T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ...

“ Martha Graham’ın dansının fiziği ve tekniği ile ilgili eleştiriler, onun
dansı için söylenenler, kişilerin onun dansı ile ilgili Graham’dan daha fazla
şey gördükleri ya da daha fazla şey anladıklarıyla ilgili olamaz kesinlikle.
Eğer Graham’ın dansı eleştiriliyorsa onun dansı bir başka açıdan
görülüyordur. Onun dansına tiyatro olarak bakılıyordur.”(Pavis, 2000;
26’dan Bentley, 1976 )
Martha Graham bir yüzyıl boyunca temel prensiplerini kurduğu ve
geliştirdiği modern dans tekniği ile bütün dünyayı etkilemiş ve fiziksel tiyatronun
gelişiminde, tiyatronun dans sanatı ile birebir ilişkisine yön vermiştir.
Son otuz yılda belirgin bir kategorizasyon içinde değerlendirilen Fiziksel Tiyatro
gruplarının birçoğu Martha Graham’ın modern dans tekniği ile bir Amerikan dans
biçimi olan Bağlantılı Doğaçlama (Contact Impovisation) tekniğini kullanmaktadırlar
(Bkz.Ekler: Fall After Newton,1992).
Bağlantılı Doğaçlama ilk olarak 1972’de sahne dansçısı Steve Paxton ve
meslektaşlarından oluşan bir grubun, partnerler arasında doğaçlama yaparak ağırlık
aktarmayı denemeleri ile gündeme gelir. ABD ve ardından Kanada ve Avrupa’da da pek
çok grup içinde yaygınlaşan bu doğaçlama tekniği 70’li yılların ortalarında bir popüler
dans ve gösteri biçimini alır. Günümüzde bu teknik bir çok Fiziksel Tiyatro grubunun
çalışma tekniği olarak kullanılmaktadır.
Bağlantılı doğaçlama tekniği kullanılarak üretilen dans, eşler arasında eşgüdümlü,
uyumlu etkileşim yoluyla ortaya çıkar. Doğaçlamada ağırlık ve momentum gibi fiziksel
güçler merkeze alınarak hareketi üretmede bu ögelerin getirisi devinim belirleyici öge
olarak değerlendirilir.
“Kontak Doğaçlamada partnerler arasında bir momentum
oluşmasını sağlayabilmek için, dansçıların bedenlerindeki enerjiyi serbest
bırakabilmeleri, oto-kontrolün yerine, karşılıklı güven ve etkileşimi
koyabilmeleri gereklidir.” (Novack, 1990 ;97)
Bağlantılı doğaçlama 1970’li yıllarda bir hareket ortamının, hareket üzerinde
düşüncelerin üretilmesi için bir araç niteliğindeyken dönüşerek günümüzde çağdaş dans
tekniğinin içinde bir dans tekniği olarak algılanmaktadır. Kültürel devinimle doğru
orantıda gelişen bu doğaçlama biçimi günümüzde teknik olarak çalışılan bir form
özelliğine bürünmüştür. Bu durumu modern dansın tarihsel gelişimi içinde
değerlendirmek mümkün. Öte yandan bağlantılı doğaçlama çalışma tekniğinin,
52