a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

<strong>tes</strong>pit eden bir teminat notu mahiyetinde olup, daha sonra d<strong>ü</strong>zenlenecek olan poliçeye
önc<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>k eder ve sigorta sözleşmesini belgeleyen bir basit ispat belgesi işlevi
gör<strong>ü</strong>r 241 .Böylece, sigorta sözleşmesi kurulmuş olur. Rizikonun tamamının sigorta
teminatı altına alınmasından sonra, poliçe hazırlanır 242 ve sigorta ettirene sözleşmenin
241 Tekil, age., sh.555.
242 Özellikle birden fazla sigortacının rizikoyu <strong>ü</strong>stlendiği hallerde, sigorta poliçesinin hazırlanması zaman alır.
Bu nedenle, uygulamada poliçenin hazırlanmasından önce, certificate of insurance, broker’s cover note, letter of
insurance olarak adlandırılan bazı belgeler hazırlanır. Certificate of insurance (sigorta ilmuhaberi), genellikle
açık poliçe edinildiğinde kullanılır. İki böl<strong>ü</strong>mden oluşan certificate of insurance’ın ilk böl<strong>ü</strong>m<strong>ü</strong>nde açık poliçede
yer alan h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>; ikinci böl<strong>ü</strong>m<strong>ü</strong>nde ise, sigorta değeri, yolculuk, malları ayırdetmeye yararayan özellikler yer
alır. Certificate of insurance, poliçeye atfen d<strong>ü</strong>zenlenir ve broker veya sigorta ettiren tarafından imzalanır. Bu
belge ile sigorta ettiren satıcı, belgedeki bilgilerin doğru olduğunu ve belgenin atfen d<strong>ü</strong>zenlenmiş olduğu
poliçeyi sağlayacağını zımnen taahh<strong>ü</strong>t etmiş olur. Alıcı, sözleşmede aksi <strong>kara</strong>rlaştırılmış olmadıkça veya aksine
team<strong>ü</strong>l bulunmadıkça, sigorta poliçesi yerine certificate of insurance’ı kabul etmeye zorlanamaz
(D’arcy/Muarray/Cleave, age., sh.362-363; Sassoon, age., prg.220). Buna karşılık, Amerikan hukukunda, UCC
2-320(2)(c) h<strong>ü</strong>km<strong>ü</strong> ile, uygulamanın geliştirdiği bu belgeye hukukî bir değer tanınmış ve geçerli bir poliçede
bulunması gereken unsurları taşıması halinde certificate of insurance’ın da alıcıya poliçe yerine <strong>tes</strong>lim
edilebileceği d<strong>ü</strong>zenlenmiştir. Ancak, bu belgelerin İngiltere’ye gönderildiklerinde h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m doğurabilmesi için,
sigorta poliçeleri gibi, pul yapıştırma zorunluluğu bulunmaktadır (Sassoon, age., prg.210). Incoterms CIF A3 (b)
h<strong>ü</strong>km<strong>ü</strong>nde ise, satıcıya, alıcının sigortacıya karşı doğrudan tazminat talebini yöneltebilmesine olanak sağlayan
bir sigorta poliçesi veya sigorta sözleşmesini ispata yarayan başka bir kanıt verme y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong> d<strong>ü</strong>zenlenmiştir.
İşte, certificate of insurance, sigortalıya, sigortacıya karşı doğrudan doğruya talepte bulunma hakkını veriyorsa,
satıcı alıcıya bu belgeyi göndermekle Incoterms’te d<strong>ü</strong>zenlenen söz konusu y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong>n<strong>ü</strong> ifa etmiş sayılır
(Sassoon, age., prg.216). T<strong>ü</strong>rk hukukunda ise, certificate of insurance “muvakkat sigorta ilmuhaberi” adı
altında, TTK m. 1265, 1266 ve 1149’da d<strong>ü</strong>zenlenmiştir. TTK m. 1265/I’e göre, sigortacı, sigorta ettirene sigorta
sözleşmesi gereğince her iki tarafın haiz olduğu hak ve borçları gösteren ve sigortacı tarafından imzalanan bir
sigorta poliçesi veya onun yerine geçmek <strong>ü</strong>zere bir muvakkat sigorta ilmuhaberini ekleriyle beraber vermeye
mecburdur. Muvakkat sigorta ilmuhaberinin, muvakkat sigorta kuvert<strong>ü</strong>r<strong>ü</strong> ile karıştırılmaması gerekir. Bunların
ilkinde sigorta sözleşmesi kurulmuş, fakat hen<strong>ü</strong>z sigorta poliçesi d<strong>ü</strong>zenlenmemiştir; ikincisinde ise, asıl sigorta
sözleşmesi hen<strong>ü</strong>z kurulmamış, fakat geçici olarak sigorta teminatı sağlanmıştır (Omağ, M. K. : Sigortacı
Açısından Sigorta Sözleşmesinin H<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>i, Prof. Dr. Fahiman Tekil’in Anısına Armağan, İstanbul 2003, sh.40).
Muvakkat sigorta ilmuhaberinin d<strong>ü</strong>zenlenmesinin iki sebebi olabilir. İlk sebep, poliçenin d<strong>ü</strong>zenlenmesine kadar
geçecek olan s<strong>ü</strong>re içerisinde gerçekleşebilecek olan rizikolara karşı, sigorta teminatı sağlamak; yani sigortanın
başlangıcını, sözleşmenin yapıldığı âna çekmektir; zira poliçe d<strong>ü</strong>zenlenmedikçe, sigorta ettirenin prim ödeme
borcu doğmayacak ve dolayısıyla da sigorta teminatı işlemeye başlamayacaktır (Bozer, Sigorta Hukuku, sh.58;
Kender, age., sh.128. Ayrıca bkz. Arseven, age., sh.95). Ancak, taşıma rizikolarına karşı akdedilen sigortalar ve
dolayısıyla da sif satıcının akdedeceği sigorta bakımından, muvakkat sigorta ilmuhaberinin d<strong>ü</strong>zenlenme sebebi,
sigorta teminatının başlangıcını geriye çekmek olmaz; zira bu sigortalarda sigortacının, sigorta teminatı sağlama
borcu, primin ödenmesi ile değil, sözleşmenin yapıldığı ânda başlar (TTK m.1295/III). Muvakkat sigorta
ilmuhaberinin d<strong>ü</strong>zenlenmesinin ikinci sebebi ise, sigortacı tarafından rizikonun tamamen incelenmemiş veya
sigortacı nezdinde yapılması gereken idarî işle<strong>mler</strong>in tamamlanamamış olması nedeniyle sigorta poliçesinin
d<strong>ü</strong>zenlenememiş olmasıdır (Kender, age., sh.128). İşte; bu halde satıcı, muvakkat sigorta ilmuhaberi edinmekle
yetinmiş olabilir. Bu ilmuhaberin geçerli olabilmesi için, 1266. maddede sayılan zorunlu unsurları ihtiva etmesi
ve ilmuhaberde genel şartlara yollamada bulunulmuş olması gerekir. Bu şartları gerçekleştiren bir muvakkat
sigorta ilmuhaberinin sif satışta poliçe yerine geçebilmesi için ise, TTK m. 1149 uyarınca, sigortanın özel
şartlarını da havi olması gerekir. Satıcı, ancak bu şartları taşıyan bir muvakkat sigorta ilmuhaberi ile alıcıya karşı
y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong>n<strong>ü</strong> ifa etmiş sayılabilir. Bazen de broker, sigorta ettirene, sözleşmenin kurulduğunu bildiren bir
memorandum gönderir. Cover note (kuvert<strong>ü</strong>r notu, teminat tezkeresi) olarak adlandırılan bu belge ile, sigorta
ettiren, akdedilen sözleşmenin h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>inden haberdar edilir. Brokerın, sözleşmenin esaslı unsurlarına ilişkin
olarak t<strong>ü</strong>m ayrıntılara vâkıf olduğu hallerde akdedilen sözleşmeler söz konusu olduğunda closed cover note;
brokerın sözleşmenin esaslı unsurları hakkında hen<strong>ü</strong>z tam olarak aydınlatılmamış olduğu ve bu konularda sigorta
ettirenin beyan y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong>n<strong>ü</strong>n devam ettiği hallerde akdedilen sözleşmeler söz konusu olduğunda open cover
note hazırlanır. Open cover note; brokerın open cover veya floating policy (açık poliçe veya abonman poliçe)
edindiği durumlarda hazırlanır. Bununla birlikte, brokerın bu t<strong>ü</strong>r bir belge gönderme yön<strong>ü</strong>nde kanunî
y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong> yoktur; cover note meslekî uygulamaların gerektirdiği bir ihtiyat dolayısıyla d<strong>ü</strong>zenlenir ve
73