a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

Sözleşme özg<strong>ü</strong>rl<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong>n<strong>ü</strong>n doğal bir sonucu olarak bu ilke, özellikle s<strong>ü</strong>rekli gelişim
halinde bulunan denizaşırı satış t<strong>ü</strong>rleri söz konusu olduğunda, millî ya da milletlerarası
d<strong>ü</strong>zenlemelerin çok ayrıntılı olmaması ve taraf ihtiyaçlarını gidermekte yetersiz
kalması sebebiyle, oldukça geniş bir uygulama alanı bulmaktadır. Taraflar, hak ve
y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>klerinin kapsam ve sınırlarını belirlerken, standart sözleşmelerden, çeşitli
ticarî kayıtlardan veya örf ve âdet kurallarından yararlanabilecekleri gibi Incoterms’e
yollamada bulunmak yolunu da tercih edebilirler. Sif satışta alıcı ve satıcının
ikametgâhlarının farkı <strong>ü</strong>lkelerde bulunması da, sözleşme taraflarını, yeknesak yorum
olanağı getiren bu kurallara yollama yapma yoluna itmektedir. Bu durumda,
Incoterms’in ilgili terime ilişkin olarak getirmiş olduğu d<strong>ü</strong>zenlemeler, taraf iradesi
d<strong>ü</strong>zeyine y<strong>ü</strong>kselerek, sözleşmenin esaslı noktalarını oluşturur ve eğer o konuda
emredici bir hukuk kuralı bulunmuyorsa, Incoterms öncelikle uygulanır 43 . Incoterms
kanun niteliği taşımaz; bu nedenle onun uygulanabilmesi, tarafların bu kuralların
uygulanması konusunda açıkça anlaşmış olmaları şartına bağlıdır 44 ’ 45 . Taraflar,
Incoterms’e yollamada bulunurken, hangi yıla ait derlemenin kastedildiğini de (sif-
İzmir, Incoterms 2000 gibi) açıkça göstermelidirler. Hangi yıla ait derlemeye yollama
yapıldığının açıkça gösterilmemesi halinde, sözleşmenin yapıldığı ânda y<strong>ü</strong>r<strong>ü</strong>rl<strong>ü</strong>kte
olan en son tarihli derlemenin kastedilmiş olduğu sonucuna varılamaz. Zira, sonraki
derleme, öncekilerin geçerliliği <strong>ü</strong>zerinde etkili olmadığından, tarafların önceki tarihli
derlemelerin uygulanmasını <strong>kara</strong>rlaştırmış olmaları da m<strong>ü</strong>mk<strong>ü</strong>nd<strong>ü</strong>r. Böyle bir
durumda taraflar arasındaki mevcut ticarî uygulamalara bakılarak, gerçek ortak
iradenin <strong>tes</strong>pit edilmesi gerekmektedir 46 .
43 Erdem, B. B. : Incoterm’in Uluslararası Satımlarda Uygulanacak Hukuka Etkisi ve Hukuki iteliği, MHB
1990, S.1-2, sh.70; Yaşar, T. O. : Denizaşırı Satım Sözleşmelerinde Uluslararası Ticari Kayıtların (Incoterms)
Önemi, DenizHD 1998, Yıl:3, S.3-4, sh.76.
44 Doğan, agm., 342; Erdem, age., sh.45; Kalps<strong>ü</strong>z, Denizaşırı Satışlar, sh.109; Shippey, age., sh.63.
45 Incoterms’in sözleşme içeriğinden olarak uygulanmasına karşılık, onun hukukî niteliğini ve geçerlilik temelini
ticarî team<strong>ü</strong>l, ticarî gelenek, yorum aracı veya soft law’dan aldığı yön<strong>ü</strong>ndeki gör<strong>ü</strong>şler için bkz. Doğan, agm.,
sh.342-346.
46 Doğan, agm., sh.347-348.
13