a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

kaldığını, iddianın dayandığı kazayı, zararı ve zararın kapsamını belgelerle ispat
etmesi koşulları öngör<strong>ü</strong>lm<strong>ü</strong>şt<strong>ü</strong>r 436 . TTK.nın 1442. maddesinde, başkası hesabına
sigorta halinde, sigortalıya y<strong>ü</strong>klenen vekâlet verdiğini veya sigortanın kendi
menfaatine yapıldığını ispatlama zorunluluğu, sif satışta alıcının, satıcının kendisine
<strong>tes</strong>lim ettiği sigorta poliçesi, konişmento veya fatura gibi belgelerin ibrazı ile yerine
getirilmiş olur 437 .
Zararın <strong>tes</strong>piti usûl<strong>ü</strong> ENSGŞ.nin 22. maddesinde d<strong>ü</strong>zenlenmiştir. Buna göre;
zarar miktarı, sigortacının malların boşaltıldığı yerdeki avarya komiseri ile birlikte
<strong>tes</strong>pit edilmeli; eğer sigortacının burada avarya komiseri bulunmuyorsa, boşaltma
yerindeki team<strong>ü</strong>llere göre ve boşaltmadan itibaren 15 g<strong>ü</strong>n içinde yapılmalıdır. Anılan
maddenin II. fıkrasında ise, <strong>tes</strong>pit işleminin, herhangi bir m<strong>ü</strong>cbir sebep olmaksızın
yapılmamasının yaptırımı olarak, sigortacının borcundan kurtulması d<strong>ü</strong>zenlenmiştir.
Tazminatın miktarı 438 , gerçekleşen zarara göre <strong>tes</strong>pit edilir. Rizikonun
gerçekleştiği ânda, sigorta bedeli, sigorta menfaat değerinden fazla ise; yani aşkın
sigorta söz konusu ise, sigortanın menfaat değerini aşan kısmı geçersizdir (TTK
m.1345, ENSGŞ m. 25/II). Tersine, sigorta bedeli, sigorta menfaat değerinden az ise,
yani eksik sigorta söz konusu ise, tam zıya halinde sigorta bedelinin tamamının; kısmî
hasar halinde de sigorta bedelinin sigorta menfaat değerinin tamamına olan oranının
ödenmesi ile sigortacı borcunu ifa etmiş olur (TTK m.1349, ENSGŞ m.25/III).
Sigorta tazminatı, hak sahibi durumunda olan, alıcıya veya yetkili temsilcisine
ödenir (TTK m. 1445). Ödemenin, aksi <strong>kara</strong>rlaştırılmadıkça, sigortalının
ikametgâhında ve nakden yapılması gerekir.
436 Sigorta sözleşmesinin bir Lloyd’s sigortacısı ile yapılmış olması halinde, zararın gerçekleştiğini öğrenen
alıcının, boşaltma limanındaki Lloyd’s acentasına durumu derhal bildirmesi gerekir. Acenta, zararı <strong>tes</strong>pit eden
bir sörvey raporu (survey report) hazırlar. Hususî avarya söz konusu ise, alıcının bu raporla birlikte, poliçe,
fatura ve konişmentoyu ibraz ederek tazminat talebinde bulunması gerekir (D’arcy/Murray/Cleave, age.,
sh.386). M<strong>ü</strong>şterek avarya halinde ise, taşıma sözleşmesinde belirlenen hukuka göre zararın <strong>tes</strong>pit edilmesi
gerekir.
437 Krş. TTK m. 1443.
438 Sigorta sözleşmelerine zararın belli bir kısmına sigortalının katlanacağı yön<strong>ü</strong>nde h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong> konabilir. ENSGŞ
m. 20 ve 21’de de bu yönde bir h<strong>ü</strong>kme yer verilmiş ve sözleşmede aksi <strong>kara</strong>rlaştırılmadıkça, hususî avaryaların
%3 muafiyet d<strong>ü</strong>ş<strong>ü</strong>lmek suretiyle tazmin olunacağı-istisnaları da gösterilmek suretiyle- d<strong>ü</strong>zenlenmiştir. TTK.da
bu t<strong>ü</strong>r muafiyet kayıtlarının geçersizliğine ilişkin herhangi bir h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m bulunmadığından, genel şartların anılan
h<strong>ü</strong>km<strong>ü</strong> geçerlidir (karş. TTK m.1404-1406). Sigorta sözleşmelerine konan b<strong>ü</strong> t<strong>ü</strong>r muafiyet kayıtları hakkında
ayrıntılı bilgi için bkz. Yongalık, A. : Sigortalının Zarara Katılması (Bizzat Katılma), Prof. Dr. Ali Bozer’e
Armağan, An<strong>kara</strong> 1998, sh.149-165.
137