a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

y<strong>ü</strong>ke bilinçli olarak zarar verilmesi veya bu amaçla masraflara girişilmesi halinde,
ortaya çıkan zarar veya masrafın gemi, navlun ve y<strong>ü</strong>k arasında paylaştırılmasını ifade
eder 424 . TTK.nın 1393. maddesi uyarınca, sigortacı, m<strong>ü</strong>şterek avaryadan doğan zarar
ve masraflardan sorumludur. M<strong>ü</strong>şterek avarya halinde, sigortacı tarafından ödenecek
tazminat <strong>ü</strong>ç farklı zararın tazminine yöneliktir. Şöyle ki; sigortalı diğer ilgililere
ödemede bulunmakla y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong> ise, zararın bir kısmı sigortalının <strong>ü</strong>zerinde kalmışsa
veya sigortalı, diğer ilgililerden alacaklı ise, sigortalı bu zararların her birinden,
m<strong>ü</strong>şterek avarya hareketine yol açan rizikonun teminata dahil olması koşuluyla (TTK
m. 1395) sorumludur.
TTK.nın 1393. maddesinin I. fıkrası uyarınca, sigortalı tarafından diğer
m<strong>ü</strong>şterek avarya ilgililerine ödenecek m<strong>ü</strong>şterek avarya garame payı sigortacının
tazmin y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>l<strong>ü</strong>ğ<strong>ü</strong>n<strong>ü</strong>n kapsamına girmektedir. ENSGŞ.nin 17. maddesinin II. fıkrası
da aynı yöndedir. Böylelikle, sigorta sözleşmesi sorumluluk sigortası niteliği
kazanmaktadır 425 . Aynı h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m, sigortalının, kendisinin taşıyacağı zarar kısmının da
sigortacı tarafından tazmin edilmesi yön<strong>ü</strong>ndedir. TTK.nın 1397. maddesi ise,
sigortalının, m<strong>ü</strong>şterek avarya h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>i uyarınca, <strong>ü</strong>ç<strong>ü</strong>nc<strong>ü</strong> kişiden olan alacağını,
hakkını aramak için gerekli t<strong>ü</strong>m tedbirlere başvurmasına karşın, alamamış olması
halinde, sigortacının bu zarardan da sorumlu olduğunu d<strong>ü</strong>zenlemektedir. Bu halde de
sigorta, adetâ bir “kredi sigortası” (acze karşı sigorta) niteliğine b<strong>ü</strong>r<strong>ü</strong>nmektedir 426 .
M<strong>ü</strong>şterek avarya ilgililerine ödenecek m<strong>ü</strong>şterek avarya garame payı, dispeçe
göre belirlenir ve sigortacının sorumluluğu, sigorta değerine bakılmaksızın, dispeçte
gösterilen miktara göre tayin edilir (TTK m.1394/I, ENSGŞ m. 17/I) 427 .
424
Arkan, M<strong>ü</strong>şterek Avarya, sh.159; Chuah, age., sh.298-299; D’arcy/Murray/Cleave, age., sh.380;
Freedman, age., sh.1914; Ademun-Odeke, age., sh.342; Şeker, age., sh.253; Taylor, age., sh.83; Tekil, age.,
sh.380; Vance/Anderson, age., sh.934. Ayrıca bkz. MIA m. 66/II.
425
Arkan, M<strong>ü</strong>şterek Avarya, sh.162.
426
Arkan, M<strong>ü</strong>şterek Avarya, sh.166.
427
TTK m. 1356’ya göre, aksi <strong>kara</strong>rlaştırılmadıkça, malların sigorta değeri, y<strong>ü</strong>kleme yer ve zamanına göre
belirlenir (ENSGŞ m.25’te ise, ikili bir ayrım yapılarak, hammaddeler ve toprak <strong>ü</strong>r<strong>ü</strong>nleri için, malların varma
yerinde ve boşaltma zamanındaki -hasarsız- piyasa değerinin sigorta değeri olarak kabul edileceği d<strong>ü</strong>zenlenmiş;
mamûl ve yarı mamûl maddeler içinse, TTK m. 1356’ya koşut bir d<strong>ü</strong>zenleme getirilmiştir). Buna karşılık,
m<strong>ü</strong>şterek avaryaya katılma değeri, TTK m. 1203/II uyarınca, malların yolculuk sonundaki gerçek sâfi değeri esas
alınarak <strong>tes</strong>pit edilir. Bu durumda m<strong>ü</strong>şterek avaryaya katılma değeri, sigortacı aleyhine olarak, sigorta
değerinden daha y<strong>ü</strong>ksek olacaktır. Bu sorun, ENSGŞ m.17/II’de yer alan, garameye giren malın m<strong>ü</strong>şterek avarya
katılma değerinin tamamı <strong>ü</strong>zerinden sigortalanmışsa, garame payının tamamının ödenecek tazminatı
oluşturacağı; ancak bu mal katılma değerinin tamamı <strong>ü</strong>zerinden sigortalanmamışsa, ödenecek tazminatın
133