a kara ü vers tes sosyal bl mler e st tüsü özel hukuk (t caret hukuku)

m<strong>ü</strong>kellefiyetine ilişkin d<strong>ü</strong>zenlemelerinin t<strong>ü</strong>m<strong>ü</strong>nde, sigorta ettirenin fiili veya talimatı
ya da izni ile meydana gelen değişikliklerden söz edilmiştir 334 .
Sözleşmenin yapıldığı ândaki ihbar m<strong>ü</strong>kellefiyetini d<strong>ü</strong>zenleyen h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>in
aksine, rizikoyu değiştirmemekle m<strong>ü</strong>kellef olan kimseler, kanunda ayrı bir h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>mle
belirlenmemiştir 335 . Bununla birlikte, TTK.nın 1372 vd. maddelerinin d<strong>ü</strong>zenlenmesi ile
g<strong>ü</strong>d<strong>ü</strong>len amaç gözön<strong>ü</strong>nde bulundurulduğunda, gerek sigorta ettirenin, gerek
sigortalının rizikoyu değiştirmemekle m<strong>ü</strong>kellef olduğu sonucuna ulaşılması gerekir 336 .
Aynı sonuca, sigorta edilen şeyin temliki hakkındaki 1458. maddenin 337 incelenmesi
ile de ulaşılabilir; zira anılan h<strong>ü</strong>kme göre, sigorta edilen şeyi iktisap eden kimse,
m<strong>ü</strong>lkiyeti devam ettikçe, sigortalının sigorta m<strong>ü</strong>nasebetinden doğan hak ve borçlarını
<strong>ü</strong>zerine almış sayılır. Alıcı, gönderilen malların m<strong>ü</strong>lkiyetini, bunları temsil eden
konişmentonun kendisine <strong>tes</strong>limi ile kazanacağından, bu ândan itibaren, malik sıfatıyla
rizikoyu değiştirmemekle m<strong>ü</strong>kellef olacaktır. Esasen, rizikonun alıcının bilgisi
dahilinde değişmesi de özellikle bu ândan itibaren söz konusu olur. Şu halde; alıcı,
m<strong>ü</strong>lkiyet hakkını kazanmadan önceki dönemde, sigorta sözleşmesinin yapıldığından
haberdar ise, rizikoyu değiştirmemekle m<strong>ü</strong>kelleftir. Sigorta sözleşmesi, sif satışın aslî
unsuru olduğuna göre, alıcının sözleşmenin varlığından haberdar olmaması söz konusu
olamaz. Alıcı, en fazla sözleşmenin yapıldığı ân konusunda doğru bilgilendirilmemiş
olabilir. Burada satıcının, sigorta sözleşmesini, başkası hesabına veya kimin olacaksa
334
Subjektif riziko ağırlaşmasının karşıtı olan objektif riziko ağırlaşması kavramı, sigorta ettirenin açık veya
zımnî rızası olmaksızın bir başkası tarafından rizikonun ağırlaştırılmasını veya rizikonun doğal veya <strong>sosyal</strong>
olaylar sonucunda ağırlaşmasını ifade eder (Bkz. Kaner, Tehlike İle İlgili Görevler, sh.317; Kender, age.,
sh.201; Omağ, age., sh.66-67). Kanunkoyucu objektif riziko ağırlaşmasına, sigortacıyı sorumluluktan kurtarma
sonucunu bağlamamıştır.
335
TTK m.1372 vd.’nda ve m.1378’te m<strong>ü</strong>kellefiyetin “sigortalı”ya y<strong>ü</strong>klendiği; buna karşılık sigorta ettirenden
söz edilmediği gör<strong>ü</strong>lmektedir. Buna karşılık, sözleşmenin yapıldığı ândaki ihbar m<strong>ü</strong>kellefiyeti, prim ödeme
borcu, rizikonun gerçekleştiğini ihbar m<strong>ü</strong>kellefiyeti bakımından kanunkoyucu gerek sigorta ettiren, gerek
sigortalının durumlarını özel olarak d<strong>ü</strong>zenlemiştir. Bu iki tercih birarada değerlendirildiğinde, kanunkoyucunun,
genel olarak sigortanın başkası hesabına sigorta şeklinde yapılmadığı durumları esas aldığı ve sigorta ettirenle
sigortalının aynı şahıslar olduğunu varsaydığı sonucuna ulaşılması g<strong>ü</strong>çt<strong>ü</strong>r. Buna karşılık, rizikoyu değiştirmeme
veya koruma tedbirleri alma m<strong>ü</strong>kellefiyetinin, sadece sigortalıya y<strong>ü</strong>klenmesi, bu m<strong>ü</strong>kellefiyetlerin sigorta ettiren
tarafından yerine getirilmeyeceği anlamına gelemez; zira sigorta ettiren sözleşmenin tarafı olması sebebiyle bu
m<strong>ü</strong>kellefiyetleri öncelikle yerine getirmelidir. Kaldı ki; sigortalı, sözleşmenin yapılmış olduğundan zarar
tamamen meydana geldikten sonra bile haberdar olabilir. Esasen, kanunkoyucunun tek başına sigorta ettirenden
söz ettiği tek h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong>m, prim ödeme borcuna ilişkin 1371. madde; sadece sigortalıdan söz ettiği h<strong>ü</strong>k<strong>ü</strong><strong>mler</strong>se 1372
vd. ile 1378. maddedir.
336
Arseven, age., sh.136; Bozer, Sigorta Hukuku, sh.123; Omağ, age., sh.93. Aynı gör<strong>ü</strong>şte, Erdem, age.,
sh.122.
337
TTK m. 1458’in uygulanması ancak, sigortanın başkası hesabına sigorta şeklinde yapılmaması; yani satıcının
aslında kendi menfaatini sigorta ettiği hallerde söz konusu olabilir. Ayrıca bkz. yuk. sh.55 vd.
101