a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

olması gerektiği belirtilmektedir 121 .Y<strong>ü</strong>kleme konişmentosu, malların zamanında
y<strong>ü</strong>kletilmiş olduğu konusunda kesin bir kanıttır. Ancak, <strong>tes</strong>ell<strong>ü</strong>m konişmentosunun
d<strong>ü</strong>zenlendiği hallerde, malların zamanında y<strong>ü</strong>klenmediği alıcı tarafından her zaman ve
her t<strong>ü</strong>rl<strong>ü</strong> kanıtla ispatlanabilir. Bununla birlikte, <strong>tes</strong>ell<strong>ü</strong>m konişmentosu malların ne
zaman ve hangi gemiye y<strong>ü</strong>klendiğine ilişkin bir kayıt içeriyorsa, y<strong>ü</strong>kleme
konişmentosuna dön<strong>ü</strong>ş<strong>ü</strong>r ve bu hususlarda kesin kanıt oluşturur; yani alıcı bunun
aksini kanıtlayamaz (TTK m.1141/II). Y<strong>ü</strong>klemenin bu şekilde ispat edilmesi, TTK.da
d<strong>ü</strong>zenlenmiş olduğu halde, y<strong>ü</strong>klemenin alıcıya ihbarına ilişkin olarak kanunda
herhangi bir h<strong>ü</strong>kme yer verilmemiştir. Incoterms A7 maddesine göre ise, y<strong>ü</strong>klemenin,
alıcının malları <strong>tes</strong>lim almak için yapacağı hazırlıklar gözön<strong>ü</strong>ne alınarak, makûl bir
s<strong>ü</strong>re içinde ihbarı gerekir.
Sif satışta yarar ve hasar, genel kuralın aksine satım sözleşmesinin yapılması ile
değil, malların gemi k<strong>ü</strong>peş<strong>tes</strong>ini aştığı ândan itibaren alıcıya geçer (TTK m.1143,
Incoterms A5, B5). Dolayısıyla, bu âna kadar gerçekleşen yarar ve hasar, satıcıya
aittir. Bununla birlikte, cins satımın söz konusu olduğu hallerde, satılanın gemi
k<strong>ü</strong>peş<strong>tes</strong>ini aşması ile yarar ve hasarın alıcıya geçebilmesi için, satıcının, malların
y<strong>ü</strong>kleme ânı ile markaları ve y<strong>ü</strong>kletildiği gemi hakkında aldığı bilgiyi hemen alıcıya
bildirmek suretiyle, y<strong>ü</strong>klettiği malları tayin ve tahsis etmesi şarttır 122 .
b) Taşıma Sözleşmesi Yapma Borcu
Sözleşmenin yapıldığı sırada satılan mallar zaten gemiye y<strong>ü</strong>kletilmiş veya bir
<strong>tes</strong>ell<strong>ü</strong>m konişmentosu ile taşınmak <strong>ü</strong>zere taşıyan tarafından <strong>tes</strong>lim alınmış yahut satıcı
borcunu yerine getirmek amacıyla malları bir gemiye y<strong>ü</strong>kletmiş ve satılan malların
cins, mahiyet ve vasıfları itibariyle aynılarını tedarik etmek hakkını haiz olduğu haller
dışında, satıcı y<strong>ü</strong>kleme yerinden varma limanında vinç <strong>ü</strong>zerinde <strong>tes</strong>limine kadar
taşınması için ve navlun kendisi tarafından ödenmek <strong>ü</strong>zere, malların cins ve
mahiyetine elverişli bir taşıma sözleşmesi yapmakla y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>d<strong>ü</strong>r (TTK m. 1144).
Malların y<strong>ü</strong>kletileceği gemi, taraflarca önceden belirlenmemişse, satıcı malları,
121 Başbuğoğlu, T. : Uygulamalı T<strong>ü</strong>rk Ticaret Kanunu, Açıklamalar-İçtihatlar (Deniz Ticareti ve Sigorta
Hukuku), C.II, An<strong>kara</strong> 1988, sh.1492; Erdem, age., sh.109; Eriş, age., sh.695; Folsom, R. H./Gordon, M.
W./Spanogle, J. A. : International Business Transactions, St. Paul/Minn. 1986, sh.91.
122 Bkz. Eriş, age., sh.692-693. Bir gör<strong>ü</strong>şe göre bu durum, sif satışın bir mesafe satışı olması ve satıcının <strong>tes</strong>lim
borcunu y<strong>ü</strong>kleme limanında ifa etmesinden kaylanmaktadır (Doğanay, age., sh.534-535).
37