a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

tarafı oluşturmaktadır 165 . Her ne kadar sigorta sözleşmesinin tarafları satıcı ile sigortacı
ise de, sigorta sözleşmesinin yapılması suretiyle yerine getirilecek borcun alacaklısı,
alıcıdır. Sigorta sözleşmesinin yapılması, şahsen ifası 166 gereken bir borç niteliğinde
olmadığından, sözleşme satıcının yardımcı şahsı tarafından da yapılabilir.
Satıcının malları sigorta ettirme borcunun ifa yeri ve zamanına ilişkin olarak ne
Incoterms d<strong>ü</strong>zenlemelerinde, ne de TTK.nın 1139 vd. maddelerinde bir h<strong>ü</strong>kme yer
verilmiştir. Bununla birlikte, mevcut d<strong>ü</strong>zenlemelerin bir b<strong>ü</strong>t<strong>ü</strong>n olarak
değerlendirilmesi ve amaçsal bir yorum yapılması halinde söz konusu borcun ifa
edileceği yer ve zamana ilişkin genel esasların belirlenmesi m<strong>ü</strong>mk<strong>ü</strong>nd<strong>ü</strong>r.
Sif satış sözleşmesi, borçlu bakımından <strong>ü</strong>ç aslî edim y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong> öngörmekte
ve bu edim y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>klerinin ifa koşulları, genel olarak sif satış sözleşmesinin ifasına
bağlanmaktadır. Buna göre; sif satış sözleşmesinin ifa yer ve zamanı <strong>tes</strong>pit etmeye
yönelik kurallar, bu sözleşmeden doğan malları y<strong>ü</strong>kleme, taşıma ve sigorta sözleşmesi
akdetme borçlarının ifa edileceği yer ve zaman bakımından da esas alınacaktır.
Bir y<strong>ü</strong>klemede satış t<strong>ü</strong>r<strong>ü</strong> olarak sif satışta sözleşmenin ifa yeri, y<strong>ü</strong>kleme
limanıdır 167 (TTK m.1140/IV). İfa yeri, yarar ve hasarın hangi koşullar altında alıcıya
geçeceğinin belirlenmesi bakımından da önemlidir. TTK.nın 1143. maddesinin I.
fıkrasına göre, “sif satılan malların geminin k<strong>ü</strong>peş<strong>tes</strong>ini aştığı andan itibaren nefi ve
hasarı alıcıya aittir” 168 ’ 169 . Incoterms’in sif satışa ilişkin B5 h<strong>ü</strong>km<strong>ü</strong> de bu d<strong>ü</strong>zenlemeye
koşuttur. Y<strong>ü</strong>zen mallarla taşıyıcı tarafından y<strong>ü</strong>klenmek <strong>ü</strong>zere <strong>tes</strong>lim alınmış veya aynı
cins mallardan ayırdedilmeden y<strong>ü</strong>klenmiş mallar bakımından ise, satıcının, bu malların
sözleşmenin ifası için tayin ve tahsis edildiğini alıcıya bildirdiği ânda; bu bildirim
165 Eren, Borçlar Hukuku 1991, sh.101.
166 Burada “şahsen ifa” ile kastedilen, sigorta sözleşmesinin satıcı dışında bir <strong>ü</strong>ç<strong>ü</strong>nc<strong>ü</strong> kişi tarafından sigortacı ile
yapılmasıdır. Satıcının bizzat sigorta teminatı sağlaması söz konusu değildir (TTK m. 1147/IV).
167 Erdem, age., sh.53-54; Kalps<strong>ü</strong>z, Denizaşırı Satışlar, sh.74
168 Cins borcunun söz konusu olduğu hallerde, yarar ve hasarın, malların geminin k<strong>ü</strong>peş<strong>tes</strong>ini aştığı ândan
itibaren alıcıya geçmesi için, malların ayırdedilmiş olması ve bu durumun alıcıya bildirilmiş olması gerekir
(TTK m. 1143).
169 T<strong>ü</strong>rk hukukunda tam iki tarafa borç y<strong>ü</strong>kleyen sözleşmeler bakımından, hasarın intikaline ilişkin ana kural,
hasarın borçluya y<strong>ü</strong>kletilmesi yön<strong>ü</strong>ndedir (BK m. 117/II). Bununla birlikte, kanunkoyucu, satış sözleşmesi
bakımından bu kurala BK. m. 183 ile bir istisna getirerek, sözleşmenin kuruluş ânından itibaren hasarın alıcıya
ait olacağını h<strong>ü</strong>kme bağlamıştır. Satış sözleşmesinde hasarın intikaline ilişkin bu kurala gerek BK ile, gerek TTK
ile bazı istisnalar öngör<strong>ü</strong>lm<strong>ü</strong>ş, böylece istisnanın istisnaları oluşturulmuştur. İşte, sif satışta hasarın intikaline
ilişkin olarak TTK m.1143’te d<strong>ü</strong>zenlenen bu kural da bu t<strong>ü</strong>r istisnalardandır (Ayrıca bkz. Akınt<strong>ü</strong>rk, age., sh.145
vd).
52