a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

Tam zıya ise, malların yok olması ve bir daha elde edilmesi olanağının ortadan
kalkmasıdır. Malların tamamen yanması, denize atılması tam zıya teşkil ettiği gibi,
malların iktisadî değerini kaybetmesi de tam zıya olarak kabul edilmektedir 417 . İngiliz
hukukunda yapılan “gerçek tam zıya” (actual total loss) ve “h<strong>ü</strong>kmî tam zıya”
(constructive total loss) ayrımı 418 , TTK.nın 1413 vd. maddelerinde de, doğrudan
doğruya ifade edilmemiş olmakla birlikte benimsenmiştir. Şöye ki; TTK.nın 1413.
maddesine göre, malların yok olması, bir daha elde etme olanağı bulunmaksızın
sigortalının elinden çıkması; özellikle kurtarılamayacak şekilde batmış, aslî
niteliklerini kaybetmiş veya ganimet olduğuna <strong>kara</strong>r verilmiş olması halinde tam zıya
vardır 419 . Tam zıya halinde, sigortacı, sigorta bedelinin tamamını ödemekle
y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong>d<strong>ü</strong>r (TTK m. 1417). TTK.nın 1420. maddesinde sayılan ve gerçekleşmesi,
bırakma hakkının doğmasına sebep olan geminin gaip olması veya kamu
makamlarının tasarrufuna konu olması halleri ise, h<strong>ü</strong>kmî tam zıya olarak
nitelendirilmektedir 420 . Bırakma hakkı, ENSGŞ.nin 16. maddesinde de d<strong>ü</strong>zenlenmiştir.
Ancak, TTK.ya nazaran daha geniş bir uygulama alanı öngören genel şart h<strong>ü</strong>km<strong>ü</strong>,
TTK.nın bırakmaya ilişkin 1420-1430. maddesi h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>inin emredici olması
karşısında, emredici h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>e aykırılık sebebiyle, uygulanamayacaktır 421 . Bırakma
hakkının geçerli bir şekilde kullanılabilmesi için, bırakma beyanının kanunda
öngör<strong>ü</strong>len s<strong>ü</strong>re içinde ve kayıtsız şartsız yapılması, gerçekleşen rizikonun malların
tamamını etkilemiş olması ve bırakma talebinin sigortacı veya yetkili temsilcilerine
yöneltilmiş olması gerekir (TTK m.1423, 1424, 1425). Bırakma beyanı ile birlikte,
sigortalının mallar <strong>ü</strong>zerinde sahip olduğu t<strong>ü</strong>m haklar sigortacıya geçer; bunun
karşılığında sigortacı sigorta bedelinin tamamını öder (TTK m.1427, 1420). Sigortacı,
sayılan şartları taşıyan bırakma beyanını kabule mecburdur 422 .
417 Çağa/Kender, age., sh.140; İzveren/Franko/Çalık, age., sh.436-437; Şeker, age., sh.235.
418 Bkz. MIA m. 57, 58, 60, 61, 62, 63. İngiliz hukukunda gerçek ve h<strong>ü</strong>kmî tam zıya hakkında ayrıntılı bilgi için
bkz. Buglass, age., sh.88-114; Freedman, age., sh.1899-1912; Mowbray, age., sh.113-114; Ademun-Odeke,
age., sh.339-341; Şeker, age., sh.241-247; Taylor, age., sh.79-82; Vance/Anderson, age., sh.935-939.
419 TTK m. 1413’te sayılan hallerin gerçekleşme şekilleri hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Kender, R. : Sigorta
Tazminatını Ödeyen Sigortacının, Sigortalısının Yerine Geçmesi Meselesi, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları
VIII. Sempozyumu, An<strong>kara</strong> 1991, sh.175-177.
420 İzveren, age., sh.437-438; Şeker, age., sh.237.
421 Kender, Sigortacının Sigortalının Yerine Geçmesi, sh.178.
422 Kender, Sigortacının Sigortalının Yerine Geçmesi, sh.178.
131