a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

haller için, tazminat borcunun muacceliyet tarihi olarak, geminin hareket tarihi
benimsenmiş olmaktadır ki; riziko çoğu zaman geminin hareketinden sonra
gerçekleşeceğine göre, bu durumda da sigorta ettiren aleyhine muacceliyet tarihi
geriye göt<strong>ü</strong>r<strong>ü</strong>lm<strong>ü</strong>ş olacaktır.
D- Halefiyet
Sigorta tazminatını ödeyerek borcunu ifa etmiş olan sigortacı, kanunen
sigortalının haklarına halef olur 451 . Sigortacının halefiyeti 452 , zarar görenin <strong>ü</strong>ç<strong>ü</strong>nc<strong>ü</strong> bir
kişiye karşı herhangi bir hukukî sebebe dayanarak, tazminat alacağına sahip ise, bu
alacağın, ödenen sigorta tazminatı miktarında, kanun gereği olarak sigortacıya
geçmesidir. Sigortalı, mallara kusuru ile zarar veren kişi aleyhine dâva açarak,
gerçekleşen zararını bu kişiden tazmin etmiş ise, artık sigortacıdan talepte
bulunamayacağı için, sigortacının halefiyeti de g<strong>ü</strong>ndeme gelmeyecektir 453 .
Sigortacının halefiyet hakkı, TTK.nın 1361. maddesi ile ENSGŞ.nin 15. ve 26.
maddesinde d<strong>ü</strong>zenlenmiştir 454 . Bu h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong> uyarınca, sigortacının halefiyet hakkını
kullanabilmesi için gerçekleşmesi gereken bazı şartlar bulunmaktadır.
İlk olarak, ortada geçerli bir sigorta sözleşmesi bulunmalı ve sigortacı bu
sözleşmeye dayanarak, ödemede bulunmuş olmalıdır. Halefiyetin kapsamı, tazmini
gereken zararın miktarına göre değil; sigortacının, sigortalıya ödediği miktara göre ve
zarar sorumlusunun kusuruna göre belirlenecektir. Dolayısıyla, sigortacının sigorta
tazminatını ödediğini ispat etmesi gerekir. TTK.nın 1361. maddesinin II. fıkrasına
göre, sigortacı talep ederse, masrafı sigortacıya ait olmak <strong>ü</strong>zere, sigortalı, sigortacının
<strong>ü</strong>ç<strong>ü</strong>nc<strong>ü</strong> şahsa karşı olan haklarına halef olduğunu gösteren ve noterce imzası
onaylanan bir senet vermek zorundadır. ENSGŞ.nin 26. maddesinde de sigortalı,
451
Sigortacının kanunî halefiyetinin hukukî mahiyeti, bir kanunî temlik (cesio legis)tir (Bilge, M. E. : Sigorta
Tazminatını Alan Sigortalının Zarar Veren Üç<strong>ü</strong>nc<strong>ü</strong> Şahısla Yaptığı İşle<strong>mler</strong>in Sigortacının Halefiyeti Üzerindeki
Etkisi ve Yargıtay Uygulaması, Prof. Dr. Hayri Domaniç’e 80. Yaş Armağanı, İstanbul 2001, C.I, sh.80; Omağ,
agm., sh.38; Tekil, F. : Sigorta Hukukunda Tazmin İlkesi ve R<strong>ü</strong>cu Hakkı, Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan,
An<strong>kara</strong> 1998, sh.127; Ulaş, age., sh.167; Ünan, Halefiyete Dayanan R<strong>ü</strong>cu Davası, sh.241).
452
Halefiyet ile bırakma kurumları birbirinden farklıdır; bırakma sadece h<strong>ü</strong>kmî tam zıya halinde söz konusu
olabilir; oysa sigortacı, zararın tam zıya veya kısmî hasardan ileri gelmiş olmasına bakılmaksızın, sigorta
tazminatını ödediği t<strong>ü</strong>m hallerde sigortalıya halef olur (D’arcy/Muarray/Cleave, age., sh.390-391; Ademun-
Odeke, age., sh.347).
453
D’arcy/Murray/Cleave, age., sh.389-390; Doğanay, İ. : Sigorta Tazminatında Kanunî Halefiyetin Şumûl<strong>ü</strong>,
Batider 1977, C.IX, S.2, sh.335.
454
İngiliz hukukunda sigortacının, tam zıya halinde sigortalıya halef olması, MIA m.79/I’de; kısmî hasar
halindeki halefiyeti ise, MIA m.79/II’de d<strong>ü</strong>zenlenmiştir.
142