a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

elirli bir kişi arasındaki değer ilişkisini ifade eder 175 . Bununla birlikte, sigorta
sözleşmesini kumar ve bahis sözleşmelerinden ayırdeden unsur, doğrudan doğruya
menfaat değil, bu menfaatin niteliğidir 176 . TTK.nın 1263. maddesinde sigorta
sözleşmesinin tanımı yapılırken, “bir kimsenin para ile ölç<strong>ü</strong>lebilir bir menfaati”ni
zarara uğratan rizikoların teminat altına alınmasından söz edilerek, ancak iktisadî ve
meşru ihtiyaçların korunmaya değer olduğunu kabul edilmiş ve ancak bu t<strong>ü</strong>r
menfaatlerin sigorta sözleşmesine konu edilebileceğini d<strong>ü</strong>zenlenmiştir 177 ’ 178 . Nitekim;
TTK.nın 1339. maddesinde, geminin veya y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>n denizcilik rizikolarını sâlimen
geçirmesinde para ile ölç<strong>ü</strong>lebilir bir menfaati olan bir kimsenin bu menfaatini sigorta
ettirebileceği d<strong>ü</strong>zenlendikten sonra, 1340. maddede bu menfaatlerin neler olabileceği
tâdadi olarak sayılmıştır. TTK.nın 1339. maddesi, 1264. maddenin II. fıkrası uyarınca,
mutlak emredici h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>dendir; dolayısıyla para ile ölç<strong>ü</strong>lebilir bir menfaate ilişkin
olmayan sigorta sözleşmeleri geçersizdir. EYK.nın Sigorta “Edilebilir Menfaat Klozu”
(Insura<strong>bl</strong>e Interest Clause) başlığını taşıyan 11. maddesinin 1. bendinde de
sigortalının, zararın gerçekleştiği ânda 179 sigorta konusu <strong>ü</strong>zerinde sigorta edilebilir bir
menfaatinin bulunması gerektiği d<strong>ü</strong>zenlenmiştir 180 .
Satış sözleşmesinin konusunu oluşturan malların sigorta edilmesi halinde,
alıcının, satıcının veya her ikisinin birden sigorta edilebilir menfaate sahip olup
175
Möller, agm., sh.261. Ayrıca bkz. Hirsch, age., sh.177; Kender, age., sh.139; Şeker, age., sh.87; Ünan, S. :
Sif (Cif) Olarak Satılan Mallar İçin Yaptırılan Y<strong>ü</strong>k Sigortasında Sigortalanabilir Menfaat, SHD 1997, S.1,
sh.17-18.
176
Sigorta sözleşmesi ile kumar ve bahis sözleşmeleri arasındaki farklar için ayrıca bkz. Arseven, age., sh.24;
Hirsch, age., sh.130-131.
177
Hirsch, age., sh.176.
178
MIA.nın 5. maddesinde sigorta edilebilir menfaat şu şekilde tanımlanmıştır:
“5. 1 Bu kanun anlamında, bir deniz yolculuğu ile ilgili her şahsın sigorta edilebilir bir menfaati vardır.
2 Özellikle, bir yolculuk ile veya bu yolculuk nedeniyle denizcilik rizikolarına maruz bulunan sigorta
edilebilir bir şey ile kanuna veya iyiniyet kurallarına dayanan bir ilişki içinde bulunan ve bunun sonucunda
sigorta edilebilir şeyin korunmasında veya varmasında menfaati bulunan veya bu şeyin zıyaa uğramasından ya
da hasar görmesinden ya da alıkonulmasından zarar görebilecek ve bu nedenle sorumluluk altına girebilecek her
kişi, deniz yolculuğu ile ilgilidir.”
179
Sigorta edilebilir bir menfaatin, sözleşmenin kurulması ve devamı sırada ve ayrıca rizikonun gerçekleşip
zararın meydana geldiği aşamada mevcut olması gerekir (Kender, age., sh.144; Şeker, age., sh.121; Yazıcı, M. :
Deniz Sigortalarında Sigorta Edilebilir Menfaat ve Tazminat İlişkisi, Reas<strong>ü</strong>rör 1999, S.32, sh.29). Bununla
birlikte, sigortalının tazminat talebinde bulunabilmesi için, sözleşmenin kurulduğu ânda sigorta konusu <strong>ü</strong>zerinde
para ile ölç<strong>ü</strong>lebilir bir menfaatinin bulunması şart değildir, sözleşmenin kurulmasından sonra ve fakat zararın
gerçekleştiği ânda, sigorta konusu <strong>ü</strong>zerinde para ile ölç<strong>ü</strong>lebilir bir menfaatinin bulunması yeterlidir (Bozer,
Sigorta Hukuku, sh.76; D’arcy/Murray/Cleave, age., sh.367; Rave/Tranchina, agm., sh.382. Ayrıca bkz.
Yazıcı, Menfaat ve Tazminat İlişkisi, sh.28).
180
EYK.nın bu h<strong>ü</strong>km<strong>ü</strong>, MIA.nın 6. maddesinin 1.bendinin “sigortalı, sigorta konusu <strong>ü</strong>zerinde, sözleşmenin
akdedildiği ânda olmasa bile, en azından zararın gerçekleştiği ânda menfaat sahibi olmalıdır” yön<strong>ü</strong>ndeki h<strong>ü</strong>km<strong>ü</strong>
ile uyumludur.
56