T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ...

vardır. En ilkel zamanlardan günümüze kadar insan dans etmiş ve her dönemin dansı
kendi içinde modern olana yönelmiştir.
Günümüzde dansın tanımı her yaratıcı için değişken özellikler göstermektedir.
Dansı genel olarak; hemen hemen her sanat dalından yararlanabilen ve yaratıcının tam
anlamıyla özgür olabildiği bir seyirlik sanat olarak betimlemek mümkün. Dansı
oluşturan temel ögeler mekan, zaman ve insan bedenidir. Dansta partner olarak
genellikle ritmik vuruşlar ve müzikten yararlanılsa da, dans bağımsız bir sanattır ve
işitsel eşlik olmaksızın da varolabilir. Dans aynı zamanda, mimarlık ve plastik sanatlar
gibi mekan içinde bir düzendir ve mekansal ritimden yararlanır. Müzikte olduğu gibi
zaman içinde bir düzenlemedir ve zaman ritminden yararlanır. Dolayısıyla dans, hem
görsel hem işitsel ritmi kullanan, bir zaman–mekan sanatıdır(Bkz.Pavis, 2000 ;76).
Dans ile hareketin birlikteliğinin koreografi içinde değerlendirilişini Aykal şu
şekilde özetlemiştir.
“Dansın konuştuğu dil, bir koreografın tasarımını anlatan
hareket dilimlerinden oluşur. Dans, gerçeklik üzerine hareketlerle
ifadelendirilmiş bir yorum, bir anlatımdır.Başka bir deyişle, bir sanat
olarak dans, öyle bir hareketler bütününü oluşturur ki,bunlar aracılığıyla
gerçekler karşısındaki duyarlılığımız keskinleşir. Dans; koreograf, dansçı,
izleyici üçlüsünün ortak bir titreşimde buluştuğu bir ‘an’ dır.” (Evci, 2002;
54’den Aykal 1982 )
Dans, ilkel büyü törenlerinden günümüze kadar birçok tarihsel devinim geçirmiştir.
Bunun yanı sıra Tiyatro sanatı ile doğrudan ilişkisi Martha Graham ile başlar. (Evci,
2002;27’den Selçuk 2002) Köklü bir geleneğe sahip klasik bale sanatı karşısında atılan ilk
önemli adım Martha Graham’a aittir. Graham, günümüzde Modern Dans olarak
tanımlanan, kendisine ait, orijinal bir dans tekniği geliştirerek, dansı,stilize edilmiş beden
hareketleri yoluyla ilkel duyguların ifadesi haline getirmiştir.
Germe-kasma ve rahatlama (contraction and release) olarak tanımladığı tekniğine
göre, hareket kasılmış olan kasın gerginliğinden ortaya çıkar ve kasın serbest
bırakılmasıyla birlikte bedenden açığa çıkan enerjinin akışına göre devam eder. Martha
Graham’ın “contraction-release” teorisi Amerika’ da modern dansın gelişmesindeki en
önemli ögedir. Müziğe ve doğal devinime uygun dans eden bir bedenin arayışı içinde olan
Graham, klasik bale tekniğini ve geleneksel bale adımlarını reddeder. Bedenin temelde
kendi yapısı içinde neler yapabileceğini keşfetmek en önemli noktadır onun için.
50