T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ...

hareket cümleleri oluşturulur. Oluşturulan hareket cümleleri hareketin ifade niteliğini
belirler. Hareket cümleleri oluşturulurken sahne dengesi faktörü önemli bir noktayı
oluşturur.
Halk oyunlarında hareket notasyonun kullanımı ile ilgili görüşleriyle bize
bir çok açılım sunan Suna Şenel koreografide Sahne dengesini, sahnenin konumuna ve
ölçülerine orantılı olarak koreografiyi estetik görünümde sergileme tekniği ile seyircinin
görüş açısının bilinçli bir dengesi olarak tanımlamıştır. Koreografide sahne dengesini,
estetik denge ve fiziksel denge olarak ikiye ayırabiliriz. Sahne kullanımında hareketsel
yapının görsel yorumunun dengeli bir biçimde kurulması estetik dengeyi oluşturur.
Sahnenin konumuna göre koreografinin biçimsel olarak dengelenmesi ise, koreoloji
gibi, kuramsal teknikleri oluşturur. Koreografideki fiziksel denge simetrik ve asimetrik
olarak ikiye ayrılır. Sahnenin tam ortadan dik olarak ikiye bölünmesi ile gerçekleştirilen
koreografiler simetrik, sahnenin matematiksel ağırlık sistemi ile oluşturulan
koreografiler ise asimetrik koreografiler olarak değerlendirilir(Bkz. Şenel,1992; 31).
Fiziksel tiyatro gruplarında, genel olarak kullanılan koreografi çeşidi
asimetrik koreografidir. Oyunun biçimsel formunun ve hareketlerin, izleyici için en
olası görüş açısı asimetrik koreografi ile elde edilir. Öte yandan asimetrik koreografi,
sahnenin matematiksel ağırlık sistemi ile oluşturulduğundan, hareket koreografisi için
oldukça elverişlidir. Hareket cümlelerinin soyut, imgesel ifadesinin matematiksel
düzlemde biçim verilmiş hali olarak da tanımlanabilir.
Koreografi ile ilgili bir başka önemli nokta da, koreografın epizotlardaki
hareket cümlelerini oluştururken bu devinimlerin içinde bulunduğu mekan- atmosfer
ilişkisidir. Örneğin 0scar Wilde’ın Lady Windermer oyununu fiziksel tiyatro
bağlamında sahneye koyan bir koreografın, oyunun dönemini, sınıfsal tavrını,
karakterlerin hareketsel gestusunu mekan ile ilişkilendirmesi belki de en ön planda
tutması gereken ögedir diyebiliriz.
Bu açıdan baktığımızda, koreografinin içinde dans kullanılıyorsa, yine
yukarıda sözünü ettiğimiz ögeler ve koreografi için seçilecek olan dans, büyük önem
taşır.
Nasıl ki Murathan Mungan’ın Mahmut ile Yezida oyununu fiziksel tiyatro
olarak sahneye koyacağımızda ilk tercihimizin tango, vals ya da diğer salon
danslarından herhangi biri olmayacağı gibi, Lady Windermer oyununda
düzenleyeceğimiz dans için de etnik olana yönelmemiz bizi yanılgıya düşürecektir.
Fiziksel tiyatro yapıyorken yerel, kültürel kaynaklardan oluşturulmuş bir tekstten ya da
43