T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ...

“ Graham, eski formların içine yeni olanaklarla girerek, onları değiştirir.
Böylelikle kendine ait anlatım dilini genişletir. Temaları, insan tecrübesinin
değişmezliği, arketip figürler, ırksal kalıtım ve hafıza gibi konuları içerir.
Kullandığı stil, daha önce yine onun tarafından belirlenmiş fakat
yaygınlaşmamış hareketlerden oluşur.” (Evci, 2002; 144’den Göldere,2002)
Graham, modern dansta sahne için tasarımlar yapmak yerine, insanın
tragedyasını ya da komedyasını sahneye taşımayı tercih etmiş, bunu yaparken iç hareketi
bulmanın en önemli adım olduğunu dile getirmiştir. O dansı “derinlik” olarak betimler.
Graham, dansın tam bir disiplinle eğitilmiş bedenler ve özgür bırakılmış ruhlar ile
gerçekleştirilebileceğine inanır.
Modern dansı bir sanat formu haline getiren Graham, kendisinin aslında bir
teknik belirlemek için yola çıkmadığını, tekniğinin, salt bedenin yapabilirlik olanaklarını
kesif sürecinde kendiliğinden ortaya çıktığını söyler (Bkz.Yılmaz,2002;33).
“Ben bir teknik yaratmak için plan yapmadım. Kendimi bulmak,
bedenimin neler yapabileceğini görebilmek için; bana duygusal olarak,
dramatik olarak ve bedenimin herhangi bir yerine dair neyin zevk verdiğini
keşfedebilmek için yerde çalışmaya başladım. Ama bir teknik kurmayı hayal
bile etmedim. Hala böyle bir şeyin varolduğuna inanmıyorum.” (Evci
2002,82’den Graham, 1973 )
Martha Graham, tekniği ve öğretisi ile ilgili olarak hareket bilgisi adına hareketi
kalıplara ayırmıştır. Hareket oluşumu ona göre üç bölüme ayrılır: Zıtlık, ardıllık-dizi,
birlik ve bütün. Hareket eden beden, harekete özelliklerini kazandıran bir mekanizmadır
aynı zamanda. Zıtlık konusu ile birlikte harekette dinamizm ile karşı karşıya kalınır. Bir
önceki hareket ile bir sonraki hareket zıtlık prensibine göre oluşturulur ve doğadan
gelen devamlılılık prensibi ile hareketler birbiri ardına dizilerek cümleler oluşturur
(Bkz..Evci 2002; 37’den Aykal ,1982).
Kas kontrol metodu ile Graham dansa açısal bir bakış açısı getirir, koreografilerini
yukarıda sözünü ettiğimiz zıtlık, ardılılık-dizi, birlik ve bütün prensiplerine göre
uygulayan dansçı, daha önce seyircinin alışık olmadığı teatral bir bütün oluşturur. İlk
düzenlemelerinde ağır eleştirilere maruz kalan Graham’ın stili için Eric Bentley
görüşlerini şu şekilde ifade eder:
51