t,t,.t, rdraz lckti,xh,t ir,,,,.,,,,r. itk k.tr,nA1 (,,ku,, _r,i{,<br />

okunrur (l:ll). t kal "tiiziin.'Jcklindc ren:nmc.rn,i{rir (l: .15). (Sijzlaikr.<br />

kelinn /,i.:i.ilir). \l.l(n. r)n, kcliDrcyi rnph.li olnnk ,rrl okunrui $<br />

"inrcii_ rnl^D,D.laki]rz.l k(linr.si ilc l)n.lctrimri!rir ( r()ir:.1,. .r{tq).


7"<br />

lh Int.]\ | ftrKtri<br />

[in arlaynda ilk kclinrcnin sidc.c ii! harfi, { r<br />

""<br />

3 ntu".t;l-"tr"<br />

sob ;ki ha.fi is. oku.amamaktadtr. llundan sonra gelcn ,r/a)rr,; kclimesini<br />

dikkare olarak ben ikinci harfin aslnrda ltl2 olmas scrckrigi kausDa vafm'r<br />

v€ kclimeyi Jni.lai),;.l rckh e tamir rtoitlin (fekh rq68:,35). Radlolr<br />

atlaenda ijqiincii ha.l ghheli bir n'z, dddinr.ii vc bcainci harfic. ise<br />

,4Gve,1 d'r. RadlolluD iilnn.ii hrrfi yaDll rab,ni. erriEi anlarrhyor.<br />

ibarede ,fdrr''r.a kcli'icsnrder soh., bir ay,rdra itatcti w R2tR2f bz{<br />

dizisi vadrrj bundan sonras olunaoamrgru.. Radtoft bu diziyi ,t l'. ...<br />

r8q7:r39), thoms.n ise ,'r.. scklinde oku p brrakhrgr,r Orkun ayn, ).d<br />

bil t(..Bdnli1), l\Ialor isc bt (ken/'n.di) |cktind. okuyup rann ctmigt€r,<br />

di.. Ben dc Orhon I'ii'kqesi grainerinr.le bumyr l\lalov pibi bn V?itn.tl4<br />

9.k1indc tamamlarbrit,m (,(rr;t|:r.1.)). ttef iki tckil .le ],sindc v€ uyqun otdakl.<br />

birlikrc, bundan rcnmki sarnn bitrnda lrul(nai t(.)g.tii*in k tinesini<br />

dikkarc olarak bugijn h liilin t gnali olt\ st ihrnhalini (lah. kowerti<br />

07) KI- I) j4: tu)stlukn bn(j Lqetk, lg"t' httt 4i).. uai ra.ar, ok(<br />

nathalaD l)u .iimled.n Kdl I'iein n, (inr ordusu ilc laf,lan hu sn\,a9ra bir<br />

veya birka! Frird.D isabc{ ak|Er v. ya',laDdrg hD]at,t,yor.<br />

(l8) Kf D 36: o!(aru "ttot^, kcndini rutamayar.k". Ru fiil, biiiik bir<br />

ihtimall., *or' ynnrnrastr,dar -1a'€ki ilc yaprlm, r (k't ftk. hopllt) rii<br />

lin btrradaki anlam' "yerindc durinrmak. kcndini tutamamak ohnahdr.<br />

Krrgtz.a a.!nr anlah(l.ki ,y'rrr fiili, his qiiphcsiz, ilaha cski l,i. *ol'1,'itekhr.<br />

gnler. 8az, ar.9r',,lar l)u ,y'1q2 kchncsini ol "harlnrn dijvn,ck iEnl<br />

koqulan ijkijzletu o.lasnda bulnnan ijkiiz" I 1qr "gibi' ola.ak arrklanal)ile.ciini<br />

ilcri snmiitlcrdn (1,k,. S.rrkaya ,(81ri7t). Bu izah pek ka..l,nc,<br />

dcEikh; giinkii harman ditvcD ijkiizlcrin harcketi 2Err, harti 9ok agu<br />

I)ir [.r.kctri.. Sar.9 $msrDdaki harckct v. hiicuhlar isc snratli olmak ,on'ndadrr.<br />

ClausoD'uD o/1zrr kclinxsini Osm. ,4d- "sab,Erzltk ihdcsi ola'<br />

lak ddeh.k" liihre batl^has' da (.q72:rt) kandrr.' lrir izah raE s.lrla-<br />

99) K-I l) 3(i: udlturr !(a)ntdL Bnk2s kc, (iki kez) gcrcn bu ibad.dcki<br />

ilk kelimcyi O roD Iiirkqcsi granreri,nde ud (a)ttu "kalca a;rn' qckln,dc<br />

okumlt vc alrklahFr,m. ADcak. ,//,* "uyluk' k.limcrinin +z/ tcktinin<br />

te3bit ftlilrhehit olhas,n' dikkrrc alaMk bu kcliDcyi bugijn *adr,


J \1.\l lrlirN<br />

,o1) KI II r): (a)\fu)s atke ok(utn(uh. (h\t\.n brndiki ;*n {illi'<br />

nh ,*ia', yani rt "irgDak fi;liDir) ijzc ddrnllii lars olduEunu ilcri<br />

siirmiiilnr (r(J7,:n'). {)ni gij'. a,lag itlke akiril) Ktil T;stnry a. apj<br />

lrhitu tt(t1)rnt. ciimksi iilylc anlagrlmahdrr: "Thcrcupon collecting (nn'<br />

t,ootN) $e sc,,t Kiil 'lqtir. pfoviding hnn wirh a tcw mer", yani "llunu,,<br />

\iizcinc, (ku!vetlc.imizi) ri)tnara.ik, Knl lcgin'i l)ifkaq kiti ile gijndedik".<br />

B! izah vc bu lcvi,i kal,,,l e.lilcmcz: r. "Y,in,ak" ailaDndaki fiil ,*-dc<br />

gil, ,g bilnnindcdif (kT. tl^k. 'rg-, K,rg., Kzk. vb. e)-, Ilkn. t,-l: ,. bu<br />

llilin ijzc din,iitlii (ar,s, !l1i,nik! rqnamak_ antamnrLh oianuz: rncak "!l<br />

-q,lmak, r.,lninmak_ ol,bilif; J dt{.( oil,t "thcfcut,on diyc .Dlas,latrrazi<br />

I'u il,dennr anlan! ijlle (ki'lii. !a.sz) bif Tarn'Da'd,r. Rundan iiricki<br />

atl ./ bi.1i. kgtnvl' .iiml.sin.len de anlayllo, ki l iifkler kulvetli bir<br />

Iiiid,ma ,,g,im,sl. !fi ii(clik ordunun rrhr da z.y,l rc )iyc..ksizdi,.<br />

Hasl,. bu In.klef iliD ki;rii. !a,s$z bif zamand!. llu k6Ln dunma<br />

iiziilmcmek, hilr0ann,amak cl.le deiil(lir lnrklo, onun iqin, bityk ken_<br />

dilcd iriD clvoirsiz. kiirii oh. Lt anda ha.u'n. ug,ad,klafl iln,<br />

iiziilnrnilo. hiirllinni,tl.,. -vnni iitr, lT iiilc' dn.<br />

r05) KI K t: */al1'Ia,l.. Ihodrs.ndc l...j.lr (1896:Irr), Itadloll'ta /.<br />

eg.n (tutj:t jt\. Irnr rtlalrd.ki l\att.lizisi KI Lt ^tZilit. Ilunu takip cdc.<br />

keln\c .lc l:,lat) (Lotr.k\liundrn l)u hrd di,isi doArudur. Nlalov (rq.,r:],)<br />

vc li kii dc (r(Iirl:2.j{i)hiiilt okurnullarrlrr.<br />

Io(j) Kl I< I: (.h,o t'(aru i.)thh In, i1)rrcdcki /rl'*l k.linn:sini I{adbll<br />

\. l\hlor dt1, okrrnu)h'. la,dlolJ InLu "lI.i. unabhii'rgig, yani<br />

"hiir, l,aq,mr, di)i: !.\i itli' (!rl,)7:'/ir). fhomscn ince d'ili okuduEu<br />

lr k.lin'cyi .'*1'! )ci.. l)ir .ksik y..Dr sal'n,i (I{l()7:21)2), daha sonra isc<br />

bunun .F i,lniak liili,xlu, .qlt cki llc liircrni! l)n tckil ollras gcfcktigi<br />

sii,iitinr. \a.m,tt,, (r(),lj:rit. {ii). .\n.rk. lhuN.n .r'Ui ok!.lugu bu kirr<br />

mfdr g1,cki.ii b.s,.diki gi,n, illiitsiiTlcimcsini izah edtnren,i!til<br />

llirqok \drlc ik.n .,,lnn,,ndi ol^. rN k.hn{r 't1t okunnD| v€ '<br />

diitmcsi ilc tfgla i.kli,xl.r g.ri,iln,.1klir (fcknr r()68:r&,)r *(d la'l'fr){<br />

h(a)!(ab krkti nin,,)t4irn r\ksi,n, gii..l barar ikcn salattrrn (Sin' (lsr,<br />

l) t), 111g (o)ttl,Gn ttilt Sr,!fk !,k.r ikcr. ' ($inc Usu. I) 5), \li '\n<br />

.a|. Iun)ukuk Iiarrl,dr l)d a*/i kehncsinin. beklctdigi Sibi,<br />

'!tan aDla<br />

rrrd, kull..,ld!C,n, gi;,t,ckrt\lz rll'*d ktktt tottu)trlo)lt a(t). k'n(t\'<br />

'irrc<br />

fi)qte knktts ti.q(t)li t(,).. (li'lit ola(trr) rlclinnrcsi kol'v imil,<br />

(ir) \.t. !u1,uk qibi) inrc olan (bir lclnr<br />

(lc) krnl ^! kolav inii '" (litrF<br />

)ukuk: !3). Kl lazitindaki 'c IIK l) 2q rhki ob batut ntrl; tl)^tcsnli "slltr<br />

gidc, o!a. IaDi 'kendi lrailtr l,u,vrrrk olarr, scrl{srqe kara. v.ril, har.kc{<br />

.dcn dirc ($nm.k doi.u !1u,.<br />

Kclinredcki g ij,,siiziinnn ajrnDsnre\mesi 1r',.qt.t.ki, nntiisnnijr<br />

dntrnesi sor!(a, nr.ydrnr cctnril otD,ilrdf: ."gl; > *srA,, > .'*1,<br />

ro7) KT K ,: (a). bad( )n )(o)st r,1r. Son kelinn: Itadlotl mcrnindc<br />

ll/27ltlrr. RadlolT buru inr.{: ldAr okutru!, daha sonr. isc frlorr lekliD<br />

dc dnzcltmi!tn (r{J(r7:r,tl). Iin atlarrda biriDci l''ha,li (ok ne ir_ rt1<br />

aI ve / harflcfj hc scailcbilrnekt.dir. Kclimc.nr ,rrr olduiu.d,n grlphc<br />

cdilcmcz.'lhonsen, nedo,se, r(dAr tcklini tcfcih ctrnigti. (r8{)(j:rrI). ().<br />

kun'da da, tabii, bdylcdi. (1,18).<br />

roll) Kl' K r: tad.lnra"k "sa6,lm,i, saF,nr,l," Ri,ll{ill llnnnscn v{:<br />

batkalan raraf,ndan *rnarg okunaD ve yanl,! anlal,lan bu kclimc *ahrd<br />

"sallanmak, h.rckcl ctmek' fiilindcn l/rt rirrg: ,6) 'g ilc yafrld!! bir ilart,f<br />

(bkz. lckiD rq6{}:rrr). KiLabclerde nd'nr,- liiliniD ctlii.qcn !ai,s ,1at<br />

|ehy11- ar'^!t saB,lhak, sendclcmck dqimiDdc eeqhekr.dir (KT K 7.<br />

nK D 3o).<br />

lo9) KI K r: bot(uh t(rs *Osu hatl(jt\a "halk vc hiiknmdaf iki<br />

gNba ^y tdlihd. . Radknl ilk n! kclimcy) Ludu ilig ik(ti)g(i') htztn,la<br />

(rB97lr,H),<br />

'Iho,nsen<br />

de budu 'tstksi rcklindc yanli okunlgar ve rabii<br />

dogN tcknn'e edernrmi:ilc, dir. \lild ayrr iba.cli ,u.lu ligt keg boluknra<br />

qckliidc okrhug v. "halkta has.1 ve kin pcyda oldrgunda rarzrnda qe<br />

virni!Lir (t.ljr :?2, r2).<br />

iknr.i vc ii!iincii kclitrrc lta{tldl ^tla!nrl^ llt)1.!(;21^2 c', I'in ir1."<br />

lD.lz ;sc IL2dtK2(j21 gcklnrdcdir. llcnce liin .rlasndakl ;ckil, sorrurcu<br />

ha.t ha.i9, dogrudur. sonutrcu h.rf aslnda l4,'? olmald[. Ilu durunxla<br />

bu ha dizisi it(i)s iLoe,i lrcya rirsn) okulabilif ve Liiriin ibarc arlt.'rlr<br />

olu. (bkz. l {:kin r(rlj8;23(j).<br />

(llauson bfnnn la'La okuduium kcl!ncyi 1/!.q okuyo,. 1rg<br />

''hiiliinrdar'kclin,.sirin<br />

bu ctin,ok,jisi dogru olmN gcfcktir: liiokii k€li<br />

m. Lr!gu. ii'crlnlcriodc hc' zaman rck 1ik ya7!l,nlt1,f.<br />

no) Kl K i: !, l41s;th/e "otrl!lar ka'!, ka.t,y. scldi{jrdc, !akn<br />

qat,th.d.". l{adlolT buru k.yli ol.rak driirtirnrir !c rz l^ lftr.,,1c gibi ga'<br />

,it bi. lekiidc okum!!r!. (rll!7:r4i). Kclimcnii *rr,',,& okunmasna im<br />

ki. yoktufr !iinkii.Fi. allas,nda da a!,kra siniildiiqi gjbi, okunamayan<br />

ilk harft.D sonra CISLT/74l1atl dizist qclmcklcdir. Aln.a, rt tqr"nu'<br />

harlp, savaitr" { )i bi, dryim{: ba5ka hi!bir }crl. fis(limrlotr,z. 1hoD,<br />

ser'h okuyu;u, !iithcsiz, (loqtudu, (r8()(j: | ,, vc r6,,, not ')r.


lnl,^t lEKIN<br />

r) KT K 5: kat(u)ls(a)kdd Bn yer ^ olan bu kclimc riiitn rekillcr<br />

dc okunabilir. Radlott Kutlasdk (r{}q7:r45), Thomscn de rurt'sat icktini<br />

ter.ih clm\tir (rBq{':D,). Ben Orhon 'I iirkresi g.afte.nrdc ,{!f d4at okumu$um<br />

('968:,16). Busnn ise r,F/sat geklini re..ih cdiyor ve bu ye.<br />

adNn *osr fiilinden -sat eki ile yaprlm$, "iki nehdn koluldugu, bi. birinc<br />

kavuetugu ycr" anlan,na bir lelimc olabilecegini dnsiiniiyorum_<br />

rr,) KI K 7: &ft)dt(d)td, Bu kclimeyi Radk,fl *anat! (t), Thomsen<br />

de tandJLl geklinde okumultu.. O.kun !c Malov da Thomsen gibi oku<br />

mullardtr. Kelimeqi! ilk kez kantatdt geklinde okunulu igin bkz. Tekin<br />

lt968:46). Ayn a, adok *aarar deyimi igin bkz. bir deTekjn ra57:373_<br />

r 13) K'f K 7: kna dg(i)n )acnta. Burada s62ii fdilcn Tona Tien, Jt4<br />

yrlnda Betbal,k (Irci r'ing) slrlan ijniinde lrusuya dnriirnp ijldij.nlen Kap<br />

gan Kagan'ln o9l! Tona Tie;n olmalrd,. (bkz. Liu, I: ,75). 684 yrhnda<br />

doEmu! olan Knl 'ligin bu savag srasnda 3r yaiDda olduguna sdrc sava9<br />

7rj ylltnda cereyan e1Dii dcmektir. Bundan bir yn 6nce ittdnriiten<br />

Tona Tigin yoE lijreDi de Ttslc yaprlm'9 olmal,dtr.<br />

r 14) KI K ?: O.e@nti k@d(r.dc. Lokatif ekinin I'si I ile yaz,lh,!-<br />

Ir. Bu bir yazlm yanhlr deBilse, kelimcnid,trada. veya Kdd'z degit de ra-<br />

Az leklinde lelalTuz edildigini snsroir. Radlotrta Eqnti Kddind. (Kadaz-<br />

,/41, I hotusn de dc ..genh kada.de {kl:lvledi..<br />

ok!hu$ur (r95':33).<br />

Malov ise Lgmli Kodaata<br />

rr5) KI K B; t@$(rk ttu)(')u, "ramura sokru, ramurrara kardJ.<br />

Radloii bu ibareli Boltqk)o bama& "gchirc sihedi" diye okuyup alrklam'ihr<br />

(r&r7:r46). B6ylc bir ciiDnenin burada y$i olmayacaBr arrktrr.<br />

lr"nvnJp Lu it,.e bi lo ral..l/' '8rrr J, ill k.lme Ridtofl drtr.<br />

qIdl ,/arU4 rd oqurubrlpiF[<br />

_sekirdedir.<br />

RddlonuL,,au,<br />

"cudDgu ikirF<br />

,i L.irnp r.c l ' ',1/qndi Zl'y,t D / i.krind.d', N" var k, ik,F"i rF "o<br />

nunc^u harfler Fk aqk scJik degildir. Bence bu hart di,isindeki ilinci hz{<br />

ya .f veya .l/ harfidir, l! olhasr daha muhrcmeldir. tltr takdirde b! keli<br />

me an.a[ ,zrr*d okunabili. ve anlaml olur. CiimleDb ilk kez bity]e okunuiu<br />

'r'n bkz. l ekin (r9tj8r,17).<br />

Ru izaha ,aj,*' fiilinin ick'l.e cdilgen veya ijzcdijniilln Eatr oldrgu id<br />

dias ile kartr 9k'labilir. llu iddiaya kar!' cdilgenlik-eui.genlift kavramlaF<br />

nh lok k$c bnbi.n,e kanir,Er, c(tirgcn latrlain edilgen tan anlamnda<br />

da kullanlldlgr (6tncp.in baitt "bast,nnak", dolayEr ile de "baslmali') savunmaur<br />

ilcri siircbili.iz. ynca, Tii.kEede bir r elri.genlik veya pek\<br />

ORI{ON Y^ZTfLARI<br />

rime ekindeD de sijz edilebilc.egi kanrsrnday,z:<br />

,a*- < *y k (kr1. yn<br />

< 1'a-,-) fiihrdeki -,i- morfehi sibi.<br />

r'6) KT K B: (a)nea kry@n. Bu kalenin adr IIK D 3t'dc (a)ngl<br />

olarak gclmekredir. Ancal, bu sonuncu geli]deki t harfi .4 ye.ine bn yan-<br />

1'! okuma da olabilir.<br />

r'7) Kl'K 8: k tie1n Ob(rs b(a)t(a))u (a)k (OnO. uvadaki<br />

Ob(rs "k^targeh' kelimcsi.i Radloll ve Thomsen ,,a "bey" okufturla.<br />

drr. Radloll son ket;meyi oIt(trnt


$<br />

| Il,i I lltKiN<br />

lllir) Kl K ,r: Iizd. t(a)t kk)kG, hda.. (o)k(t)6(rn. Iluradaki ,/a<br />

(< *l!d-a) a;n-l\ili Radlinl, lhomsen, o.kun !c lvi.kJr hrarrndaD yarlg<br />

okun,nug vc y.Dht anla!1lmDtrr. Oys^ l,u kcliDc n/- "rngcl oltnak, nraDi<br />

olmak' fiilinin -d'h zr.l *klinden tratka t,ir 9cy degikh vc .iimlcDi. ikinci<br />

llsmndaki )(a)6(ur'' "tliin


,r r,\t-l\l t[KtN<br />

l?r) KI J< D: ktit Lis(;)n al.l kttt (aitukll tl'ti ]k)tr[ia) rol, 0liircii<br />

ketidcnin l/'yani t vcya t ile barlid,Er k.sindn. Radblr bu kcli'ncyi<br />

,l.t, lhomstn isUIl/rtl .,larak taharnlam,rtrr. llu iLarrd.-ki asl siiqliik<br />

t.clinci fc sekizinci kclin.kdn oknD,\undad,r. Yedn,ci kclinrc Radlofi<br />

'n{tindc /'{:vG, liii arlas.d: isc r$/l: geklindedif. cdrildngii gibi kclim.<br />

Radk)tl md.nrdc bir had.ksiklir. h kclinrcniD ltadldfun okudugu<br />

sibi ldrrt olmas (,u97:ri6) grame. l,ahm,ndaD nnk:n$zdrr. Ore yandan<br />

Fir atlaendaki gcliil dc yanl,i vcya.ksik olnaldr.. Ren bu kclimcdcn<br />

sorra bir,4 harnnin bulunm,s sc.cktiEi kanrsndayrm. O zanran bu kclimc<br />

'Ja!rnd.-<br />

)'fa)r,id okunu vc arlanll oluf. Son kclimcyc seln,.e, bu<br />

Radlotl arlasnda 51lftL77i \cktn',Jc,l;nr arlasnda isc BttylLtIy' r.ktin,<br />

.ledir. (rii.rlernr son kcliDcsi olan bu ha{ dizisi hln t\^ bolrt okr ^bi<br />

lir. llmnN.n iin.eki kclimcyi giit)hcli gekildc rdrrl, ikin.iyi dr yioe tiifheli<br />

ola,ak 62[l ok,,m,t, .r(rk sayh alt,na di\rilgii Do(la hcr ikisini,, _],ay',g<br />

1,'1, okuDabile.e*ine dc t.rci c(hitrir (r8()(j:r,o) Fin arlasrndaki ha.i d;<br />

zsi dog'u is. Yol[g lisin in bumda 1|a.lini '/ harfiDden ijnce yaz'rak<br />

bir lanhi yat)t,gi diitiiniilcbili,.<br />

rr,) K'l K-D: t(a)t lb(a)tk nsuc;sl. tlu,ada tiirheli otan raa)j kcliuc,<br />

!nd€. sonrasr okun.nramakr.d,r. CiimlcDb daha son.aki k,smnra baka<br />

nk (huaa hetli.cip) belki lb(att ikr?rsj tcklhde dol.lurulabilir.<br />

r3r) KI-K-D: luts(t)i (?)l|4bk)r. tlin mimar, rcssam vc h.ykcltraga-<br />

',n, g.rirrn 9lhsn ad, rc u.vrfr. ltadbll vc Thomscn ilk kclimeyi tq,g!,<br />

ok,,)ut) bunu bir riitbc s.!ar9la. ve ibareyi "Toygunlaf vc Elrel'e.le."<br />

$kln .le(nme crrniilcrdn.(r{ta(i:rh, r8q7:'56). Orkun (I,,i?) ve lvtatov<br />

da ibafcyi bij)le anlanrslarlif Ilcn ilk kclimenin izcl ad olmas se.ekriii<br />

g;Niiul.n ha..kcllc. Krgn.a !rygun "bcva, aladoian kclthesini de dik<br />

kate rla,.k, bunu rllgn okun,utrum. Itu snditnmLi hih huhataza ediyo<br />

0l,uson bu rq,gzn k.li,n.siri htg,, okuyup l(l (i-llihki ralgrr ile<br />

birl.!li.hii (l) !c l)u kclnncl.rin ilk h(.sinin llnrcc t2r "biiynk" k.linesi<br />

olabil.Gii.i iloi siirniitliir (rq7r:5i'B). &r giifilt kabul cdilcmcz llurrlin<br />

srra ecl.r 12rr bir un!'an .ld!i,,Da qijrc bundai ijnr:cki k€lim. kiti adr<br />

olnMl r'. Arn.i, (iin.c "biiyiik aDlatun,daki k{iime kirab.lc.dc tdj,<br />

''"t,...r,i !ck-<br />

" ir, I.e,r , rr....r ikr.,. -t.,.,k. I.J-,?,"1<br />

r9- qihcc 1it, isc -q,r ncdiri llu izah edilm.dikrc b! kclinrcDnr qiDc. btr<br />

tr)c \era unlan oldui! giniiiii kaln,l.dilcmcz.<br />

[:l ron bu adrn Lulurdulju .n'nlcyi dc "... bfoughr so man)' dccora<br />

kns, hnrs olfti.ls (), nnd./kraJ'l yani "... buD.a dckomrinle.i, )iiksek<br />

hemurlan vc clreberl.ri gctirdi" t.:klindc yanIt tcrciinrc €tritrir. (,iijnki<br />

,r'grr /.6r.imlcnin nesnesi<br />

lcya ncsr.lcri deail, iizncsidirl<br />

r?4) Kl K l): kG)tu li. \o)luE'l'ieh bu krlimedrki ' ')i unut,<br />

r35) KI G-D: .r'sfrl',r knn afur(lrp.. btl(tv(rn Knt Tisin ,nrrr.da-<br />

Iti Qinc€ kirabc r Agustos 73,tlc yazrln!9 olduguna gii.e Yollug Tisnr<br />

Knl l isin kitabcsini ,-2r gustos 73, tarihlc arasoda yazn!9 olrnrl,d,f<br />

136) KT G Dr bu 6nka"bD duva ra . 'l homscn dn,ta kcli,nesnri ,,n<br />

ga sanmD.vc 'barcyi ces .ob.eux signcs", yani "bu bi.q,)k irrreLi" dile<br />

qeli.mitse dc (rllqi;:rro), daha sonfa ibareyi bundan ijnc.ki ," tadlrld ilc<br />

bnliktc "aut diesen Stein uDd di.ss. Nlaue," seklinde dogfu tcfciimc ct<br />

nillir {r.r24:r5q). Orkun lru diizelrmeyi dikkalc ilnram,l vc ll,omscn'nr<br />

ilk Scvifjs;)de oldugu Sibi rda*d kelinresini 'llamgn'ilc kaTrl.m\l!. (1.<br />

54)<br />

I37) Kf G Dl (o)rc^fu)';i(,)z,tr.<br />

-8" -crimlcdcki<br />

(dbsu kelin,e$ .lc<br />

unlaD saDrlmlr !e bundan soDmki tC"D"I, yani le)gdt "daha iyi bir qe<br />

kilde" kelimesi de anlaylaftad,S,ndar cnmlc yanIg tcfciimc cdilmi!tif.<br />

Radlofl, ilk he.edc t1/' olmadrg] halde kelimcyi ro_rgzn okumui !c unvan<br />

saym,gtlr (rB97:,55).-lhohsen kelimcyi dogu okunrut, an.ak o da Lunu<br />

bn unvan sanm'qt'. (r8q6:'ro). ]l)omscD, ay,,ca. L,u sat,rdaki baz, kclin,.lere<br />

ay,rdl$ Dotta ra)gu kelimcsnrin<br />

'biirnk"<br />

8jn.e anlamk,daki ral kcll<br />

mesi ilc lopluluk isimleri kuran grrlgu ekn,den olugabik.erji goriiriinn<br />

i1e.i snrmntlilr (r{19(j:r77, nor B.j). tl{ edriig kal,ul edilcmez. !nnkn Qn,.c<br />

/d-y kchnesi cski Tiirklcdc sadece Qin.e unvanlann paflar oli,rk bulu<br />

nu. ll9 J,tn sibi), basims[ bir kelime olarak kullanrlnraz.<br />

('.nr\k


qr l:\1..\ | r r:KrN<br />

mek" lilini!, ,i li rf tekli sa]mtthr (r89(iir lrj, nor 2,t. ()rkun da keti<br />

ncyi Ig.A okurnr! r. bDnu zart-fiil saymrt, ih. ).g.1- tiiline,.ynksctr,<br />

.rck, yiicclrincl" rnl^,nN vcmrigtir (lV, r3{}).<br />

!1,)) KI (; l): @n4 cl. Rz harft,den vrm w h(lsttG)kie keji'ncsindeD<br />

ijn.c sad..r ili harnik l)olluk lardrf. Iiadk,ft arlasnda rf,)tri keti<br />

d,e*'den sonr. rrrrnr. tarcri ile so..aki k.lilncyc scriliyo.. Acaba ,frJ;n<br />

: bt(i)stqkq.: l*tktnl gibi bi. cimle ka$6rnda mryrzr Gabain bu ciimlc,<br />

|i t.;t/d.l tn&t.kK. ltolt\( izl rcklindc ramir cr n i$i. ( r rrro:,.,7).<br />

r.trt Kl (;,fl: t;4t b(it4 I')tqsln au jl,a.cniD l'hohso dcki rekli<br />

itll€di.: l,;4.......141 .l', (r89(j:r,o) Sayla ahrna dutrii!ii no ; Thomscn<br />

bu ibarenin |tll./t'r l'4*[,Il!, *klinde doldurulabilcrcgnri belinmiiti. (nor<br />

t). Kir.lrel.rin ikin.i vc son !€lirisindc isc br ilnn:yi "vienausend<br />

Zr.hrpter(le', y ri lliid bii yetitti.ilmi! nf gcklindc !cfi;i$i.<br />

(r!Jt:'j0). (irl)rin ryflr ibarcyi rd:'lr tnna y1|kl4n... rarnda radir er-<br />

Iiin arlasNh dik1, u,rr l)if hrfflik bif l!)rluk. (lihr soD.a is€ D.t<br />

ollna),an /r2 !c t1? M,llcd va rr. Allasta l1l olat?k ksllir cdilen hart JyC<br />

olnl)ilir F lu / hnrlsiz bir 6/ili kabul edjlrhilir. I).ha srnra del bir ?',<br />

n€r olhu_lan l)if a, !c it.ardtr. Itunla. da r(,)/t rckhxtc okuDabitir. ilisri<br />

nr'il.n sdn,rki Crvc ^?hi.flcri yanl's olmal r- Ilunla. /ve St ise<br />

kclimc./1r1tl8ltn ohrak ta'nir cdilcl,ilir. G.biidin ltnf,Jn kelimesi icin<br />

)eroinc. l,orluk lokr,,r. A) Cr "dii tiim.n", yani "[,.k bin y'lki bnynk<br />

bn rakiNl!i'1liir l)ir_ isc nom,al birs.ytrh..<br />

rlr) K'l (ilir<br />

'fhomsrn<br />

larf,t-a.<br />

bu kchncyi okuham,9, sadece<br />

)ina h.'l di,isi olrrak rcrn,iqtir. Kclnnc Ita(lk hcorinde bijyledir. l.in<br />

,rlasrDda isc son l,r, | ,1 d(gil. /Hir.<br />

In|cc l)o kclnr. far&lsnz okunabilir !. "koru) ', hi'nale edrn' di<br />

Ic anlagrlilJilir 9tr-9,d. Ihomscn ikinci t.rcijm.siDde br keline iqt)<br />

''bcauhi.hlirlcD<br />

. yani<br />

'nczakt<br />

ethek. korr.ol crn.[. ba[,m'n' nze.inc aln,,k_<br />

fiilin; kullinhnt|.. [.ski Tnrkqe z]z' filinil l)ir anlan,, da "korumak,<br />

kollanraklrr (lri. NIK l. ,7 r: ,/ rodz qdA "O.ll)is.snri koru(fu")-<br />

, t,) KI (;-lt: /,9lqz)r. Itu kclin,e I,in rrtas,nd. 7/,t/ttC,77, Radtof<br />

drrr'rn c is. Ttlt'ly'.;'/ icklirdcdn.. soD hrrtur tiipltli otdugu anlat,tl<br />

lor. llx,ms.n jkirxi k!.iirn.siDdc lr kclimcyi "'li,yqun (l)" rcklinde al'<br />

m\, yani itz.l i.l vryi urivl, s.ymr;trr. K.litrllin son harfi "ry/ isc, bencc<br />

bu bi, kiti rdrdl vc bii)iik LJir ihrimallc Kl K-l)il. (;in'dcn sanarkerlan<br />

q.rir.n 1,,\eun If.l.lxirk r\f, kiiiJi!.<br />

,43) Kf B r: (ju4tI(trt lsbstu)d atl "lranda sog(llllar k),an cui .<br />

fi'r atl^snrda iknni kclinrcon, sadccc ilk harll ncr oltrr^yrn l)if.t1di.. tlu<br />

kclime scnclliklc .t/il,: yazrln)akra isc de bL12dn y ilc,lc yazrlnri olabili.<br />

vcya bu harlasl,n(h,folduiu l,aldc sa.ih ol,.al sc(ilcqunirrir.<br />

Bu .iimkdr t- \'iikvlhrk' liili 'ayaklanmak.<br />

islro ctnck anlamrr<br />

da kullai,lmr! olDul(1,r. \'nz,rhda 7@ -v,||ldaki lnnqul {lc t'dcn sonra<br />

'I<br />

iirklerin 7or Irl'nda S,,idlula.a ka,9l bir harckira girilrikl.i zikrdilmi!_<br />

tir: ykiz ysnni lalna al, drb tog'lakl tafui 'ultln ll\l< l, ! r2')) tt alh<br />

?rb logdaL tal'a liil4lo& (K l l) 3r). llu sclcd. llil{c Krirn rrl Kiil -lignl<br />

dc 17 )r9'ndad,r.'lii*lcr 7io rcta Trt dc vnr. So,j,llul i duzcnc sok_<br />

drak itin Sr D.rya'y! !a(!crck l)cmir Kapila kad.r sclo.lmitlcrdk: 'o3<br />

dok bolun ;tqn titu ltlti iieii.tg ka. kn' kot'cka kgi ' .tlrntz \Kt<br />

D rq). Ilu ibarcd. snrii cdilcn Sogdlu isyanr ikiDci ijoldak sclcri_ olab;<br />

Ii.- Qiirrkii hr:n,Ln nlnt.l^n tu(+ ktr. knsan alul,h nin kut he,ns ktzedi<br />

olzl!n ciimlcsi gcliyor.<br />

r+l) l('i ll r: l(t)rltkllld l:iti arlasn.h ilk l!rd.I/, iki,ni l,ll "'il.<br />

nqiincn Larf I di;iliirrii l,.d nct ol.rik s.(il,r,,cyc,, 1r sn had dc<br />

,.4'dr. Ihonrscn l),,,,u tiiIlnti atank (akrA.)lo okunrulur (rlj(r(t:'2r).<br />

Sa/a alrn, dritrriiii rotll isc "RadblfDn oklduqu gil)i yhka olat)iln<br />

hil" soru$nu urrurruf. tiinnii k(i i-velik rki al rg l,ir k.irn.lin d.'il<br />

lokatit cli -*a ohnrayn.agrndrn hc. iki okulur da knbul cdil.ntcz. Bcn.i:<br />

Fin arlas,ndaki gnDh.li rt_' hirfi itc olacakrr. K.limcnin ilk ha,fi ltadlotf<br />

hetnnde oldrgu sil,i y' isc bu kclimc /z.l/L{,i, olal,ilir. "siiylthck anlam,ndaki<br />

al fiilihiD l)ir fnl{n)r da l)uyurmak, hnkN,rinck rir. llundan<br />

ut cki ilc yap,lnlt arr* kclirncsi "hiikmolunan, hiikn!)lunDUt (illkc) ,.-<br />

r}'t KI fl ,r iif,Jrfu. Krllftrc [:in arlasrda l:.l.N(:tttt, yani nk)r,r<br />

okunacak sckikl(lir. liiil(c tnd, fiilinin ilk nrliisii l)rllrn ltri l,iiylc oLr<br />

bilir (kr!. Il{'. 'iir?, "gcr$k_). liu elimoloti doi,! isc l)urrda l)i. batka<br />

ijDdamaksllayni inlr(ti ;lc kart, kartryay,T dcn'ckrif ln.i( 1l)a IAtSon<br />

fa*ar Kiil li!jn,-n, unlarn.l|r.<br />

r l(t) KI'I) ,: lt'4tt('rr l(dkl' 6slu4(i)n) t:;t\ hsrnda l,/)rfr)g kcli<br />

mcsindcn sonra iki harllik l)ir lru$uk !e 1ir7z,V hrrllcri raiirr' bu ,n(ak<br />

Ibiltrn "vc itrr" ohbilir. I)ah. nrtra ncr olln.van l)it Ill !c ncr bir /<br />

t,,.n '-'t,. ,l/ hrr'i ,t'l ha i,,c bo,zo. B.n.t 1,tr I'i ,lizi.i .'\'/ld'! Bu<br />

rla aDfak a,),, okunil,ilit. 1)ilr. nDr. kt ',rr ,)lDrvrrr lLr lrrltl (lrzr$ !aIdt:<br />

t1'2(;2j2wrtl72 lh t)irf diTisi doiru isc t,urrdrki kctinrc an.ak<br />

ottu llii)nl otattilit. l{t{ll,)ll v. lh.mscn liratlqihD v!rrasrrr r)k!-v.'ramr!-


o<br />

9<br />

o<br />

z<br />

*l


BJI,(i I KA6AN Y,\ZII.I<br />

' 17) llK K r: dlc: K l (i | | ,! ;./*e (l)kz. nor r).<br />

r.ll) tjK K r: r.ljfr),/.. K I (j r: f,lf,1sli)l H.f ikisi dc S: ttc.<br />

rt(r) llKKi: t,gjf,)i'td - Kl (1,: ru.sJartlil, (bkz. nor 7).<br />

rj,, IIK K (rtti.)ki- l


t/\r.Ar I LKIN<br />

165) tlK K 7: &ub4a)t(h)n: Kl () to:<br />

&ub4a)1/t(t)n. BKdaki Xkil<br />

kflimcde l, < L1 I)cnziTtrt.si oklu iuntr gitsr frir ( bkz. not 23)-<br />

r{i6) BK K t: ,i*frk - K l (; ro: etq.<br />

167) BK K q: rfr.lg. "nn.. pek gok" "4" 2aminnin €sitlik hali. Arrra,<br />

draa gibi $killc.n, dkisi ilc ncydala gclm\. O ror'lnrkqesi d,t,ndr ,,aa<br />

r6B) IIK K ro: 6'.r "lirzir-..ller iki yaz,ta r. ki!i i)clik ckitrd.D<br />

*rnraki akuzarit cki -, eorcllikl..M'ilc yazrIf. Bu yazrm 1. kili iy.lik tkinir<br />

Orlx)n liirk(csind. llrriiz uyuma girmcmi! oldugur! giisrerir. &r<br />

kclimc silri oy,,hlu inrckki llirka! t^rc.lit: (d)Luntn, (a)sqn, h(arh)nn<br />

(KI G-8). finc'tku klralAirxlc 1 kiqi iyclik r:ki Dyrna snc. [(ar(t),mn,<br />

b(a)*n, *(a )tunn \lt 2, .t, \), vl). (1,k,.<br />

'l'ck!, r (){j8Jj r ).<br />

rr,l' liK K ll lljra,a'qttt)a &<br />

o\rt,h,4,s .te ',al'a ilk k.li'n"<br />

i!i. kr9. l\lK II, r{llli *'gdg "clbiscDiD yanr vc kcnan'. Bu kelime kcDar,<br />

kry" anlanrndiki t',g kcliD.sindcn tincm\ l,i. 1*'g" 'ke.ar yaPmak"<br />

nilhdeD -g ilc isinr olabilir. rlin(i)s kclitncsin. selin.€. bu kelint€ cwclcc<br />

f4t1lftJg okunhur w t'rt^d.ki (.)Iin bildianni, ,tD kelimesi san'ln'tt'r.<br />

Thomsen bunu "gran'c", vani "hul'ubat" diye lcvinnittir. (r896:'12). ncak<br />

bundan sonraki kclnn. NKihki .tgntr, vc tlteur merinlerindeki qgtrt<br />

"itlcncli it,r[ kumit- k.linr.si ilc l,i. ve ayn,dt. Aynca, .,ki kelim€si<br />

t siz. y.ni 1t"-41 gck|n!i. y^7rlmahyd,. llu kchnc, Clauson un tahn,in ctriii<br />

sibi /tt "hisk- olhrlkfir. llitytc.e knt(rs Ghe(t)tt "misk kokulu itlcmcli<br />

i!ck krnrar" diyc inliahl,ih<br />

l7,tBK K ,r-,4: hr b@stctb)!| . lr&)Jidl, . l lLadbn,<br />

'Ihornscn<br />

vc l,alkrlar llmh,drn.loldunnayan bu k,$hlar burada ijn.rdi'<br />

gnniz tckiklc doldfiulahilir. ir,a.cnin...lrf,)td\,.....l krsnnDt <strong>orhon</strong><br />

Tnrklcsi sramc rd. l\ult,(t/)i,tta (arh(t)[n(o)!(a) | leklinde r.mir crmirrih<br />

(r9{'ll:,47).<br />

'7r) RK K ,.1: hitt ltwl(tkl. ilk kclimc ]'homscn'dc r,l lrekliidcdi.<br />

(l8(16:f i1). l{.dk'tf di rrinrl. is. kclimc 72u,R"'f , yani ti,*rnr.<br />

r7,) IIK K rt: *rra.)ri (;li. 'lh,trnvliie ki (.t,8(.)r ltq]t;:\i. At\<br />

cak, Ihonrscn ilk iki h lin rlrri. l)itcr sn! is.rcti kornu!ru.. K(linx:<br />

RaLlloll h.tnindr ^etk ol^t^k *tt(.Li 'f.)' dir ltadloff da biiylc okunnugtur<br />

(r ll97:'.. t).<br />

r71) llK K 'r, J@r(a)t(i)l(di)n. liin arla$oda y'nl. M tloatorr"<br />

liltl. l)1,\.1. R^rltott krlimeyi rtnn (!), Ihohsen r@(dtd(t)n oklnut<br />

hrdr. Ilcn.c fiil cttirgcn olmafidr. lnnkii Kiil I-igin in aDrr kabrini Bilq.<br />

Krfun iDfl c(nichi9, takar (.inli n,imadara il\a crirm(rn.. Jrdlrr't-fiili ti<br />

n.' Lr$ lir.bcsindc Beq-e.: I (rr(.)t(')ut(')- lD tl, s. tt ).<br />

r7.t) lrK K r.): takttl(rn bitt(t)d(t)n. lhomscn'dc ,frl&'t rfa)r ibare<br />

snllcD sonrasr yokru.. Radk,fl nretninde is€ yrkafldaki iki kclnrc bulunnukradlr.<br />

SoD lclimcvi 6n.cki sanrlakt )kr(d)tqd(dt)n il. k.\rhitrn.,z.<br />

17.) IIK K 1.): bu[u k;(i)p (a)ntd bitqn a4 t(h)! t(alkin.. ]tttt<br />

Nrrilc yok. I{rdlotf mctD;,dcki ,,.. lc (ah h(arkin il)ircsi ahsrdaki<br />

In,iluk yukrfl (laki qckil.lc doldutr,l.bilif.<br />

r7{') flK D r: (.rin (.)s t(.)in Jbrft)tnfth dttk bls. k(a)sb)n. I\il<br />

lic Krian,n kiiqiik odlu Bilse Kurlui Kaganrn (71a-7a') unvanr. Ihom<br />

scn lr!.un (ln, kaynaklann,n /'ldn .d, ilc kaydc(iklcri Ililsc KaAan rn og<br />

lu ve hakfinnr unvan, saymDsa da (rq,4rr2{l), bcrcc bu siniitntrdc yanrf<br />

Itilqc Kaianln halcli hakkrnda qin kaynaklannda v.rilc. bilsil.r kan'<br />

rrk, hrlla liazan lcltkilidir. tlaz karnaklar Bilsc Kaianltr ijlnd,nndctr<br />

v,nh (;itkrnrk hhr'na oBlu ltld Kaqanir scarigini, an,r onun kua bi.<br />

sn.c v'nra nldnlinrn ( )erinc kardcai r',.q-li (lcnri) Kaiani. sclri4i.i<br />

kaydrdd (l-n' II, (j2r). llaz' kayoaklar ise lTantlan hi9 siiz .lh.!ip Bilgc<br />

K.Eanilan sonra oElu r.ns-lthin kasan okluEuDu )az.rlnr. ()in kayMkl,<br />

rnd. v..il.. bn(aD bilgilcri rcrcnmc cdip n,cclcy.n l.iu \laurl\aj tu so<br />

n!(l^!r vanyo.: /1," kagan ilc T.ng li kaEn iki iyn yhstr .r; 1't,,, Bil<br />

sc Krgrr'ln, TeN ti ttc t lan ri halcldn. (Liu ll, {;2j)i ryar, 8i1s. K.ir<br />

'rr l,iilnk oglu, p.k k,s. bir snrc k,ianl,k yrt,d,,i vc iilmn!,<br />

ijlii inrdc,) vlrm da llilgc Kaganln kii(iik oglu Tirg+ fTit') lahl, 8c(niilir(l,iu<br />

ll, Cr8).<br />

l-iu \,lau-Tsai'D gciriiqiinc katrlmanrak diihlijn (lcgiklit. Onun da<br />

l)clirlriEi sil,i l)u kon!da eD dogru vc cn sii,cnilir l)ilgi ,l-rns 11i r'"'in<br />

r!.2a, lir^l)csindc !erilcn bilsi olnul,dr.: "(llilgc KaH,n'rr ijliinriindcn<br />

so'tr!) (lc\l.r biiynkl.ri onun oglu 1-_id,'r kaBan yap|lar. (I-)an) k$a bt<br />

siirc sua l,,stalandr vc itldii. Sonra orun kardc$ini 7;,9'l' KagaD yiptl<br />

lar" (f.iu II. {;,,). A}n, l,ilsi Aiu t'ang-tu'd^ di ii;ylc vcrih.itriri<br />

"a)liinriindcn s,nro halkr oglu 1-lat' kagan yrptrl.f. inqraratrr, milzakc'<br />

r.l.rtlc bulunnak. taziyetlerini bildirmck !c ayn, Tanr^nda on'r kagan ratin.rmck<br />

iizerc Tsungmg k'ing te Li Ts'ua;t l-)an a qijNlcdi. Ilnrcvclla


;*}:.,.: .., ii:r:: rl I<br />

ln lrtf,.I ItX'\<br />

(llilqe KaBar) i5 . lnlrararor h.7ar kiraLcsi rr. rrprrrak yalrrrnrr. inpararor<br />

avnca, (Qin.c) kitrl).yi yazdunrak irin vak aliivk .r.' J?,s u gijndcrdi.<br />

Krsa bir siirc vum /-ltri Kaia,r hrsblandr vc iiklii. sonr. onnn karclclini<br />

nng b Kaa^n yit)lrl^r" (l,iu t, tTtt\. T'.-tit'ung'ltur'tlc vfrilcn bitsilcr de<br />

l,uah', d',€,'rli,rik,.ri,,. lllilq. r[, ildmnnJ-' *rnir ,rtl', /]aa ,il'ri<br />

gesri. (taka0 krsa l,ir sin.c soim dldn. Knliik kail.gi ?;,s-1' Kagan rahra<br />

sesri- (Liu II, (;x2).<br />

llu l,ilqircr Pclli,,r1tru ryar Kaqan il. Zrin Kalrnrrr ryn, $hN ol<br />

dugu I,lundaki qiniir r. knn,enr (Ibzag l'ao, \\\'1. 2,I t{t) !nrnrmcklc<br />

dir.<br />

llurdan sonra lJilq. Krirn knih.sini ra,{lnt, (ljtrif(n ka!:,n,h knnli<br />

qi .un,n', (','.^r \,k\',, K'rrl,.!, kr. li, ur" k.'ir,, ,'l 't' jil',, ,rrza Kl<br />

larnr, yoksa onin l,n{lc{i vc lhlcfi vc hxl.li lrini K^qxn Dr diklird,iitirl<br />

Iltr yrhun ccvah rla zor olmilac:krrf. (in k{ylnkl^!1<br />

'ici!i lq-<br />

E.rln s.kiz irl k.il,llk \rr,r,i,,,, \.7|ilc;1(lii!inrii krv.l.diyorlaf.8!<br />

duNnxla lcnri Kiti^n 7\lrr hhh (,km,t dcrrcttir. Ililqc Krirn ,") Kr'<br />

sDr 7! Inrihiide i'ldiilii". ein! (ll.znr r97l:rt.l). r,ii\iik oqlu 1'la, bjr<br />

krt ay kaqa.lk yit,nn! \. l.'h. kadcli 'l-.i',i Iirqu qf$,irrir. Itilqc<br />

KrqaDin _voq r ani 1J lliTimn 7ti r. hin,k.)rtrhn,r,,|(iuqun qinc.lc<br />

kirzbc\a )az(lnrrn !r iiikri,.r 'l(.n.i Ki4aDil{. llirkr I'ir d.virlc. kir.b.<br />

razkltdtid. r tar Knin,' i;ln,iit In,lunulodo. ll( ho{rs ltit{( Kaian kihfrcsind€<br />

fit-lc ira{lc fdil'n.kr.,lir: u(u)s os(rrn (rtr|ttl) rok kka<br />

@u!<br />

sl4iu,'O)s b(a)lh(oI tik t)i't(i)h lti)ri)k oilun, lhstrh.rt' ijlnn.€ Ku<br />

Scngiin ii ball,al (nank),liki,c,.lim'((; ()). /\rrak ln, .iit!1. l)ir vn,n<br />

daha orraya arilor llilqf Ki(rnin biiyiik o{lu /-y, k.ndisitrdcn iin.c<br />

ijlnriii ise nasl l)irkr! at (nl (lc olsa (;itklnrl blirIr. gc!i:l)ilmitlir' llrn-<br />

.e bu sotun gi\t (itiikl)ilir: llirkar av kai.nl,k yat'rkran sn,ra l,aerla<br />

Drrr itlen aiab{:yi /'r,, rr i;liihiinn l.n,i Kaian kcn{li riz,ndrn dcEil dc<br />

babasr Bilsc Kninn nt?,n(h,, Lik,i)(: €tmeii dalu,,ysuD ln'ln,unu.. Esa<br />

scn knntr.dc bundrn s.nb llils. K.4.nin aEz,ndan iki .iiml. drh) rir<br />

dn. Ondan {'nu-liirri K,rtar koDuanrkr..lr.<br />

r77) BK I) t: l/dr4lr or'i\lrt Sir-. L'zuD.r lln lr,thrkran qrrm<br />

sclcn<br />

Ztrt'rn2 l"'t g.,tuu't, thdnnr l....lr,a f.l' okohrg \c r.,.ii,nc d,n€m(ri'<br />

(I&16r,,). lhdl.rr dN hu ha sNlDn! lh,rn!i, sil)i ,,kunr!s 1c<br />

.' kclihesnri<br />

'lnuii<br />

, trni rihtrrhn dirc !oiiniiri' irrlrTir.)). ]\lil,x dr<br />

Ridl,nfu r.k,iriandkh ).lirirnitrif (r()5{):rlt. Inrnr. (iiikrii.k kotrtu.l.,rs<br />

vonura baiL |oylarn arllrrrrrr'ikrcdikli!i bu ib (k, 1...1y'l hirndi<br />

()ll i)N \l\7r'rL.\Rl<br />

fa)& kclimcsnrir s,n iki larli, lJ.Ill2 hart di,isi dc tkinci Ci,krLirk Kaian<br />

IAtn,n csas kirl.sini oh,irLrrrD kabile lederasyotrunun dr olar.titdi..,!,t<br />

ad,, biliddigi cibi, Iunyukuk kiralresindc iki k.z s.t;ct: k(a)ps(o)n<br />

*@s(a)a t g et hotrtu)n "K^pE t\ KaEanin lnfk Slr halkr", rnf;l ,i/g,<br />

*(o)s(a)a tuij n bod(r)ntr)e os(u). [od(u)n(u)e is(t)dn dlf,tr' " I irti t]ilse<br />

Kaqan, -fnfk Sir halkrnr (vc) Ogu, halk,nr bcslcy$ck hnkiim surnyor'<br />

(I ll K 3).<br />

Ilils. Kaian Kiral).sin(lc lfal4rr !r ad, ilc an,latr !c al|t l)oydan itrarc(<br />

nhD bu kabile lederaslonu (:h laynaklaflnda rL-f a(i ilc 2ikrcdilen rc<br />

dcms)oD olmaldf. Ah k.bilcdci olulan 7iz-li tcdoas)rnruna 9u kabilelcr<br />

dahildi: try-,tr luysut), Pa-J..kr (Baynku), ,.1ru (l:,t]Iz). T'unglo<br />

(r ui,ra), l,ir tu(- r}uq,,,,), /ld.r!cy2 Jt(- sir?).<br />

rTrl) llK l) r: k)h k)l(i)z k@tk)ku(i)e. Thomscn iki ayrrma iiafcii<br />

rHsnd. birlilr(c yazllrl) lnr ii! kclin,cyi fr& k)t1(i).kk)t kti(i)s \.klirdc<br />

okumur e. bunu "lcs vrihnts nobhs", rani "..$,Jhr u. i'ylulaf di)c<br />

r.r.iime ctnrilln.(rl|(y'i:rr!). llu ibar hakk,ndaki (iipn,'r!ndr jv: bu oku<br />

)u{ vr (eli.nlcn pck a, ctr)in ol,luqrnu befttm\rir lrll, lor {15). lluDutrla<br />

l).klJcr. I-homs.D. Lu il){rcrlcki .&in Knl l-icn) lirrl)csi,nl{.qccctr (K 5)<br />

r'tli ka, im ,,1, ih bu \f ,l) r,r 't.,trt.,.qir,, dd,n"mufr,n<br />

()itz krLiltlcrinrlcn l,irinn, ndr ol,n t/r. kclilr(si Kcm(ik (liqrk ki<br />

fabcsi.de dc sc(.r: k)&i). k)l w(t)s(t)n... (aht(t)nsa (.t|(t)n "Ed;z hatkl<br />

r"\1.,rr,'... d,d,mi ild,n, 'K.,,'\ik (:iBik. L rl.<br />

(E)ki (E)d(i)z katn ad,ndarr sonraki h,rr srubu kc kkr@Lu('.)s "sadi<br />

r" slarrndan hatta bir icy olama? kanrsrndayrn. "(;adrl' anladu'daki<br />

*r,,tt kelimcsi ,* rri


\t,At t+:KtN<br />

s.n bu kelimeyi iirce l.)sfrlfrl okuNir ve bunu .sir- "evirmek. (evi.mek"<br />

fiili san qsa d: (rg96:',, !e 'r;t, nor 55), daha sonra bu kelimeyi<br />

lrlg/r/f!]r' ' s.vinip" olarak dnzellmifir (rqr6:74). Bu dnzelhenin tark'nda<br />

olm.yan Orkun, 'I'hohsen in ilk okuyutunu vc levi.isini tekradam,$r..<br />

Nlalov is., ]'hoftsen'in diizcltmcsini dikkat. ala.ak, kclimeyi {i3it, oku<br />

mur v.'tclinip" diye tercnmr eh\tir (rqrq: r ', ror).<br />

r8o) BK D ,: bn(th(tk. lJn ftcli'nc Radl.,fi mcrninde yanl,t olarak<br />

y' H,'Sy'Il$ geklindcdir. Ijin atlasn.la ise, dog.u olamk,<br />

1r ll'tlvcTtMSnt. Thomsco kclimcyi !oit(a.)m(th oknntri !ok(d)n(th ola<br />

hileceiini dc kaydch;rtir (rtlq6:r22, not r). Dnha sonra da b! kelimeDin<br />

(l^l\ Sok toktanq "d!.d!!, sabil, bir karar" olabileceEi gitrnsnnii benimsctniqri.<br />

(r),6:74 7i. not ?). Chkun k.limcyi lr;lan'{ okumu! ve "arag,ya<br />

ciildit" diye rcvirmiqtir (1, 60). Irlakr da ryDt kclirneyi roiraa,r okuDnrl<br />

vc'tpokoyn,y', yari "saktr" diye lelirniitn (r()59rt, 16, ro4). lelin de<br />

bu k.lin.yi roilzDq okumu; vc brtnu "(lowDlooking", yani "aqaErya ba_<br />

krn, aFE,ya diinnl' diye terciih. elhiitir (r!(;r]:r75).<br />

Inr kcline ilin en dogru okuma tcklifini Clauson yipmrtnr. Ona giirc<br />

hr fiil NlKdaki to,_!r "ciilmck, aFg, inmck'liilinii at1 ijnliiln riirn olm.<br />

l !c /dr- oktrnmahdr. (,972:5rB). tlyg,,r.a ro"latl- "bai aqag' gelmek/ge_<br />

riril'ncl fiilibu totr fililnrden gclmcdir: /o;l-arFl-<br />

rll,, tlK D j: a,rrrf,)'i: K-l l) r: {?/.ln; Ilo ikisidc Jvilc.<br />

f8r) 8K D 4: kitk ti$ i (a)W o(rttut krn(tt: K'I D 3: * 6^it<br />

(a)Va o(urut krtult BK d^ki rrili rlil dogrudu.. {nnkn bu cnmlenin<br />

iizncsi rl-rt rnlfrdcgil, ilk Gitktii& kaganland,r.<br />

r8r) BK D l, lzlnarr - K l ll lt tuh!?.<br />

r ll.r) trK t) .): /it1,)s !l: K'I D 4: ti,(U)e OL<br />

l8,r) BK D 5: \islanlt )aglam(th<br />

- l


Ituradaki ;yiqr kcliDesi ta.kl, *killc c anlairlmigtr.. liadlof buD!,<br />

KI-ileki telrarl kullnn,l,trn(hD ittnrii olacrk, rek.arl' bail.nra cdatr sanmr!<br />

(tB{r7:r73) vc ib^rcyi "dii,cne rcltu vc yiice] i" rcklindc ya.|i rcviF<br />

misrir (!897:' ll). lhoDBen ikiici rcri'isindc )r. kcl;m.shi "ycnidcn, yeni<br />

bzta'r- d;yc rrvirmitrir (rqr4ir47). Orkun bu kclimeyi l nrkrc l'l;, ile<br />

birletrirmiS (l) ve ibar.yi "yinc rtti, dogrulltu'icklin.lc ter.iime.tmi$i.<br />

(1, 37). NIakN (rq.)r:r8, 1ll7) vc lckin (rqfi8:r6r, ,66) rr.. kcli'hesini,<br />

'lhoNcn 'r.kr^r,<br />

sil)i, yeiid.n' .DIrrnr"da z:rl kabul etmitlcrdir.<br />

sijzliiiundc l,u kchnc iizerirrlc duraD Clatrson bunun /'f. veya (!)<br />

olabilcGgnii, cD nysun anlarb'n'n da "as betorc, as prcvdusly', ""r yani<br />

"itn..ki sibi,.r'eke olduAu riLi" oldugunu il.ri snfhnttnr (rq7!rBtlr). Bu<br />

kclimcdcli -,. (:l.trson'a giir e .i tlik ekidir.<br />

llu li.lihc (r'r.. *r'rz dcEill) fi,,r-tku yrz,lnrdn iki k.z s.cnnkrulir<br />

ah lk)(i),i ttd(i)n, kaqAt bkrdqh, t(.)tn(.)dt; ttt. ,r4',1'" " (Ban,') tabi<br />

olun dedim, hrrakrl, gittim, s€lmcdilc.; rckrar vardrh" (l) 23). r@na<br />

di)L, itnG),i )(i)hkki<br />

s(e), tu(i)h; lie tt(t)s kn(n)e bryOt tid(t)n "Yinc<br />

(bana) tabi ol, ijlmey..ck (vc) titnitycceksin dcdifri yenidctr (bana) hiz<br />

m€t cr dedim" (d .)). Ilu ijrncklcrdcn anlalln.aqr sil,i, rq. kflimcsi "tek<br />

rar, ),cniden" anlanrDd, bir zarltrr. Ilu kchncyi "'xxh cinmrl", yani "bil<br />

kez dnha" diy. rc\ircn Ramst.dt onu ayn' atrlamdali ltlo- .iri ile kargrlai<br />

I'm'tl'r (r.lr.l:49).<br />

'(n) BK D '.t: '411'rgif*la. Ilkz. nor (;,).<br />

,r!t BK I) ,5: ti"t t4si)mi r@j(lkt*o t(ahta bad(uk iz. t(o)'l<br />

a(urt(r)n. uilqc Kitan {jll.t\c doimur oldu4una gij.€ $ad unvan,nl<br />

,,)l) 8K l) Iir: *k)n (artla)l1 utl(tIt (c)ttl. Nlcrnin bu ickildc tamiri<br />

2or) BK l) ,9: tfut* kt(lri kbt(i)i;tu rijrk halk', (sel).!azsc!<br />

(vc) pigoan|k duyl". ll! ciidlcdcki ii(iincii lcline .rlasla..la R'ra 9ekhxledir.<br />

Radl,,tf kclnn.yi .1t oku'ntrt r. "irr^rknr_ (?) ola.rk (eli.'higrir<br />

(r8q7r!6). lhoDrscn f.)/la). i.khrd. okuduiu bu kcliheyi iin.e tcriimc<br />

crhcd.n brilmrr. d.ha sofia ise biitiiD ibrrrvi "-lftkis.hcs volk! zirt..<br />

uDd g.h n! dichl-, Irhi (ltJ)-Iiirk l,alhl rilrc vc k.ndnrc diir)!" di)( !c<br />

\i,rnitrn (rq1.t:r,l()). (),kun\ri (ilnrlqi G!i.isi dc,sii],ldir: 'liy lLi& k.vmi<br />

k{ndnrc di !" (1, t,t. Bcr ()rhotr Iiirk(.si qranrminxlc lcljn{:,vi dlt<br />

okumu5 rc l,uru t*rr' liili ik .Fnhnrl bir ','/t liiliDin thir tckli say<br />

mrthm (rq6ll:rr.l..t2tr). Ijuqii,, isc bu kelnb.yi "vazet!.rek" rDlannndr,'<br />

()RHON \iZ(l.A,tl<br />

tn l< dt-rn-) kal,ll ermcnin mcrtu daha uygu ota.alr kan,s,ndayrtr.<br />

Eski liirkgc,r liihrin cqinlamlsr olad i'f- tiili 'ln.k di oindc.'vazseq_<br />

n€k" anhnlDda kullanll'r: Krs. k in boydn hzrnan.yazgcetim zcnginii<br />

ke'nlan", akidan *4'hakkndan qzge!". vb. gibi. Bitsc Kagan burada<br />

Tnrk halkrn. kijtij huylaqndan vazsclhcsili vc tinrdiyc kadar yaprrklarndan<br />

pi9m.nl,l duynrasrn' istcdiBine siirc "vazgcqnrck" anlamrndaki ,rDfiil;<br />

nrche vcya l,aBlarna uygun dngnckredn.<br />

2o1) tiK l) 2r: Jk)ilqsltturbh(l)nd, y^r;7G',itnda.<br />

2o.i BKDra. d)k(t). J@eorni Jkh1)do, yani jot t't 'ta.<br />

20 frK D ,51 r@t6)4...1 @boni koktto)n. u!n


-<br />

IE<br />

I l. rd; lAl.I I lF,KlN<br />

zr3) IIK D 3r: ta;ro yq(a)suh 6n ryfuhfu)g: Kl K J: kiro 6i<br />

,c("h (a)tl(")e' oa kr1)e. Kl d(ki aras, kclimcsi +dbd- liilinden


'dr l\l\t tt,(lN<br />

,r7) ItK D ,15: t(o)tkn(d)dt. l:iil sijldcsi sonundaki a iinlnsn bir de<br />

ru kclimclcrdc yazllmDtlr: igtanth, roqhn1h $kz not tg4).<br />

,r8) BK I) 35: tkh(i)n etbn. llk lclimcdcki 3. lti iyclik ckn]ni d€<br />

,r(l) lrK D 3(;, fu)rdt *(a)zs(a)\Otu Buradaki //.ls./t krlimcsini<br />

'Iho.nscn<br />

)(i)cq,lt okumus !e bunu tis.l- ";yi yapnak, iyiletrnh.l" [i]i<br />

nii tli zart fllkli saymrltr. (rllo{i:rlri, not ro) Orkun kelim.yi t.g.li


IAI, I'I'EKIN<br />

Malov da aynr revi yathrllf (r95.r:q8). Bu sij.ijt kabul edilenez Qnnkij<br />

torl- fiili '*- ilcdir, btr k€limcde ise '*- yerinc -g- vard'r. Bcn bu nedenl.<br />

kelimeyi tid' [o.umak" liilinden 3! ilc isim saym\ !c bunu "protector',<br />

yani "muhatz, kale muhanzi' diyc scvnniltim (r968:It,,,45,,?8).<br />

Bugnn dc aynr gnrij$ nrlEtu a ediyoruh. (lijnkti b! cnmlcdcki *rfrg!<br />

kerimesi bundan sonnki k(ora bod(u)n k(a)s(a)r(t)n kOtti ttq %ld4 .nntesindeki<br />

*d.a 6odln un kars'rr olarak kullan,lmrttrr; l{uhatrz, kalc kumanda-<br />

225) IIK (;Dr<br />

lkikl ii(i)s Jtq(u)tu Bu ibare lunyuluk yaz,t, r5\eki<br />

k6k i;iq)r )ry(u)tu;t bir re aynnlrri lftt*l kelinc,i .lc buna gii.c doldu.ul<br />

dugtur. ftr d,i "Nlavi 6n" ibar.shh nehi. adr oldugu belldi.. Ondan<br />

sortaki )ug(u)tu kelimcsnri Ra(llolt, yanlr ola.ak, )',sfdun okumu! ve bu,<br />

nu rog ccnazc I'j..Di" kelimcsi ilc ilsili (l) snnm$rrr (rBg7I55, r?c).<br />

Thomsef isc bu keltn.ri ijncc )wturu okDtlp j,,*dru kctimcai sanmrt<br />

(t896:r,8), ancak daha sonra bunuD yatrI9 oldoEudu anlaya.ak kelimcyi<br />

),gfrrtu "yoiu.auk, !iEtr.y..ek" $kln,de diizclrmitrir (r9r6:8'). Orkun'h<br />

btr dijzcltmcden habersi, oldugu anla l'yor. Kclimryi rosaa)e okumur ve<br />

gcvirhen'ittir. NIalov dn Radloli'un okuyug vc qevi.isini rekrarlamrlfir<br />

(t959:rq, ,4). Oysa lhohsen'ir J,og,Fr okuyutu ec kcliheyi izah, be. ba<br />

k,ndan doir! ve doyurucudur Burad. ordunun ynrnriinnn /us,ro "yogu<br />

ra.aL, tign.ycrck' ile nirclcndirilnit olmasorn sebcbi askerlerin suyu aalm'l<br />

veya qckilmt nehir yatagndzki Fmuru adcri yoBurarak ilc.leni! olmalandr.<br />

(l)k,. 1 ekin ro(;{l:,78).<br />

Clauson bu ib.rcniD Tunyuktrk yazrhndaki bcrietini K6k OnnE lo.igd<br />

ru tekl'ndc sitzligiinc altn,t vc buDu "up the Kitk On rivcr", yatri "Kdl<br />

On nchrn cD yukafl" (liyc rcvirDriirir (bk,. r97,:qo6, lo,taa maddesi).<br />

ClausoD'a gine ro*ar kclim.sinin (ltiktiirkrcsi<br />

tokdlu deEit (t), tak^r )ogar,duri<br />

batk^ bir dcyiilc o, bu ibarcdeki ,,gad'yu Gijktnrk9e igin asli ve<br />

dogru salnrakta, bu ncdcnlt de I-unyukuk ,s'reki /o*..jro rekh,i yadrrgamakladrr.<br />

llcDcn belirlclim ki (ilauv'n un ibarcyi okuyutu !c asnisi<br />

yanlrg olrlugu gibi, t,*,tu kclimcsiDir (lijkrii.kgesiDh _ros'aru olduEn yoluD<br />

daki sijriigii dc asla doiru deEil(llri 'l,rn. ,5'teki /*/a)z lekli de yadrrga-<br />

.acak dciil, b.llenen vc b.klcDccck olzn nomalrekiklir-<br />

,,6) IIK G-D: ]ol(o)sa [krl(i)s... Bu ibarc liin arlas'nda<br />

f tfttltctcA C2 9rkln .di,.. thonscn bv\ )at(')std lls okuhur re<br />

icr n'c .r,n.Dittir. Satta .lr'n: diitliiiii Doria dr k.limenin td il. .tegil<br />

'fl ile olnbilr.inri l.y(l.ri\rir. ,4 rr ,a h.rncrinin srk srk birbii ilc kan!tl<br />

I<br />

oR ()N YAZII L Rt<br />

nlm,l oldugunu dikkare ala.ak Orhon Tii.kscsi sramerihde bu kelimcyi<br />

/r(u,)g.' "yagnac,' okumuglum ('q68:r45). gimdi btr baBlanr irinde /ztzs,<br />

.r .trs ")aqmac' askerlc.i" sibi bir ibarcnin ycBiz ola.asm diirnnerek kcti,<br />

meyt tot(a)s4 "yol^ giden, yola 9tkan, yolcu' okuhaDD daha dogru alacag'<br />

g{trntiindeyim. rola'"yola gtkm^k. yiirrimek" liilindcn -ga' cki ile liiremig<br />

olad bu kclime 'l nrk dillcrinde yagamakrad'r: Trkm. '.yolcu",<br />

/o'lagfl<br />

yUyS.<br />

,ahLr' Kzk. Jol^ut', K''i. @ktu, !6.<br />

,r7) BK G-D: *Otukk. K.rn yer attt hakk,nda bkz. James Hamil'<br />

ron, "l,c nom dc licu K.ai.N dans le inscriFions lurqucs runilorms",<br />

f 'orng-P.o,<br />

LX, 4-5, ss. 2qa-3o3.<br />

228) BK C 2: ot(t). (art&t s(4k(i)z rfth|na,<br />

2es') tsK G 7: ot(u)z (art$t lta*(r). )l<br />

230) BK G 7: @(rs ))(o)t(t)no, y^ni 733 fl'nd^.<br />

vani v''.tc.<br />

(o)drno, yani 722'te.<br />

23r) BK G e: u(u)e oefu)n (a)E1h )ok kkd Bilgc KaBan',n bnynk<br />

oalu, qin kaynakladnda<br />

.f-ra, I'a&r ola.ak adrsclen eab,s.<br />

232) BK G e: at(u)z (art6t btr lJk)rqna...1, y^ni J ta y tnrt^.<br />

,33) BK G !o: buqa L(a)ab)n(+.. Burada. itiba.en an,k yeni ka-<br />

,..i4) BK G ro: ltlt t't on(u)tt (ab O)tt ot(u). "Kdpck y,lh,n onuncu<br />

ay'rn yirmi altrs'. BaziD'e giirc ,5 Kaem 734 ta.ihinc tckabiil etdekredir<br />

(r974:r44).<br />

,3.t BK G ro: (o)e.n rn bqOV kb titi o4lzJ. "Domu, y'l,n,d bctin.i<br />

ayrnln yirmi ycdisi". tsaz;fc Eote 22 Hazian 735 rarihine tekabi.il<br />

edet(t\u4t2u)<br />

?36) 8K G r !: *(a)^. li.adlar v. Fin atlaslannda biiylc. Radloft u*a;l<br />

"scin vater'okumutrur (1897:r47). Thomsen bu kelimcyi ncdense nfu),r,4<br />

okutrrut (r896:rio), O.kun (I, 7(, ve Nlalo' da (t959:IB) onu takip clmigle.dir.<br />

Oysa, sij, konusu had


, rr r'\l.\r'rrrrir\<br />

senin okuyusu d.ha uygun gibi giidiliiyoNa dr bu qeklin iznh,nd. baTi<br />

gnlliiklcr lardr. Bu nd.nlc bcn ()dron lnrkqcsi gramcrimdc bu kclimc<br />

ri *r*r,t okuhui ve tri isim kijkin,c baglan!llim (t0{,ll:'o(jl. An.ak<br />

NIKda to*- "yanaD bif tcy) koku v.dn.k" Iiili de vad,f. I}U dlnunda<br />

*rl- fi|nrden r ile isirn vc bunda. -hk cki i\c tallhk tekhu, riirr{liBi<br />

dn!iiniilcbilir.<br />

.39) IIK (; r.): hn(a)g Lil-qc Kigin yiz,r,f,n liiziilmcsi cr zo, k.li<br />

mele.inden bni. Radlofi bu sitrda iki ke, gclcn bu kclintcyi r',a.g oku<br />

mur ve inr.eki -hnu (latlbll rl,tt) ilc l)idiktc 'tlic Lh.ciLczeignung.<br />

Huldigung (l) , yani 'tayq, gi'sr.mc, onu.lan.llrDra" diy. qeli.mitrif<br />

(rgrt: ).'ll,onNen isc, k.limdrnr ilk hc.csindcki ?2 isarerirc bakarak,<br />

buMda bif dciil iki kclimc olDr.s rjc.cltigi !,nu.uni varm,i v. di;l hid:<br />

lik dizili ,/, mdg okur,rtr!' ('lnl,:rrr). lhon,ei, u.rg k.lin.sn,i lr!gu'.a<br />

,dgr (1) ve Qagata!(a nas "hoch, llii|c, Ausz.ichrunq. l-ob kelihclcri<br />

ilc bi!lcttinni!. t k.t lt yiiakliIaD,im,tr,f.<br />

Bor O'hD l_iirk!.si g,rmrnnd. siiz k!,,un, krlinrcrl l, ,d{ t,kli,nl.<br />

iki kcli.,e hilnrd. ok,rnr!t \. It kclinIsn]i ,rrt,; ilc cianhrnI l)i, zr,l sr)<br />

mrttlD ('9(j8:r4lj). Ancak 'ri,;i ri kclnre kotr'is ba5ka hilbir !e . rcq<br />

miyof. "O'eii anlam,nr nd.q kcljtucai dc lii,k(e dcqil, Nl.gokadrr. Ilu<br />

n€darlc, bcn qnndi eski as,klam.nrda! vazscliyo, vc siiz koru{, kclinrc_ri<br />

hnas (


I<br />

I<br />

I<br />

t<br />

t<br />

I<br />

t<br />

I<br />

t<br />

t<br />

t<br />

t<br />

I<br />

I<br />

I<br />

,1<br />

:l<br />

.l<br />

9,t<br />

,tr<br />

t i<br />

-; '.j ..1 _1<br />

.,.


i' tlq<br />

t'5<br />

t...,<br />

\16<br />

,..., .1,,: , _ r'.<br />

' "<br />

3;r 1i k<br />

't7 2(, i,.<br />

ht-rif't ,.,<br />

'--- '<br />

t' r' ,<br />

''--t.'<br />

. . !'. ' 'u"'' , ,<br />

- sl!-J<br />

"a,<br />

^\./<br />

a: ae (ItK tt 2u)<br />

- o:Jd,(BK K t,<br />

.'. "',i,[,:,i;" * "t^.,Y,<br />

',,r"' t< z,nXnt,<br />

t*,n, i'r,''o'i l r'' r,,r<br />

oa* oyu*(Xt<br />

4-lq(K.r.D<br />

\t;)<br />

atrnKKrri ' ""'!'i::st'<br />

p'i:: ;:{i, :i;<br />

*;t)ii;fii;,,*;;.*<br />

agr<br />

ipelli tuDks r ',.<br />

;;liltt txIrl<br />

..,"i? !, : ": ;,','<br />

:,: ;; ; i',,<br />

tiii,"ilii?,,:!,i:,t<br />

4 tat(UkC t.\<br />

o. ai,irax b ii<br />

- *'11,?,[iil-,*<br />

. a..bann(Kr (;-B) '1.1;;;;:';u<br />

"*-"*<br />

4.r,tu(BK<br />

r)<br />

r 3!)<br />

,.9"_ t<br />

4 -l(tt( "floi",,,nnt<br />

(;<br />

e)<br />

a.-,/a<br />

(BK D 31)<br />

c8,8KK6)


a,t ak, betaz (Kr D 36, 40)<br />

z ,s(KI K 5.6)<br />

a.'n (KT K ,. 3, 9)<br />

k,tl' (Kl K,)<br />

dl almak. zapt elmck, fetlrethek<br />

,.-sd, (BK D 3,)<br />

d.,(KTD8, BKDB. Kq, K ro)<br />

d. ,(K'l G 7, BK K 6, D 18)<br />

,. zarn (KTC q, BK K 7)<br />

d.-n'r(K'l D,.40)<br />

a 'ttn (BK I) 24, 27 , ,8, 2.), 34, 3B)<br />

l,1rlD (BK D '6)<br />

z -l'mrz (KT K ,i D 36, D 3B)<br />

, ! rr'(KTD 8i tlK D B, K q, K ro)<br />

6li; o.- (KT D 4a, K 2)<br />

dft-bni.heli, tanamlamak<br />

d 'al,arz (KI K-D)<br />

,1ir,- izalmak, hahvolmzk, tiikcDnelt<br />

, -r'g (KT G q, l]K K 7)<br />

a a,1-(KTG 9, BK K 7)<br />

d&ces!., yigit (K'I D 3, r,40, K,,,,3i BK D 4,4, G 7, K 4)<br />

u. c/(KT D 40, BK C 7)<br />

a. ,r{r (KT G 6, BK K 4)<br />

a. *osan lKl D 1, D 4)<br />

.. rdh (KJ D 40, K,, ,, i)<br />

,&,g!ccsur savagq'. yiiil savalE<br />

toio bitrsq a. (K1 K7)<br />

dl, alt, (K'l'D 3r,3r i 8K D e4,26,2AG rc)<br />

a (ub 'asdaklKT D 3t, BK D 2+)<br />

/ ,l!. (BK D ,6, c ro)<br />

a J.sttu(Kl D 3t)<br />

u ./ol (BK D 18)<br />

ld4r, Jr(BK D r)<br />

a//'z- aldtrmak, yakalarnak<br />

".-d (KT D 38)<br />

ORIION YAZIIL RI<br />

allM alnn (KT G 5, K r r; BK ll ,7, G I r)<br />

ld4lli (BK K j)<br />

(Kf G,n)<br />

".-u<br />

kr!,4, (BK K rr)<br />

a *rhri(KT G 5, GIli l]K G rr,K3)<br />

dst d. nnt IKT K 1r)<br />

a. )\ (BKD 2l)<br />

\-- aag, yo adr (bkz. dngt<br />

d. koredrlKf KB)<br />

\ - ,ns yer ad' (bkz. daCa)<br />

a korsanltsKD 3r)<br />

- d,nr gimdi; gindiki (KT G 3, D 9; BK l( rl<br />

a. bes!.r (uK C ry, t4)<br />

d. bodun b.gLa (Kl G i t,BKKA)<br />

- dnra6ylc, toylc, iiylece / ,';r<br />

(KT G 5. 5, 7. 7, 13, !q, D j, 3, 3, 9, 9, Ir, 2tl2t,2t,.1,,1, 3r,<br />

K ',; BK K 4,,i,5, rr, D 4, 1,8,9, to, 17, I8, IB, ,B, 18, 22, r3,<br />

34, G ro)<br />

o taL' (KI G t3)<br />

- u'ar& takdim ctnrck, tcslim etmek<br />

a. a (KT D 32)<br />

,'r onu, onl.r (K t G '3, D 34; BK D 41)<br />

I,ilr (K] G'rj)<br />

, ,arn(Kl D|.BKD!B)<br />

onto owla, o zamani ondan (KT G 5, 7, 9, g, D 11, i!, 33, 33, 3.1'<br />

38, 4D, K 3, 4, 6, 8i BK K 4, 5, 7 ?, D 12, t)' 24' 2\, '5.2G,27.<br />

28,2q,3t.3t,3r,32,11 37' jtl' 39)<br />

d {/d*t(Kf G 1, tlK K,)<br />

d lsr.(Kf D 4, 5, 14, 39i tlK D 5, 23)<br />

21,<br />

33,<br />

3bi<br />

drldgdyle, onca (KI D 4, 4oi lll( ll I)<br />

,. Itr,(Kl G B, llK K 6)<br />

a ,it1zg (K I D 1, BK D 5)<br />

d r/(KI D 40)<br />

1 anLtgu (anttgt?) Yct adl<br />

d.'/d (BK D to)<br />

d,7'ona, onla.a (Kl G r t, r,i BK KB, 14)


,m<br />

ara ara, e..lal; bnYiik (unvanl'rd')<br />

,.'a (K I'D r, t3i RK Il 3, r,)<br />

a.-n'z(Kl D la)<br />

,l7 d. (Kf D I, '3, r9i BK I) 3, '2)<br />

inan a. ldryan ta*anlKl u 2)<br />

o. tot*an IBK C |'l)<br />

dpar kavim !d, (Arar)<br />

a. r,z'(KT Il4,IIK I) :))<br />

, - t(K',I G.,,lrK K t<br />

,rn a. (K I D r.,iltK D 1)<br />

z,l.z.ln,ak, riikr nrek, nahvol'nak<br />

z. l,g (K I G q)<br />

/. lr'sl(BK K 7)<br />

arnd*4 aklahcr,s.ht.kA.<br />

, r!, n.@(Kl l) 6)<br />

ld'adt 'rln(l,K l) {;)<br />

,ri,r kc'aan (KI G ll, IIK I) !.))<br />

l'lt{-i(BK D t r)<br />

, ro*li (KT G B)<br />

a r/ (llK D ,.,)<br />

a'lt,iinarqr. rc's- aksi<br />

/rt,. (KI G tt. llK K (;)<br />

I LII lliKIN<br />

,ral- lahdt) ctmck, yrkmak<br />

u,(Kll)r2.Ill(I)'9)<br />

, { r- (l}K D rq)<br />

dtr* fazl^ (Kl D jl)<br />

d.,(KI Ds, l)5. K'Dr BK I) 2B, D11, 18, G t, (1,, G-l])<br />

oJ a. t t;'t *nn (BK G ll)<br />

btr tund a. t).hb"illlK(; t)<br />

trl a.{ }.ri(K I l),i, K I))<br />

,tu. an ia(BK I) !t)<br />

otr. a tt; lllK l) 28)<br />

otu.a.n yhlKl ll ',)<br />

ohtz d.1 j.ka (\K ( i 2)<br />

()ltll()N \'All I Ll\l{l<br />

a.-!r(KI G 6,8K K s)<br />

.i/aaltta, aiaB,da (KI D I,2'i llKK ro)<br />

arlulolK D,)<br />

a -/(Kl D r7,,r iBK L) t5, '7)<br />

a.''r'(llK C; ')<br />

attun tt!'g a.-a (l3K l) 21)<br />

kad onYtva'o(KT D 21)<br />

,ra ittesi'nlc (bkz di-)<br />

*rsu.' a. {KTD r7' BK D ''J<br />

ir'7 a. (Kl D,6, BK D 'r)<br />

,t ar (KT I) 13,33,17' 37)<br />

a.-'3(KI D 33)<br />

a.r(Kl'D 39)<br />

a.-u(KI D,to BKC 12'K{, I r)<br />

ola. (Kl D i3 13, K '1)<br />

rorug u. (llK G r,, K t r)<br />

rtd.-iiKI D 39)<br />

,- ,n'(Kl D 13,37)<br />

.ir a4 (BK D 4 r) (a$ bkz )<br />

"nd,<br />

,i.-S(Kf B ,)<br />

a ti(KI'D 7,7)<br />

,,ad, uDvaD (KI D,o,3r i llK K r3)<br />

d.-{(llK D r7)<br />

a. 1(Kl l) 25, 25; tlK D 2') 2" 2'' 3bl<br />

d.-n(ltK D 7)<br />

,4ml(liK D ?)<br />

o n kiiti rok hnl'\Kt D,5',',; BK l) 20,2r ' 22 3b)<br />

al! yegcn<br />

d.-ri(KI G i1, (;ll; BK (i'll)<br />

ltabl€q a. ili lltK C t)<br />

d/lgu!aih, unvan sahibi<br />

h.,g d.l-!31 (BK |) 4r)


,. ,'k(Kl c r. ttK K ,1)<br />

". lat(KI G 7, BK K 5)<br />

dit ko.kuonak, tchdit €rftek<br />

,. a/ulUK Il.1r)<br />

atay, oluz giin (BK {; B)<br />

,,I',r d. (ljK C ro)<br />

o,zn d (BK (; It<br />

hkt.u4 a (Kf K-tt)<br />

)ttnc a. (Kr KD)<br />

a. artrtt liit *1in (ltK G B)<br />

dt)'a- korumak, himayc etmck<br />

n -saa (KT (;,I)<br />

'I'ALAl'1'EKIN<br />

,/!* hij knr olunan nlke. mnlk, memlclct (t)<br />

a1'a (K I B r)<br />

d. az (K I D 2q,40, (i rot BK D r4, 3r, K 7)<br />

, -?s(BK D rj)<br />

o badunus (Kf G to, D 29: BKK7,D24l<br />

a .,, (K f r) {o)<br />

az [a'im ad, (Allar)<br />

o bodun (K1' K ,,3)<br />

a ,,1,,r.9(KT D tlr, 8K D !6, ,6)<br />

a. ctL?bme (Kl K 3)<br />

a. rdro,f,g (KI D tU)<br />

a. knk& badunry(K\'LJ 'o,BKD t7)<br />

, tdsr.n (KT K 5,8)<br />

a. .'i, (KT D 34)<br />

,. a*rq (KT K 5,6)<br />

d.:r !cya, yoksa (K I (i Io)<br />

,. r(KT D 39)<br />

,agd kiiriik (dnbe ve unrantarda)<br />

b. tartan(BKC t4)<br />

,r1rul balbal, ijldiiriilen dijtmao heykeli<br />

b. *rt (BKG 7)<br />

,. l'l-(KT D 16, rsi BK G q, 13)<br />

1,-1,(KT K 1. BK D 30)<br />

b.rlikt lKT D i,)<br />

,.r ,. (BK I) 18,,8)<br />

,og,, (Kl'K 4, BK D 3,,<br />

()RrroN<br />

r^zffrl\rar<br />

,.'aild (KT K 8)<br />

,?r uar, mclcut (KT I) 29,,9, G 3, !)i IIK D ri, K ll)<br />

,. gr(KTC ro BK K 8)<br />

,.-zi (K'l'D 31, 39r llK D 20, J5, .1,), .lr)<br />

,. /rg (K I D !4. ,4, G 9; BK D 19, ,!r, ,o, K {')<br />

, -d'g{ KT G D)<br />

, -l,t (KT D ,1, BK D ,o)<br />

, -r.qaa (KT D,4, BK D ,o)<br />

t,(K'tG7,tlKK6)<br />

,. tr(KT D ro)<br />

,. n,r (Kl ll r{j,23.28i BK Il 12)<br />

,-zr(K] K r, BK D,q)<br />

, {d' (KT G B, BK K 6)<br />

,arn mal mnlk, seNet<br />

,. ', (Kl G-l])<br />

,. D(K'l K r, BK D,4)<br />

ds,r , (KT G B)<br />

., ,. (KT K ,)<br />

_),lh 6 (BK D 11)<br />

,dri cv, bannak, konur;ln,lre, arrt-kal,ir(K'l G '2, K J3i BK N I4, r5)<br />

,.-'g{BK D 3,, G'B)<br />

,.-i, (KT K-Dr BK rl31,37, K r.))<br />

, 'lsrd(Kl K ,3)<br />

dr. t (KT D 1,, :q, 37)<br />

,arkisi adr(Kl D,o)<br />

,dr- basnak, bask,n Fpmak, t,ast,ftnak<br />

, ',oiK t) tl)<br />

,. /r (Kt K 8)<br />

,.-dr {BK D,7, ,7), (Kl Kaidc4)<br />

b dtntzlKt'D \\,31)<br />

b -no'at (K'I D 22), b. Dlajarl{BK D 18)


"(-.---<br />

,6,r-bdtrrfrak, sokmak<br />

bla'\k-dt (KT K 8)<br />

b. dut(k)ut (tsKD .5)<br />

I AInI l EKIN<br />

,'/, (KI K I; BK D ,5, ,9)<br />

b.nnta lI


'2(r f l_A1 ]-EKIN<br />

,,'isn cbcdr'; eb.di olarak (KT G B, BK K {t<br />

, lar(KI G rt, r?, r1j 8K K tl, 15)<br />

, ,1al- {KI (i B, BK K 6)<br />

6rl- vermck (bk,. ,i'-)<br />

,.-r'n (rlK c 7), {6l.rrn (Kt B ?),Ir4rin(r}K c 7)<br />

,.-'3{a,l(BK D,')<br />

6.-,{(KI D r{, BKD '2)<br />

,r 6.{K I B2)<br />

,.rrrt kavnn .d, (Fars)<br />

,,'(K'l K r,)<br />

b. 6ah1(BK D 2u,,8)<br />

b. tnnd (uK D 2\)<br />

,,r rdrl ycr ^d! (llrrba|k) (BK D 28,,{t)<br />

lrJv'*(BK (; ,,)<br />

'a$ *!l*a*in h.-(BKC t2)<br />

6'rD Nt.ydrun (y,lad0<br />

6. ,,/,td (KT K'D)<br />

,r/- bilmck<br />

, ';(K'l G rr, 'r, r3iBKK8, '5,D$)<br />

,.rrJt.(KI D 3j)<br />

,.-r6lt(Kl K ro)<br />

, -rt. (KT C 7, K roi tlK K 6, D rtj, rB)<br />

h.ne. i$KD t8, tB)<br />

,i/'s 6.-f,,. trj, (Kl c 7, BK K 6)<br />

,i{q.".hll', nuktcdir (KT G 6, D 3,3, rji 8K D 4,4)<br />

6. *,9a" (KI D 3, 23; BK D 4)<br />

,.*'.ii(KIC6)<br />

,. *ajar(Kl G t. B t; BK D ', K t, G |r, Ii 2)<br />

h. tongact (Kt K 3)<br />

6rltb;lei, hik'ncri ak'l, zihin (KI G 5,7)<br />

,-if,{K-I K ro)<br />

,r, (llK K 4)<br />

at'f 6. (K l-(; i,liK K 4)<br />

hlnb(KtCj)<br />

{)trI{)N \'Azl L RI<br />

,rftgrlzcahil, bilgisiz (Kl'l).5,5i BK D 6,6)<br />

, tagar (KI ll,i, llK I) 6)<br />

b. dnk tnn (Kl D 24)<br />

b. -d;knsn *un (ltK D 20)<br />

t-drr- /d, (BK D '6)<br />

t lt(Kl l) 33, 33. 36, 17,40, K 2.3, 3,5, 5,6, B, 9)<br />

ar ,. (K'r'D 33,17)<br />

u rrg ,. KI D 31)<br />

arD 6.-(K] K 3,3, q, D 40<br />

r.ti b. (BK C t)<br />

6" bir (K] G 6, tl, D j3,16, K 4,5,7; BK K 4,6, D qo,3r,40)<br />

b. otuz(K1 D 32)<br />

h k'k(K"t K2)<br />

ottz drtnlJ b. (tsK D 2ll-tq, G g)<br />

6;ecrmek (bkz. ,a-)<br />

, rm(ltKK9, ro, ro, rr, rr,Gq, ro,D4r)<br />

[r4rrm(BK K ,3)<br />

t-rna(KT D 20,20,, r i RK D t7, t7)<br />

L-En.(KT D 25)<br />

t'aq'(KT D ', r, 8, 8i BK D 3, 3,8, 8,8. 8)<br />

b. titk(l


,ttfr*t birlcaik, minebil<br />

6. tadunus (KT D 21, K'f G r, BK D ?r, BK K r)<br />

bnL ile, bitlikre, (KT C 4, D 17, ,6, ,7i BK K r, 3, 3j D 15, ?o, 2r, ,6,<br />

34)<br />

kaganin b. (Kf t) 3j, BKD 2t)<br />

,.-di(KT K 9)<br />

,a bc9 (bkz. ,,t<br />

' t ,rs. (KT D !8)<br />

t rtz (BK G t ')<br />

b. 4nna '4lKt D3tl<br />

h )oh (Kf K 4)<br />

TAt-l r'-r'oKiN<br />

t-n-.r,si(KrC 6)<br />

&1-ya2mak, hakk.hek<br />

t-dta (KT C-D, c-D, (;-B: BK G-R, (;B)<br />

b.-gn. (KT C '1, G-D)<br />

,!'rt d.- (KT c '3, C-D)<br />

biti(t)- y^zdim k, yzzdrtmak<br />

td@(KTc 13, BK K rj)<br />

,


*anrag 6.'(KT K 1)<br />

Iulr.-(KT D 7, ,4; IIK D 7,16)<br />

try,,( ,. ' (KT D 30, K ro)<br />

*n; b.'(K'I D j , 24, K tJt ItK I) 7)<br />

*r; *,l r- (KT D,o,IIK l) '7)<br />

-nzz l.3 r,(KT K ro)<br />

r,rii 6 'iK'I KB)<br />

,drlat, (KI'K 7, r ri IIK I) 1')<br />

Jdbt. b. (BKD 32)<br />

/dsr ,.'(KT D 9, vb.)<br />

lr* t- (KT K 3 vb-)<br />

)!l , (BK D 3r)<br />

l,.-dd (KT D 37, BK D l,tl)<br />

,I T.ATTEKIN<br />

,.'tn (KT D t r, ra, 25t UK D ro, 20, 2t)<br />

ho\na.lun lItK t> 22)<br />

,d/ kar ifl,nas, bonn, firtrna<br />

, -r, (KT D 37 BK D 27)<br />

.ka h-ra t.l- (KT l) t7.l\K l, 27J<br />

6oygn- ij!rctmek, ak,l vern.ki yapmak, dnzene sokmak<br />

,.-r'j (KT D r,1, BK D '?)<br />

t-!r(K]'G 7,7; BK K 5).,ofl3,n l(llKK3)<br />

],ral-, (KT D 13, BK D r,)<br />

b. boea tartdn (BKG '+)<br />

bo.boz (Kf D 32, 33)<br />

botsu b. dllKl D 37)<br />

6. dl(Kl D 32. 33)<br />

&Alzbu,amanda, bu dcvirdeI


.t" r\r\t ki<br />

frgz,i yoksul, fakir, sefil(K I G ro, D,9i BK K 7' D '3)<br />

t'!3(KT D 16, BK D I1)<br />

trot a (KT G to' BK K ?)<br />

?kdn reyzezade, k\tzen<br />

,.{ (KT K 13)<br />

pnran satrtat lapact) ( < Skr . candana)<br />

t. ryac|BKG 1')<br />

I badu(UKD 2b)<br />

i tapdIBKD 2b)<br />

- rorunvad (Kl K ri, BK G r 3)<br />

r.rt(Kl ?r)<br />

,t/a. (tlK G rq)<br />

tod'* e. IBKC q)<br />

tonht naat ,.IKT K t3)<br />

rord* lorak )er, liil<br />

r. *a(uK G-D)<br />

r. a4r3(Kl'D,, RK D s)<br />

,rLli/(Kf D 1, BK D 5)<br />

rlrbi;lge, mntrka (KT D ir), d,rl(BK D,4)<br />

ath t. llsdo* (Kl D 3t)<br />

( rrr(KT G 6)<br />

e. baynra IKT K 6)<br />

I ev, lad,ri kararg:h, ordus;h<br />

..-d.(BK D 3r)<br />

,.,s(Kf KB,BKD3,)<br />

..-i,(KI'K r,l,K D 34, q7)<br />

,. ui. (BK K r 4)<br />

.. bonn(Kl K t)<br />

. botk(BK D ?2,?'q, \t)<br />

.rF evimek, diindnrmek<br />

. ;(BK D ,s)<br />

.i'agabcy; amca<br />

oRHON yAZl t LARr<br />

z h (KI D !6, 16, r7, 3r, K 3; BK D 14, 14, rj, ,o, K 9)<br />

, 'n((KT D:6,8K D,,)<br />

._,/t (KT D 6)<br />

,.-rD(KT D s,llK D r8)<br />

,. n(KI D r, rq; BK D 3, r,)<br />

. 'ni. (KT D r 9)<br />

a dy'd (KT D r, 13, 19; llK J) 3, r,)<br />

.dei iyit iyilikt ka., kazanq, yarar (KT G 6, 6, 7, D ,3; BK K 4, 5,<br />

D39'G4)<br />

,.-g(K'1 D,4, BK D ro)<br />

.dgu,t iyice, adamakrlh<br />

,.?IId(KT G ,)<br />

14,<br />

.drz kavim ad, (KT K{;, 15; BK Il r)<br />

,it z (BK D r)<br />

. ,Lna (KT K .r)<br />

.rt iLi (Kl'D 27 36, K a, ti, r r i BK D ? r, 3d (bkz. de8)<br />

ar;(Kl D 38)<br />

.. e,li.(BKD a<br />

e o/!. (BK D,5)<br />

d. ,?(BK D 4r)<br />

. r.gr4,4 (KT D,B, BK D,1)<br />

d. ard (KT D ,, ,; BK D 4)<br />

,ri,rikhci, ikinci olarak (K'l D 33, BK D 30)<br />

. tr" (BK G I)<br />

eki (ckinti yeine) sn(BKD 32J<br />

./halk, nlke, dcvlct (KT D 4, G r3) (bkz. !4<br />

..-inin (Kl D 22)<br />

,.,(BKD34)<br />

a-r(SK D 1,,38)<br />

,kelli(Kl D ll, IIK G ,<br />

,11's devler sahibi, de!lelli(bkz. ,1rs)<br />

a-l,(KT D ,9)


.- devletsiz kalhak<br />

e-nt(Kr I) r3)<br />

.6ir.l- devl.hiz brnkmak (bkz. t6!zr-)<br />

e n{(KT I) ,5)<br />

,,' ahp g6rnrhck (bkz. ir )<br />

..4i (K'f D 4, 4)<br />

tiit...-lKf D 4)<br />

tdna ..- (KI D 4\<br />

.lt.bd rnlan (bkz. ilkb.,)<br />

".-rs(KI K 3)<br />

,ryglr .. (KI K'D)<br />

ureul t. (BK D 37)<br />

a{ ,. (KT K 3)<br />

.l"6alis chebcr'lc y6n€tilcn<br />

.*i .. bddu" lnK D 3aJ<br />

a ft;- (K I D 19, BK D !6)<br />

.nc.ttu- czty.I crnemek<br />

a-;(BK K '1)<br />

r. tokdtna- IBK K \)<br />

. ,lt(KT K 4)<br />

a t[t! (Kr l) 3r. BK D 3d)<br />

ALAT TE(IN<br />

,adah, rrkcl (KT D t?, t.t, tj,,rr, 40. K r2i IIK D r r, I t, r r)<br />

a'!s(KI D.16,<br />

36, K ,, i.5, 6, 7,8), I'l,s(BK G-D)<br />

a-0(KT I) n,34,4oi BK D ro,37)<br />

a-n (KT K r, BK G 7)<br />

ah .. (K"t D 40)<br />

b6arl .. K'l K t2)<br />

.. ar(KI D 1r)<br />

. rin (Kt I) 9, 9, 17)<br />

r. ,!g(KI G 9, BK K 7)<br />

a4r.{KI<br />

'I<br />

9, to, CJ))<br />

..-ti (Kf I> 20, ?2, 1qi IIK D 16,<br />

D 28), lu4i(BK D r9)<br />

,. zrf (KT D 2, 3, 4, 5, q,9, ro. ro,<br />

25, 19,3r,38,38)a{,4 (BK<br />

'+, t4, 14,<br />

c4'5'6,<br />

^,<br />

r<br />

\<br />

1, 7t BK D 3, 4, t, 4. 4, 4, 6,<br />

(BK K 4)<br />

4-r;(Kf K r), I,4dolK D ,9)<br />

z.-rd(KTc 7,7, r r, r3; BK K 5,5, ro<br />

"-,:.,1::'..:""J': zit.t,i.( ,11,, .1<br />

uo,,<br />

ort Juz.. \6^r; 'r)<br />

takuz.lK'f K9)<br />

"1a (KT mge.iglir, yakb yo (K t (; '3, 11)<br />

drrsiiphcsiz, huhakkak ki<br />

D,4, BK D ?o)<br />

-nq. (KT D 3,1, 5. 5, 5.5, 5,<br />

d,r(BK D jj)<br />

iia (Kl'D ,6i BK D 'o, 35)<br />

^t bau. (t


.. dnk$K K ' ')<br />

*utka*s .. (liK K ' 1)<br />

,rillthan,n olacak, hanm ohn,ga lairk<br />

c. *rz ogullK'I Di,z$ItKDl)<br />

,l- lan2im etmek, dijzene $kmak, yalmak (bkz Il )<br />

..-dtni. IKT D 2t)<br />

a -ni'(KI D t r, tlK I) Io)<br />

dl- bi;giirmck, ses gkarnak, giimbindcmek<br />

. ea. (ItK lt 4)<br />

,. rd(ltK I] 5)<br />

e. knleda(ltKD \t)<br />

e. ka.lkde (Kl K 7)<br />

glsoru edatr(bkz. s!)<br />

,,r.q. (K'l C Io, tli( K B)<br />

f,is.tu edar, (bkz. g'4<br />

,.gr' s. (KI G ")<br />

r-s(BK Cl r.t<br />

raga- kaybeLnck, b,raknak, cld.n !rkamak<br />

' nrr(Kl I) tr)<br />

,. ,(KI D (t,llK I) 7)<br />

d giindcrmck (bkz. ,r )<br />

'. n{(Kf D6,7i IIK D7)<br />

'.,'d.(BK D 25)<br />

'.-l(BK D 3.t)<br />

{s,,r '. (Kl D (j, IIK l) 7)<br />

.)'iln1r.-(Kl D 7, BK I) 7)<br />

r.l', (BK U rj)<br />

fAr,i\l fEKiN<br />

,12*kltsal, Fukaddcs (Kl l) Io, 21, K I i BK iJ 'o, 25, 2q,1')<br />

,. bada (uK D<br />

"\)<br />

ra?,ug r. d/d (K I K I, tlK I),1))<br />

'. irit r (KI D !1)<br />

'.l.' r&, (BK Il3.)<br />

,ini;, rtnJ,rr (KI l) ro. BK I) r,,)<br />

- 'gdf ^ia9<br />

rlrtd, '. (BK G r r)<br />

sar sijrlii, kud.etli(


\.<br />

.. ,a'9,(KTC ro, BK K 8)<br />

tAI,^I tEKIN<br />

's'1 beslcmck, doyurmak (bkz.'g'l-)<br />

Hru (K'I D,B, BK D,?,35)<br />

r:'D (BK K r3)<br />

; aq,(K1-G 9, D 13;RK K 6,l) t9,35)<br />

,. z,(KTG D)<br />

€,1- bslenek, doyurinak (bk,. !g'l)<br />

'l-r,(Kl D 16, tlKD 14)<br />

il.g,iiki parqa. iki b.jlnk<br />

,. r,!(K-I K3)<br />

I halk, nlft€, dellct (bkz. .4 (KI D ,s, (l 4, 8, roi IIK ll 5, ,r, G 9, K 3)<br />

i. iq(KT D 3,3,9; BK D 1,4)<br />

r r,(KT G 3), li4k(BK K ,)<br />

,. tn (Kf Dq)<br />

,.'itn (BK D rq)<br />

r. , (Kl K3)<br />

i.'t, (KT D r, 6, 8, B, ? I, 36, 18, K 6; BK D 3, 7, B, :7, ,8)<br />

,:{mli.l (BK D ru)<br />

i rr';(K] D r, 8,3r i BK D 3, B. 18)<br />

'. rrr (Kl'G 4, B, ror BK G 9. K 8)<br />

-<br />

i1-rike Bilsc KaganD eliiiD uDvan,<br />

t-*atun (KT D rr, uK D rd<br />

i{qd ile,i, ilcride, doEuda, doEuya doE.u (Kf ll 2, B, 12, '7, '4, G 2, 3l<br />

BKD r', r5, 19, 13,37)<br />

tk[',](trK K,)<br />

(i)teqi(K'r 2a<br />

!. izzsdzlKl t,, BK l) I t)<br />

r/'shiiknmdar. hakan<br />

'- b;d"" ;. (K| K 3)<br />

.tt (K] K 4)<br />

,ti. i(KT D 12, BK D io)<br />

'. *t, (BK C !)<br />

i rr(BK D 3?)<br />

1<br />

!. dt,t t1(KT D 6,IiK D 7)<br />

t/1!gdcvleri olan,dcvletli(bk.<br />

"11,s)<br />

i. dlzr (K'I D g, BK D B)<br />

, ',s(KT D 15, !8; BK D r?)<br />

il';,r devletsiz bfakhak, delle1siz komak<br />

'.-d,n,.(KT D rB)<br />

r-n4(BKD r3)<br />

lr- ahp g{trn.mek (bk. ./, )<br />

':Ji(BK D 19)<br />

Jiztar(BKD19)<br />

'lrer.r yn ksek bi. unvaD (sc ncl v^t;) (bk. et-kbd)<br />

lkdnukl i. (BK D 40)<br />

ilr,'j KlrluE KaEann unvd,<br />

'. iag,, (K'I D r t, 8K D ro)<br />

!n- inmck<br />

i.-n"(KT D ',, BK D r,)<br />

-,,/ inantu vnv^n (bk. ia.np)<br />

tordut i. eot lKf K t\)<br />

i:-1.<br />

n.nq rrvaD lbk. inanz4)<br />

i. alo )orsan lo*rn(BKB.)<br />

mi okek kardet<br />

; '/t ,ar-1t (KT D {j, BK D 6)<br />

'.-rst(BK D 33)<br />

r.-n (KI D rti, 27, 3l), 30, ?r, B r, ,, K ,oi BK D rr, rr)<br />

r rt(Kr-D4,5i BK D 'B,4.))<br />

t- olmak (bk. r-)<br />

,: 'Ja (KT G r 3)<br />

ybiE kril i. (BKC t+)<br />

ulue i. (l


,4.<br />

isir;ipck, iPeklikumaq (bk 'rgt!)<br />

i. *tt4lKf G !')<br />

ltqikiliad' ( < Qin.)<br />

i. lik;(l


I l,n (BK D 14)<br />

k.-ktt c, tietz (K1' K g)<br />

tdrr t'(Kl K q)<br />

*.{-,,?l(BK D,s)<br />

l,rr.bakiyesiz, tanram<br />

k kd1 k ur (KI K 'l<br />

ri '..,, (KT D ro; BK D rtj, !7)<br />

*a1ft,r kalan, kalaDIfi<br />

*. r (K'l'G 9)<br />

tunjk kotu k. badLn IKT D B. BK D 8)<br />

ln(KfDrB,BKDr!)<br />

[,t]anas (KT D 'a)<br />

,tdnrdg sallantr|, kargata i!n c<br />

k. bat-(KlK3)<br />

*antar sa6rlmak,s.ndeledt€k<br />

t-4(Kl K7)<br />

t-frr (BK D 30)<br />

d/d* t -(KT K 7, BK D 30)<br />

*. rt(K] D ,a)<br />

Ira,l,r(nK D 20)<br />

/rn dnrr i. (KT D 9)<br />

*/nld, nereden (KI D ,1, .3t BK D t,r, t9)<br />

*. '' (KT D II, r, 12, 14, 16,25.3oi BK I) ri ro, rr, r3i 13, to,<br />

Cl t3, B {l)<br />

[*]dt'n (BK I) ,,)<br />

t 'arz(KT (; rt)<br />

t'e(Kl D 5i BK Il6, 18)<br />

,i iu (KT D r,8, r7,iq,G4illKD4,u,15,K3)<br />

*. A(KI D 15, BK D ,7)<br />

t /a ka.ar alclide, avam (BK D ,9, ai r,, K I r)<br />

k. botlun (ltKD 4t)<br />

k tnrqLt badun Kf D 38, 39, to)<br />

tu* k. kanas bodun (Kr D B, tsK D t3)<br />

i. ,t,,(K1 K,)<br />

k. kttlta (BK D 37)<br />

*z//i kavim adr (Karluk'1a.)<br />

*. ,dz, (KT K r; BK D !9, ,9)<br />

k. bodun tapalItKD pJ<br />

k Munus(BKD 2s)<br />

l*n4uk li4t.bd (tsK D +


kaqannd- kazanmzmak<br />

i. [rar]<br />

r. -/in (BK G D)<br />

*.-!}(BK D 30)<br />

*. c(K'l ll37, 19i llK l) ?7, 1(,<br />

[,a. iilesindc (gekin edatr)<br />

k.n k. (BK D a6)<br />

rin,n ngti. k. (tsK K 3)<br />

rintn ng@zl L. (KT G 3 1)<br />

.-\ - k'@yet adt<br />

l. -kc ter; (llK {i-D)<br />

(BK D 33)<br />

br- seshek, atdak (,rhak, lijlvb.)<br />

Lnhnnn geli\tel<br />

f rn(KTK9)<br />

k,tur g.,rinek<br />

*. rzn (KT C r r; BK D,5)<br />

Actittinl (uK K 1,t)<br />

*. lr(BKK r, r,;ltKG r r)<br />

Iracr4nri(BK G r:,)<br />

*,1t< r> ,t(K'I K-D)<br />

r.4(BKG rr, rr, tr)<br />

r",kim (KT D,2, IIK D rq)<br />

k.-kc (Kt t) s)<br />

\/ ._- *da Yebisey rmagl<br />

\ ttur.(BKD,6)<br />

I'ALAT TI]KIN<br />

i,1inlrg giyim li, kugamll<br />

k totug at lKl D \)<br />

id/ gelmek<br />

t rin€(BK D 17)<br />

k ti (K'f D 2a,37, K r2j r2j te. t., t3, t3, 13; BK D 23, 25, ?7, ?8,<br />

3r, 32, 32j 34, 14, 35,'r9, +r j c IJ, r r)<br />

i.-n!r (K'l K 7)<br />

i.-n.z(BK D 39)<br />

i -'snr (BK D 3r)<br />

Li,(Kl K rr, r r)<br />

t -i(Kl D ,1, BK D Iq)<br />

i.,t,i (K] D +, ,,.j; BK D r)<br />

a>{<br />

O


ara -<br />

tlD yarat,lmak, viicuda geri.ilmek<br />

*. n,i(KT D r)<br />

k.ltkdo lKl D t)<br />

,t,lrnd' yaratrlnumak<br />

*. -du* .nn( (Kl D S 5; BK D 6, 6)<br />

1- I4T'I'EKIN<br />

*,/nz' k'lmamak, yapmanuk, elmemek<br />

i.-d'n (KT D,7j BK D,,,36)<br />

,r./6 t.-(Kr D,7i BK D,,)<br />

t'rgdgl'g k€narl,, k,yrlanmlg (kunra9, elbise hakk,nda)<br />

k. kutgin IBK K | ,)<br />

k attu*t J.ti(KT D 15)<br />

t ddu+t )l;tt lKl K-D)<br />

bi/ k Kl K2)<br />

trr*'z kavih ad, (K,rs,z'lar) (Kl t).t, r4;BKD 15)<br />

i4't,.1(Kl'D r7)<br />

ll4r*,2(BK D s)<br />

k. bib (BK D 26)<br />

i ruy'a (KT D 15, BK D ,6)<br />

k. bo.lunus (KT D 20, 35 uK D t 7 . 2j)<br />

t *aga,€ (KI D,5,llK l) ?o)<br />

k. kosank (K'l K t,t)<br />

* *dga,; (Kl D 36)<br />

k r;i;. kgi(BKD 'S)<br />

tut dai segili, dat yadi (bk. kaloear)<br />

i.rd (BK D 37)<br />

Iarasan *.IBRD 37)<br />

t{ k,lmak, yapmak, etnek (bk. i!r)<br />

k.-,itn(BKD rS)<br />

k. .ttntz(I{ I) 32, 31)<br />

Jid* t '(KT D j2, q4i llK D 2.')<br />

*{', hlrn (BK G ?)<br />

*'rr- krglamak, krt' geri.hek<br />

k. dukda IBK D ,at)<br />

N/<br />

\<br />

-<br />

*.-t (K'I K 8)<br />

.tlrdn kavift adr (Krray'lar) (KT D 1, t4, !8, K r I ; BK D 5, r.1)<br />

r. /dr'a(BK C ,)<br />

ORIIoN YAZIII- RI<br />

*. tatah badun tolo (KT D e8, BK D 23)<br />

k.alolBKc 7)<br />

t ostut (KT D ,4 )<br />

f dglir (KT D 7, BK D 7)<br />

*.{nlul (rK K q)<br />

t rr (ilK K g)<br />

fir,gkngnk; z, pek az, hiq<br />

i. arl'f{sl(BK D 4I)<br />

*. rzsa.- (KT (l3,3i BK K 3)<br />

*rgu- girdirnck, sokhak<br />

i r,ig (Kl D,3, BK D 19)<br />

tlaret i (KI D,1, BK D t9)<br />

t!&nt- krtknmak, alcyhc lah.ik etmek<br />

k.anktn ann (Kl D 6)<br />

rlt gimck, anlm.k, dalmaki eBr.mak,labiolmak<br />

*.ti(BK D 3B)<br />

*. rd.t Jd (BK K r4)<br />

i '(KTD 18)<br />

f'ltgeride, batrda (KT D 1)<br />

,tny,scridc. bandai son'a (KT D ,!i BK K rq, G r3)<br />

a,la *. (KT D 6 5, 34, 39; rK D ,3)<br />

*dntuMa k. (KT G S, BK K t)<br />

*. !,(BK G 'r)<br />

,tI{',l(8KKIr)<br />

atrs *. (Kl'C 7, BK K 5)<br />

bit! bitn z k (KT G J,BKKG)<br />

6ir * (KI C 6,llK K4)<br />

rur(BKDTB)<br />

,,{ar t (KT G 7, BK K 6)<br />

]dblik k. (Kt D l9)<br />

*..,g1,(K'fDt,KIo)<br />

,t ogl'la ,.. (KT D I,UKD1)<br />

*. -r.q (KT G 6,6i IIK K 1, 4)<br />

*.-rst{BK D 4I)


'InLA]"fEKIN<br />

, rh,i. k. IBK D r7)<br />

kokltk I kkLk?) k.kD, pa{ijm (?)<br />

k. ... atn Lnnnt {tK G I tJ<br />

*,F kohnak, yrrtqmck<br />

,t.-a./t (K] c 7)<br />

It,iarl; (BK K s)<br />

t -r'(BK D 40)<br />

Lauhta(KI G \)<br />

kor4u*ddl tBK K ,t)<br />

,,rrr- koodumak, yotct(i.mek, isk:n e1mek<br />

f -lluq(KTDrr, r'i UK D,{})<br />

tDlntttttltu,.l (K l tt \8)<br />

l.'a{ (K] D,. BK D4)<br />

k. atn\ ll


t,ni(KI K ro, RK K,)<br />

fli;ril$'t c 2)<br />

k I.F ua|BKK t4)<br />

*.'t(KT G r', r,; BK K 8, 15)<br />

rag,* t" (KI D 19, IIK D rO)<br />

ruekrti k- (uK D 2)<br />

tJtt(BK K rr)<br />

*d.t,,t.-(BK K 'r)<br />

ldUt- kald'rmak, ynkseltmck<br />

*. rt,r;r (BK D 'o)<br />

*.-ni(Kl D ',, ,s)<br />

k.-nsft. (BK lt 2t)<br />

,r3{glad }.- 1K1-D rr, BKD !o)<br />

T LAT TEKIN<br />

t L(KI K ',)<br />

r'r;(BKKrr)<br />

k.-in(K't K 'o),Ikl;z(n)n (Kl Kaide5)<br />

,t.-i(K] K r',BKDr)<br />

,rur,t (KI'K ro)<br />

*.,tdr(Kl Kr')<br />

r Jd-ft (BK G B)<br />

i-s ra-ftrf (BK Ca)<br />

lrrrz! derlcyip roplanik<br />

r. rir (Kl c t o)<br />

k (trnlBKK 7\<br />

t-n.r(BK D I ')<br />

t1n{l(Kr D ,,)<br />

lllkitle, erkck kiile (KI I),', BK D t8)<br />

t. ,'l- (BK D 7,20, z4r BK D ' 7,36)<br />

t. ,tri-(BK r) 7, ro)<br />

,hit i. (Kl l) 7,,o, ?4, K qt BK D r7)<br />

,t 'rrj(KT D 13)<br />

*ft;1- ['- (KI' D r3)<br />

.\<br />

t,/'rg kulh, kulu olah, kiilcli<br />

t ,,1(KT I) ?', BK D IB)<br />

,trr(BKK't)<br />

*.-i,(BKC 'r)<br />

()RrioN<br />

\'Azfr^Rl<br />

kuaur prensca (< Qin- kuns tu)<br />

t,s(Kl l),o)<br />

l4z."L/s(RK D '7)<br />

tundn gerklc, bntrda, ba{ldaD (KT B r)<br />

kungdtu setiy., bar'ya (K] D 8, t2, t7 ,t, 24, G 2 3; BK D 8,<br />

19,K2,1,r')<br />

t{gr,;L(KTDL,BKDtI)<br />

*rnta' kavih adr (Us Ku.,kan'lar)<br />

!r*.(KTD4,BKD5)<br />

t!'9d scride. bartda (KT K rr)<br />

*rl kur, lalih, 'faDrf drn litfu<br />

*.',n (Kl D 29, C ai tlK D ,3, K 7)<br />

,t.r(BKK35)<br />

t.-oLa(KTD3r)<br />

k. "Ius(BKD 4)<br />

*s/alipek, ipekli kunat<br />

l.-m(BK K t ')<br />

*atan, lijhrct, nni hab€r (Kr_D Ir)<br />

Lf'1(K] D t2)<br />

t.-ri(K] D 15,,5; tsK r),o,,r,,2,36)<br />

ati kai tol. bol- (Kl D 25,25; BK D ,o' , r, 2'' 36)<br />

*. ,'- (KT D tri BK D I t, 1r)<br />

l-ng (KI D B,9, ro,30, B I; BK D tl, q, 9)<br />

'Jrs,t.-tg r;- (KT D 8,9, 'o, 30; BK D 8,9' 9)<br />

t. rol (BK G ' t)<br />

l. t*u(8K G ta)<br />

*. t"p; (K'l K tt)<br />

* ii.', frr rt ,6. ,7 10 {' 1r. K In lJ | 3r':tl rr' JI K


I'2 LAT I'E(IN<br />

5,5,6, 7, B, to, K D, G-D, (Kaide 3; BK D ,I),<br />

*. rtnli(K1'G'B)<br />

t lrsfi,g (KT D 4(), Il I )<br />

trTt?iinln, merhu.<br />

k. k'gan (Kf D +, BK D 5)<br />

ttntgiimng<br />

aulnk(KrG5)<br />

as oltun L (KT K t2)<br />

*.-i,(BKK't)<br />

,irrti.(BKKIt)<br />

*r; giin; sijnes<br />

.*;nti k (BKG \)<br />

tfti *. (BKG t)<br />

tdit *. (BK c-B)<br />

rignf,i k. (l


+-<br />

n. n. sobtn .t!?t (KT C-B)<br />

,. ,1,,-l jarl,n dt,(lrK K B)<br />

ostdn<br />

--;<br />

oedtal<br />

';(K'I C r, K r rt IIK K t)<br />

o..nqda lK'l C D)<br />

o. torgun lK f G-t))<br />

osl'roEullar<br />

-;;lFa<br />

u 5, BK D ,t)<br />

os(rt oEul ettal<br />

o. zn (Kl K lr, BK G 9)<br />

o zaa (BK K ro)<br />

o.-/n(K1 D 24,24)<br />

o.-,,',(BK D,o)<br />

a. ? (KT D r,5. K roj BK D 6, rB)<br />

o. in(BKD 7, J, 2,t, G 3)<br />

I dlsh (BK D j8)<br />

o.{ii.(BK K r\)<br />

losh,tro(KT G t2)<br />

a. !,ra A, (KI D r, BK D 3)<br />

4!z o. (BK D 7; KT D 7, 14)<br />

!n o. (BK D 7i KT D 7, 14)<br />

I'ri r. r (KT D r, r, K 'o; BK D 2,3)<br />

ogzlkiqi adr (veya lnvan?)<br />

o. ta*an (K1 K 12)<br />

r'^r.A r''fEKiN<br />

,sL. kavim adr (Ogltlad (KT K 6, 7i BK D 3,,38)<br />

o. ,rdzr (K] D,8, BK D,3)<br />

o. ,,1/,,1 (llK D J3)<br />

olguzl bodun(BKD 3+)<br />

o _)'as (KT K B)<br />

,. ,,g1,n (Kr K B)<br />

o. bcqt n lKT D 22)<br />

a bilg. tanga\(Kf K t\)<br />

toku. o. (K'f D 14, G 2, K 4i llK D r, rr, 3ti)<br />

tlokut odu.lllKD re)<br />

,. ,. (BK D 3?)<br />

'. gm (KT K lr)<br />

o n u- (K] D 33, 36)<br />

ot boy, kabik; boy ijrgirii<br />

olL 9ag'rmak, daler ctmek<br />

d. s,/z (BK D 28)<br />

ORFION Y^ZTfLARI<br />

otrlz boy 6rgiilii olmayad,<br />

ijrgiilsnz<br />

idi o. kijk ik(KT D 3,UKD +)<br />

o.ot(KfD\,K1)<br />

a. bitn.dn gh L,.,in(BKD 2'J)<br />

o. bodunug(KT D 3Bj<br />

,. di.(KT D 2r, BK D rB)<br />

d trr'g (KT c 7, BK K 6)<br />

o. rr(KT K 8)<br />

o. rr? (KT D 3,,34; BK D ?5)<br />

o. 'iiiidc (I


J.ns(K'l'G 7; BK K 6,6)<br />

r.r/(KT G 5)<br />

rrr(KTG'r;BKDr,G13)<br />

r. "l,nj (BK K B)<br />

r.na1a (KTS C ro, BK K B)<br />

J,nn',(KT G ', I I, I,; BK K I)<br />

ltlabnnlBKK,a)<br />

i{ni, (KI G ?)<br />

r{(KrC5. BK D 39, K j)<br />

r.-n (Kf G 9, BK K 7)<br />

r. -,ii4 (KT G 6, BK K 5)<br />

(r aAr KTG 7, BK K 6)<br />

G. !,r KrC I r, BK K 14)<br />

r. u(BK G rr)<br />

r"r!,- dnrnnmck; kaygrladtuak<br />

,.-,i(BK D $)<br />

Lrra(KTK 'o, 'o, rr, r!, rr, r')<br />

ra*i,,r,rj(BK D 3s)<br />

,-rn,,(BK B 6)<br />

r.{sna(BK D ,)<br />

r-nal,(KI D ro, BK D 9)<br />

(g'rur.-:KTD'o)<br />

I ouEae '.-: BKD e)<br />

(... r4 r.,r KT K !r)<br />

r.-&n(BKD,6, 30, 3t, 3r, 37)<br />

r -/'a,. (KT K 6)<br />

r. /' (KT D 36, K ?,5, 5,6. 8,9)<br />

(,,rr r.,r(KT K 6;BK D 30,3r,37)<br />

ra"r'. say$rz, hcsapsrz (BK G r,)<br />

/rL (KTG 9,9; BK K 7, D r?)<br />

)!i lrdrz (BK K 7)<br />

srls kti ad,<br />

s. k i*n(ltKc ,4)<br />

TALAT'TEK!N<br />

r.-?p(BK D r)<br />

\6s1np !)<br />

r /nn,n (BK D ,6)<br />

'. ytda(BKD t4)<br />

s. r.situ;(UKD 2+)<br />

olu. dttukt '. (BKG a)<br />

s1"t rmak ad' (Selenga)<br />

s. kdt(IJKD 37)<br />

a/*ut r. (KT G B, BK K 6)<br />

r,nae r. (KTG B,8; BK K 6,6)<br />

bottqt 'l.rl (BK K | +)<br />

,ttil,rr r. (BK K t 4)<br />

,tdtld r. (BK K t4)<br />

o/s/kar r (KT G 8, BK K 6)<br />

,7.rr i (KT G I, BK K 6)<br />

r.ifigggeral ( < Qin. btd,s-tft)<br />

totd r. (BKD 26)<br />

.d; r. (KT K 13)<br />

l/ ,. (BK G 8)<br />

/sri ,z] r. (BK G I t )<br />

u,r , (Kl K,)<br />

,dar r. (KT K r ,)<br />

'.-rs(BKG 9)<br />

r-,t (Kl'D 3,)<br />

r.-r" uF (KT D 36)<br />

'gl feryar, figan (KT K r r)<br />

Inlsqh)n9n lKr K^kt a)<br />

/dgr! r. (KT D 4, K I I; BK D 5)<br />

J'grd- yas tutmak, aElamak<br />

r.-naiKT D 4,IlK D 5)<br />

(t- toct4)<br />

ig,r geyik (BK B 5)<br />

ORHON IAZI'I'LARI


./<br />

a,t/<br />

'53<br />

r-d, (K l'G r r, BK K 14)<br />

r1'g[i!iad'<br />

t,e,n !. bcgi; (K'f D 3,r)<br />

r. rirt(BK I) 3r)<br />

lJ!'lal r,ni(BK D 3?)<br />

s-in (KI D,o, BK D r7)<br />

('-if, knntutus)<br />

rt kavim ad' (Altt Sir'ler)<br />

k4r,r. (BK D r)<br />

rqda,t kavim ad, (Sogd'lar)<br />

i ,o/,r (KT D 39)<br />

r. taqa (KT D 3t\<br />

ogifu)/ kavim ad, (Sogd'la,<br />

r. b6ri* d (KT K 2)<br />

lloc@dlKt'B t)<br />

r. r''/4 (KT D 35, BK D 2t)<br />

r -tlrr,(Kl D 3s, BKD,7)<br />

r&ni- gijkriimek, bagrml l'lni,k<br />

r.r':n(BK K ro)<br />

r.'dhr(KI D 18, BK D 16)<br />

r-ra (KI D 15, BK D 11)<br />

(t;zliEis s.)<br />

rdzrr- sti,letmek, kontrgmak<br />

r-An{(KT D,6, BK D 2r)<br />

(K'l'D,7, BK D ?r)<br />

"rr.<br />

r4 r. (llK I) 1r)<br />

/rr. (KI'D rq, ,oi 8K l) t7)<br />

,.-r,(K l l),{)<br />

',l^L^l 1F,KIN<br />

(rtlloN YAZlrl-,\Rl<br />

lful6ddal(BK K 13)<br />

r.n(Kl Dr',BKDro)<br />

r-D(BK D 3s)<br />

J.-!,7/!oJK D 40)<br />

(ot !. h[na-: l


160 l I_AI',ll]KtN<br />

Irirl'nt l (BK I) I5)<br />

sltijt drnzl (ltK D t \)<br />

r.-nii (K I D t5, IIK I) I?)<br />

r. P{KI D r,. BK I) t t)<br />

r.-1., (KT D r, BK D 3)<br />

J. _rtrr (KI D tl,8; tlK Il B, B)<br />

(rtj rKl D,, ilK D 3)<br />

!. ba|nt IIJKD 26)<br />

Jt;rglzgmsmklr, mEmkl, snla|i (Kf D 13,llK D '9)<br />

r -a;(Kl'D,a)<br />

r.-r?(BK D ,o)<br />

,6i8 sava!, nNharcbc<br />

.ki utus r. (BK D 24)<br />

,1'rg r. (K'I D to)<br />

l.g'mi r. (KI D 15,8K U t3)<br />

(r.rrttrjKI I) 15,4oi BK D 13,34)<br />

s dnn (ltK D 22,,5, 26, 21j,,7,,8,,9, 30, 30, 3r, 34)<br />

I'ulnntdnn (ltKD 3ti)<br />

lrr"l,/rr (BK D 37)<br />

rr,Irlriil (BK G e)<br />

r -/tu i. (KT D r8, tl, u.), J7, K ,, 3, ,1, j, j,6, 6, 7; BK D r7, 2{})<br />

r. a{(KI D t5,40, K r)<br />

Jtl,irrlna(BK D !3)<br />

r.'s,a(BK D 32)<br />

(rrt j J -. KT D !.), {oi BK D 13, 34)<br />

C,td J. -r KT D i,)<br />

rtt- siirmck, urakla!lm)ak<br />

r. ,(KI D,3, BK D 19)<br />

G.{/ jKI D,r)<br />

(r..1jIIKI)'9)<br />

tdlyiikseft bir unvan, $ad (Kl D r7, :7, K r I I 8K D 15, 2r, G q)<br />

i {,(KT D 14. tlK D L)<br />

r. i, (llK l),8)<br />

(r. ,n ,r RK C q)<br />

..<br />

a.<br />

f. D,s!"r(Kl'G t, BK G 13)<br />

to{al l b.stzl(BKC t4)<br />

a/pr. (KT D ao, K,, ,,3)<br />

ORIloN Y ZI]'I-ARI<br />

fd,rrtyerad,, $antuns ovar (< Q;,. ta, r,'g<br />

r ju.r*d l,gi(KT D 17, G r3j BK D 15)<br />

klair!,i(BK K 1)<br />

lardr yer ad, (rabaristan?)<br />

LJd(KT D 3B)<br />

rdrgr, Crn. k,,/"v Uin , K I tr 4. 28. BK D ,. /{. {-,'<br />

r. ,o/,, (KT D 6, t4; BK D 6, L, K i)<br />

t. bodunkd(KT D i, BK D J)<br />

t. kdsdn ll(f K \)<br />

t. kdeann(Kr G t2)<br />

I lagzr*u (KT D 7,8, qi BK D 8,9.39)<br />

t. kdganto (KT K tt)<br />

Udbgld( kosanla (KT {i t t)<br />

L on lobk (KT D 3t)<br />

tablsoel oi totoklltKD 2^)<br />

l. rrm(KI D 7)<br />

r. ,4nl(BK D 7)<br />

lt'tb)soe dthg snt; \BK C t)<br />

r. *d (BK D 38)<br />

t


,-:ra<br />

J62 I.ALA'I.TEKiN<br />

,.-ald" (Kf D I, 16; BKD3, 14)<br />

l,gu, o.- (KT D '6, C iri BK I) ?, 14, K 7)<br />

,d1a (llK D rs, c 9)<br />

oAmd- orumamak, lahra oLurmahi,,<br />

o.-dtn(Kf D 26t LKD 2t,,2)<br />

a. d (obnahn yenne) (K't D ,7)<br />

in udmo, Inhtuz o. -<br />

IKI' D 2t , BK D 22)<br />

olrrl- orumak, rahh oturmak<br />

o. -dr (KT D ,6)<br />

o._url(BK D,r)<br />

kagan a. - IKT D 2t;; IIK D 2 t)<br />

o..tiell


dg' iivmek<br />

d:-dl4 (BK G 15)<br />

(tinas it- 6.)<br />

I;lJt-'r' (BK D ?)<br />

r;s{mpl (BK D ar)<br />

ijJt i;ksnz, anasD (at ad'?)<br />

d: a*u (KT K 9)<br />

dldi- ij!dnrmek<br />

d:-4t'l(KT B,)<br />

,,*A- pignan olmak, iiziilmek<br />

,:1(KT D ?3, BK D rq)<br />

d:'ty'(Kl'D 40, BK D 38)<br />

;:-li?(KTC 6, 7; BK K 5,6)<br />

;:-ri(KT D r9, 19, ro,33, 33, rj, K 4, 6, 8; BK D 37)<br />

;. ngn. (BKD 37)<br />

d. /''t (KT D,9, BK D,3,3t)<br />

,t: /,ri J., (KT G B, BK K 6)<br />

d.aai dt;(BKD 33)<br />

d.-ke; diga(KT K to)<br />

d.-taiac IBK D 2)<br />

;: r,t"l-(KT G, BK K 5)<br />

,,:{*;,1-n (KT G ro, BK K B)<br />

;:ii*k (KT C i, tsK K s)<br />

;. g.1t(KT K to)<br />

d.-n (K1' D 2j , 2Bt BK D 2e, 2.)<br />

l,Uil (BK K 7)<br />

O. -rit-: Kf D 28, BK D 22J<br />

(lol- ;:-r KT G g)<br />

;Agiiln, ijlhig<br />

{,l-i (KT K 9)<br />

,Trt- itldiimek (KT Kaide 7)<br />

;:-rn (KT D to)<br />

d:-|",'liBK D 9)<br />

TALA'| TEKIN<br />

ORHON Y ZT|LARI<br />

i;.4n (BK D 2t;, 2J , 2P,, 29, G | , 3)<br />

itr4ntiin (BKD 28)<br />

[,r7n4 ,;i (BK G 8)<br />

ii:-lnnr? (KT D 36,38, K 2,7)<br />

{il4r;rr(BK G e)<br />

d. ',4 (KT D 40, 40)<br />

d:-rr(BK G 7)<br />

(r:zlrKTD40,K2)<br />

driiz ile.ide, doBuda (BK C r3)<br />

d. knn tueiud (KT D 4:)<br />

6. knn tuEihloht IBK D 5)<br />

ljt- bat kaldrmak, isya. etmek (?)<br />

d-rt(KT B r)<br />

d:r.(BK D 16)<br />

,. t(BK D 39)<br />

yer ad, (otnken)<br />

,. rr (KT G 8, BK K 6)<br />

,:/{ (KT G 3,4.8i BK K,)<br />

;. r,rda rtq (KT G +)<br />

b4nh bqlda (BK K 3)<br />

'dt*; )l1t baduil IKI D 4)<br />

66fiC ? (BK D 3+)<br />

,. aEag ij,il ? (BK G r r)<br />

;-.; kendisi, kcndileri (KT D 3, ,o,3Bj BK D r7)<br />

k ieh ;. (Kf D 3.))<br />

*r7 l!g; ;lzt (KT K D)<br />

,;lt has, kendisine ait<br />

d. arr (BKG r,, K rr)<br />

,.nin kendih (KT D r?, K ro, roi BK D ,, r4, 14, K 9, B 7)<br />

nen i. (BK D 36)<br />

d. D (BK D,r)<br />

d.{(BK G 15)<br />

Prron Ban Rona impahtorlugu, BizaDs<br />

aPd p. ktktz(K"t D 4, BK D 5)


(__>.'<br />

/.u{(KTDrr)<br />

{bahhlah t. tasdah in.:Kl'D t2)<br />

aie t. (K'I C 4)<br />

r.-ra(Kt<br />

Gj)<br />

.-fa (K r c D)<br />

I rdrt rarda(Kl K r, tlK D 29)<br />

I ta*a, (ltK (-, \.t)<br />

nakona | (K'f K t1)<br />

aCuz bilse t. (Kl K n)<br />

r,lz a dogru, a ka.r,<br />

ax, tub raeAak L (Kt D 3t)<br />

aut dub saedaLJ t. lltK D 2;j)<br />

tet bal'* t (llK D 2B)<br />

4tr (BKD16)<br />

ter."r /. (K I D 3q)<br />

*,tr. r (Kl D3s)<br />

hhnr(tKC2)<br />

k ai latah bodun t.(Kl L,2tl,P,KD 4)<br />

aguz t. lllK l) j2)<br />

oguz hotun t. (Kl D 2Bt ItK D 4)<br />

/argaa t (K l l) 28'7, llK I) 11, 26)<br />

htut t IBK D 24)<br />

tatobt t. (llK C \)<br />

tutgu t (BKD27)<br />

rdll,na- tasvip ermemek. ho! ka.q'lamamnk, bcgcnhemck<br />

t'lr r!,.(llK I) 55)<br />

to on yct ^t\ lbk to,nan)<br />

kaiu t.-ta trgi(ltKD tB)<br />

-_-.4<br />

(]RHON YAZITI-ABI<br />

laldl' kavim ad', Kijktnrk kaganl,g'n,n bab k,sml<br />

t. b.shr(BKC \)<br />

t. bodun nzc(KT D t7,BKD t5)<br />

!. lrod,argl (KT ll 11, BK D r:)<br />

t. non.u tal lKf K \j<br />

ldr,td, yiiksek bir unvan<br />

ata tal{anl (BKC 13)<br />

in.ne dra ytsdn t. (Kf B 2)<br />

ogal l. (KT K r,)<br />

tandn t. (BKC t4)<br />

tun)ukuk bo)tr basa t. (BKC '4)<br />

la*urTarkan unva!,n,n lokluk tckli<br />

t- bqnlk b.gLl (KT G t)<br />

talnon yer ^dt (bk. talban)<br />

*.nn t ka kgi (l


C/<br />

, nta(KI G t,, BK K 15)<br />

rdrah kavin adr (Iatabllar) (BKC,, B)<br />

t. badun (BKD 39, G 1)<br />

*ldt l. (KT D 4. r4i BK D 5)<br />

kidn L bodur (Kr D 28,K<br />

"BKD 4)<br />

ralal kavim ad' (farar'lar, Mogol'lar)<br />

o,r.. r (K',I' D 4, , 4i BK D 5)<br />

otrz Itdtdrl lKf C ')<br />

ld*lar(BKD34)<br />

rar bnynk (


I'O T LA1 EKiN<br />

r. ,rl*,rd(K'I tl r I. BK D ro)<br />

| ]art*'&(Kf D29;BKD4)<br />

*,i; l. (KT D r, BK D 2)<br />

ol t. (BKD 2t)<br />

.'d,(KT G r, BK K r)<br />

h;4del(Kt c D)<br />

t jt(KT D ro, BK D !o)<br />

(rtu,t l.-r!r KT D ro, BK D ro)<br />

r.-'i (BK K r,, G r,)<br />

(*dk<br />

t.-in)<br />

l',p(KTD34;BKD38,4r)<br />

r[,zrp] (BK D 37)<br />

{r -t rul-r KT D.14, BK D 4r)<br />

*r/. (KT K8)<br />

I ',m{(KT D 9, BK D B)<br />

r r'(KT G 7)<br />

r. r/KTIlq.G 7.K,. BK Irn. jr..in..{r. K j)<br />

l'lt(KTD r2; BK D 35)<br />

t?/ engelolmak, tutmak (< *r/j<br />

La(KIKrr)<br />

,,gm l. (KT G-B)<br />

,i.!ih r. (BK D t4)<br />

hi7 l. (Kf D 32, 3+, 35, 3?, K t, !, :, 4' 5, 5, 5, 6, 7, 8, ro, K-D,<br />

KJ], G'D, GI])<br />

iiin k t. (KT D 26,27,3a, K ro. B tI BK D,I)<br />

l;in *r7 r4s;, (BK D ,,)<br />

rotd r. (KT K 7, BK D 11)<br />

)olr,s ,. (KI G B)<br />

-rolfrlg, (Kf G D;BK [;-8, G B)<br />

'o(t)ts t[isn] (Kf c 1'\)<br />

l.-,s(K'I D ao, B t)<br />

l.-i, Kr G'B)<br />

oRHON lAZnl- Rr<br />

r.4'n (KT D ,5)<br />

r -a4r (K] D 16)<br />

r-, rrlBK G 9, ! r)<br />

(ralra1, rKT D 16, r5iBK c g)<br />

lrnag (1)alk$ (?), takdir(?)<br />

r tr-(BKC !q')<br />

, rl4, (BK G 15)<br />

(, trrg:BKG 15)<br />

ll2:a'dnrlehek (< V!nZ,)<br />

11(K1'c r)<br />

ant onttarin t. (BK D 4t)<br />

rFdemck, toplamak<br />

,-n{ (BK D ir)<br />

r{d,l!rl (KT D r,)<br />

IrF yatamak, dirilmek<br />

lr,lnr'(Krc ro)<br />

/rgrr-di.iltmek<br />

, '(KTD 20)<br />

thrgr'11(BK D ,3)<br />

lngdi.i, canl; hayat<br />

r-t(KI K 9)<br />

t.4ekt.lKr c-D)<br />

l;/- derilmek, toplanhak<br />

,,l(KT D !,; BK D rr, 34,,16, 39)<br />

rr4,&l(BK D ,9)<br />

td dirilhck, hayata diinmek<br />

l.-lt(BK D 3r)<br />

,,!l,i keNan (Kl c 8, BK K 6)<br />

z/i{r(KIG8)<br />

'uJ,a/ dri, r (KT D ,U, 3qi BK D,3, 31)<br />

-na/ -ncz t. (BKD 25,39)


a-'<br />

rr,. (KT D It,IlK D to)<br />

-.aa r (KT D r r, rl, !r), !.'; llK l) ro, '6, 17, 20, ,r)<br />

l-ulm. (BK D 12)<br />

l-zunl L (Kt D 27)<br />

lrzlis dizli, sndn, kuwerli<br />

r-!g(KT fr 2, '5, 18; 8K D |1, K ro)<br />

r-l,sl(BK D 3)<br />

(t. q 'i;kna<br />

r stl (KT C B, BK K {i)<br />

Gcs'k t.a'k: KI (: B)<br />

l.'rar(KT G 8, BK K (i)<br />

t{(KI'D 15,17; BK D 27)<br />

t%h tnak adt (f ol^l<br />

r z€rz4@K D 30)<br />

r ,artdz (KT K 4, 8K D lo)<br />

. d/*!*ra(KTG 8, BK K6)<br />

lo*Lvurmak, dijvtuek<br />

a7, (BK D i', G B)<br />

,a/' (KT K 6)<br />

loftr' h9 nzeriie yazdll1m.k, hnkkertnmck<br />

t. 'drn (Kt'G rr, r l, ',.ji UK K I5)<br />

Voknldn lK't' (; 4)<br />

(lar a-: KI (; t?, t'ti IIK K r]i)<br />

r .r,, (KT K 9)<br />

r arg (KT K 6)<br />

t dtnk t g'(Kl G 1)<br />

r qrz(KT C 2; BK D t)<br />

4o*!z ogltz lllK l) 2.J\<br />

t. oluz bodu" (Kl D | 4; ItK lt | 2, 35)<br />

t. Iatal(llKD 34)<br />

'IALAl-tEKlN oRH()N yrlz LAIU<br />

I<br />

ot<br />

./<br />

'.J<br />

a\<br />

t. ..-k (I


---/.<br />

,74<br />

'r'At./tTTEKtN<br />

,l;]k kavim adr (Kiktiirk kaianlrgrnrn dogu ksmt<br />

, 6,g1dr (BK G r q)<br />

t. krdrt(BKD '2)<br />

t. tagdd (BK G 8)<br />

Uil;t t tasko(BKG j)<br />

/riPrtepe, doruk, ziNc<br />

r Mr,(KT D I t, BK D ro)<br />

@nn t.)<br />

rdn- yaratrlnak (bk. l;i-)<br />

L n{(KTK ro)<br />

r ,rtut(KT D ,, RK D 3)<br />

t. hulututah (KT D 2; BK D 2, 3, 24, K g)<br />

L tnnn @K C B)<br />

t f..gtrni(BK D \5)<br />

t _)'o1, (BK D 36)<br />

a, a ukt t. (BKG-B)<br />

olrz 4/1,ft l. (BK D 3B)<br />

rr,Jr r,nl (KT G-ll)<br />

rdtr,ir. d ij.diiDcn olarak (KT K 6, BK D 3I)<br />

ft;i sdzlii yasa, t6rci tijrcn, mcrasim<br />

L g(KID3, 16,30; RK D,,36)<br />

r.-[gj(BK I] 4)<br />

t.-d,nz.(Kf D t6,BKD t4)<br />

,'r (BK K 9, Io)<br />

t'th(KI D:,)<br />

r -si, (BK D I9)<br />

I ntz(KI D 22)<br />

I Jir (KT D '.8, B, ?,; BK D 3)<br />

r. nn(rt n"yeriner KI D 13)<br />

lrrl";i,(BKD II)<br />

r. r'"., (KT D t3, tlK D ',)<br />

l.t !.:l


J-<br />

,E /. (BK D,r))<br />

,44iimei/(K.tD3r)<br />

Irt{t(BKGB)<br />

za, (llK G u)<br />

,;sccc, sccclcyiD (KI D,7, BK D,,)<br />

I dlrr'ria., (K l G,, BK K r)<br />

L It knnli (uK G,D)<br />

(t. dna- knnt;i. olulna-: KT D,7, RK D rr)<br />

lry',tycrad|(Iibe0 K I l) 4, IlKIl.))<br />

t. kaganta(Kl K tr)<br />

I i.(KI-(;3, RK K 1)<br />

,\ .-<br />

t. Jateun lalt.\Kt lt |)<br />

rtrg{kavih ad, (_l iirgir'lo) (llK D 17)<br />

t. bodbrelKl D JTJ<br />

ko/a t. bod'rn (K l D<br />

a-<br />

,{t,, \rJ<br />

kara t. boduug\Kl l) .tl<br />

L idga, (K I D 18,37.1{l; BK I) r(i.27)<br />

ti4sq taed"l luK K s)<br />

[4 ,rsa *asa,fa (l] K K 9)<br />

t kaganta lKl K t?)<br />

, rttut kavim.dr( I iirk'lcf)<br />

ld;t I (K I D.:], BK D 4)<br />

t. antt l)eglrt (ltKt) \)<br />

t. anh badun begl.r(Kl' C tt, BK K B)<br />

l. rd3tr(K I_ ll7,1j;IIK I) 7, K |r)<br />

I b.gt t bodunlKl'C ro: BK D 2, G ri, l( 8)<br />

l4utukb.sblia hod"nin (lJK C t\)<br />

t. bitsr *oeon (KI G t,It tt llK K r, ll r, C 13)<br />

t. badrn (Kl l) (t. ro, !r, ?2.2,i! r7. C; C, 7, B, {}, 'o,K6iBKD7,9,<br />

ro, 19, 2 ri 22j toj llj l.l, 1B, K (;,<br />

5, 5, 6, ll)<br />

t kan kanas badun lKl t) u, ltK l) uJ<br />

/.,odnt(KI I) ', BK l)3)<br />

t. bodunug(K'l l) t(i,21,2\; IJK l) r+. r8, 20, 1{i)<br />

t. badultd(K'r'D 2aJ)<br />

t ho/luhutu (ltK K \)<br />

L tdga'(KI t; r, IIK K !)<br />

oRI(]N \'AZTILARI<br />

t t,1uk Jin subt IKT D 40)<br />

t. aeuz b.gLn (Kl D 2r)<br />

l' 1,,';i(KT l) to, IIK t) Io)<br />

. rdt,rtr (lrniii, ycrnre) (KT D '3)<br />

rrlnil ldl'rit (BI( D r r)<br />

t.-linl bodun"n (BK D t6)<br />

t. un. boAnnuna(liKK t2,C to)<br />

L nntz lbadununt.l (KT D ttt)<br />

r.-ldl(Kf Ka)<br />

l. ?'arr(KT D 3)<br />

tu.Jt itaarsiz, uyuDsuz, kavgall<br />

, t t" (K_I D tt, BK D 6)<br />

rr.r7 .nlasmak, iligkile.i dnzeltmek<br />

r.-dn (K I-a' 5)<br />

tul.uutnl luK K .)<br />

z uy(u<br />

r /a(KT D 35, ??i tlK D 17)<br />

!- nuktedir olmak, yapabilmck, {:dcbilnck<br />

u4at1 dtl; lllK I) teJ<br />

l. ulm.ki velat ctmck<br />

r. l, (KT K-D)<br />

u.'Alkda(KI D:)1',I\K D t1)<br />

,.-d ,,/- (KI'D r6, G-D; nK D ,o, G 'o)<br />

z. sti; (KT K r,)<br />

L'lrn (KI D ,7, BK I) ,,)<br />

(tin u. knntuz atuna)<br />

!.rr (Kl D'1{,)<br />

r. rra,. (KT Il3{t, K,)


lNLAI'TEKIN<br />

,srr boy, kabile, g.up<br />

bv u. ahasu (KT R 7)<br />

,.-'!s(tlKDjr)<br />

,. !n BK D:5, !5)<br />

,. ?(KT c o<br />

(,. ,,/,i: BK D 25, Kl.c 6)<br />

,/a/, ijD.e, itk iincej !c<br />

u. h\sinnn (K'1. (: | . BK K t)<br />

.*, tad r. (Kf K tt)<br />

oqttu kntun<br />

"Agnnnn<br />

r. agt lih .txt tin (Kt- K o)<br />

trtLlut bo.\tl basa to.14n u 6,u,1...,gt1r: ,11<br />

battaru u. lI\K C 4, , t, | ,t)<br />

rrzgulu, (ok biiliik<br />

z. uih(KI l) Jl,3l)<br />

t ast,n (BK C 9)<br />

z. i'i (K I D ,8)<br />

, ',t4 (K-r t) 1o. BK t) 1a)<br />

drtr !. (BK K q)<br />

I'r'rr,l/2s(8K K r.)<br />

b*alaL u. (Kr-K 12)<br />

,aa muk,.dir otrmh ,t,.<br />

)ilEma,n"t..dem,,r.t<br />

,. z,,riK I tJ r,,. UK t,!)<br />

\tinn tarahlnu u.)<br />

u tes oeun katun (Kt D 31)<br />

,. vunnak; rala yaTnak, hiklrhrek<br />

". l'rn (Kl'c ro, r I, r r; BK K B. Ll)<br />

Jrr,ln(BK K 8)<br />

z.-r'(Kt D 31,36)<br />

("rr, z -r K.t.D 13,36)<br />

. .(la{,ta<br />

r.,r KT C rr, BKKB)<br />

u. ogtun (KT D 2i<br />

u oshns1tKD ro)<br />

t ortin (BK D 7, J)<br />

,12' htkk€nirmck, nikqe innek<br />

ORHON YAZTTLARI<br />

u.a"n(Kl G te)<br />

n4tut,nl (BKK t4)<br />

ul llunllKt'() t2)<br />

(r./i. !.' KI (l Ir, BK KI4)<br />

Ga' !. -: KT G ',)<br />

,zg',/dr dalsiiz btrakmak, znriyetsiz brakmak<br />

z.-uld(KT D Io)<br />

lu.' otia<br />

rysu karin adr (Lrygu.'la.)<br />

u. .L.b.t (BK D 37)<br />

rz siis, iezyi,rat, desen<br />

/.-,s(BK G B)<br />

(b.,ti.ts u ae)<br />

t tur*dn (Kl'D<br />

4,<br />

BK D s)<br />

t rs,z (BK D 3,)<br />

,: rrn.r (BK G 8)<br />

n. ).snni IKT D ,B)<br />

.*t ,: (BK D {I)<br />

atu n. (Kf D 6)<br />

)abktiti i. (BK D 20)<br />

)a;tluktn n.lKt D t9)


,,=-/ -<br />

'fld t^l_i] t-EKiN<br />

)on'ltukin raa"tt6n n. (BKD tt;)<br />

)orhkodukin n. (Kl C 9)<br />

)anayttukin n. (Kr D 6, BK D 7)<br />

ai' 'il (KTD 1; BK D 4,2B)<br />

*,r!r ral n: (KTG 9, d,9; tsK K 7)<br />

*uhn ntugnn bdr n. $K D T)<br />

ntugnn bd/ n. (K] D 29)<br />

bih.dnk n. (KT D e4)<br />

,'t!t U (Kl D 12, B t; BK I) t r, 32)<br />

kdqan otuftukun n. $K D 36)<br />

ldgA* r:. (SK D 30)<br />

ld ttudukn. (Kl D t5; ItK |) |t,,!\,34)<br />

)arttkad& idinl (BK K (,<br />

Itzrt ,l (KT l) 6, IIK D 6)<br />

li.'l;riigiincii olarak (Kl D 13, K 6)<br />

,i1J,s(?)(BK D 31)<br />

t f/r: (KT D '7, BK D r:,)<br />

/md t: (BK K '3)<br />

trz ri!,lrzl (K] G 3)<br />

i-n?(Kl D 37, 3q; BK D,7, 30)<br />

n:-r, (BK D ?o)<br />

,. ,t{, (KT G 7, BK K 6)<br />

u. ilktt IBK D \t)<br />

a. ,,zi rd!, (Kl G 6, BK K 5)<br />

(i. I'l-:K) l) ,t.r; ,o: ItK t) rl.2t. K ,<br />

ilig r^l;h<br />

,l 'da (KT D ,9, BK D ,3)<br />

Gutun n -nn: BK D e\)<br />

,. izntu!, (BK K ,,)<br />

,.. n!!,c. v,,krIdd d/eril. ecrpg,r,"<br />

\Kt D I<br />

bdut badun {1. (Kf I) i7. uK I) 1",)<br />

bodrnb n. IKI D 2t, ttK t) 26)<br />

Io, ,2j 8K D 2, rB, 35,<br />

*irt osr"rd r. (KT D I , BK D .i)<br />

ol tiiriid, n.IKT D 16,ltKD t4)<br />

tars! ynksek bir unvan<br />

l.-g(KT D ,4, BK D '2)<br />

/.-lirl(BK D !8)<br />

O ta't)<br />

()R!()N Y ZffLAttl<br />

I. bo[-BKD 32)<br />

r dinlz(BKD 32)<br />

). robhk(KI'D 2t;, tsKD 2t)<br />

_ra,&* fena, k6tn; kijLnlnk, nilal<<br />

]. as' (K'l'G 7, BK K 5) i<br />

1. *agan (Kl D 5, BK D 6)<br />

I. nai (KT D 39)<br />

,. ,o/-(KTK ' r, BKD 3(J 3')<br />

.r. ,ol4- (KT K 7)<br />

r.m{(KTDLBKD6)<br />

I. hst. (KT D ,3, BK D ,t)<br />

t,r!. /. (KT D ,6, BK D 2t)<br />

).a;n n.nn $K D 20)<br />

_rarnr- bozsuna ugratnak, hezin,cle ugmthak<br />

r. an (BK D 3')<br />

I. I...1 (BK D 3t)<br />

_/d,g yaya, piyade (BK D 3:, G r)<br />

I. r&i,(BK G t)<br />

_r. h (KT D r8,32)<br />

t!.nn ]olaitn: Kf D 2B)<br />

.',. ,o/- (KT D 9, ro, 34, '.]q, K r, ,, 4i BK D 9, q, ,6, ,9, 30)<br />

,. r (KT D,, 14, r.ti BK D :t, r,, r r)<br />

og,r ]. (KT K u)<br />

/.-g(KI l) t.5, BK D r1)<br />

?.'rt(K l DL,llKDIt)<br />

,. hI- (KT D 30, BK D,4)<br />

)ag'.y,Ctz, kaa ya+z<br />

r. rd (KT D t)<br />

tl;(KTK5,B)


.'' .. /t:,rt ' -<br />

. .-'<br />

,as!,tyakrn (K'l G 7, BK K 5)<br />

rldtk<br />

1,. di (Kf C 7, RK K 6)<br />

). *oi- (K] c s)<br />

). rrna(KT G i, BK K 4)<br />

J,. { (BK D j9)<br />

:t. ,Mrnus IKT D eg, BK D a3)<br />

,.n, (KI D ,8)<br />

jadaetn r. tn: KT D 28)<br />

/.-r!,ra(KT D 33)<br />

ua\k4tat.-rntd)<br />

abatu r. (Kr D 3,t)<br />

/. ,s(BK D 40)<br />

\tudun ].1g: BK D 40)<br />

'I'ALA'I' 'I'EKIN<br />

).-a tat {KT D 28)<br />

J,,nd yediden, lckrar (K l D ro, ,r,38,4lr; BK D 9, K ro)<br />

ldrrrr' d6nd nm ek, geritevirmek<br />

/.{(KT K I r)<br />

ld2il- yanrlhak, hata etmek<br />

l.-l'g (KT D,3, BK D r9)<br />

t. tt (KT D 20)<br />

Lrar,r' (BK D 35)<br />

r.-tukia(BKD t6)<br />

t. -ra.! r€ (KT C r')<br />

r. sr(KT G 6)<br />

),. {ld4 (BK K 4)<br />

]'.-!y'(KT G ro, BK K8)<br />

.rdr-'tu* yan rlmD. hara erDi! (),a,i!rll ye.ine mit)<br />

t.-in ntnn (Kr D tg)<br />

-<br />

ORHON Y ZITLARI<br />

l,r,,t gsil:hl (K] D ?3, BK D r9)<br />

r. .tieir (KT D 32)<br />

_r. 1, (KI D 1,)<br />

tarzl- yapmak, yaratmak, dnzenlehek<br />

_r.-1,n(BK K 9)<br />

_''. ,{(KT D 13; BK D r, 12, G 13)<br />

/.,gna(KIK 13)<br />

"y.<br />

!p(BK D r?)<br />

/ ttl(KT D ,o)<br />

td4dttPl (Kr D ,s)<br />

lk,Iz r.-. l


5,;l<br />

[ral]'na(BKD3I)<br />

/. 'n*a(BK D t5)<br />

,. r,ir (KT D 3r. 3,, 3ir' 1')' I' t)<br />

/at,l;,](K r K-D)<br />

,. )ut<br />

dti(I


fit l^t,i j fDKiN<br />

r rridru (llK I).td<br />

(l i!r,IIK l) t5, ti,1o)<br />

r. ,rt(8K L; t)<br />

t. t,g'r' (UK D ','. ,1)<br />

r. ,la,.l (BK D !tt)<br />

) atrzka (K'f K D)<br />

1' 1,", (K f I) 'r))<br />

I -rr.{Kl I) rr, BK D r r)<br />

_r.,r(BKDII,KIDr,)<br />

.ls_y (K] D {l)<br />

lir/. (RK G ro)<br />

tag.& ). llJK<br />

() 1r)<br />

hkuz tqnni I IBK (; \)<br />

laklr. ).sn)m t tttK G gj<br />

] -td(Kl I) 16,I(.1, K I), K llr llK D 27,30)<br />

(,,aar' *a Kl K D)<br />

(kan J. kd:KT K t))<br />

I .q(llK I) 3B)<br />

Ji r- (8K I) 11)<br />

I -lrrl([K I] 3,))<br />

r,lilsln (KT c B)<br />

0i ,a,,nj 8K r) ,1)<br />

.,1f08t.1 ."r 4\"'nn.:di ,\ s,,.LLrt. a4a91.<br />

)'. r (BK ll3r)<br />

l,trg,ergin, 'nnrcfich<br />

). badunkd(Kl D ,6)<br />

Ir)tL s batunto r.e (ltK t) . t)<br />

rrga klzcydc (K'l (j r, l) 11i IIK Il 'r)<br />

). gatulKl () 2. 4.l) 2n: BI{ K 2, r, I) 2r)<br />

:l'rorDrir, o n.rrh ka!lr (l.i<br />

frg,/ I (Kt (i 6, Ill( K.))<br />

Iadjkon I (.BK l) j\\<br />

r)RfloN il\zrl L,\rlr<br />

,jlrt ,l (K] (l 1, t, lli BK K 3)<br />

(rrz*"n)'l,Jl: K I- l),3)<br />

(drln& Dl{ ,IIK I} ())<br />

(tr,1.n bl!r,IJK K ii)<br />

r,.,,q(IlK ll,r, rr,i tlK r7, r7)<br />

r -t, (Kl D t. ljK L) 17)<br />

r.-.1, (Kl (l4, D ]j3i IJI( D r,<br />

(ar',,:l'. ,s: llK l),71<br />

(*dtltrkant. ta Kt' D 1)<br />

(&rgnP.rt. 'g:Kf D 15.IIK Il27)<br />

\ilulcn ) ia: Kl G A)<br />

(irrnl-1a,KI I) r.,.lll( I) 17)<br />

)r-yirmck, kayl)olnrak<br />

I 11(K I I) 27,28iIIK U 22.22)<br />

lit- | )<br />

lilti t -n kdqan : KI D 2],ItK D '2)<br />

l. ,r/. (Kt K I)<br />

I ol!.la (KI K-11, LIK G ro)<br />

)'. t./'ijtd olK G l))<br />

l'{r' rdrdal (KT D 30)<br />

r. r,.€,n,r. (K i l(-u)<br />

lok a ukt t. (BK D t t)<br />

tut arrtfl, ]liri (K I K{))<br />

/. ai (K Il K lr)<br />

-)'. .'rg (K1' K 5)<br />

lttt )itiftrrck, kaybch€k<br />

/ trlr-(K'f ll7. BK Il7)<br />

),,g..nare lii.eni(K'l K D, BK (; ro)<br />

/ )'+d,s(llK (l I ')<br />

). ?,la (KI K 7)<br />

/ -[,iral (BK I) 3')<br />

0. .rt-, K_l K Il, l]K (l 10)<br />

r, ,g (LlK G r.,<br />

tl".qt,yasq, yas rutr.u


'33<br />

l'. r,gr,a' (KI D 4, K r rr BK D 5)<br />

)'.-n,r (BK D i, K I Dr)<br />

'|ALAT TEKIN<br />

)ak yok (bk. )ok)<br />

/. ,o1- (KT D r r)<br />

Jl cr,(Kl D 3q)<br />

)oryoki dcBil (1,k.Itr)<br />

_r. ,1- (KT D r r, 2s, 25; BK D j6,.to, Cl9)<br />

). bol4- @KD 22)<br />

I. iro4 (BK D,8.33)<br />

_)'. r€,t(KTG ro. BK K 7)<br />

r'. ,r'(KT G j, |J 39, K r,<br />

/ l[!4- (BK G 1)<br />

Jl. i{-(Kl D 3r,34; BK D r'i)<br />

atrgl. (KT G 3, BK K r)<br />

6d r. (KT G 3)<br />

kn bunue I IKT C B)<br />

,.-u bar (K'l D rc)<br />

r.a, (KT K g)<br />

(r*t t)<br />

/rrgr' 6ncii (?) (8K G'D)<br />

/o1, kez, kefe, dera (BK G r)<br />

u/Aj. (BK D,B)<br />

,'I r. (KI'K 4)<br />

Itr]. (BK D 30)<br />

ktrk a uk' )eti J. lKaf D t5,BKD '.t)<br />

toltuskiri adr ("talihli")<br />

l. I's; (KT G'll, G-Di IIK G'll, (l-ll)<br />

r 4,sDl(KIG 13)<br />

r.'ldrDj (BK D ,7)<br />

r.-dtfttz(Kl D 31)<br />

).-]w atig (K'l C t))<br />

ban)lh dhs (BK K j)<br />

/.l(K] D 35, BK G D)<br />

)ol'pl(BKD 27)<br />

!.-l'or IBK D 3j)<br />

G,l. : BK G-D)<br />

(ldjrat.'r KT D rr, rr)<br />

@tu nU ).-: KT G s)<br />

jorl' yn.iitmek. ilerletmek<br />

t.-,!tn (1


TALAT TEKIN<br />

brlknn mt @K D 1)<br />

)'trrirrlrn{l (KT D rs)<br />

(rarl'g'gJ. I KT D ,, 15, rB; tsK D 13, 16, K ro)<br />

)n lI) too<br />

). attuk okua (KI D $)<br />

btt ). a.n (BKG t1)<br />

/.ri.t. (KT D 13, r3i BK D r t, r r)<br />

). t (BKD 37)<br />

lr. (II)ynz, reh.e<br />

_r.'{id (KT D 33)<br />

U.'in. batid)<br />

/.r *2. (BK D 30)<br />

KAYNAKI,AII


aho, Pcnnti, G. J. Ramsredr und J. G. Granit, "I\larcrialicn zu dcn<br />

alrtii.kischen lnschrilten der Modgolei", JSIOa LX: 7 ( r95B).<br />

Abmetov, M. A., "Glasol v yazlkc o.bono'y.niscyskib pamya(nikov', lzdatel\tvo<br />

Sa.atovskogo univeniteta, Ufa r9l|.<br />

Ahdiolov, A. s., ctosolhor. upnubnit, o )a4k dl.u.t)ut*tktb pdnlatnLkot,<br />

Nlorlva r969.<br />

--, "K senezisu tyu.kskib run', //a t!78, No. ,, 7G{}7.<br />

A.at, R. R., "Ubo dic OricntationsBczcichnungcn im 'fii*ischcn", ,4rl..k<br />

oJ Ahdn Cd;Lt


'4r l ,\l,AI lElilr_<br />

_. "Or th," an.i(rr 'Iurkish<br />

lnleria,lay',i", UA. )teTt]',.1t],,y t\.<br />

In,rgoialtov, 14.1., "ljf v drcln.ryurkskib t,,r,vrrnikahfrni!csko,! t)ii<br />

n6rl', Atlnlogl]a satnq, t 7F,ra1,ar,t:tr. Nov,sit)iBk r,r;.j.<br />

CaliroElu,4., "lukyu r t\s,,rla'dr lran rnvanlerr', 7bI t!,kuk,r<br />

sat Taih ifunuar,islr'tl\ rl rqtr, roi I r!.<br />

(rln'k, L. V.. "\Joneol i.llcrj.,,rs in ()kl 'l rtkitt . .7.\:tth, ---i i,,];'), r!,)<br />

r 6tl.<br />

(llau$n, (i..ad. 'l<br />

I. (),,gin Invritnion , JR4,t ril:,7, r77 ,,r!<br />

--, "Notcs on rhc i,kSitig a/.17, c.Xxxlll,r.1.t(r9(jr)r',1!ri<br />

, 7'n*sh an,l Mangahan St'tuttA, LoDdoD rq(i2.<br />

-, "'Ihe 0.iqnr ot thc ll.kish<br />

ll9701,.' 70.<br />

ltunir' \t,al)cr", ,r0, XXXII.<br />

, An Et)nalrli:al Ditnhal o./ |re Thnk.nth-aVhturJ Tuksn, Oxtat,J<br />

cizesledy, K., "aioyay (2uzl, QaE-Qum, Kijk one . ,1011, XV, ' .r (r0(;!).<br />

55 (i9.<br />

''On 'i<br />

rhe n!he,ical .oht)osition ol tl,e anci.nr urkish aii,al<br />

conlcdcr.tnnN , ,r(r//, XX\/. r 1(r()72),27!-2llr.<br />

Doe.ter, (;€ rard, "Ein. selrsame Altrii.kisch Chaladscl, Ira.all.lc", ZrIl<br />

'()73 rq7.l, 'j 2l<br />

, "llorojlilrkn Refonsr.u(rbn l,rol)[nrs, TDAf tgJ5 jgiti. 1 \u.<br />

ljonnef, Orto, "Su. llniginc de lalphab.r rurc du no.d de l'Asic",<br />

J,9IO4 XIV: r (r{lqf;), r 7r.<br />

It.kmann, Ja.os, "Zur (lharrkroistik dcr islimis.hcn mittclasia<br />

tkchtii.kisrhc. LirorrLrst)r.clic", :jtuha,4ltaia, \\iesbaden rq57,<br />

5<br />

Chogoto] trlarul. lndiana LlDivcNity I\rblicatids, Uralic aDd Al<br />

r-:r9<br />

laic Se.ies: 0o, Illoomirglon rq6i;.<br />

Ecscdy, H.. "Old '1'u*ic tillcs of Chincse origin<br />

8:l 9'.<br />

Emrc, A. Ccva(, Turk Lehsebrunn Mukalaelt<br />

r 919<br />

lll/6 7 41lj ,l\t7<br />

Eklal, \lir(cl, ron. nnd Cac;h qll ", ,{O/d XVIII. r-, (!165,<br />

(;anm: Fan.t*, istanbul<br />

"Tnrkqedc Bulan,k . a.l Fonemi lnrk Dili Bcllcten Iq46 Scd:<br />

TuLtrh, Ilebrcw t-hrive6ity r()lj (Ya<br />

)Dlanmamr! dokro, luk tczi)<br />

"Die ltlod.m,i,gc im Alttiirkischen"<br />

i,/z,(M,7 r (rqra). ui-r r4.<br />

(ntlloN \'/\TrlLARj<br />

--, "The Ch.irnobgical Cla$ification oi (lld lurkt:<br />

Iov. Karl, "'fnrkkche VokalsLudien", nr'SOS, t0oo tsorr!<br />

cabair,, rr.. "oo, Atttitk&h? Crcnnat*' Leilzis r'l4r; lkinci<br />

r9!,,i U!trn.u biskr: LFil'ziq r!74<br />

-, t lr O|sbF7"i l'r'drr{Fn rm \l 'ur\i'rr'r -<br />

fcxri. cA.Z<br />

s0, xl\1: .)<br />

t':i-lf<br />

[1r'o"" der tiiftis.hen vokarhamorie", u'17t xxrv<br />

f.iii];ill'Jii",'..""'.'".men" u.4J,, xxvrr (,e','t, I!'i''o3<br />

-. "Das Altl iirkische', rr'ldn.'ra I Wiesbaden ' 959, 2 I 45<br />

(jrrauil, 8.nc, I ral)n ,l^ lt\ ' t'b'k Pzti' rf"'<br />

-, L'nsd;lLian de 1lo; frotro, Pa'is rq6I<br />

(l.dnbcch Kaarc, D./ r2;l6.lE Slto'hbdu KoPenhagen 1936<br />

Ctdnbe.l\Y., L'a/stdbr hl t!/k6k \dhstoft, Cqrnhague teo2'<br />

itu.itto", lu-*. "'tq"-osuz ct On-Llvsur" 7'4 '?6o (r!ti')' ,31j3.<br />

"OPLA /YOPI-A_, Ul_/YUIr d auttcs tormes<br />

turc ancien",,4OA, XXVIII/t (r974), I'I-rr7<br />

"I-e dom de licu i'C"ir'' dans les nNcriPrioDs turques runifoa_<br />

mes", l''oung Pao,l,X (r974),,q4 3o1<br />

-, ve Louis Bazin, "Un manusc.il chinois et rufc 'unitorme de<br />

'lbucn<br />

Houans", Tuttqlv \1972)'25 +2<br />

llovdhaugeD, Evcn, "'furkish words in Khora'esc texrs", 't'{usk Ti'!$kdJt<br />

lu Slnsodm'kof, 24 \o1t), 1fu ,o9<br />

"Thc r€larionsbiP betwe€n lhe two Orkhon in*riPtions""40'<br />

XXXVI (I974),55-8,).<br />

inan, Abdiilkadir, Tanhle E bryin Sanantztu' ^nk^ta t9\+<br />

1\,-bhq. d, I O'khaa, p allrs ur "xt';.li<br />

i"n lrnn"s' 80' d f Ll;'c<br />

Di, l.' sn' iPr. fin,,o 'uq r'nn" HFl'inelors rLh'?<br />

ishilo'.F.';, |l rqr)r glai,r)' ' wLrl lih \azrldh t' l'Joeaia pa'a<br />

*ntnot gn*oni" \w/-'I'h \o 'to n t l laaala Mo'k\r r''1_'<br />

t6o t74<br />

Cr,'.nlra q,rn,h L\'rrk"k,l- \J/\rlr' avnr \d r7 i<br />

.1",. u riri| .i,'na' n,nr"<br />

"'" "f .,1<br />

':t:,l':l'<br />

' "'' :l. l':'r'l^^" "<br />

-<br />

'',.1-rl rt.r. r';h Kurumu, Bal'r'i, XXVII (rq6r) 38740'<br />

rara-anr'ogtu. ,l. t', "&lit sijzn ]izeiDe" ' REi// Rdhndi Arcr /d'' Anka'a<br />

t966,3,o-3,,.


INLA'I'I'EKIN<br />

Klyalrornry, S. C !c V. ,^. Livgits, "Sogdiyskaya nadtris' iz Bugula", .t a'!<br />

t Narad' Vanaka, Nloskva r97r, r2t-r46i lDgilizcesi: "lbe SogdiaD<br />

lmcriprn)n ot Rugur rcviscd',,,iO.11 XXVI ('q7,), (i!-ro,i<br />

'Iiirkqesi:<br />

S. Qagatiy vc S. Tc,car, "Kijkriirk ra hinh qok inr.mli<br />

bir belgesi: SogDrta Bugut Yaznf , TDAT 1 e7 \, 2 I 7-2t+.<br />

, Dt.trc1lu*kit. fln46kt]. panlatni*i *nk nk7il lo ijtoii stlne)<br />

,4.4 Nlosk'a r {lii+.<br />

, "The l'es lns.ripiior", ,.1O11, XXXIX ! (r985, !37,r56.<br />

Kobelavidze. i. N., "K barakrcrktike s.afiki i lonemnogo sosrava yazrka<br />

orbono y.Discyskilr Dad|isey". .tI ',)72, No. 2,4o,.1(j.<br />

Ko.drat'yev, V. ()., O.e* grctunat'ki htue1tkkogo id.rid, I-cnjDgmd<br />

Konono!. A. N., hannaLikd ta?|ka tlukkib runqstib ltonlotni*au rltx<br />

,,,l,cDinemd rq8o.<br />

Ko.kmaz, Zcynep, 'Zur Ahlcitung der tiirkischcn Posrt,osirn,n ,;rr n;r,<br />

- tat, usw.", t/,4./r, XXXIII, r-,1rq{"), q8 roo.<br />

Konn!!nr, l. V., "K o$rornm pnyatiyam rt$kskoy runilcskoy l)ateosrani<br />

. .tI r()75, No.2.<br />

Kot4ic7, w. vf A. N. Samoilovii.h, "Lc nonumenr tu.. d lkhckhu.hcru<br />

cn Ntorqolic .cnl.ale', RO !016 (rqrl), ftr '07.<br />

KozDin, N. N., "Klasovoyc litsa 'at,!' \'olhg-Ieeina, a!ru: oriDnski!l<br />

paniyarrikor"..t6,7,,itakr, Leningrad r9j1.<br />

Kul,ycv, A. 4., "O triqinii na gl;/ kli ! ya kc orl.lono,teniseyskitJ pam<br />

yarnikov drevndlufkskoy pis'rnennosri", Uln . Zattkt Mt SS0<br />

,4.J1?. Seriya yazrka i li(erarurr, No. {j (r976),43 46.<br />

K!Dr, A. N.. 'Ci;k I ii* K^AanlEi', D fCF D,eji X. 12 (.1.1\2i<br />

57,j7.<br />

Lieeti, L., "l.es vo),cllcs longles en ruc", 7,4 (AprjlJLne rq38), ri7 ,,'1.<br />

Liv s, v. ,^., "o froisbojdcnii drcvretyu.kskoy runileskoy pis,nrcnDosLi,,<br />

.t?-r9ll, No. 4, tl7'98.<br />

t,iu, lt{aorl sai Chin{i.h.n Na.hn hk, zur (;.uhihh det Od T,ken Gu-<br />

*zr, WicsbadcD r9.l{1.<br />

Nlalt'r, S \ c., ldhlatnih .ieune \utk\ka) ls'n,nnast;, t l.sk\^ | g,)t .<br />

, r.ni.)\kqa ls'n.nn[t' ,r.*,a Nloskva r9s2.<br />

-, Panytnik; dr.ndlurktkot ls'nenno'ti nongali' ' irg,z?l N.losk!&<br />

Ldri.qrad r q.)q<br />

Nlaruz, Joseplr, "J,ois tmsmeDls h.onnus de lO.kho!', rrr.r,, IV<br />

ltt)72) 1')."1.<br />

IlclntaDskiy. l'. \1., I'onratn* t Ftt KtuLngina (: alO, XII, . 3),<br />

Sanktt)cl.rbus rfl99.<br />

\<br />

ORIION YAZTI LARI<br />

Menges, K. H., Th. Turkr lnnguog.t and P.opLi: An Intndt.tian ta Tu*i<br />

.Vdd, Wiesbadcn '968.<br />

Meyo, L R-, 'Bemerkungcn nber das Sch tr system dcs Runenliirkischcn",<br />

,4O, ,9 (,965), t83-,o,.<br />

"Kaiyari und einige Probleme der vokallnnse in ]'nrkische.'<br />

7'DATts74.<br />

\4oti, M. "E\iibtit/EUAbn .id hkin", Acto As;ati.o, g lTokyo ,965), 3I 56<br />

'..-.....' , "Thc T'!-chneh conccpr otisove.ciSn", /.ta Alwtud, 4t (Tokva<br />

'oB'),47,75.<br />

Nadelyaye!. V. M., 'Qtcniye orbono_yenis€yskogo znaka, i etimologjva<br />

irheoi Ton'yukuka", Tlutkohgigzrkryc I'sbda\nio, Nloskra-Lcnin<br />

g.ad rq{j3, r97 2'3.<br />

Nasilov, fJ. N,1., "K loprosu o modalnrlr slovab aftna dtki i i;*in I drev<br />

netyu.kskib yaztkaf, Ttud, tana*andikogo gatuddxttnnago rnro^'<br />

taitu. ,4. Notot,No. ro, (Samarkand Iq6o), '17 t3,<br />

-, "O nekotorb slojn,l.r lo.mab v d.evnetyurkskill yazrk!!', avnr ve.<br />

t33 \+3.<br />

-, "O lingvisdleskom izulenii pahyahikov ryurkskoy pis'mcnnosti".<br />

Ttukolag;ask;l Sbnnik, rq7r, (Moskla IqTi), 61 68)<br />

Nasilov, v. M., lra.!* orr,, a-)en;sqtk;b pantatmkau, l\losken tg(n<br />

-, Dvune qsurskt )azll, noskva I 963<br />

N6mcrh. J., "Zur Kcnntis des geschlossenen . im Tij.kisdren", I-G,'1, l,<br />

Su pplement (Budupcst ve Leipzig I .r?9), 5 ' 5-53 I<br />

, "Zu. tr.klr.un6 dcr Orcbon_insch.itten", I'brthilt Fnednch Gi.re<br />

(: Dt W.lt d.t Is latu, Sotlderband, Iq4r),35 45<br />

Orkun, H. N., rr*t T'lt, Lzlrlan,I lV, htanbul 1936 t94t<br />

Ogel, 8., "GdkLii.k yazrtlailnrn<br />

'APUnm'lan ve 'fu_lin' P.oblemi"' ,.1/dt?',<br />

33 (,945), 63-87.<br />

I'elliol, P., "t.'o.igi.e de Tou-kiuc, nom chi.ois des 1urcs", 21, XVI<br />

5r9r5),687-68q.<br />

Polivanov, Ye. D., "Tu-bnc kitayskoy t.anskriplsii tu..tskove rtt*/i;'l<br />

l,4Jv, ra27, Sedya VI, ?t, No- 7 8,69'{b8<br />

Poppe, N., "Allaisch und Udii*isch", U74 VI, l (rq,6), q.l LI<br />

-. Ve/ghi.h.n,1. Ctunnoti* d./ oltos.h.n Sptu.hen, Tcil L V'tst'i'hen'te<br />

Zal/rrl., Wiesbadcn r960.<br />

-, Inttulut;on k Altoe,Dgrsri.r, Wicsbadcn I{65.<br />

"Altaic Linguisrics: A. Ovcrview', &ience: o/ Language' No t)<br />

(Tokyo Ig75), r30-r86.


Q8 r^rir't!;KiN<br />

Prirsak. ().. "l)ic Ile.ku,,fi drr llophoDc ,nll ?\llamol?hc nn Inl{isc<br />

hc'i /,,'17i.\X\lll. r-n,r,tL rt2-rr-,.<br />

.' "f),s ,\htnrkisch. , Itan.l6t.h dr On.nhtnhk, Fn$.t Rond: Iul<br />

*o/d{n (Leiden/Kijln r116r),27 52.<br />

I'!lleybl.rk, E. G., "lh. (ll,in.v: name lor rl,c lirrks",7,4Ot 8.,, No. ,<br />

('(){'r), rr' 'ri.<br />

Radbtt. \y i., A tta\ dd A Uthind dr A.longoLi, l,.tctsbt'rg I 892, r 8(X).<br />

-. D( alh;lt.h.n Innhtilk" dd itonsoLi, JY",, F,k, Sr. lcrcrsbu.s<br />

trr()7<br />

, Dv altntknrhe Lt.ht{kr dd Mansatrt, aD.r. .F,k,, Sr. I,crcrsburs<br />

r8(1,<br />

--, ",^lrriirkische Srulian", ltu . /.ad. iuy'. Ji. I (r9o9), ',t1- r?ri lI<br />

('(rro), zrT rrli lll (r{)ro), r0?6,-ro1(j; IV (rqrr), 30.,-126i<br />

V ('qr r). 1,7,1i2i vt (r)r,), 747-77B.<br />

Ramsrcdt. (;..,.. Zwei ',iqu,is.he Runcninsihritlcn in der Nord,Il{n,go<br />

lci ..7.1/.Or. XXX (rl|.r).<br />

-., "Alr{: rinkischc und rhoDsolische Tncl", ,tl./Or, 55 ('q5r ) 5a'82.<br />

Re$ncn. i\,l., "R.itrage zur Fr^gc dc. tnrkischcn Vokalhafironic", Jl./rO!,<br />

45 ('q i,), r-ro.<br />

"lt.s.nboecn I liNDchlniicle" ,.t0, XIv: r (r9{i), q 'r.<br />

itaroiatlzn .nr |adg.nhuhk dd ut|vh.n spnrh.n l: so xvJ,<br />

Ilclsinki ,,r t9<br />

" l ii*is.hc l\'liszdlcn', ,tO, XXV: r (ra6o).<br />

-, "l)i{: Vokall;inge do cBtcd Silbe im l iirkmenischcn", Sq XXV:<br />

' {llr{i,D, r P<br />

Ross, lt. l).nison, "Thc lbnlukuk Inscriplion, l)cine a'ImnlaliaD of Pro'<br />

tc$or \rilhelm l honrscD s final Danish rcndc.nrg", B.IOJ, Vl. Pan<br />

| ( rr)10), r7-13.<br />

Se.rkal., (). L,<br />

'Knl<br />

liFi,, !. Kijl-is'Co. kiralf,lcrnxlc ge(eD O|)LAYII<br />

I lf.(il\lEK d.tihi iizcri'r.', 7r.! 7 (r983), 369-375.<br />

Sprorglirg, h'I. "hnyu!,,k\ tit,itaph: n Old lurkish \.{ist.rl)ic.e".<br />

11,7,tt.L, L\'t, No. r (JaDuary '939), ''t(r, No. { (Octobo rq19),<br />

r{lt :j{}3.<br />

Sqtrl'ik. A. I1.. "-l\urksk'\c shm,ye v koliscsrv.nnom oid'tenii". ?irr*olagr.aty<br />

Sronr*, l l,,skva t.166, rt6-r{j2.<br />

, "o ryurkskom wk^l;7.ie", TJatkakrql,. ltsbdotnrya, Nloskvz<br />

r{l{,1, ?,1 4('.<br />

-,,lnuit.tnn)a hr.tikd tJullhl !oa*ao, |..t t!:t^


'INLA'I'1'EKIN<br />

"Ein illau in riifkischrr'Runen' Sch.irr',, .t,.1 r/ {rqro), rig qo6<br />

(: AIh.,?ot 2t6).<br />

_-, "D. i!1.,^. Srein's lvlanus..iprs in Turkish ,Runic, Soipr t onr<br />

rvli.an and'Iun,huars", TnAS(tet2), t9r227 e Alh, 2t1 267)<br />

--, "LlDe lefte ma.onnuc des insc.iptiors df t,l6niss6i,', js1'0r XX:<br />

4(r9r3), r-9 (- 4ft., tJ3-q').<br />

-, Turda, ;tul6 .on.dnant I'inkrptaation d4 inrnptions turyB d. t<br />

Monsati .r d. k Sibtru (: MSFAL XXXVII), Hehinstors rqr6<br />

\- AIh , e.'ts8).<br />

Vasil'yer, D. Il., "Pa,nyarDiki ryurkskoy .uni(eskoy pis'mennosti aziarskoso<br />

arcala", .lI 1976, No. r, 7r-8r.<br />

- , Kotpu' tru*ikib tuhtatat paryahikot ba$.rnd T.ni:qa, (pod ob,<br />

ley red. akadenika A. N. Kononova, orvcbvenn,y rcdakro. S. C.<br />

Klyatlofily), kademiF Nauk SSSR, Letringrad rq83.<br />

Vladimirrsov, B., "A v.pos.liA kn !i;"j Canpt,' r.ndu! A.o.l. S. URSS,<br />

r929j r3j ' 1{).<br />

I Mo n umen t.<br />

C6|e de t Est<br />

rkTYlrtl Jlr.:f1r<br />

r!ilnf{r *frf , !+6)-<br />

J Jr.)it,)lJ)Ji||r| )'. i: .TI i<br />

Bilsc K.i2n (F;n Arlar)


-^<br />

art;<br />

- --:<br />

:.,<br />

:;;: ::ri .;:. ; i: : "; .i<br />

i,:; ji:i : r;i : ;; i ;: ij:l<br />

;li' :i:' :;i, ;i;:,'ii ii:i<br />

-::<br />

";j: -.= :i= :,:1 :.:1<br />

:r;; ,;:: :::.:tli:::' lt:",<br />

:l;. i :: : i: ::-i<br />

'i:,:i:;i1:,;i;;ii:j<br />

lili "-;:<br />

:.<br />

t:: "t::<br />

: ::: , ;:i ::j<br />

: :l-:--i- :j;:


:qI IxrYI:Ll | | : + |1 | 'l Y I | : r ) | ) J il [.<br />

: I ' | ,r + | ,j, t I r 11 t i : ,r J I ) r. : r, ) r > J : I i I r I ) J ; I T r | :<br />

)J1r)'>J:r)rl,xYrr:J1a:t)j1:IrYDiIrTattrt:tITr<br />

{J:rtrfiJft:<br />

rr:rreYt il. r! ,.J i, r' ) c ' ' I I t | ,f t | |l * t x a i i | ) r > .r : | [ Y \ It<br />

r r J . . r ' . - | i | | 1 | r r ,r3 ,r<br />

r Y f., r r q J: r r Y r: r. >.1:.r I |:.t r,r {q r: rr r 6 i r T ra \ J e } x<br />

)Jiirf ):) ri: rl)>t:T)r)J: I I ' : rIt r.: I<br />

'Jli: rrlr r r \ J : / r r , l} r ' ,1 r l rD<br />

rrr):rri:tlf:lt)J1<br />

r'r, rrrlr:rali,i :rrtt:I Y I:l Yrir<br />

(T!Yr rrlr r'(TlrI r/ri .(f n<br />

> : r !,r : | 1 r [ ] ) :* ]+r :]t I r : ) ) i,].r ) J J r : | | |! r I t :<br />

rl\Y,lTlf :tr){.J):lrr:}er)J:<br />

aTl>:arlx,txlt:JrcJ<br />

Tnrl| r) l: r I J Y ) f'r ) i Y a t: r, t,I r I r'. i t ilr': t r'<br />

:,rf , )r,1.r Jlirlr:rl ritY rr.l): f<br />

T : ) t ) J i i r r [ ] | | I r '. I r a ! r r I ] t T r r : * I Y | : ) , ) .r : [ 1 r I<br />

.ytr.rl),ri.yrrtf :*rr:rtf (Tri:rrFrlr<br />

I r I r, I xI Y r t ]: I J r: ) 'i: I r iq ]: I hrf I I l: 'l I J]: I r I t r v i<br />

f.r > j i, r x |l I I r r, r e ) J r,:1) t > J i f,,r I t I f a r t i ) Jq a I I i<br />

| | * | : | |l f : Y ' I ) J : f Y I I I : J I I : 'r r ! ' .' : I ) | : l I x<br />

rYr:Ylrftr Y')rir,lr, fr' | # $ I I t I I I i rt : t .l r ) : r. T<br />

},:ll ll:ldf :il: )t<br />

r , i, t I T r r : , , ) , .l : r Y ,1 | I | * r I T I r + | r I r v ) J ' i a ) r, i , | | I<br />

, J ) \ 1 | t : * ' t I r : r n ) J i r ) i 1 r i I r r > J : | |' Y | | ) ' i i : I q l} , | /<br />

{l thYr:1a{ rr rr })t>J:'ri'lfr ir:*tf[: )),rrt,]:/rrr<br />

r :Y , t:),rlt,r<br />

I t ) J r f [: ) r! | t( T r i: l| t t,r e i I t: t 1! I Y J: {' [ 1r I I<br />

) r, i + I f: ilrJ e + ! i I I J h I ): t I # | r r* l I r/ | i i r y fr: | [ r 1]<br />

r.r: I r 1'r 1t € r: ) I > J: t )) | I I Y r I r r ti | 1. Y a t: t t >J:fr y r: r<br />

f f :)r)J:Y)rr. J,lrYr;f rTtt:[1f I t<br />

>., : r tx Y I | : t ( |! I't f r,! :1 > p Y : i't r.l Y D : I T t I | : t t T rr : I r,t<br />

: I I l a t : r,r { | ( | r Y*rl I r : rrx y f | : r a h :li y,t,l : t, I :) { T | {<br />

| ) : r a .J i I L Y r 'l r | : t + | I t { t t > , r , ' !l ,u<br />

l : I li t l : I I f t : I x |t I i , I t t : r ) | ) t : n i I I : ) 1 { I > : r a r .t > : ) } i t<br />

:r t t[:r*r :rJa{..r> jr]irtl:tnri:yttr,#,f nf irJ:trrf<br />

tf rT<br />

tt:Yt f t:tDTat,f ,Yf t ft>|:tfft ?r.<br />

,r.J : v | 7' : lt, { \ ) f i : T Y.r r Y|| : Y t rf I Y |, a f t Y I j rl r.r r,1.J {<br />

,ri,Ytf errt:Yf lyJ:YlTtrl:aaY*t[,Ytlti<br />

.l,l:l)r,1,{J:> J }l,l


I r ,f r ) r : Y t a q D : 1 , f t f ,r t i : r t 1 ) f ,| I ) , ) J 4<br />

: r t 1 | r : I r T I t.l e | )! r y :,f ) | J D : y t r r I t.r v : y ) t ) J : y ), !,<br />

'l t | ) r ) J : # ) : i, > r r : )<br />

"!<br />

i!,1 + J : I D'l t t : }'f I l! t : ) | ) J : t ii J 1<br />

{:Y,,rI<br />

ttlr\:f<br />

'f ii,Yr.J) J:'f Yrrt:r lY,l tr:f '*f !.<br />

I T t Y | : Y 9 ',| : t r ' ) J : j | ]i l : Y r T I r h I T I r i | | r | | ) I i r I / : I r r<br />

Y ' r > J , T # f t t I l : r r r i I Y r r { J ) i , Y r T I I i l Y r | : > q )j, f { ) J l<br />

ft:Jrf:tlrrriiFrrl<br />

lTiY t'rri:t)ii:))ll)Ji)r)J:4tf r:r)+r.J>Jr':)r)J:3<br />

:tTrh,'!) )t i :rt Yr Y f :rer,'! )r'l:<br />

*T:f +Tatf ir:)r,rr{i,},rf rTh<br />

lrrrrr ri)'/riJ#||)i r)\ii,I,f :)t)J||.t) \ s.<br />

,rf[],lrTfT<br />

J:Yrrl:J)r:Jtr>:>)r9rrf *rf :1<br />

TYr,'I)t> J: tTr[:]^3rr t9<br />

ti r I t :.f i\ i! ) 6,* | I'l T r Y | : Yr't I t : s l | \ . | | s.<br />

Y r T r i :f t Y I I I ] i li 1,1 : T r [ | ) q r ! ) J : f ]T I t : r t Y | | | | | I : ]i<br />

| ).J : T 9,r : r q t : n f r r, Y t T f r I J :,f | | T I i j I I Y | : lr ) r,rt l r. J ! :<br />

rt)J:rYYrrirr9rr:)<br />

) ) l r | : # | I | : N x Y | : )' > J : 3 f | | : ) | I li : il | J r !l ) Yr ) t<br />

|r I r : r i ), ) J :.r r Ja : Y t, t r T hr r,*r )'/; : J r.l )]t. i : yr i<br />

Y t t : R 'r | | : I n I rl { r r ,r I I r. > # | { r Y | : I a r I i .J ) ! : ,r I I l, > | 9 ><br />

Jr: #tr ffrrt:f<br />

r,,r:4 |t Y l.I i,l r r t ) I l i: ( [,r |I 'l | | ]'r ):, T J rt )J r 'l<br />

,r<br />

|' f 'l | | Y I t :.l r t : t., j | > J,, 1' Yt {.1 ) : ) } ; :,1 I J 0 :, tl r{<br />

Y t I : )' ) J :,1 I J a r+ l r i I + | 6 | | ) r ) J: I T Y..r j I T Y r T :,1 I J D | )<br />

a : Y | ( Y r l :f Y r I r jr',r \ T ) r : l I r :.t'r<br />

I | | t l a " I r I I r T ) D<br />

3: ' r | {: q aa,t !>: ),l f{> J l t: +,r \ t :t c )191: I r1f h I I ].1<br />

T ) Y i : ( Y I r r, v : Yt.ll T ) D : Ytaa'l | | : I 1 Y I | ), ) J r] ] ) J : t J t<br />

e:tt Yrr)J:J1,1: aIr{):}<br />

i T r r r | \ : il\,r > | x | : t, *f t I | 91 v ) J i I f [ : ] i )! I i r t I<br />

).J : rlT : ) r i1.r : r r T ) i! i : i i Y t t : t),f \ >q.r ), r ] | i I<br />

: ) | ) J: ltt f 'f Y I r: ) l tt,| 1t: ) T tlf : J I Y I r I J q )<br />

!r 1f h:1. ) at Y f :,1Y, ! > r i ixf<br />

) | Yr { I > : )'r!,1 f t r | : ) t,r )} > J : t r 1 t I r : r * I r.l o I I ii ) : I I I I<br />

I t'r I t f I t: t, i I t.r a) a:* t tf T r h r* I Y r: I ) r r J: f, 1r [ ) 1q.]<br />

l!)t>J:f i tl.l> J,r T | [:tlYllrl:ltrf]!rl)trl.lJ:hTri<br />

: T Y t r fi 1 | h : .| t ' . ) ,r \ r .t 1 f l I Y r : t t J a q I ) : t , { I<br />

.r I rII:rTttt Ii,rr'r,t l>3 ]+rl lTA<br />

t ,l t I t ) J : I t f i : t r,r r I { T I I } > J : 1 { .1 } t lt f : t I x f r<br />

t1:Ittr:ri<br />

)a:Tfrrr<br />

\:fTJr\frrl*frtx<br />

r r J r : ) Y i : .f t Y I' t : fi T |[:]ta{ D ITJIiahIT lh<br />

:r)r> J:f T Ytr :tYr\Tr,rxf ri'f )'ri


C0[€ du Sud.EBt<br />

) i,r J ) \: .} r Yx r fr I t: Y I r r,f # r r:1't ), r t: ) r | > ':t{ r:<br />

,r j e i r l T J ) t:10 ) [:]i,l { > l:rx },<br />

C6t6 du Sud<br />

riT j#|\)r).J:f ITYar:frTr i:]irIt:IIIT<br />

T Y f t : F f | [ : Y | ) 1 > ] : ] Y r q ' <<br />

: J I ) )'l tf:tiIf:rrfh:f<br />

| ' > !.1>:>'rYil<br />

Y.J, il r',r I r I r ar r: J !r r >J.r | { { }> J I ) !.1): ) i q ar T J }.J r > J<br />

, r J rT I li ) rii:ri f I r: t arjl | ) J: o { t > J: ) r.t ) i ), J<br />

,.r .ftyfr:Rrfh,yr tr:fT.lIjfIfTlr<br />

Y I r: T Y f r : Y> ' q a I r T tf r t r: fr ': I T r [:.t v |.! a c.l >: ) ],l:<br />

tlf :TYar:at1 tY:)r J) r)r.JY J:{>l<br />

'r1i ltrltrr r(' rtll ,#r,r,r.l) :#f l\:)r) Jir) ) J 6.<br />

,rr) J :.1).t :1Tr1r,il\ )1 :*f lti:trt:+rl rt<br />

I j i.r,r ) J: | [ Y i: r T,t r r tt ] yJ:,f r 1l] a: ttt I y: I l,<br />

r r I rt , r f I Y l : r t { 1 t : I ) 0 i r h ,f r y I : ,1, t t 1 I : L r I : ) > a l<br />

tli,r:lrf Y\ :iYt: )stl:t hTtr:<br />

r r)t ! ,1 > J : r h r l i r ' '1) T ir;: t t > J: t I T fr | > ) T]r i:* a i!:JD ) r > : I I I t<br />

r ) t : r 'r + r ) h<br />

:.f r t r I I.J.r.r I c* | I IT ) J: lr Ii.J.! r 1'rI ,I)i>:)!I):||T f<br />

Yf: tft | {6 ,a{.t)r} lft r T i t : I r > 6 : ,r r I r I T I r<br />

| ,r ) a : 1 | h : t ) ,\! a : I l .i r r , I r Y r I I : * , I r T I h : > , Y J : r I r ) i<br />

f .ra3:ttlf 1Y rri*trrlr,t'<br />

:)r) .rra | ! Y ! t Y : t I f t : > I I i I .l J lTYrr,ft'rlrjrr r<br />

rr'{.r:rtr'r:<br />

Yr | : l1 a i a I r: ) Y | ( : llY t * i : J J a q i,a > : t x,t I I : f .l > !<br />

.l,11a:1.J6a:)+r:rtr<br />

f r y r: af | : I f r t r r : r J. { : ir, I Y T f r : I r r | :'! l. : r r!<br />

rtr:ti f :|>1:+f \ |et r+|tt rr{r 0:trl Y II,rf \<br />

COi6 du Sud_Oue6r<br />

rai)l LI > : t ,t x t : Y 'l<br />

t J : t t > J : t t h t r : t t I i 1 t:)T'l<br />

1 ' I t i i I : t x I I t^ r : : | 'l I r I I T I I : I t a q , | 'f t : I t I r 1. .l > ] : t I


C61.6 do l Ouaet.<br />

1:i lli:f rf Trrr e<br />

C6le du Nord.<br />

)J-fr;,xr:l 1lf\<br />

{i I irr,}>r r,tf:rrrrrl)<br />

flrarr)t'r>[et:{tr<br />

>J:r<br />

.lYlD:)l.,f,r<br />

tTYar>J:f<br />

) | f I r r |l |: r I f I r: ) ) | ]i I i ) | ) J: r tfr T r I<br />

lYrT,rTl il {t f i:*rr>J:ir<br />

> s I I | ) : I ,l a Y r: ) ) t r x r x l: ),l i.l >J: i irT r r: tr,r<br />

9f!:ttYrtrtft:/<br />

i:l { d:}f { Y r: * | r Y/ r:+ , t: t t}t r rt | ! t ) J: r.J,!,1<br />

t i{ | i: r fT I r t.r;lr.t ! >,+ | T I i: }t >: rl hT: ) | tr t 6<br />

!,tittt:<br />

r r : Jr,rr{rTt:t,1\ :f f lh:l}r:t jrTrt | :t t Y+<br />

rrt,J,/irlr).Jrt;r >J: IT r [:tef.ta {.r ) | )rir j)ri B.<br />

t.la{r>:}+<br />

: rr )f,lt tTrt:txIr:Y)t<br />

r I rlr\J:rr'J T.r tti )t'rJ.(r.rr ,"<br />

.l-)J:rlra)tY<br />

:rYll:talJ)J:.1 :tr>J:ttflt!:rqr),)r:i:,<br />

ifrfir{\)J:f<br />

,|tt>:i<br />

Jl/:{!f:YrTf[:<br />

l) | r: | 1f M I ra q ) 1r i I : r r I I<br />

f ){tr:1) 1), ,,r 4<br />

rnf ilrf rT)r )


)f r\)a i{ tr:i>t>:<br />

:lt r i, t I r r h Y c I I : x t : I Tfr:rtrYr:rr)ir t:<br />

,lJr,'r {f )rT r/J | \'f ll i | | e( r| l r'), )J tr r I<br />

'I I t'ri{)I'! Y |}' rIr:{ rTItIr! rItx:r| : TlfItitT<br />

I r,rlr rf .,\:)r) J:rIra:lf rf l J,<br />

:l frYiYE J\ rIr,Ylr<br />

rti:Y fl-:ltYtrI<br />

rllt:l r lrx<br />

fltt ) {{ ) ., i r x } f i : r ) r I : t I I I | | [ : , i Y | | : I f [ | I ] * I T 75<br />

tlIrjT9:>J{,.1T|'<br />

r:.ft:Jv :rr<br />

I | ! \ . .J : r r r : ) I | ,r ) t : ) { I I a > 9 ) | r r r : r T e T I r :<br />

,rrT ir,.i,:1>.1 )|)J r I | | l - ) !1<br />

I | | 6 q ) : r<br />

II<br />

,t>J:r!rT1i<br />

)r''xlrfrrt<br />

r<br />

l[ Monu me n t.<br />

Cdt4 d€ l.EoL<br />

Y | | l : l r I l : > l!'l ).! Itx Y r I : I r h rr r t r | ) : I it Y t : r r,l<br />

f r rl I r t r Y r: r ) ri i ) r ).rlr i | | | { J 1;, t: r (<br />

r!t.f Y f r r, ITf r r.]i],1<br />

ro t.!.: >{l f .J ) \ i rrr :.ri, Ll Y<br />

T9 ).r I T I t: I rt t: Yt.r ).r J ': T. I iii<br />

1i! Jraf ,'r{rr}, ), ), :lf i:rYrr<br />

r : I J\ : r ( x : I l Jl t | | [ T I r : r { ) t/,r,r Y J, | ), > J ] |<br />

,r I f t : t t / ) J I eir. ) r ).J : rx Y r I r !' :* t i r #) Y r I | [ L<br />

' >J: Y t t rrq t i it r Y r:1Y T rr | | rf I<br />

:rIT,rJ:)r)J:B fri:fr<br />

\: t xY I | :,t r f: lTtr:r'1r 'r J r , 1 # r r i, r ) r l r Y D rrTr [:t J.<br />

r>Jr(YlrhYfr:trtiv<br />

cYf:rn)J:)r>J:trri:l<br />

Jr e:f, r;qJ:*|t:rat\tr:, rr,i:)|{)tIt,>r,:rrY|:f I rrrt<br />

[,rlaYr:lill+f t:1 I iY\Yr ):rr]:f 'lY t:>r/>


.J:lllf l:itxlrl:.ll.t[{ti:r1 r}i<br />

Ir:rf )ri:,rtt\ J:tr>:Y)r>J:Jitf a:lf l)l,rY)a:YYtt:i<br />

q ) > .l { ! J j , . I h I r i : , r x Y i r | : } | Y t t } r > \ : I y 1<br />

lv,rt t j t,l t lt v:tf l.l ) : f l I T I I l rl ) J :1 Yt r, T |r:*t Fx.h<br />

r: r ) v { } } a,l rr:110 t ): fn )J f} D:+r'r f'r J } l{ ! J I I i r T ir I<br />

+ t:.h Y r ! ri<br />

t{ J j1,li:ll: I I r il:tr f I }l ): *} rr{) J:l h y I<br />

,frYr:t!,I):Ixt[:II||:Yair>J:{, }tI\rYf :rIrrI:ItYI<br />

: | [ Y r : ] s r J ) i F I r | , | ll r q I a li q ) a I t Y t i i : I e r .! r t | # t t : ] I I<br />

I r'lt rf aq) )) J : Ja! i,rt,lvl\t1':reri{}<br />

) rlf Y : I.l,r { D,/ | I rl ) t,.r ! ) | 1 ) : I r a r ) }.r | ) : r } l r : # r | [ yf I<br />

l. >:r I r :,r,t, Yf ,l J t I v I r I I I ) i f , | ), I f , )T i : f r'/.1, I !, I r<br />

,;,rx rlr r:1'r+rr r t 1 a:irrY':<br />

t r t t t r I ; t { ) J a T : i, 6 | h Y I t I r r } : t r r ) J , ) > a i : } . a : r h ! r ><br />

i r jr > \ : J > l t a : : r c Y x ,r l | / r r r r r r : r f Y f : ) T i r r r : l t r y r : r<br />

Irtr:Ja>at):rTJr:rt<br />

r r r a | | : | [ T r r : | ] ] 1 > .t : ] t I r i : r t I 'r t : t t | | i + .r : 1<br />

tlf :1)!ir,r :(lTr[:r] >J:T rTf r:a<br />

r]!f t:lrf I Yf i:rtr:r r.r r I ): )],rr1,t:rr) J<br />

I I I Y | :,rr lf ! J : r a r Y r, il I | { J : t | )., | ) il,1 t r t | | T I [ :.r T | | \<br />

n t i l J : ,r. ) | ) J \ . .J I : f .r ) > r : t r | ) J 1 .j ' r , k € | | | T a T I t : ir ) t ) r :<br />

i | .f x I Y Y q )'! | : , a { | d } I f : 1! ) , ) J {, t<br />

rr:r*f :t>l.l>:+htrl:rrrr>*rIrtrlr:]r)J:t1f r[:rtrh<br />

r:1 )Y+rl,:]v'f *r:ritrrYf rf Yrti:ryrt,lyrf r:r0f ry<br />

ir:trt,lf i:J>ra>:T)r).r:rtT{<br />

r { Y 3 : r\ Y:.1 1' l i r t, { I ) iri ) | ) !,i'f I J l.t1 t : r f t r a {.r): r T i<br />

Y l t t:f t t r Y f F: ttf : r a {.1): l r: lw r > J: i t J } JJ D:4\ ) >.:<br />

It,l :,tt I I :,ttl,l : +t: Y Y * r | :r<br />

.l .l D : | | r r I a : T ) r ) J : i T I I t f t t | | ,l J .l J r<br />

", ) I iI i q I r : ) ! .r Y J i6.<br />

t I r Y | : I T i ll : Y r T I I r : t ) ) r,l t t | : )l! )'/ i t ] i : / t I r : )> i!t.r ><br />

)i:rtl):trax:rxTrt:Jl!J:'rr{J:r)rcJ:){rl<br />

).J.rr:tlf rf l )l).1:nif I t1]r:]tt<br />

t ) .t : 1 .r \i > | r > : r Y c r : I t . t : I l ' ! a : r r n r t r : t I T f I t : r r .r > \ {<br />

^|[x'YIl:In>J<br />

f a::: i!5JrrT:)r)Yr:laYtr:llxai:rrrr:rrrerrr:trlf<br />

: r i I Y ], ]:1Y l:j vi:1-lJ,r ):(.r.Trlaf r |,r J J !:Y nl t: r @r: I Y<br />

t:rFIr1t]:f xiYrTrr:*tY\:)''l:tYf lrl<br />

kT,*Drtfr:*''r:rtkr:rt,Y'lr)<br />

/ { Y : 1 r ) J : 6 T r h i T r r r Y l, i T r r r e \ : ! \ t \ J : t T r h } r : { x r : r l<br />

r ' 3 'r ) v ) J .l ] : r ) | ) tJ I I Y I 1, Y f t ) ,1 { t ,l f 'l a Y ,} t k T t r I J ) ,<br />

! ) \r l J ' ! ) , ) ) : F f I k : I t h I .| r ) r c t r t \ : ) I I c > J : # t x h I l I l<br />

lb.J) J'r! lt).r I J) J :r I i f t ):ttx[]r<br />

t I I y> ! r )J:r I I f1: /, h T t r: + | t: I v > J: a )i t | | h'r: f r|r J<br />

! : f, , a I i | | n ) J : .l ) { I r r t ) | ) J : t h t I : t ) 'f ; : I n I t I r! | !r , , 't<br />

:/trx(l:Yrt)J:tIYll)!:)].lt:l]r],rif ?f Yr,)t)J: YtqJ<br />

: I I a :) r ) J : I J r a : , a | ! : I 1 t Y | : I 1 r : ) r > J ,l 1' > | > C T q l r : J t I h<br />

lrtf r :rrT.J),rlr lT J! :r,rrTrr aI0 r)r>J: ,r { t i ,rr : } t t h ) > ,r t .r ,r : ,r, | |:J)\TI<br />

:4ta{


':rry.',rJq,> J,rhyr,,,;r,;^,,*rr]r,,.,",r,r...<br />

T f t rrrr> a:{tll:lrll:f h,rrt:rt}:)r>J:J)>:rhYf :l)<br />

|i t | | h | : r ) t ) J,l:irt rk | ) > i,'.r) J I i, I x | : J ) \<br />

TtYr:llY Y t:i,rxY{rritrTrtlf<br />

r+rxJf t:tr>Yf l:f r,ri<br />

T I R t : '/ Y J Y J : ,| t I I t | | : t t Y / t |t : ,I r I r q \ ) r ,r | l! I ) 1i ,r I i, t i t<br />

rl, i T I lt : ) {; : I t 1 I I j,lt I<br />

: ) ,r, i t I : r tt T I Y I /r I I ) t ) .r I Y ) | I a i , lr | : .t I J a 'l I ) : ) 1i ,r r I I<br />

1) { T l) J: r t x Y | | | r I r i | il ! i 1>v Y: * t I r Y }: I f t Y f : I I i | |<br />

i,.f Y:irtf f r,irtil I l:tal:lili1,lf , t<br />

J ,r J i \, r 1! ,r !r J : ) ' J Y J : r ,r ) 1l r : t r ,r I I t c ir : r l > : I ) 1. / i : a r f | lt<br />

rt : ) 1 q.r ) : rr{ tt I : t i { J ) : )!i!,r t I I : r / |,a x r T r r J ) i r t r t [ :.1<br />

.iti<br />

f r r irher: rxil :r.r tt: f )r) J:rTr<br />

r r : | 1 r h : |, I rf | | | I r I rr r r a t : | ) Y r | : f .r<br />

t', f ,'<br />

i / J : | | Y r : |, a r\ r ! | | I Y J ) r i : It hT r Y : t t Y Y t :* r l r: .l t'r.r<br />

rerfl:flJYJ:rlrrrrr<br />

: r r 1 t t : r'' rl { | | ) | )., : l I J. : r t I r : I t f t:t o : ! | Y: Y t rr !<br />

q . , + r r : \ t r r \ I r i c r .<br />

,J r!.x\|r.'YdrJ<br />

t>J:)''ltli,rtTflDil<br />

: Y ) r > J I r t q\ r Y i : r t T I Y : 1.1 ) J : ? i,r t I k 3 i |'t) J : t,Pr t f ir t<br />

r :1. ) t) J : t t )Y I | : l I I I r rh : B I I h : ri ) r > J : r t t I ) J : I t r I I r<br />

) t: lf Y r h I rt { > T Y ) J: I ta { t, r} t ll T I k I tll tl<br />

I 1 Y 1 t r' : t t *t I f ,r t 1 a : l t I r, N : |.l | ( J J :1 x I I I :+ t t l' : { ) t { ) t<br />

I I T | | | ' I : t h I 1 r I I t I f I I ) jr 'l t I i : 'f l | 3 I T I r I I | [ : | 'r I I I t J > J 1 I t I t<br />

rfT' r{r),1 t rr '1! | | : > { T I ) .J | | T t Y | | | t T t |l > t : I<br />

r J tJ: ) r ) j:<br />

,r l h: ) >,rr r.r) J:J I !: ) r > J: i r I h: tr{ r } f.r> \<br />

l lr h: f T r h:t ) >. t l r Y r r Y r:tf r:1,1,l rT h Y f :, i i: *t f h l)<br />

Yr:JTrr r 9, ir t:)Yirl,r: r r rlrf h I r:rr trt:1r )a,lsf<br />

r : f r I r { | | ; J } ) J i I r r I | : J ) t : t ! , ) | > ) ) a 'l ) : I * [ | 1 .r > J I T I<br />

T<br />

I k ,* | D ' ! \ T '1>: # ft r I Y | ' ) r ) iJ r [ 1 | h I t 6 r ) ]11: ]t 1a i r t I<br />

, jrt rirr iTr hir rrrlh Frrk:.lirf l'r: tf rrJ r)r,l>0i Irf<br />

r Y f ,rh,r)r> J :tY Y f :ttf l, I, :)r) J<br />

| : r i ) 't ,{ r ,} : | ) ,r r ) r, ,l : r I 1 ) | ) J : t ,r ) 1, [ : | , ,t I t h I + r '1 ) ] r<br />

: r r r I J |r r : r. , ) T r : r r J a : 1 r k .} ' : r * r T t h : '| t r r t I r ' e r r r I I<br />

l|>|q):lY.l:ri''>J:<br />

q) r.:rrrtr:rtYf r :ttk:Jir{,1:f Y<br />

rh : lf Yf :J,l),/r:rr Jr :t rtlr:rtY<br />

) Jlrr:rtYti,t i :i Yf t rrr) JJr,t:lr<br />

a]:ltJt:rYar:trrlr.,rrr:rrr]<br />

:*f I r r Y 1r l : ff I Y ri: ) | ) J:,r J r:t I rlrr i,f h | ) | ) J: I I1e r<br />

,)J:rYIr:;f tr:ff IrTr|3 r ]:IY||||Y]f :r,tIr:rtrI tirr<br />

| | I | | : > | : / | Y t : I x Y Y | : ) ' ) J : r T r k : ] r I f I ] | I 3 I ) r J ) D | 1i | .l I<br />

: I i r | | | r : | | t* | :.1 1 | f r J v : ]'r r, I ) / )'.,r I t a t t ri > |, 1 r r.r ) J<br />

t J > | ) t i, t I r a Y I r j, T J r r ).1 r,r | ( k f t I i : f .t i! > :, T., t t).J I I<br />

T i I J !: ) T,r la Y fr I lt 9: t J ! D >


:tYtrr:J tirY>a:trr:lf tr:t,raYf t:rrT>,:tr.t)J:ttTt<br />

:taa+a>:),t {,r,tlI:i,,l\|r:}I>1:{I:hrIrfi :rTJa:yGyII<br />

aYlrrTerlttJ?>t,tttatt\:trYr:)r>Jrr,>J:tJaa:l6f {<br />

;,Ydttf f :lttt\le:tt,f ry,i:<br />

T ) { i1.l : ItT }1,1,l Y I A : lt'r { > I J t | }r : I tf h : I I B : *\,i > | x I<br />

) r > J :ia t I i Y a t : r'r t, T1.1:''t r t1. :.f a y t I : l" f .l 9 t > J : I t<br />

I r T r k : 1 a > , ( Y I r t I : I t ) a l t I a y | : * r I I I ) : I r T tI r h : t t t t<br />

: I ) t ) J : t rt I l.l > J | [ T 1-<br />

h r+1 y r | ]t | : t r_T t] D :1 ),t : I J > J I h T I h<br />

I r t 1 r i I I : aa Yirf h I Itt s i t : !rr,l y J : I t J | / j,r Jl ),i : t r I I >,1<br />

:lt9 e ) t:ta h rirl,llth:rif t:rahl{ytt:)rtri:f liyt<br />

., : r.rY ) : t I t r :r { tj r : t t c!.r | /r :,r t | *f r :}q\ : rT i rr : tf I I i,r<br />

) ) T ,r r' t tt r | | ) t '| i ' > J : t I 1 r I r : J t f : I e | .t y > : I I t t : I t ) .t t<br />

rtf: rrr I t:l ! ) t:, )<br />

,r<br />

t[ | fr y f:.t) ]>J I irr i:,1{t): yt{.1<br />

C6L6 du Sud.€31.<br />

t t : ' x I h ) : + a l. i t I ) t : | | t r : f, c I r Y r r : , ) a h t i : I h I r : I ' > J<br />

x I h I r: t.t I h Y r >, j 1 ) l: r i r l r ) J I l, Y a > J:1 '1r >: r r r : ft f r<br />

t { J I l > : ,1, ( k i : 1 t i t I J f x r t : t r J r , ) T } r : r } i, t , I T ) : { } t : t<br />

:tltt:('tffi Tlh:i,f<br />

g 616 du Suil.<br />

r { r | | hT t a r I n 1t T t | | k ,| t i | 1i.},l a }:1tT Y. > k: t t 3 r ta rN<br />

f a.l>:lYf tlt:llf if ) jtxlhlr:Dttf ta jtrf<br />

l,r! l)t: lr:}'tIf r]ahf t>.r: t<br />

* t I t : , a { ) r } : i I | , } : q y : t a | : ( I I jt i , I I t I | : I ) \! ,l : r { J a<br />

> : ) t J\ : l. \ r Y {r l : t t t f 'l > a Y a, r t { ) a I ) I +r t : } | } | : ir I Y a<br />

tsf ttr:{Ytt:f Trr:t))J:l'lt:Jlf aa:l<br />

a r I T I \ { I t a 't ): } 'r Y I I | | lt: T lT I D Jl r l,f{ r: t t l r: lY ) J<br />

,r t! I' : r r T Y t r : i' a T I r : tr xf t I T T ( I I r, ) J I t t t I r T I h : { Y<br />

r :thlr Y t1 f 1 irxr:lsT'l rr r lr: l;f lf<br />

f tt )tJ\:itt:tk*x<br />

) J,r:rnf ,r) t )rrr" fl:rt,f 'J).1.1).! t)t>J: llttl r.1 t 6<br />

"r:1)<br />

J : ) I > J : ',t Y ( r : f, ',r I i : > ) ! rl J x t | | r t , J \ ) J ) il | t tl | ,l Y I s | ' ! ) '<br />

{0 :tr1 >:l@) Ji ) J,r\ 3>3 Y l:17<br />

.t : Isl > J I'r r ! J : > ! \ T f 9 : * f a r J i lf J \, ) I ) li,r i y ti t t : r I r I<br />

1 ri:ttTq>'lt':IYr,>'l>a:1 ) J)'\:Ttt:f Yt J'lrqrYa tl:Yv'l<br />

: | { | ) : ) ! i : } | ! | ) ) r 'r r f r r { .r t , r ' | 'l' I r | / | L 'l J c } |<br />

yt'1:tt1.l):,rrr:*trlr:+ ',tlyr:)r) JrBTrh:{t{ J:f Tairl><br />

):r r >aYf :rrlr:trrcl>:Yrt:/Bkl:Jtl.l)J{r:{\l:}rtlh:<br />

) r:,r r r;l rrrrt,l \ >. ,l t,r l: * ti 'lq o.: ) | ) J; [ 1^r h:tr I l6 r.J<br />

:)rre:ll+tr:ilrl:q1!<br />

) tY)J:J|:lrr|rr:.f vtrrrri)t)J:F,lrh:1lr[/f !)>.!:tf J<br />

T I 1 f r f t:r a x : T I T :.t f t : T r T f r I'l I i I J D : T I T'l { | : I t T : rl ) t<br />

rl | ! :1.1 :T J{ I >, | | l^ i :'lt Y f r I t Y I t : I t T j I ) q ) Y Y > J : l, I I i :<br />

r0[ Y I if Yl'l Y\r:1q.r:><br />

D:t tf I ffr: ID1 : ,l r a { > ,r : I | | | r 1 I , r I rr0l'1f\:t( Yfr:rtx<br />

.t ! | J \ j r 1. I li | : Yt,| :,l t t t 1 j I t t r I I i I f t t ) | ) / | Y Y ):{ \'ll<br />

I i ), ) J : B',f I fi : e h Y r : ), ).J I i T f I : I I r I 1 ! ) a q : t I | | f " I i Y t t :<br />

:,ttYit t:Yf t: tt )l rl!'tf t:lr lY


: I T J t:1r T t r I ):,t,i J ) J: ! a > J: fh I rf: Y, I r: )) t l: t I Y # | [ 50'<br />

: J t I i,r lr t : ) J \ | t f I ti I I I tf :,1 Ytf t : | | t T | | | r r | : t Jt:) r > J<br />

t f , : t r r f \ : r , J p > J : ) q 'l ' : l t T : t r a ) Y ' 1 , : Y l t ) J i { t : t {<br />

rr:J*rTrr:>.!\rrit:){Y{rt:tx}ll:tl6:ri{<br />

rrT rrtf le:e Yf<br />

tr|:rrt:lrrf t:/Frr:)t!q)),f c[:rrltt:]t)J:]xYrr:]<br />

y J !:1{.r ): fx T t t ) J: YrT Y f t: rF r|:T t t:,1\ a >. Y |: |9T : J t<br />

j i y f: { \ {.t >: Y f t *i rr: )r,r:rf f !:J} l }:fr }.r):<br />

c I I ( I I r : l,l t > J,, tx Y I I : f t h.l i t t t j 1 ) v Y : rT t Y t : J D I > J :<br />

r I I r: I r [ | 1|l I: t x Y r Ii f a i: rr rr 1:ir> L t ] I1t f I t: t xt<br />

lf*rt:t|rtq)-r'itrt<br />

.J I | |' : t' 1! t i : x t | : r I r I x : r* / \ > J i | ) r > J : tf Y t, :l'r ),1 ) J a<br />

: ) r 1, | { ).1 I > { I t | ) t t ) : r r l I I T t T I r: I i\ )! ) 6 :+ | \:t f a Y | : J<br />

rl)J:rrryt:le:){rf r>a\):*rh:>\l{f t:r{f .laJ:*f r<br />

:ra 'i r > : |. ) xr ) J : ) j/'r : l0 Yf rrsTlr' : Yt.l ) J : I x I t I |l : a hf f I I<br />

rrttlt:)rl):Ytrrl:tltlri:r$J\<br />

t.rtTY€r't{t).rja'llr:l!{tt:lYaraf<br />

C6Ld du 5ud-ou63t<br />

ll Y:f titt,r}t)J<br />

'r r, ) | l'f rJ I | 3 f r I ) fr 1J )t' I Tr tl' I l: n t I t l:r * I t I Y r ]<br />

.,xIft)ra I |' | | T t I t i ,l t t h : t I t ,!>J,ti'iD)4,]t<br />

qOta ito l,Ou6sl<br />

l dr.r!. i.I,rirorrrrrqD ch r io,,.<br />

Illltft)t,ll '!. r: ]i I .)t{rilf:), rf<br />

rr:, rrq. rri !r,r!rrtl) ,r,t,,<br />

, q I > ; r x $ r n : r x r I I y r I t r | : ].I I J ) : ! r |1 | ] t y ! I : cT r E : T I r I r 'r<br />

Cdi6 du Nord,<br />

:rl r! r a I r a r rr: f ) | t l,rr t: l I l tlEr i I ta 1| I:r.lI r: r ) )<br />

r t : r r f r I f : i{ J: f rt y ]:q )r ) r ) t: } ) r r !: r e f i: tg f t ir l y \<br />

:rirt :,1 r I r r : t ) i I I I ) r!,t :,{ } J, : I I I C [ | I y r ! [ f r : f )),! r c r' il,<br />

: t T * t r I T I t : t r Y I : I ] | Y i r r r | : ] v I d : I I J , : I h y i : if I I I q t i<br />

.J.r,rri , , . . . | / , i . ! r , f r t ,,<br />

,>{eD,t tYr:!{rt:}[yrrt:trf r:rtytyr:f x+rr:rvi\:r]<br />

:tTYlrlr)Jr)lrlrr\if :>Dt)jrYtl:twir:rxl.irrei\<br />

! : I l. 1! r r : I l r. ) | : D e,l \ : 1 f ht I n ) J :,t.J iJ | | t y i f ,r r t : r ), ) J<br />

:>r.tli J:)r) J:r.ra a j rrr<br />

.J : r 0 T r :laf t Y r t r* t : * aI T : t,r I y r : 1 >, : I I T.r' : ] I t I y I I<br />

t : t ( Y | , : T Y I r I a r + t f I r : D i, | ) I f r T I I j , q ,t \ : t ,t I : | | )<br />

I Y r : 1 ) J : t,r f > | | ! r | { \ } : rT { I x r r r ei\t}f : f r > J : r til,t y r<br />

) : ) >a,l t e I | | xt 1 | t : T >, 1 > : I r ) 1 r*,l /),! I I I I I r : 1 | [rl, | ( |<br />

rr:ttlltrlrttr>Jrr{tr}>t:rrrly\:rTyr:rTytr:)rl<br />

: rr I r: | 1r,t ) r ] :la.t> r rl t a,r) ] : f a yr :f t,r I I n ).rl


Itvlrrtt) l.t,l J:.fr J:rt, T ,trrrf(r<br />

ttrr:ilf4'lld<br />

r:*ehYrl:/Drirar:>17*y):f tf 4':1tyrt:yTq)rlTt:l<br />

j + t t i Y I r : t | \ J l'ri ) | I ) | | T D +'r, > :,1t4 t,t : ) D.l Y J t<br />

rIYr]:*frrtrrtY .t,r: tt ) J i .t ,l ] r | ] a r r i i r i ) | > J d.<br />

f l'r a : lq r Y )' : a.r f h J I ) a : a'r I ) : )'r 1 I : Y 1! ) T rr I r'1 | ) a 11 a Y :<br />

r#tf Irrr:tr!ljrl:rYTrr:i,T>:r,,tri:f t]e'|:rrtr:JtrtY<br />

)Jrrl r'rIY] rs 'r>Jrrx f tf a:JTrYTil)]l s<br />

I df tr t: I r, \: f x a I rr I r: r i I D #: l0 | [ Y I I : r x Y ]r tr I Y T I<br />

I B r f i i, r x Y ! r | : l q t Y J I Y ) r : r I T r i : ] t . I ] | Y | : t r , ] \<br />

r o | | t a : a r I r | \ : a T I a I r x f r, ) ! I I ) : I / > t : f r ) t * : J ( t r 1 r l<br />

r i j + r xY I I l:l Y T r r + i: t r i I I Y ),r : t [+ \ : t r.] l.lt ! : a T, I f t :<br />

:rrr\:t1l I r : 1 I l' : > , .l<br />

I > : I r I t : r I i, t , * : / e I h Y<br />

: ) r ) J:.r Y )* ).r a: fr Y r I rF: rv.1) | |<br />

t T t t n > J t T r | # r r. r | , 'r r I : T I t : I r i r : t I r : t ) | ) .J : r r r i<br />

j t x 1{r l: I | ! I J ) Y > r: r Y I l: } t x r l f t j f l ) } Y I t: J 'rJ I<br />

:irf r:f r I r D I v : ) , ) J ir, I t r ! ) t I t 'r r I' Y ,| I I i t i ) t .J +lr d<br />

J : Y I J t : l a |.r r.l ) J :ra r ta Y | : t t ) J :ra t.r t | ) J :1' Y t if Y t<br />

: I tt 1 I t i : t l,l Y1.t : t t | [ I I I : +] x Y r | | : J I f t t : ) | )<br />

I ): I # | r : il | r I J Yl l: I iT q ): Y ' i,a ): r i Ylf r.r ) r+ a l' t<br />

r > J{ :,r I r.] : i,] r I Y r : ] ).r | {x : f r } \ i ) { }, ) : c 1 I\ t: | : t I i > ! {<br />

{ ) t Y J: d t I 'l T I r: l a } [ Y r r: tt x v I I l:J h Y rr | ]rr l Jttrt: )<br />

:*firfll\!1:lll<br />

, T r Y r : 1 > t * | 'r j r r Y | | : t Y ,| t t : ', a > t > Y ) J x i I<br />

l{rf r:f r)f lrt:+rrlYlr:tlllYr:l>t:rrt.Jr:rr;rJ,f ti:l<br />

:drx I :ttl J:.t-t f ,/tr :tfl > Jt,,' | | Y ! 1 | 1r ) 9.r T I I : ) t > J : r.r!l'l I<br />

C0td dt Nord.E€l<br />

"'::'.'1'" ""''-,1:";:'i'"li':';',,'<br />

Ir:+rfIfrl,<br />

_ -_.'!lii9ri<br />

] i .l I ) J : I i 3 ) i<br />

r iT<br />

]<br />

r<br />

I | , :<br />

r y |<br />

,<br />

[,r<br />

] | |<br />

] ) r ra I Lrx, r] ] )., ! i > J a r ! ) J r I y !: rIf


:1tDiJ)o:Ytr:}+rpIo:Dl''J:]('fll|J!'l:t'F|:1iiB:']tl.l]irlJ|1J:+*Yi||Y]ll]])|+D.<br />

r l rrrryJrD : rhT.rlD : r't+:.1+.<br />

}i:J).']J.i],,|.JJiirxlrr)l:)l|)J].}|'ki|l|:#{.J'[lYr:+{tf<br />

l:+'.J}'r+J:rx6!:l#|':c+}.lTY.J:+.||Ytr:'r{XJ1!]:rkIr]J^l)J|}r6):J'|J|j:i|<br />

|€1|'h:ri]l'.1}|'r$,.J:#r:r:+'\TY!:'|)}i:+i{r{:r.{,:)Dn:#<br />

)J{DJ:+€l}YNl:+Ax}{|'|:Jn+BJ+Y|JY1|,|#r).''']:+,|tJ:Jl']-)l'J:+l!!:1i!D|<br />

i.€ltYFr:rrlt i 1'fh : #f : Jt,4#<br />

k{r:IJ|}.J|Jr;f|l'!'i1i1.{i!l,l:J9|I{JD:l9l']{D|rkY|iJ<br />

4'r : {{,rii}. : rvr:+'f ll1r'i}r<br />

klIri'!.|.t|:l.':l6:+'}l|'i+$IY|'|:iri]i]'Y:44|.J:lo1'|']}l:||l||Jrh:+|Y'i:)Iilil:jj|<br />

ki9id3liYN:+{l:Jr}!J,|):)Ti+!i:rIi.Jifa]]J||+|:ir.|kY|'l|$fr:'}f']|€!T,1k:}}}J:T|t|lie^](f|$f!i:ji*:1']|<br />

'l|'rxelJ{].r:*.J|}}l!:.',)}J:.nrioJ:Dl}J:,Ylr:YJ}'.:})l}''i{JD:*hcr:|lfeJ:I)}'<br />

T€:|riNxJ)|n.{.l.||,rc'rtr:J1.|)ll}.l:lJ..i'.l.:llffYl:J1.i)l}i.l|l]l't:){yl]m|I!:<br />

{.:*t'{'Jr']:.l>Y3':l)|'J:Nrrr]o./dJ'lf':,u).dJ'l:!kq!n:rYan:i}+li|JYa&:+elr!Y|i:*#l:}${J)jlfk#Ill:*,t*l'!k<br />

d;i:IP'1|r:+qJi:'|)|xfY'}!|iJYTrr:F€tkY|'R:+i.lr:+'{]'ii+|:.el)J|'lJJD?JD:+().:J|+':,|{}:Jf^l|*||'|l]>:Ji[:}[|ji#:}T,.{':)TiI<br />

'.,*D:n!jl.:)t,}J:Ffl|:|T]1h|J+.frnY|:|fJ|:Y{f||ll:],)}''$e!:'DT'P1i:l1l||)'|*J)JtD:n|'ll:Il}J|FTIk|*xii<br />

*r!F}*$r:}#rr:{JD;l"rrlY||ltDJ}r:lJ.j)l{}:lY(t:l}.D:Jr.r:.:lqJr|:$1'.N:Jr{'Y:{?i:,a]':6|.tiJtfn:!,}{J|}<br />

Bi*[h{Jl}l|rxkYJ1|'l|+1Il:)9'1lCY€J|'|:rx|YJ,0:1Y'l:)Yi:''']'|JD:.|fl.ll:llr:TrjDil$<br />

raall]:'*lr.'frh ltPrY: tr,J:nlll:ah,i'yk:fiiJ{r:!(*{,J: rrlhJdF:1Il:)r?J:r'fYfl: 'P,'): riTi]k:fk":+*rT rk:+tY:l{kr:<br />

ill|.]).l:'IJ.'}'r:J|JiJiI|''])|+*1kJ}:,l]+'|]U}tt}:.'}!lN,||||:rs|1:I)*i6|{i|){]1|}Jid*<br />

.$:Dq'.J:i]'l{il+:+9lk)j'l,..l{:il|ll:J}\,||1:#'||(|'1:'.liJ'<br />

l*)T+i}t !<br />

{pi1!::D,}}.lil:#1lk:),|jiJ'J:,I|(r:}Yni".)''if{J1:#+tr:riTIr:lf*:)}!:r):lkJ|r|Jl|J:rfY.r:rt{J:jr<br />

/*lrrk:)',:,1:rerrl:++4u n!:T'rJY,r:/'rkllr'l:adY+rrk dr+ra)t)IilYYr)Ll:+nxtrlYf:€eIYrl+*xIlr'llr$Tfll'':'P*lYrrl il/.1+fr: rY$'l r<br />

lt:l::#,s!ri+'IY!||lsh:if1lf+k:'{!,{}r|if+xY||:r€hjir+D:r|u}:dre!JYD|Il}6Yl:JYT|t:)''.'l*l|+k1l}l:J4:)?<br />

T,]:l^|r|s|:lxtrlJr.F:D.J|F1I|:n'jJ':)]'f|^:rajJ):).li'll|l+!:}x|r,|!kJ':|}llk<br />

l!9j!1:ljJ}J:||,r!l!|:.{.l+l|:|$-]lid.l:.rr,'.D:]+.|]$Yi:rr.J)i:|'kf]i:€(Yf:#4l!<br />

:''|'aiJJD:},|#|.Ylt:jl9:l1{D'J:}f|'|!J):)F:i+D:}T|.!J):)i:f.Ym:|il}<br />

r4B i lrr'rirrr : f €hJi!lif rf h<br />

: lfIfr : lrf: r*arr : ]aJ6:+<br />

tt


#€.rh I IJ"JTD : rfrhrr :14<br />

a{J) | irdin : €#€f klFl[#r i Jf fn<br />

'rr.r)D I r|F: i*qhrr : €kf$.r | +s<br />

:Yar€1r rrYIr. r'fJi : f))J : fih: rrr:.6:r<br />

:frfr r )r)..JY:.i4.r[ rrkdir irfkT,rY]: rr+rr : Jerlr i r<br />

irtl:#rirYt :1$0:*.,1,: r9)r:)*rYl).Yr:f<br />

:1$:[i:tq{Jt:)I'l:+r l.r<br />

t JYf m : )DJ t l'r.ra : 1!Jf : JNl<br />

+')ifx€t:J{l'.l|.'l{.]JD{n|fy€E.FJ1+|Jllmi,})|l).l|1'}Y)|tlTlqil|),JJ':*tIG1+|:}N|iY<br />

:tfnrrhm.Dal€rrlnr:$,1 Llllrstanx':mJn +g{:irf,i [:#eryn'r)+ r' iJl D]:-f'1'!?rfn)]ir9:l,qr9t'tt[r yaffr<br />

: rkJr : #rr : r)4f^ : )r,,i : r19<br />

).rir€Yrr: F,rr[ : ' lFff& : erlFe|l<br />

: I6J: )'l{4,)T{D: n: t#r<br />

dethYr,Yhf dllrh,| ! : TDtll|.!<br />

Ia,J:.{YllJ} :11!tt) : rfxtktr:]f}qtla: yatislt:Jftl:€r: J}llft : rhfgctt : tiar I irr: _!, D i r}arJ a tr<br />

Ji:)$rY:f]hYl'iti*}ah}.}.:rf.{}a{):,,!ljt:}l)r}:,$}.tr,t:*.t}.{D:,1r,1} }'t{tfaf:Cllixr:ftllfr)J,Ir),(,,r. n<br />

llt+r1:'lll!,J:'l[kTl'kfi'IfDl:i']+a]lkn:t],!r]a]l]DlN$'lt9:fin:$-lN:tl.ll SlkYF<br />

t Dr_fk:tY(Y!:1)t: Irf FttY<br />

iilti}:i|.D:}.,,.J)D]Jj'i{'D:t(Y|||kftl|1i'J.l!lileilk:J9j}Jj$qJ}|]|'d4jY!'ip1Yi<br />

:fel|YIi|l|}\.l|T)l|4':lYDl'I':+}.|,l:'D'JY"Jel}6h.Y|l|+$jJtY.!|:){''?l':Jl|#0|1J}|:}{i'l:Y''{9:Y)|J,+!J:j{|]J:i}<br />

: #€tkYlr : +*{Jtl: rYart : f}:<br />

: FTlk:#'rxY{ll : Jsr}J t Y}l:<br />

:l|'Y:f}r|r:1sh:)DJ1'|1+'ll:+l+TD+|*G||Yr{]i+*I}1|']:JY,|ll:+Jl']l.I.]Y}']|tk+i|lJt]^J|{:,lN|j9|||+<br />

:'t|rY.lI]lJl}


T .Clll : *hfrar: {i<br />

I$r:tc: tl||f :+$JrJtt I fi lYt<br />

t : JrYll)'l{}rllfkYl:1Yrrl:ilrl. r<br />

,r : (Y"RkYf tis.lroif r+6)D:#r_rT<br />

€!:lfrlkYrl*x'r:)r,t{'l{ir}{{1+k:#eIlrr:rrN:tIi)rl'rxYr{ri1l!:#D.}r):rt*Yr:r}i!<br />

rj'{{i.r:}{i'fD:tliaillh:rYlr:fi4)}ir:rliil19Tfr lprr : ,l{r,l}Y I r,|l.l't:J{il1!<br />

'rJrl:'frj,t)rJotD Jtrxrrl)0Dt#ithdrri:rc,kl:ll(!\r:rllrDllfflli.fttfil.llJa:)$Jtral<br />

)rlYi{xYrrr:1J!:rf,|N:m|rJrr#k:+]j,):r6.+D:kT,kirr.l+a)$hq J:'IfillnJr]hlrJ)rt,rin<br />

,T)}J<br />

r rlYJfk<br />

? aYt: €1J.I+til I frklt".Di I t*),.riyl<br />

*r,+trru:dJr{Ji#rtrJaJ{r!)ri'r)1ltDtrll]:r{Yl}lY|r*eY!lfll),r)r}JlfxJY:rt€irrl*ltY:l+frr:rlYi<br />

$o,'+,]:Jx, 'l ll<br />

I' jI)$,r:FTrk:+rf.:rf1-i{.J))}'llriir':4,iJIx:{l'l:}1*irxrtdirx}lJD:rl!}a:r}rrJJ.iri, .rt+D<br />

r:'f$k: #q$ I rkJl: $Il :)r|),r: r',',raln,{,r:tlYrrreilr:ilf,JfYl+tl:)rff,l:'rJtl+ira:}Tf}*ral6rq).rl)I,l t}(T1:rr}rlrTrr:f+Nr|11 i:Ytxer<br />

rF:€Ylh,r:cl([fFrr<br />

,xY! ,t9 :+rD*lf r)<br />

:*lrlYJlr:'f lt': Fkam:llFl<br />

1)rd'li, i + aJlui#rY:*Ji rr:drrEl:tx}Jrr:Yl!l ilJlrl:rt?Y:rlFrYfllh:.rYi:rr:lq.:+.t.: )r}}.J: rP. ) :*r',D,1:#rr{{,r:+fr<br />

:Ji#Dt{}J:arD:J}rnlYt.)llrif Y.:J} ,{J :+r}.f{JD:t|rY:Js+flll:IxY1lt<br />

:i.J JD:f aYrf rliJr:)r|,J: Rf rh:rx]l<br />

|r:8}.j:#|||||$xY]||:J|}|'I!9:lol]I|i1^r}k4F1ie+€!:J]l}6:',Y]F|:}nJ].lL''}6:l!yN|1'lf!|:|{D|kT1{|:JltmTlt||l1}JtY0:+1|FxfklI]<br />

+rFi|| lrr:tl|rirJ|,r:Tt:rf tk : f kf*),r,r:1ili'{ rl .tr:['!t{<br />

fJhr)r,),JiJr{i xrv! :} i{r *..$e:'fk'!Y!)911)r:lrli:rxi.rFr:if+rr1* +ai lr,JfID:tY:T:'rturtr +!rr) .:j'l}6:+.{I:Ja[:+}AlJ}:J+|r:JU}':l]Jr|}i|lJ):fi]r}:+++!:#!F)'<br />

:f]Jii't roDJlJ:r|}lJl{r})Y'l,{l:d,{r).]'lJJo:+ld:J,€lx+YrrJ)l Irhl lYl'iff'l.J,l:rinn{ttyiq:rr.;Djrlrr:.+tit:r--trrg:rrir(r3),tr:fr.rrr-9:rGJ:Yr,{J:J'YqJ<br />

{griry J YJ:rlr}i<br />

+ )4*J'l:dr )11<br />

rlf<br />

,l: |*-r : nr4J!D: rf,il<br />

llkiJ,r,.J,J : t tf r+,J:rD.]Y ,J<br />

rii ,t)!<br />

t|rlflk:F lk:\9<br />

Y:1ltr:T'r$lk9:+t),J:T'f rrn: +<br />

ri)o 'D * tt:rl:Dr$ri.)<br />

i#rfhNr: YEk)?J:^,,i.,r.:+rr<br />

f:rirf}*rf.r)rr: 6rilrr:j r)1'r f).l']](Y'll.|U|}{'|J,l)DiY*J.Tl|:+1rl)DJ:}}'}.ll.3.|r:{'.-+.)i)]ll:+i{.:*{|t1:1}<br />

r'l"k:1.)?etr: )f+ro)ari |€Ir: '| .{,I|]<br />

cY'f fh: trf{yr r.',.J}.r<br />

t:riir!r: rfr': t:<br />

|l ,h: Fr<br />

l)tl).l|J'!rYec:}}$,|1J}T+,|:IeYm}J{o)J1tI)}l.l1-l:|$1)}'{:}eJtt:|*a1'{-l'|JJIhrl,nk1!]|+,J,l}|xl]tli|ll||*{9}1:rC|1|}'l\.1|lTk<br />

})D,]},ll']J'.l|k"li|:+1Y.|]!l){f|}D|1)1:{JJ:k,|l]k:|dfF|ki{,t|lJ.}.:'l].lr:#|IijB}<br />

ri}{':k,||'ki€Ira!h!Y:l.}}J:1{]),dr{:Jr:!r:kTlYlIf€Fj|l4|'1:Y+a,;i14lll,|C|}J:1Y(':lT|l:]*'l.)'j:lr|+Yt]:J*1.{]):||.||)}i|j+!<br />

:DjrJJrYer:emr1l#xn:'f't+'l)a:"rlra l:16+:Je l(lYrt:F1trk:$li'l:!.J{:)'Jrl:J)s'rm:Frrr:++a{D:lT.lh:Cln{l


,J:*xrhlr:$''t1.<br />

JKT9 :rn.-r.ra :+.: €:r:!Y|r: r,r|ll :DfJ:rfh:r]r..trrlJ,',:1)<br />

i{J:YY.!r r.l;€rlrPrr}i1.trr: rr,{r:)tJr<br />

: r il :,PPPr:i.)1j#il<br />

.ti'f rYt :rl4xrirJ il",J6 : J,f rl<br />

rJ :r.Y.6:r,ri.*: li :rk,|rr:g<br />

: fYjr : |Tr'i:r+!:YrlJrili,r!{J)J<br />

trlr^ 1!.4\l J. *l'{rttt:Jlr.trtrl-tfl ht\Ije<br />

:{lr)riFTlr:fYft:lrrk:a6.{}t*.r:}.3+tte*:rlarir*<br />

irhaFrhrr+r,|m : )),:'{,1 : Jrry!:.'rfr}Fh: +fjrfi]r.Yr<br />

:nli)l:i'l ,rt :rr€rlr<br />

aa 6rr: IT(Yi:)t)r)tr : F$rxt :),lrt.l)I: Fx*T!r : i.+rr<br />

D:*h'rl$r i i,!Tth :,r$ i !1k,f<br />

: skTPlJ : J*J'I):,trT![i]J] irlrT:)r4r.<br />

,r,frrktJrf+.!J):rfr,l,f' 4 }i.r{D 1l :r)r:),.)r:)rtr;r}.lJ,Jlil.lhiror1.lr):xlFri)rli<br />

o)J: ii,JrYfr:1JlD:rfa"{f:JU)Jt)ttYa)6Y:l,|rhi'I)ll),J:nr,Fh rxfl:f)tJ:)r}rJt,fYttiN,rlk:}.f!r,x6riJ}*.Jr<br />

,r+DirTJfrekil)D!)D:r'ltr:f!i.rlfi!:t fli *ri Je, r\:Ie'ir:re]ir|'lrl'rJ:)q(:1'le:#f6*r i#rrY<br />

l:i lrrr:{$iYrTrkr 1)i.)r,|9r,r'!lkr':*rf,rfYrr)1}),r:FT'k!Y{,r:r' 1r}:€kYrr}Y|l}1'r:1PL{iD:1Jri{J}:rrfii +Ym<br />

:,f10) r4Dr,frfYflk:rlJ:ollr:r9Tm:$rYtr)r,l.i:rrJh:6hJ.r:tr)J:tTrk:+rrr:1{r.{:r*rt:{r|r:rllr(:frjN:Yi,|<br />

le,)ll)- l*T:"r.llDri:D '$:1r:'rlr:;1l9)J:€,1!l:Ylrl'iY,ie:nn':€l!lD{:)r?,Jlltla:'flrrxrt:'f(JrJ:t.'r<br />

,,i Yll:rfk:Jrlri)!1qJfr9:){":,er9:.x"YrLrrst:r{r1!ark:Js:+Grrf)r${ryD1i,x}€ki€rJ*rrflrk:+rYrlir€r:r}<br />

:rrT[r:11{:llli)r},r:nJrrry:)r{rPt{t:+fklt{"Jn:Nr.(.,,:t|trl}{l'r'DJ){]fD.!o:#'rl:'iT€lrr:rlri(rt6<br />

rf}$:nTr:*)iI):$,1,r'sr+rrlDr;xrirkirhihl{i)id^Jr}:rr1rr:)'ri$Yrr:A,|.'r[:l{J)rlr:rTlk:ekr}rh<br />

I i rff/xr : sxrfim 18 : #Nhlrk : r11{D : +,t : ;!efk;r'I0 r frf6 : ).r,r<br />

:!{kf:r,l)'1,1:+i1:,rYft:ra"riJr),J:r{Dr:rDJ}0JfJ:nF:,rrYrri16riiJ{t!lr: !!!)J:)D:}: )t!aJT,JJtDr,J:11D))6:)'l{ a )}a:<br />

i!1niTY,e4:tY,{ht}?l!:fYsr:a|1}+)D}i)DJY,JiD\YIt:?Y6r:+ri{.:ratf TY€*t.* : t r"! rl : Jerl,3ur: )1.,t tJCJrr: Ffl|1| $Jrt:rr,)y<br />

< r) rtr i.rTr<br />

I,r i.'i1.: rJf . : );rD : rt+<br />

fr,{,r:lYftf<br />

: r6k:Jrdlr:rg<br />

TY€r; ,'+:)0;rt:)DrYJ<br />

J€Ym:Rftrk : $f {o}Tik:etnlf

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!