a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

EYK.nın “M<strong>ü</strong>şterek Avarya Klozu” (General Average Clause) başlıklı 2.
maddesine göre ise, zıyadan kaçınılması ile ilgili veya zıyadan kaçınmak amacıyla,
taşıma sözleşmesi ve/veya bunu d<strong>ü</strong>zenleyen hukuk veya uygulamaya göre
<strong>kara</strong>rlaştırılan ya da d<strong>ü</strong>zenlenen ve temin edilen bir rizikodan doğan m<strong>ü</strong>şterek avarya
veya kurtarma ve yardım masrafları teminat kapsamındadır. TTK.nın 1393 ve 1394.
maddeleri emredici nitelikte olmadığından, tarafların taşıma sözleşmesinde, m<strong>ü</strong>şterek
avarya zararının hesaplanmasına ilişkin olarak kural koymaları ya da genellikle
yapıldığı <strong>ü</strong>zere York - An<strong>vers</strong> Kuralları’na 428 yollamada bulunmaları geçerlidir.
Taşıma sözleşmesinde bu t<strong>ü</strong>r bir h<strong>ü</strong>kme yer verilmemesi halinde MIA.nın 66.
maddesinin IV ve V. fıkraları uygulanır. Burada T<strong>ü</strong>rk hukukundan farklı bir çöz<strong>ü</strong>m
benimsenmiş ve malların m<strong>ü</strong>şterek avarya hareketi sonucunda uğradığı zararlarla
sigortacı tarafından ödenecek garame payı birbirinden ayrılarak, malların uğradığı
zararın sigortacı tarafından derhal ödenmesi öngör<strong>ü</strong>lm<strong>ü</strong>şt<strong>ü</strong>r.
TTK.nın 1393. maddesinin 3. bendinde, alınan tedbirler sonuçsuz kalmış olsa
bile, 1378. madde gereğince kurtarma ve daha b<strong>ü</strong>y<strong>ü</strong>k sakıncalardan korumak için
zorunlu ve amaca uygun olarak yapılan masrafların, sigortacı tarafından m<strong>ü</strong>şterek
avarya h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>i doğrultusunda tazmin edileceği d<strong>ü</strong>zenlenmekle, bu masrafların da
geniş anlamda zarar kavramına dahil olduğu kabul edilmiştir. Kanunkoyucu, TTK.nın
1399. maddesinin II. fıkrasında getirdiği emredici d<strong>ü</strong>zenleme ile bir adım daha ileri
giderek, sigortacının, ödeyeceği tazminatın toplamı, sigorta bedelini aşacak olsa bile,
yapılan masrafların tamamını ödemekle y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong> olduğunu h<strong>ü</strong>kme bağlamıştır.
Kurtarma ve yardım faaliyetlerinin kapsamına girmekle birlikte, m<strong>ü</strong>şterek avarya
olarak nitelendirilemeyen zarar ve masraflar bakımından sigortacının sorumluluğu,
koruma tedbirleri alınmasından doğan zarar ve masraflar çerçevesinde doğar 429 .
sigortadaki eksiklik oranında azalacağı yön<strong>ü</strong>ndeki h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m ile giderilmiştir (Bkz. Arkan, M<strong>ü</strong>şterek Avarya,
sh.163-164; Şeker, age., sh.256).
428 York-An<strong>vers</strong> Kuralları, m<strong>ü</strong>şterek avarya hakkında d<strong>ü</strong>zenlenmiş ve ilk kez 1924 yılında biraraya getirilmiş
uluslararası kurallardır. Incoterms gibi, bu kurallar da bir anlaşma niteliğinde değildir; uygulanmaları taraf
iradelerine bağlıdır. TTK.nın m<strong>ü</strong>şterek avaryaya ilişkin h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>inin d<strong>ü</strong>zenlenmesinde 1950 tarihli York-
An<strong>vers</strong> Kuralları dikkate alınmıştır. Kurallar, en son 1994 yılında değişikliğe uğramıştır (Bkz. Freedman, age.,
sh.1941-1948; D’arcy/Murray/Cleave, age., sh.382; Tekil, age., sh.381).
429 Şeker, age., sh.259. Taşıma sözleşmelerinde en çok yollama yapılan 1974 tarihli York-An<strong>vers</strong> Kuralları’nın
6. maddesi de, kurtarma ve yardım faaliyetlerinden doğan zarar ve masrafların, m<strong>ü</strong>şterek avarya olarak kabul
edileceği yön<strong>ü</strong>ndedir. Ancak, sigortacının EYK m. 2 uyarınca, tazmin edeceği m<strong>ü</strong>şterek avarya veya kurtarma ve
yardımdan doğan zarar veya masraf, MIA uyarınca m<strong>ü</strong>şterek avarya veya kurtarma ve yardım olarak tanımlanan
134