a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

Nakliyat Sigortası Genel Şartlarına eklenerek 89 kullanılan EYK, öncelikle uygulanma
sorunu bakımından, özel şart olarak kabul edilmelidir 90 . Dolayısıyla, EYK, Genel
Şartların 28. maddesine uygun olarak, ancak genel şartların olanak verdiği ölç<strong>ü</strong>de
tarafların hak ve borçlarında değişiklik getirebilir ve bu hallerde de genel şartlara
tekadd<strong>ü</strong>m eder.
2. Emtea akliyat Sigortası Genel Şartları
Sigorta sözleşmelerinin, TTK.nın 1266. maddesinin II. fıkrası uyarınca, ilgili
oldukları alanda hazırlanmış ve S.Mur.K.nın 28. maddesinin I. fıkrası uyarınca, Hazine
M<strong>ü</strong>steşarlığı tarafından onaylanmış olan genel şartları ihtiva etmesi zorunludur. Bu
genel şartların zahmetsizce okunabilecek bir tarzda basılmış olmaları şarttır. Sif satışta
satıcının sağlamakla y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong> olduğu sigorta sözleşmesine dahil edilmesi zorunlu olan
genel şartlar ise, 1.1.1953 tarihli Emtea Nakliyat Sigortası Genel Şartları (ENSGŞ)’dır.
Halen y<strong>ü</strong>r<strong>ü</strong>rl<strong>ü</strong>kte olan ENSGŞ, 1945 tarihli Fransız emtea poliçesi ve 1981’den
önce kullanılmakta olan EYK esas alınarak d<strong>ü</strong>zenlenmiştir.
ENSGŞ ile getirilen d<strong>ü</strong>zenlemeler, genel olarak şu başlıklar altında toplanabilir:
1. Teminat altına alınan riskler (m.1)
89 S.Mur.K.nın (16.6.1994 tarih ve 539 sayılı KHK.nin 22. maddesi ile değişik) 29. maddesinin II. fıkrasının (a)
bendi uyarınca, ihracat ve ithalat konusu mallar için nakliyat sigortası yurt dışında da yapılabilir. Bu h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m
doğrultusunda yapılacak bir sigorta sözleşmesinde, Emtea Nakliyat Sigortası Genel Şartlarına yer verilmeksizin
doğrudan doğruya EYK.nın esas alınması halinde, sözleşme yabancı hukuk h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>ine tâbi olacaktır. Ancak,
bu halde TTK.nın emredici h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>ine aykırılık teşkil eden klozların uygulanıp uygulanmayacağı sorunu ile
karşılaşılmaktadır. EYK.nın 19. maddesi ile getirilen ve sigortayı İngiliz kanun ve uygulamasına tâbi kılan kural
(This insurance is subject to English law and practice) ile tarafların açık bir hukuk seçiminde bulundukları kabul
edilecek olursa, sözleşme yabancılık unsuru kazanmış (MÖHUK.m.24/1) olur ve bu durumda TTK.nın emredici
nitelikteki h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>ine aykırılık teşkil eden İngiliz kanun ve uygulaması, ancak T<strong>ü</strong>rk kamu d<strong>ü</strong>zenini etkilemesi
halinde uygulama dışında kalır (omer, E. : Devletler Hususî Hukuku, İstanbul 2003, sh.159 vd.). Ancak,
MÖHUK m.24/1, tarafların hukuk seçimini “açıkça” yapmaları şartını aramaktadır. EYK.nın, sigortalının
m<strong>ü</strong>dahalesini kabul etmeyecek şekilde hazırlanmış olmaları gözön<strong>ü</strong>ne alındığında, bu şartın gerçekleşmiş olduğu
kabul edilemez. Kaldı ki; EYK.nın 19. maddesinin d<strong>ü</strong>zenlenme nedeni, bir hukuk seçiminde bulunmak değil ve
fakat 1.1.1982 tarihine kadar Lloyd’s SG poliçesi ile birlikte kullanılan Enstit<strong>ü</strong> Klozları’nın bu tarihten itibaren
bu poliçeden bağımsız olarak kullanılmaya başlanmaları neticesinde, Lloyd’s SG poliçesinde yer alan ve Marine
Insurance Act (MIA) ile sigorta sözleşmesi arasında varlığı zorunlu gör<strong>ü</strong>len bağlantının kopmuş olmasıdır. İşte;
EYK m.19 ile kopan bu bağlantının yeniden <strong>tes</strong>is edilmesi, sözleşmeyi yorumlamak durumunda kalan hâkimin,
klozlarda geçen kavramların İngiliz hukukundaki ve y<strong>ü</strong>zyıllardır uygulanmak yoluyla yerleşen içtihatlardaki
anlamlarını gözön<strong>ü</strong>nde bulundurması sağlanmak istenmiştir (Hudson/Allen/Allen, age., sh.35). Dolayısıyla,
hâkimin salt EYK ile d<strong>ü</strong>zenlenen sözleşmelerde dahî TTK.nın emredici h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>ini uygulaması ve bu
h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>e aykırı olan sözleşme h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>ini gözardı etmesi gerekecektir.
90 Yargıtay da EYK.nın öncelikle uygulanması gerektiği yön<strong>ü</strong>nde içtihatlar geliştirmiş bulunmaktadır: 3.7.1997,
E. 1997/3263, K. 1997/5390 (Çeker, M. : Yargıtay Kararları Işığında Sigorta Hukuku, Adana 2003, sh.343-
345); 14.2.2002, E. 2001/9499, K. 2002/1223 (Ulaş, I. : Uygulamalı Sigorta Hukuku, (Mal ve Sorumluluk
Sigortaları), An<strong>kara</strong> 2002, sh.49-50).
26