a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

Insurance Act (MIA)’in Insurance is Uberrimae Fidei (sigorta azamî iyiniyete
dayanan bir sözleşmedir) başlıklı 17. maddesi ile girmiştir. Anılan h<strong>ü</strong>kme göre, “deniz
sigorta sözleşmesi, azamî iyiniyete dayanan bir sözleşmedir ve taraflardan birinin
azamî iyiniyete aykırı hareket etmesi halinde, diğer taraf sözleşmeyi feshedebilir.”
Benzer bir d<strong>ü</strong>zenlemeye ENSGŞ.nin 9. maddesinde de yer verilmiş ve taraflardan
herhangi birinin iyiniyete aykırı hareket etmesi halinde, diğer tarafın sözleşmeyi
h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ms<strong>ü</strong>z saymasına olanak tanınmıştır. Sözleşmenin kurulmasından önce başlayarak
kurulmasından sonra da aranmaya devam eden azamî iyiniyet ilkesi, özellikle, sigorta
ettirenin sözleşmenin yapılması sırasındaki beyan y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong>nde somutlaşır 199 . T<strong>ü</strong>rk
hukuku bakımından, sigorta sözleşmesinde de diğer t<strong>ü</strong>m hukukî ilişkilerde olduğu gibi,
tarafların, MK.nın 2 ve 3. maddelerinde öngör<strong>ü</strong>len d<strong>ü</strong>r<strong>ü</strong>stl<strong>ü</strong>k ve iyiniyet kuralları
çerçevesinde hareket etmeleri esastır. Ancak, T<strong>ü</strong>rk hukukunda, sigorta sözleşmelerine
ilişkin olarak, iyiniyetle hareket etme y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong>n<strong>ü</strong>n ayrıca d<strong>ü</strong>zenlendiği tek h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m,
ENSGŞ.nin anılan maddesidir. Buna karşılık, gerek MK.da gerek ENSGŞ.de iyiniyetin
derecelendirildiği ve azamî iyiniyetle azamî olmayan iyiniyet arasında bir ayrım
yapıldığı söylenemez 200 .
1º Sigorta Ettiren (Satıcı)
Satıcı, alıcı hesabına sigorta sözleşmesini akdetmekle, sigorta ettiren sıfatını
kazanır. Kanunkoyucu, sigorta sözleşmesinin yapılması için, sigorta ettiren
bakımından, herhangi bir ehliyet şartı öngörmemiştir; dolayısıyla fiil ehliyeti bulunan
herkes sigorta sözleşmesi yapabilir. Sözleşmenin âkidi, satıcı olduğundan sözleşmeden
doğan y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>kler de genel olarak, alıcının değil, satıcının omuzlarına y<strong>ü</strong>klenmiş
bulunmaktadır. Bu y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>kler kısaca şunlardır: Sözleşmenin yapıldığı ânda ihbar
m<strong>ü</strong>kellefiyeti (TTK m.1363 vd.), prim ödeme borcu (TTK m.1371), rizikoyu
değiştirmeme m<strong>ü</strong>kellefiyeti (TTK m.1372 vd.), rizikonun gerçekleştiğini ihbar
m<strong>ü</strong>kellefiyeti (TTK m.1377) ve rizikonun gerçekleşmesi halinde koruma tedbirleri
Ademun-Odeke, age., sh.318; Schmitthoff, C. M./Sarre, D. A. G. : Charlesworth’s Mercantile Law, London
1960, sh.231; Şenocak, age., sh.221; Templeman/Greenacre, age., sh.14.
199 Arseven, age., sh.127; Chuah, age., sh.253 vd.; D’arcy/Murray/Cleave, age., sh.363 vd.; Kubilay, age.,
sh.71; Ademun-Odeke, age., sh.318-322; Schmitthoff /Sarre, age., sh.231-232. Azamî iyiniyet ilkesi
doğrultusunda hareket etme y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong>, sözleşmenin her iki tarafı için de geçerli olan karşılıklı bir
y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>kt<strong>ü</strong>r (D’arcy/Murray/Cleave, age., sh.363, dn.58; Doğanay, Sözleşme Yapılırken Mevcut Beyan ve
İhbar Y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong>, sh.842).
200 Atabek, Akdin Yorumu, sh.136.
61