a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

Eğer bir sözleşme şartı önceden hazırlanmışsa ve özellikle standart sözleşmede yer alması
nedeniyle t<strong>ü</strong>ketici içeriğine etki edememişse, o sözleşme şartının t<strong>ü</strong>keticiyle m<strong>ü</strong>zakere edilmediği
kabul edilir.
Sözleşmenin b<strong>ü</strong>t<strong>ü</strong>n olarak değerlendirilmesinden, standart sözleşme olduğu sonucuna varılırsa,
bu sözleşmedeki bir şartın belirli unsurlarının veya m<strong>ü</strong>nferit bir h<strong>ü</strong>km<strong>ü</strong>n<strong>ü</strong>n m<strong>ü</strong>zakere edilmiş olması,
sözleşmenin kalan kısmına bu maddenin uygulanmasını engellemez.
y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong> ona aittir.
Bir satıcı veya sağlayıcı, bir standart şartın m<strong>ü</strong>nferiden tartışıldığını ileri s<strong>ü</strong>r<strong>ü</strong>yorsa, bunu ispat
6/A, 6/B, 6/C, 7, 9, 9/A, 10, 10/A ve 11/A maddelerinde yazılı olarak d<strong>ü</strong>zenlenmesi öngör<strong>ü</strong>len
t<strong>ü</strong>ketici sözleşmeleri en az oniki punto ve koyu siyah harflerle d<strong>ü</strong>zenlenir ve sözleşmede bulunması
gereken şartlardan bir veya birkaçının bulunmaması durumunda eksiklik sözleşmenin geçerliliğini
etkilemez. Bu eksiklik satıcı veya sağlayıcı tarafından derhal giderilir.
Bakanlık standart sözleşmelerde yer alan haksız şartların <strong>tes</strong>pit edilmesine ve bunların
sözleşme metninden çıkartılmasının sağlanmasına ilişkin usul ve esasları belirler.”
Bu h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>mde, genel işlem şartlarının hangi hallerde haksız şart olarak kabul
edileceği ve bu hallerde uygulanacak yaptırımlar d<strong>ü</strong>zenlendikten sonra, ilgili
Bakanlığa bu şartların denetimi görevi y<strong>ü</strong>klenmiştir. Söz konusu h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m, tacir sıfatını
haiz olmayan ve bu nedenle de “t<strong>ü</strong>ketici” kavramına dahil kabul edilen sigorta
ettirenler bakımından uygulanabilir nitelikte olmakla birlikte 72 , gerek alıcının
(sigortalının), gerek satıcının (sigorta ettirenin) tacir sıfatını haiz olduğu sif satış
dolayısıyla yapılan sigorta sözleşmelerine uygulanamaz. T<strong>ü</strong>keticinin Korunması
Hakkında Kanun’un 3. maddesinin (e) bendinde t<strong>ü</strong>ketici, “bir mal veya hizmeti ticari
veya mesleki olmayan amaçlarla edinen, kullanan veya yararlanan gerçek ya da t<strong>ü</strong>zel
kişi” olarak tanımlanmıştır. Bu tanım ışığında, sigorta hizmetinden ticarî ve meslekî
amaçlarla yararlanan kişilerin, bu kanunun kişi bakımından uygulanma alanına 73 dahil
olmadığı açıktır.
72 Bu halde de bazı sorunlarla karşılaşılması muhtemeldir. Her şeyden önce, tarafların <strong>ü</strong>zerinde m<strong>ü</strong>zakere
etmedikleri şartlar, haksız olarak nitelendirilmektedir. Oysa, sigorta genel şartları söz konusu olduğunda,
tarafların bu şartlar hakkında m<strong>ü</strong>zakerede bulunma olanakları zaten bulunmamaktadır. Ayrıca, denetim
mekanizması bakımından da bir yetki sorunu söz konusudur; zira sigorta genel şartlarının denetimi bir başka
makam tarafından yapılmaktadır.
73 T<strong>ü</strong>keticinin Korunması Hakkında Kanun’un kişi bakımından uygulanma alanı hakkında ayrıntılı bilgi için bkz.
Ozanoğlu, H. S. : Mukayeseli Hukuk ve T<strong>ü</strong>keticinin Korunması Hakkında Kanun Açısından T<strong>ü</strong>keticiyi Koruyan
D<strong>ü</strong>zenlemelerin Kişi Bakımından Uygulanma Alanı (T<strong>ü</strong>ketici Kavramına Mukayeseli Bir Yaklaşım), Prof. Dr. M.
Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, İstanbul 2000, sh.663 vd.
21