a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

navlun <strong>ü</strong>zerinde menfaat sahibi olanların, içinde bulundukları ortak tehlike dolayısıyla
oluşturdukları zorunlu birlikten kaynaklanan sebepler yatmaktadır.
D- Satıcının Malları Sigorta Ettirme Borcunun İfa Modaliteleri
İfa, borçlanılan edimin yerine getirilmesidir. Borcun ifası ile alacaklının tatmin
edilebilmesi ve böylece borcun sona erdirilmesi ise, borcun gereği gibi ifa edilmesine,
yani borcun ifa modalitelerine uygun olarak yerine getirilmesine bağlıdır 162 . Edimin,
kendilerine uygun olarak yerine getirilmediği takdirde ve belirli koşulların da
gerçekleşmesi halinde borçlunun temerr<strong>ü</strong>de d<strong>ü</strong>şmesi sonucunu doğuran 163 ifa
modaliteleri, ifanın konusu, tarafları, ifa yeri ve zamanından oluşmaktadır.
Sif satışta, satıcının sigorta ettirme borcunun konusu, bir yapma borcu olup,
satış sözleşmesinin de konusunu oluşturan malların denizcilik rizikolarına karşı sigorta
ettirilmesinden ibarettir. Borcun, ifa konusu bakımından gereği gibi yerine getirilmesi,
sigortalanacak malların sif satış sözleşmesinde belirlenen mallar olması ve sigortanın
sözleşmede <strong>kara</strong>rlaştırılan şartlara uygun olarak yapılmasına bağlıdır. Bu bakımdan,
örneğin, sözleşmede sigortanın % 20 kâr oranı <strong>ü</strong>zerinden yapılması <strong>kara</strong>rlaştırıldığı
halde, satıcının malları % 10 kâr oranı <strong>ü</strong>zerinden sigortalatması durumunda, borç ifa
konusu açısından gereği gibi yerine getirilmemiş olacaktır.
Satıcının, kısmî ifada bulunma yetkisi varsa, TTK.nın 1139. maddesinin II.
fıkrasına göre, her kısım mal ayrıca satılmış sayılacağından, sigorta ettirme borcunun
da kısmî olarak ifası m<strong>ü</strong>mk<strong>ü</strong>n olacaktır 164 (TTK m. 1147/III). Dolayısıyla, kısmî ifa
halinde her kısım mal bakımından, sigorta ettirme borcunun ifa modalitelerine uygun
olarak yerine getirilip getirilmediği ayrıca değerlendirilir.
Satıcının sigorta ettirme borcu bakımından ifanın tarafları, satıcı ile alıcıdır.
Satıcı, ifayı gerçekleştirecek (pasif) tarafı; alıcı ise, kendisine ifa yapılacak (aktif)
162 Eren, F. : Borçlar Hukuku (Genel H<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>), C.III, An<strong>kara</strong> 1991, sh.79-80; Oğuzman, K./Öz, T. : Borçlar
Hukuku (Genel H<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>), İstanbul 1998, sh.186.
163 İzveren/Franko/Çalık, age., sh.297-298.
164 Kısmî ifa halinde, her kısım malın ayrıca sigortalanması, satıcıya sunulmuş bir olanaktan ziyade bir
zorunluluktur. Zira, her kısım mal bakımından, sigorta sözleşmesi ile ulaşılmak istenen teminatın koşullarının
değişmesi m<strong>ü</strong>mk<strong>ü</strong>nd<strong>ü</strong>r. Örneğin, ilk kısım malların gönderildiği dönemde mevcut olmayan bir savaş riski
belirerek, daha sonra gönderilecek malları tehdit edebilir ve sözleşmede <strong>kara</strong>rlaştırılmış ise, bu riski temin eden
bir sigorta sözleşmesinin yapılması g<strong>ü</strong>ndeme gelebilir.
51