a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

) Tazminatın Ödenmesi
Sigortacının sigorta tazminatını ödeyebilmesi için 431 ; sözleşme ile temin edilen
bir rizikonun, sözleşme s<strong>ü</strong>resi içinde, zarara sebebiyet vermiş olması 432 ve tazminat
ödeme borcunun muaccel hale gelmesi gerekir. Sigortacının tazminat ödeme borcu,
yukarıda değinilen zararların gerçekleştiğini ihbar etme m<strong>ü</strong>kellefiyetinin doğduğu
ânda 433 ; yani rizikonun gerçekleştiğinin sigortalı tarafından öğrenildiği ânda muaccel
olur (TTK m. 1441/I). Borcun muaccel hale gelmesi için, bildirimde bulunulmuş
olması gerekmez 434 . Bununla birlikte, TTK.nın 1441. maddesi borcun en erken ne
zaman muaccel olacağını göstermiş ve sözleşme ile muacceliyetin daha ileri bir tarihe
atılabilmesine olanak vermiştir 435 . Buna göre; taraflar, muacceliyetin en geç, 1441.
maddenin II. fıkrasında gösterilen belgelerin sigortacıya verildiği tarihte
gerçekleşeceğini <strong>kara</strong>rlaştırabilirler.
Sigorta tazminatının ödenmesine ilişkin bu genel koşullardan başka, TTK.nın
1441. maddesinin II. fıkrasında, sigortalının, sigortacıya zararın hesabını gösteren bir
liste vermesi ve sigorta menfaatini, sigorta edilen malların deniz rizikolarına maruz
431 MIA ve EYK, sigortacının tazminat borcunu ne zaman ve nasıl ödeyeceğine ilişkin bir h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m öngörmemiştir.
432 Deniz sigortalarında, <strong>kara</strong> sigortalarından farklı olarak borçlar hukukunda geçerli olan uygun nedensellik
ilkesi uygulanmaz. Deniz sigortalarında Common Law’ın etkisiyle, sigortacının sorumluluğunun doğabilmesi
için, gerçekleşen riziko ile zarar arasında causa proxima (yakın neden) denen özel bir nedensellik ilişkisinin
bulunması aranır. Causa proxima, zararın gerçekleşmesinde en etkili olan nedendir ve bu bakımdan zaman
itibariyle en son gelen neden olmasının önemi yoktur (Bkz. Chuah, age., sh.267-268; Şeker, age., sh.211-225;
Ülgener, age., sh.68-82). EYK (A) ile temin edilen bir rizikonun gerçekleşmesi halinde, causa proxima ilkesi
doğrudan doğruya uygulanır; ancak EYK (B) veya (C) ile temin edilen bir rizikonun gerçekleşmesi halinde, zıya
veya hasarın makûl olarak bu klozlarla teminat altına alınmış bir rizikoya altlanabilmesi yeterlidir
(D’arcy/Murray/Cleave, age., sh.384).
433 Rizikonun gerçekleştiğini ihbar m<strong>ü</strong>kellefiyeti, zararın, sigortalının aktif malvarlığında veya pasif
malvarlığında meydana gelmiş olmasına göre farklı ânlarda doğacaktır. Bu konudaki açıklamalar için bkz. yuk.
sh.103 vd..
434 Kender, R. : Sigorta Tazminatının Muacceliyeti Meselesi, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları IX.
Sempozyumu, An<strong>kara</strong> 1992, sh.91; İzveren/Franko/Çalık, age., sh.442; Omağ, agm., sh.33; Şenocak, age.,
sh.149; T<strong>ü</strong>rk, H. S. : Sigortacının Temerr<strong>ü</strong>d<strong>ü</strong> e Zaman Başlar?, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları XII.
Sempozyumu, An<strong>kara</strong> 1995, sh.192. Arseven’e göre ise, tazminat ödeme borcunun muaccel olabilmesi için,
rizikonun gerçekleştiğinin ihbar edilmesi şarttır (Arseven, age., sh.149). Kaner’e göre ise, “sigorta ettirenin
rizikonun gerçekleştiğini haber alması edimin ifasının istenebilmesinde vade (BK 74) teşkil etmediğinden haber
alma tarihi, kanunun ifadesine rağmen muacceliyet tarihini değil, zamanaşımının başlayacağı tarihi gösterir ve
tazmin borcu, borcun doğumunu takiben muaccel olur (BK 74)” (Kaner, İ. : Sigortacının Sigorta Tazminatını
Ödeme Borcunda Temerr<strong>ü</strong>d<strong>ü</strong> ve Munzam Zarar Meselesi, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları XVIII.
Sempozyumu, An<strong>kara</strong> 2001, sh.4’ten aynen). TTK m. 1441’de açıkça, muacceliyetin, ihbar m<strong>ü</strong>kellefiyetinin
doğduğu tarihte gerçekleşeceği kaleme alınmıştır. Maddenin kenarbaşlığı da “Muacceliyet ve Zararı İspat
K<strong>ü</strong>lfeti” olduğuna göre, burada d<strong>ü</strong>zenlenen, zamanaşımının başlangıcı değil, borcun muaccel hale gelmesidir.
Kaldı ki; zamanaşımının başlangıcı da muacceliyet ânıdır (Kender, Muacceliyet Meselesi, sh.87).
435 Esasen, borcun, rizikonun gerçekleştiğinin sigortalı tarafından öğrenilmesi ile muaccel hale gelmesi, bu
tarihte hen<strong>ü</strong>z zarar miktarı <strong>tes</strong>pit edilmemiş olduğu için eleştirilmektedir (Karayalçın, Y. : Mesuliyet ve Sigorta
Hukuku Bakımından Başlıca İşletme Kazaları, An<strong>kara</strong> 1960, sh.63).
136