T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ...

Burdan yola çıkarak koreografiyi tiyatro sanatı ile olan doğrudan ilişkisi içinde
değerlendirmemizin, fiziksel tiyatroda teatral olanı vurgulamamızda yardımcı olacağı
kanısındayız.
3.2.Pandomim
Günümüzde, fiziksel tiyatroya bir çok açıdan yardımcı öge niteliğinde
değerlendirebileceğimiz pandomim sanatının ilk biçimi antik yunanda gelişmiştir.Bu
döneme dair pandomim sanatının tarihsel gelişimi açısından kuramsal bilgi
bulunamamakta fakat konuşma ve müzik tiyatrosunun yanısıra beden ağırlıklı tiyatronun
doğuşu ile pandomim sanatı ilişkilendirilmektedir. Pandomim sözcüğü yunancada,
herşeyi taklit eden anlamına gelmektedir. Antik yunanda, mimik, jest ve dans araçlarıyla
oyuncu, bir oyunun tüm figürlerini, tüm öyküyü canlandırır ve bunu yaparken ona
çoğunlukla koro ve orkestra da eşlik ederdi. Romalı pandomim sanatçısı genellikle
mitolojik konuları betimlemekte ve bunu yaparken de bedensel ifadeler
keşfetmektedir(Bkz.Çalışlar,1995; 149).Kuramsal kaynaklardan edinilen bilgiye göre
pandomimin dramatik içeriği büyük ölçüde, oyuncunun bedenine ustaca egemen
olduğunu ve hünerlerini göstermeye yönelik bir yapı taşıdığı yolundadır. Oyunun
vurgulanacak yerleri, pandomimsel açıdan çekici sahneler üzerinde odaklanmaktadır.
Pandomim sanatı, tümüyle farklı koşullar altında on yedinci yüzyıl avrupasında yeniden
önem kazanır (Bkz.Mitter, 1992; 82 ). Sessiz oyunun yeniden gelişmesi konuşma
tiyatrosundan bağımsız bir şekilde gerçekleşir. Pandomim sanatına yönelişin sebebi,
Antik dönemdeki gibi oyuncunun özel kıvraklıklarını öne çıkarmak değil, sosyal ve
muhalif nedenlerden ötürüdür. Bu dönemde bazı tiyatroların konuşabilme ayrıcalığı,
iktidarla aynı düşünceyi paylaşan, dolayısıyla parasal gücü yüksek diğer tiyatrolar
tarafından engellenmiştir. Bu koşulda sessiz oyun, bir kaçış, başka bir deyişle yasaklanan
tiyatrolara ifade olanağı sağlamıştır. Mantıksal olarak artık dile ihtiyaç duymayan hareket
sanatları konuşma yasağının elverişsiz koşulları aracılığı ile belirgin bir ağırlık kazandılar
ve tiyatroyu ele geçirme olanağına sahip oldular. Böylece sessiz oyun antik çağda olduğu
gibi artistik yanıyla yeniden gündeme geldi(Mitter,1992;103).
17. ve 18. yüzyıl tiyatrosu üzerine doğal olarak antik çağa oranla daha fazla belgeler
olmasına rağmen, bu zamanın sessiz oyunu üzerine kesin şeyler söylemek yine de
zorluklar içermektedir. Kesin olan, sessiz ya da konuşulan oyun arasında olası her türlü
basamağın bulunduğu ve pandomim oyunculuğunda genellikle her oyuncunun bir figürü
canlandırmış olmasıdır. Pandomimcilerin mimik ve jestlerle, sessiz hareketlerle oyunu
45