a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

mekanizmasının işleyişi bakımından zorunludur ve bu genel şartların yorumlanması
sırasında da risk birliğinde bulunan t<strong>ü</strong>m ilgililerin menfaatlerinin gözetilmesi gerekir.
İşte; bu sebeplerdir ki, devleti, sigorta sözleşmeleri hakkında çeşitli m<strong>ü</strong>dahalelerde
bulunmak suretiyle, sigortacı bakımından sözleşme özg<strong>ü</strong>rl<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong>n<strong>ü</strong> sınırlamaya, buna
karşılık sigortacı karşısında zaten g<strong>ü</strong>çs<strong>ü</strong>z durumda bulunan sigorta ettirenler
bakımından ise, bu özg<strong>ü</strong>rl<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong>n tamamen ortadan kalkmasını engellemeye itmiştir 80 . Şu
halde; genel işlem şartları söz konusu olduğunda çeşitli yorum kurallarına başvurmak
suretiyle aşılmaya çalışılan sözleşme özg<strong>ü</strong>rl<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong> ilkesinin sınırlandırılması olgusu,
sigorta genel şartları bakımından bizzat devletçe desteklenmektedir. Bu destek,
TTK.nın 1266. maddesinde yer alan ve sigorta genel şartlarının “zahmetsizce
okunabilecek bir tarzda basılmış olma”sı ve özellikle de “İktisat ve Ticaret
Vekâletince tasdik edilmiş” olması şartları ile somutlaştırılmıştır. Sigorta genel
şartlarının onay makamı, daha sonra S.Mur.K.nın (16.6.1994 tarih ve 539 sayılı
KHK.nin 21. maddesi ile değişik) 28. maddesi ve 1. maddesinin II. fıkrasının (b) bendi
ile Hazine M<strong>ü</strong>steşarlığı olarak değiştirilmiştir. Her ne kadar kanunkoyucu, genel
şartların sigorta şirketlerince hazırlandıktan sonra M<strong>ü</strong>steşarlıkça onaylanarak
poliçelere eklenmesini öngörm<strong>ü</strong>ş ise de, uygulamada genel şartlar doğrudan
M<strong>ü</strong>steşarlıkça hazırlanmaktadır. M<strong>ü</strong>steşarlığın denetiminden geçmemiş olan genel
şartların kullanılması, doğrudan doğruya bu genel şartların geçersizliği yaptırımına
tâbi tutulmamış, S.Mur.K.nın 49. maddesi uyarınca ağır para cezası yaptırımına
bağlanmıştır. Bundan başka, kanunkoyucu TTK.nın 1266. maddesinin II. fıkrasının
son c<strong>ü</strong>mlesinde, baskıya ve onaya ilişkin şartların yerine getirilmemesi halinde, genel
şart h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>inden sigorta ettirenlerin zararına olanlar yerine kanun h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>inin
uygulanacağını h<strong>ü</strong>kme bağlamak suretiyle, çok k<strong>ü</strong>ç<strong>ü</strong>k puntolarla yazıldığı için
okunması g<strong>ü</strong>ç olan genel şartların veya onaylanmandan poliçeye eklenen genel
şartların sigortalı aleyhine sonuç doğuracak şekilde kullanılmasının ön<strong>ü</strong>ne geçmek
istemiştir.
80 Taraflar biraraya gelerek sözleşme koşullarını tartışmadıklarına göre, tarafların ortak iradelerinin <strong>tes</strong>piti
hususunda bir araştırma yapmaya gerek yoktur. Sözleşmenin iyiniyet kurallarına göre ve kanunkoyucunun
sigortalının korunması için harekete geçtiği gözön<strong>ü</strong>nde bulundurularak yorumlanması gerekir (Atabek, Akdin
Yorumu, sh.139). Aynı gör<strong>ü</strong>şte, Kender, age., sh.131.
23