a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

kaptan ya da gemi adamlarının barataryası ve gemide ya da y<strong>ü</strong>kte hasar veya zarar
meydana getirecek her t<strong>ü</strong>rl<strong>ü</strong> deniz rizikoları 11 .
Deniz sigorta sözleşmelerinin temeli ve gelişimi, lex mercatoria (law merchant)
olarak ifade edilen tacir hukukuna 12 dayanmakta olduğundan, zamanla, bu
sözleşmeleri yorumlamak durumunda kalan mahkemeler, taraf menfaatlerini
gözetirken ticarî team<strong>ü</strong>l ve uygulamalara b<strong>ü</strong>y<strong>ü</strong>k ağırlık vermişlerdir 13 . Böylece, deniz
sigorta hukuku, ticarî team<strong>ü</strong>ller ve mahkeme içtihatlarıyla gelişmiştir.
B<strong>ü</strong>t<strong>ü</strong>n deniz sigorta poliçelerinin temelini teşkil eden Lloyd’s SG Poliçesi, 1983
yılından itibaren yerini Lloyd’s Marine Policy (MAR) adıyla anılan deniz sigortası
poliçesine bırakmış bulunmaktadır. 1963-1981 yılları arasında kullanılan <strong>ü</strong>ç t<strong>ü</strong>r
Enstit<strong>ü</strong> Y<strong>ü</strong>k (Hamule) Klozu, FPA (free particular average - özel avarya hariç), WA
(with average - avarya dahil) ve AR (all risks - b<strong>ü</strong>t<strong>ü</strong>n riskler) klozları da 1.1.1982
tarihinden başlayarak, A, B, C harfleriyle ifade edilen yeni y<strong>ü</strong>k klozlarıyla
değiştirilmiştir 14 .
B- Sif Satışın Doğuşu
Deniz sigorta hukuku gibi, denizaşırı satış sözleşmeleri de zaman içinde
gelişmiştir. Ticarî hayatın gereksini<strong>mler</strong>ini karşılamak amacıyla, doğrudan doğruya
uygulamanın yaratmış olduğu bu m<strong>ü</strong>esseseler, kendi kurallarını yaratmıştır. Bu
sözleşmelerden doğan uyuşmazlıklar, başlangıçta, hakem heyetleri tarafından, ticarî
team<strong>ü</strong>ller dikkate alınarak, <strong>kara</strong>ra bağlanmıştır 15 .
XIX. y<strong>ü</strong>zyılın ikinci yarısına kadar, denizaşırı <strong>ü</strong>lkeler arasındaki satışlar, daha
çok “boşaltmada <strong>tes</strong>lim” yoluyla yapılmış ve alıcı, sadece kendisine <strong>tes</strong>lim edilen
malın bedelini ödemekle y<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>ml<strong>ü</strong> kılınmıştır. Buna karşılık, satıcılar alıcılara karşı
11
Mehr, R./Cammack, E. : Principles of Insurance, Illinois 1957, sh.340-341; Taylor, I. : The Law of
Insurance, New York 1968, sh.76.
12
Özellikle ortaçağda b<strong>ü</strong>y<strong>ü</strong>k bir gelişme kaydeden “tacir hukuku”, g<strong>ü</strong>n<strong>ü</strong>m<strong>ü</strong>zde milletlerarası ticaret hukukunun
özel bir böl<strong>ü</strong>m<strong>ü</strong> olarak kabul edilmektedir. Tacir hukuku, milletlerarası sözleşmelerin akdinde uygulanabilecek
genel kabul gören ticarî team<strong>ü</strong>llerin birleşimi olarak tanımlanabilir. Üzerinde anlaşmaya varılabilecek bir ticarî
team<strong>ü</strong>ller lis<strong>tes</strong>i saptanabilmekle birlikte, bu team<strong>ü</strong>ller hen<strong>ü</strong>z b<strong>ü</strong>t<strong>ü</strong>n<strong>ü</strong>yle uyulması gereken bir nitelik
kazanmamıştır (Telli, S. : Devletler Hukuku Açısından Uluslararası Ticaret ve Kurumlaşması, An<strong>kara</strong> 1991,
sh.21, dn.3).
13
Taylor, age., sh.76.
14
Erdem, H. E. : Sif Satışlar (Cif Sales), İstanbul 1999, sh.127, dn.372; Tekil, F. : Deniz Hukuku, İstanbul
2001, sh.543.
15
Göğer, E. : Denizaşırı Satış Mukaveleleri, Adalet Dergisi, Yıl:53, S.5-6, sh.532.
5