a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

gerçekleşmesi muhtemel olan ve gerçekleşmesiyle mallara bir hasar vermesi veya
malların zıyaı sonucunu doğurması beklenen olaydır 372 .
Sözleşmede hangi rizikoların temin edildiğini belirlerken, iki t<strong>ü</strong>r h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m
kullanılır. Rizikonun olumlu sınırlanması olarak adlandırılan ilk h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>mde, sigorta
kapsamına dahil olan rizikolar; olumsuz sınırlama olarak adlandırılan diğer h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>mde
ise, istisna edilen; yani sigortacının sorumluluğunun kapsamına dahil olmayan
rizikolar gösterilir 373 . Sigorta ile temin edilen rizikoların belirlendiği olumlu sınırlama
h<strong>ü</strong>km<strong>ü</strong>nde ise, ya genellik ilkesinden hareket edilerek, hasar veya zıyaa yol açacak
olağan olayların gerçekleşmesi sonucu ortaya çıkan ihtiyacın karşılanması esası
benimsenir, ya da özellik ilkesinden hareket edilerek, hangi rizikoların sigorta
teminatının kapsamına girdiği tek tek gösterilir ve sayılan bu rizikoların dışında kalan
rizikolardan doğan ihtiyaçlar sigortacının sorumluluğunu doğurmaz 374 .
TTK.nın “Umumilik Esası” kenarbaşlığını taşıyan 1379. maddesinde rizikolar,
genellik ilkesi doğrultusunda olumlu sınırlandırılmış, 1380. maddede de sigortacının
sorumluluğuna dahil olmayan istisnalar gösterilmiştir. ENSGŞ.nin 1. maddesi 375 ile
EYK (A)’nın 1. maddesinde de genellik ilkesi benimsenmiş ve takip eden
h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>inde istisna edilen rizikolar sayılmıştır. TTK.nın 1379 ve 1380. maddeleri
emredici nitelikte olmadığından 376 , sif satışta akdedilen sigorta sözleşmesi ile temin
edilen rizikolar, esas olarak ENSGŞ ile EYK çerçevesinde incelenecek; fakat bundan
önce TTK.nın 1379. ve 1380. maddelerine ve 1379. maddede benimsenen genellik
ilkesi doğrultusunda karşımıza çıkan “denizcilik rizikoları” kavramına değinilecektir.
372 Rizikonun özellikleri ve bu özelliklerden yola çıkılarak yapılan çeşitli tanımları için bkz. Arseven, age., sh.5;
Bozer, Sigorta Hukuku, sh.46-48; İzveren/Franko/Çalık, age., sh.423; Kaner, Tehlike İle İlgili Görevler,
sh.304-307; Karayalçın, Risk Yönetimi, sh.1 vd; Kender, age., sh.223-226; Kubilay, age., sh.47-49; Şeker,
age., sh.27-31; Ünan, age., sh.27.
373 Karayalçın, All Risks, sh.215.
374 Karayalçın, All Risks, sh.215; Şeker, age., sh.33-34.
375 Şeker’e göre, ENSGŞ m. 1’de özellik ilkesi benimsenmiştir (Şeker, age., sh.46-47). Ancak, maddede “genel
olarak deniz kaza ve tahlikelerinden gelebilecek her t<strong>ü</strong>rl<strong>ü</strong> zıya ve hasarlar”dan söz edildiğine göre, rizikonun
olumlu sınırlaması, genellik ilkesine göre yapılmıştır. Her ne kadar, takip eden maddelerle öngör<strong>ü</strong>len istisnaların
sayıca çok olması sebebiyle, genellik ilkesi önemini kaybediyor ise de, bu kabul ispat hukuku bakımından
önemlidir. Zira; genel şartlarda genellik ilkesi benimsendiği için, uyuşmazlık halinde, zararın istisna edilen
rizikolardan kaynaklandığını ispat y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>, TTK m.1281/II uyarınca, sigortacıya d<strong>ü</strong>şecektir (Karayalçın, All Risks,
sh.218-219; ayrıca bkz. Arkan, M<strong>ü</strong>şterek Avarya, sh.159).
376 Krş. TTK m. 1264.
114