a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

uygulanacaktır. Gerçekten, sigortalının adı, sigortanın başlangıcı, sigorta bedeli, prim
miktarı ve sair hususları <strong>tes</strong>pit eden d<strong>ü</strong>zenlemeler, sözleşmenin özel şartı değil,
doğrudan doğruya unsurlarıdır 86 . Kaldı ki; söz konusu unsurlar, TTK.nın 1266.
maddesinde sözleşmenin muhtevası olarak d<strong>ü</strong>zenlenmekle zaten taraf iradelerinden
bağımsız olarak, kanunkoyucu tarafından sözleşmeye dahil edilmiştir. Bu unsurların,
mevcut sigorta ilişkisinin özellikleri doğrultusunda sözleşme <strong>ü</strong>zerinde
somutlaştırılması, onları özel şart olarak nitelendirme sonucunu doğuramaz. Özel
şarttan söz edilebilmesi için, tarafların sözleşme ile, genel şartlarla d<strong>ü</strong>zenlenmemiş
olan veya d<strong>ü</strong>zenlenmiş olmakla birlikte emredici olmayan ya da kanunun nisbî
emredici h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>ine aykırı olan (ki bu halde özel şartla, sadece sigorta ettiren lehine
bir d<strong>ü</strong>zenleme getirilebilir) bir h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m getirmeleri gerekir.
EYK.nın hukukî niteliği <strong>tes</strong>pit edilirken, bu tartışmayı önemli kılan “öncelikle
uygulanma” ve “yorumun dayanacağı esasların <strong>tes</strong>piti” hususlarından hareket edilerek,
ikili bir ayrım yapılması gerekir. EYK.yı, taraflar m<strong>ü</strong>zakerede bulunmak suretiyle
belirlemezler, söz konusu kuralların içeriği sigortacı tarafından önceden belirlenmiş ve
standartlaştırılmıştır; dolayısıyla bu kurallar, genel şartların tek yanlılık, genellik ve
soyutluk şeklinde açığa çıkan özelliklerini aynen yansıtmaktadır 87 . Şu halde; EYK.nın
yorumu ihtiyacı doğduğunda, sigorta genel şartlarının yorumunda kullanılan esaslara
uyulması 88 gerekir. Buna karşılık, EYK.nın T<strong>ü</strong>rk hukuku bakımından, sigorta genel
şartları ile eş d<strong>ü</strong>zeyde tutulması m<strong>ü</strong>mk<strong>ü</strong>n değildir; zira bu şartlar, taraf iradeleri ile
sözleşmeye dahil edilerek, herhangi bir makamın onayından geçmeksizin poliçelere
eklenmekte; yani devlet denetiminin dışında kalmaktadır. Bu nedenlerle, Emtea
86 Karayalçın, All Risks, sh.211. Bununla birlikte, TTK m.1266/I(6)’nın, sigortacının <strong>ü</strong>st<strong>ü</strong>ne aldığı rizikoların
hakiki mahiyetlerini tamamen tâyine yarayacak b<strong>ü</strong>t<strong>ü</strong>n hallerin poliçede gösterilmesini âmir h<strong>ü</strong>km<strong>ü</strong>, sigorta
sözleşmesinde özel şartlara yer verilmesini zorunlu kılan bir d<strong>ü</strong>zenleme olarak değerlendirilebilir; ancak bu
halde de rizikonun sınırları genişletilse bile, sigortalının çıkarları daraltılamaz (Atabek, Akdin Yorumu, 132).
TTK.nın muvakkat sigorta ilmuhaberinin, sigorta poliçesinin yerine geçebilmesine ilişkin 1149. maddesi ise,
1266. maddede sayılan hususların, kanunkoyucu tarafından âdeta özel şart olarak nitelendirildiği izlenimini
uyandırmaktadır. Şöyle ki; 1149. maddeye göre, muvakkat sigorta ilmuhaberininin, poliçe yerine geçebilmesi
için sigortanın özel şartlarını içermesi ve genel şartlara atfen d<strong>ü</strong>zenlenmiş olması gerekir. TTK m.1149’a koşut
bir h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m olarak, poliçe ve muvakkat ilmuhaberin muhtevasına ilişkin 1266. maddede ise, genel şartlardan söz
edildiği halde, özel şartlara hiç değinilmemiş ve fakat poliçenin ve muvakkat ilmuhaberin ihtiva etmesi zorunlu
olan hususlar sayılmıştır. Dolayısıyla, bu iki maddenin karşılıklı olarak değerlendirilmesinden, 1266. maddede
sayılan hususların, kanunkoyucu tarafından özel şart olarak kabul edildiği izlenimi doğmaktadır.
87 Bkz. Şeker, age., sh.21.
88 Bununla birlikte, özellikle deniz sigortaları söz konusu olduğunda sigortalı da sigortacı gibi bir tacirdir;
dolayısıyla kendisinden basiretli bir tacir gibi hareket etmesi beklenir. EYK yorumlanırken, sözleşme şartlarına
alelâde bir sigortalının makûl olarak vereceği anlam esas alınamaz.
25