a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

<strong>ü</strong>cretiyle navlundan ibaret maktu bir bedel karşılığında yapılan satışa 'sif' satış
denir” 101 . Kanunun bu tanımı, ana hatları itibariyle, milletlerarası sif kurallarına uygun
d<strong>ü</strong>şmekle birlikte, genel ve kapalı bir mahiyet arz ettiği 102 , yetersiz ve noksan
kaldığı 103 ve daima gelişim halinde olan kurumların bu şekilde genel tanımlarla
kanunda d<strong>ü</strong>zenlenmesinin isabetsiz bir kanunlaştırma tekniği olduğu 104 gerekçeleriyle
doktrinde haklı olarak eleştirilmiştir. Bu konuda ileri s<strong>ü</strong>r<strong>ü</strong>len bir başka eleştiri ise,
TTK.nın sif satışı d<strong>ü</strong>zenleyen h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>inin, dayandığı milletlerarası team<strong>ü</strong>lî
kurallardan bazı noktalarda ayrıldığı 105 ve açık olmadığı, bu milletlerarası kuralların
yer yer noksan olarak TTK.ya alınmış olduğu; dolayısıyla da sadece T<strong>ü</strong>rkiye’nin iç
ticaretinde uygulanmaya mahkûm olduğu, zira yabancı tacirin irade beyanının
milletlerarası kuralların uygulanması yön<strong>ü</strong>nde olacağı şeklindedir. Bu gör<strong>ü</strong>şe göre,
milletlerarası bir satım sözleşmesi söz konusu olduğunda TTK.nın ilgili h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>i bu
alanda geçerli olan milletlerarası kurallara uygun olarak yorumlanmalıdır 106 . TTK.nın
101 “III – Tasarının “sif” satım hakkındaki 1139-1158 inci maddelerinin temelini, y<strong>ü</strong>r<strong>ü</strong>rl<strong>ü</strong>kte olan kanunun 726 –
745 inci maddeleri teşkil ederse de önemli değişiklikler yapılmasına l<strong>ü</strong>zum gör<strong>ü</strong>lm<strong>ü</strong>şt<strong>ü</strong>r.
Bug<strong>ü</strong>nk<strong>ü</strong> kanunun “sif” satıma m<strong>ü</strong>teallik h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>inin mehazı; 1925 yılında “International Law Association”
(Devletlerarası Hukuk Derneği) Fransız milli şubesi tarafından kaleme alınan ve adı geçen derneğin genel
kurulunca kabul olunmak <strong>ü</strong>zere teklif edilen bir projedir. Terc<strong>ü</strong>me hatalarından sarfınazar edilirse söz<strong>ü</strong> geçen
proje Devletlerarası Hukuk Derneği tarafından olduğu gibi kabul edilmemiştir. İki yılda bir defa toplanan
derneğin genel kurulu, devamlı surette çalışan özel komisyonun verdiği raporlara istinaden, ilk evvelâ 1928
yılında “sif” satıma m<strong>ü</strong>teallik evrensel team<strong>ü</strong>lleri “Varşova Kaideleri” adı altında <strong>tes</strong>pit ettikten sonra nihayet
1932 yılında aynı team<strong>ü</strong>lleri “Varşova – Aksford Kaideleri” adiyle <strong>kara</strong>r altına almıştır. Adı geçen kaideleri bu
sahada fiilen tatbik edilen ve yaşamakta olan evrensel bir team<strong>ü</strong>l k<strong>ü</strong>lliyesinin ilmî bir <strong>tes</strong>bitinden başka bir şey
olmayıp bu bakımdan konişmento şartlarına m<strong>ü</strong>teallik 1922 yılı “Lahey kaideleri” veya m<strong>ü</strong>şterek avarya
hakkındaki 1924 yılı “York – An<strong>vers</strong> kaideleri” ne benzemektedir. Bundan dolayı Ticaret Kanununun islahında
“Varşova – Oksford kaideleri” nden faydalanmak maksada elverişli telakki edilmiştir. Nitekim Beynelmilel
Ticaret Odası T<strong>ü</strong>rkiye Milli komi<strong>tes</strong>ince 1936 yılında <strong>tes</strong>bit edilen ve memleketimizin mevzuatına uygun sayılan
sif satım team<strong>ü</strong>lleri h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m itibariyle “Varşova – Oksford kaideleri” nin aynıdır. Binaenaleyh bug<strong>ü</strong>nk<strong>ü</strong> kanunun
“sif satım” a m<strong>ü</strong>teallik maddelerini gerek ticaret odasınca <strong>tes</strong>bit edilen ve gerek Devletlerarası Hukuk Derneği
tarafından ilmî bir şekilde kaleme alınmış olan evrensel team<strong>ü</strong>llere göre değiştirmek demek kanunu yaşıyan
hukuka uygun bir tarzda ısdar etmek demektir.” (T<strong>ü</strong>rk Ticaret Kanunu Tasarısı Hakkında H<strong>ü</strong>kûmet Gerekçesi,
TBMM Zabıt Ceridesi, C.XII, Devre: X, İçtima: 2, sh.56).
102 Doğanay, İ. : Ticarî Alım-Satım Akdi ve Nev’ileri, An<strong>kara</strong> 1993, sh.523-524.
103 Doğukan, M. A. : Ticarî Satış Mukaveleleri, An<strong>kara</strong> Barosu Hukuk Dergisi, C.V, S.51, sh.2 vd.
104 Göğer, agm., sh.532. TTK.nın denizaşırı satışları d<strong>ü</strong>zenleyen h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>inin genel olarak, yetersiz kaldığını
savunan bir başka gör<strong>ü</strong>şe göre ise, bu konudaki d<strong>ü</strong>zenleme sorunu, mevcut milletlerarası kuralların T<strong>ü</strong>rk hukuk
diline uygun hale getirilerek, doğrudan kanuna alınması suretiyle aşılabilir (Kender, R. : Denizaşırı Satış
Mukaveleleri, 40. Yılında T<strong>ü</strong>rk Ticaret Kanunu, İstanbul Üni<strong>vers</strong>i<strong>tes</strong>i Hukuk Fak<strong>ü</strong>l<strong>tes</strong>i Ticaret Hukuku Anabilim
Dalı ile Deniz Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri ve Araştırma Görevlilerinin Değerlendirmeleri, İstanbul
1997, sh.320-321).
105 Gerçekten, örneğin, satıcıya d<strong>ü</strong>şen <strong>tes</strong>lim borcunun ifa yerinin malın y<strong>ü</strong>klendiği yer olduğunu d<strong>ü</strong>zenleyen
TTK. m. 1140/ IV h<strong>ü</strong>km<strong>ü</strong>, ne TTK.nın sif satışa ilişkin h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>inin dayanağını oluşturan 1932 tarihli Varşova
– Oksford Kuralları’nda ne de Milletlerarası Ticaret Odası’nın 1936 veya 1953 tarihli Incoterms metinlerinde yer
almakta; bu h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m doğrudan doğruya milletlerarası ticarî team<strong>ü</strong>ller, yargı içtihatları ve doktrindeki gör<strong>ü</strong>şler
esas alınmak suretiyle ve bu hususun açık bir h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>mle d<strong>ü</strong>zenlenmesinin doğru olacağı d<strong>ü</strong>ş<strong>ü</strong>ncesinden hareketle
kanuna alınmış bulunmaktadır (Kalps<strong>ü</strong>z, İfa Mahalli, sh.164-166).
106 İzveren/ Franko/ Çalık, age., sh.324.
32