nazim

1961'deki prömiyerde nas�l tepkiler alm������z?
- "Ferhad ile �irin"in prömiyeri 23 Mart 1961'de gerçekle�ti.
O gün baleyi yaratan be� ki�i, Nâz�m, ben, Grigoroviç,dekor
tasar�mc��� Virsaladze ve orkestra �efi Niyagizade'nin
foto�raf����� çektiler. O zamanlar bu foto�rafta yer alan
herkesin bu kadar ünlü olaca����n hiç kimse bilmiyordu ve
daha sonra y�llar boyu her yerde bu foto�raf yay�mland�. O
gün ünlü besteci Dimitri So�takoviç de bana gelerek "Bu
baleyi yaratanlar�n birbirleriyle olan sanatsal uyumlar�, bu
yap��� bütün dünyada izlenecek bir noktaya eri�tirmi�" dedi.
So�takoviç de Nâz�m gibi gençlere destek ve ilham veren
bir insand�. O gece Nâz�m'� tebrik etmeye gelenlere Nâz�m,
"Bu balenin as�l yarat���lar� Arif ile Yuri'yi tebrik edin. Ben
bunun sadece küçük bir parças��� olu�turdum" dedi.
Yaz��� müzik boyutuna geçirirken bestelerinizi nas�l
biçimlendirdiniz?
- Balede söz yoktur. Bu yüzden Nâz�m'�n �airane sözleriyle
yaratt��� bu a�k destan��� müzik diliyle ifade etmem
gerekiyordu. Müzi�in Ferhad ile �irin'in sevgisinden,
kederlerinden, Mehmene Banu'nun kötülü�ünden
�����rd����� izleyiciye hissetirmeliydim. Ayr�ca Do�u'nun
duygusunu, hareketlerini, gelene�ini klasik müzik kurallar�
ile birle�tirmem ve klasik müzikle Do�u melodilerini
harmanlamam gerekiyordu. Bir balenin ilk yarat�����
bestecidir, sonra libretto ve koreograf gelir. Bu yüzden
koreograf müzi�i duyar ve ona göre sözsüz bir biçimde
bunu izleyiciye ula���rmaya çal���r. Bu noktada önemli olan
Ferhad ile �irin'in Türklere ve Azerilere tan���k bir efsane olmas�na kar��n dünyan�n her yerinde ilgiyle izlenmesini
sa�layabilmektir. A�k destan��� müzik ve dans ile felsefe seviyesine ula���rmakt�r. Nâz�m'�n oyunu zaten öyle bir
felsefe içeriyordu. Yapmam�z gereken, bu felsefe seviyesini bale olarak sahneye ta��makt�. Bunu da ba�ard�k.
61'den bu yana bestede de���iklik yapt���z m�?
- Baz� besteciler ve koreograflar yap�tlar��� ça�a uydurmak için yenilikler yaparlar. Ama bu yap�t 1961'de öyle
yüksek bir seviyede yarat�ld� ki onu yenilemeye ihtiyaç duymad�k. 1961 y���nda nas�lsa bugün de ayn���ekilde
sahneye konmaktad�r. Ba�ka koreograflar da bu baleyi sahnelediler. Ama biz Grigoroviç'in "zirve" gösterisini,
Nâz�m'�n arzulad�����ekilde �stanbul'a getirdik.
Nâz�m'�n di�er oyunlar� içinde neden özellikle Ferhad ile �irin?
- Her halk�n kendisine ait a�k destanlar� vard�r.Bu efsane de bizim tarihimizde as�rlar boyu anlat���r durur. Ama
Nâz�m Hikmet bu efsaneye 20. yüzy���n yorumunu getirmi� ve bugünün izleyicisinin duygusuna ula�mak için eseri
yeniden yaratm����r. Ben de bu efsanenin bu yorumundan çok etkilendim ve kendi müzi�imle, atalar�mdan gelen bir
efsaneyi bale olarak ya�atmak istedim.
Bu baleyi �stanbul'da sergilemek sizin için ne ifade ediyor?
- Balenin 65 kere dünyan�n çe�itli ülkelerinde sahnelenmesine önayak olarak Nâz�m'� ya�atmaya ve onun ba�ar�����
devam ettirmeye çal����m. Ama Nâz�m'�n en büyük arzusu �stanbul sokaklar�nda gezmek, �stanbul'da ya�amak ve
havas��� solumak idi. Bale, Grigoroviç'in koreografisiyle, 1961'de Virsaladze'nin yapt��� dekorla 39 y�l sonra
�stanbul'a geldi. �lk gösteride orkestra �efi Azeri Niyazi Takizade'ydi. �imdi yine ünlü bir Azeri �ef El�ad Bagirov,
orkestray� yönetiyor. Bir bak�ma ilk prömiyerdeki be� ki�ilik kadroyu �stanbul'a ta����k. Nâz�m'�n arzusunu istedi�i
biçimde, memleketi �stanbul'a getirerek ben Nâz�m'a o�ulluk borcumu ödedim.