a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

ileri s<strong>ü</strong>rmemiş olursa, bu belgelerin tam, geçerli ve d<strong>ü</strong>zg<strong>ü</strong>n olduğunu kabul etmiş
sayılır. Bu durum, satıcı lehine kabul edilmiş kanunî bir karinedir 129 . Alıcı, belgeleri,
ancak haklı bir nedene dayanarak reddedebilir 130 . Red, haksız olduğu takdirde, alıcı
satıcının bu y<strong>ü</strong>zden uğradığı zararları tazmine mecburdur. Bunun gibi, alıcı ileri
s<strong>ü</strong>rd<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong> red nedenleri ile de bağlıdır (TTK m.1152/III).
b) Ödeme Borcu
Alıcının, ödeme borcu sif bedelinin ödenmesi ile bazı masrafların
karşılanmasını ifade etmektedir. Alıcının ödemekle y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong> olduğu sif bedeli, mal
bedeli, navlun ve sigorta <strong>ü</strong>cretinden oluşan maktu bir bedeldir. TTK.nın 1153. maddesi
uyarınca, alıcı, sözleşmede aksi <strong>kara</strong>rlaştırılmadıkça, mala ilişkin belgeleri <strong>tes</strong>lim
alabilmek için satış bedelini ödemek zorundadır. Bu h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m karşısında alıcı, satış
sözleşmesine uymayan belgeleri reddederek sözleşmenin aynen ifasından
vazgeçebilecek iken, bu hakkı kullanabilmek için, öncelikle sif bedeli ödemek zorunda
bırakılmaktadır 131 .
Uygulamada genellikle tercih edilen ödeme şekli akreditiftir 132 . Bu yolla, sif
bedeli, alıcının görevlendirdiği bir banka tarafından ve mala ait belgelerin ibrazı
karşılığında satıcıya ödenir veya bu konuda keşide edilmiş olan poliçe kabul edilerek,
satıcı lehine bir kredi açılır. Bu durumda banka, her iki tarafın menfaatlerini gözeten
bir aracı durumundadır 133 .
Alıcı, belgelerin ibrazından itibaren ve bu belgelere itiraz için kanunun tanıdığı
<strong>ü</strong>ç g<strong>ü</strong>nl<strong>ü</strong>k s<strong>ü</strong>reyi geçirdikten sonra veya bu s<strong>ü</strong>re içinde malları muayene etmek fırsatını
bulamadığını ileri s<strong>ü</strong>rerek belgeleri reddedemeyeceği gibi, satış bedelini ödemekten de
kaçınamaz (TTK m.1153/II).
Malların gemiye y<strong>ü</strong>klenmesinin ardından doğan taşıma ve boşaltma
masraflarından, aksine sözleşme yoksa, g<strong>ü</strong>mr<strong>ü</strong>k vergileri, ithalat dolayısıyla talep
edilen harç, resim, vergi ve masraflarla alıcının talebi <strong>ü</strong>zerine satıcı tarafından temin
129
Doğanay, age., sh.541
130
Başbuğoğlu, age., sh.1496; Erdem, age., sh.171; Kuyucak, Vesikalara M<strong>ü</strong>teallik Ahkâm, sh.2495.
131
Erdem, age., sh.175.
132
Başbuğoğlu, age., sh.1496-1497; Doğanay, age., sh.542; Erdem, age., sh.176-178; İzveren/Franko/Çalık,
age., sh.320.
133
Göğer, E. : Akreditif Muamelesi ve Hukukî Mahiyeti, An<strong>kara</strong> 1980, sh.86-89.
41