a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

Sigorta genel şartları, genel işlem şartlarının yukarıda sayılan <strong>ü</strong>ç özelliğini de
taşımakta ve genel işlem şartlarının uygulamada gör<strong>ü</strong>len en eski 74 ve en tipik 75
örneklerinden biri olarak kabul edilmektedir. Sigorta genel şartları da, her sigorta dalı
için önceden ve ayrı ayrı saptanan ve o sigorta dalında hen<strong>ü</strong>z akdedilmemiş olan
sözleşmelere temel oluşturmak <strong>ü</strong>zere poliçelere eklenen basılı d<strong>ü</strong>zenlemelerdir 76 .
T<strong>ü</strong>m bu benzerliklere rağmen, sigorta genel şartlarını, genel işlem şartları
kavramından ayıran iki husus bulunmaktadır. Bunlardan ilki, sözleşme özg<strong>ü</strong>rl<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong>
ilkesinden, ikincisi ise, bu ilkenin mevzuatımızda yarattığı ve ifadesini TTK.nın 1266.
maddesinde bulan onay şartından kaynaklanmaktadır. Şöyle ki; sigorta genel
şartlarının d<strong>ü</strong>zenlenmesinin temelinde iki sebep yatar. Sigorta genel şartlarına duyulan
gereksinimin ilk sebebi, esasen t<strong>ü</strong>m genel işlem şartları bakımından geçerli olan,
ekonomik gerekliliklerdir. Ekonomik açıdan g<strong>ü</strong>çl<strong>ü</strong> olan sigorta şirketleri, bu g<strong>ü</strong>çlerini
hukuksal alana da yansıtmak 77 ve özellikle rizikonun gerçekleşmesinden sonraki
dönemde yaşanacak gelişmeleri kendi lehlerine çevirmek istemişlerdir. Sigorta genel
şartlarının hazırlanmasının temelinde yatan ikinci sebep ise, “tehlike iştiraki teorisi” 78
ile açıklanmaktadır. Buna göre, sigorta ilişkisi, sigorta ettirenlerden tahsil edilen
pri<strong>mler</strong> sayesinde bir ya da birkaç kişinin uğradığı zararın, sigortaya katılanlar
arasında paylaştırılması esasına dayandığından, bu kişilerin genel olarak aynı şartlar
altında sigorta teminatı ile donatılmaları gerekir. Zira; sigorta m<strong>ü</strong>essesesinin
kendisinden beklenen faydayı sağlaması ancak, standartlaştırılmış; yani m<strong>ü</strong>mk<strong>ü</strong>n
olduğu kadar bireysel kayıtlardan arındırılmış ve sigorta mekanizmasına uygun olan
tipik sözleşmelerin akdedilmesine bağlıdır. Bir tek sözleşmenin, bu mekanizmaya
aykırı olması hali dahî, sadece ilgili sigortalı ve sigortacı için değil; aynı zamanda bu
sigortacı nezdinde aynı rizikoya karşı kendilerini sigorta ettirmiş olanlar için de
önemlidir 79 . Dolayısıyla, aynı risk birliğinde bulunan t<strong>ü</strong>m sigortalıların ortak
menfaatlerini korumak amacıyla hazırlanan sigorta genel şartlarının varlığı, sigorta
74 G<strong>ü</strong>ngör, age., sh.35.
75 Bahtiyar, M. : Sigorta Poliçesi Genel Koşulları, Batider 1997, C.XIX, S.2, sh.92.
76 Bahtiyar, Sigorta Poliçesi Genel Koşulları, sh.93; Bozer, A. : Sigorta Hukuku, An<strong>kara</strong> 1981, sh.54; Kender,
R. : Sigorta Mukavelesinin Akdedilmesi ve Şartları, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları I. Sempozyumu,
An<strong>kara</strong> 1984, sh.52.
77 Bahtiyar, Sigorta Poliçesi Genel Koşulları, sh.95; Kender, Sigorta Mukavelesi, sh.51.
78 Bahtiyar, Sigorta Poliçesi Genel Koşulları, sh.95; Hirsch, agm., sh.1071-1072; Kender, Sigorta Mukavelesi,
sh.52.
79 Hirsch, agm., sh.1071.
22