T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ...

Fiziksel tiyatroda koreografi yapılırken, epizodlar oyunun amacına uygun
olarak sıralanır, giriş ve çıkışlarda birliktelik ve estetik yakalanarak, müzik, ışık,
aksesuar, dekor, kostüm bütünlüğü sağlanır. Anlatılmak istenen temada olaylar dizisinin
akışı ön planda tutularak gerçekleştirilir. Koreografi yapılırken sahne kullanımındaki
teknik, sonucu belirler. Sonucu belirleyecek olan yani anlatılmak istenen hikayenin
biçimini sağlayacak koreografi ise koreoloji ile yani hareketlerin notasyonlarının
değerlendirilmesi ile sağlanır. Koreografi yaparken koreolojinin kapsadığı yöntem ve
hareketlerin uygulanması, epizodların seçimi, sıralanışı, sahne düzeni, doruk noktası ve
çözümün uyumlu bir bütünlük içinde olmasını sağlar.
Koreografide her hareketin bir değeri, hızı, tartımı ve karakter yapısı söz
konusudur. Hareketin teatral etkisinin saptanması, koreolojik, matematiksel analizler ile
gerçekleştirilir. Dans adımlarının, oyuncunun jestlerinin, kullanılan mim göstergelerinin
herbiri birbiriyle matematiksel bir düzlemde ilintilidir. Matematiksel düzlemi
koreografideki hareket dengesi belirler. Hareket dengesi birbirine zıt, fakat birbirini
tamamlayan devinimlerin doğru dengelenmesiyle kurulur. Hareket dengelerinin içinde
oluşturulan epizoddaki cümlelerin değeri de yine bir hareket olarak değerlendirilir. Bu
bağlamda fiziksel tiyatro koreografisinde söz bir hareket olarak değerledirilmelidir
diyebiliriz (Bkz. Şenel,1992;16).
Fiziksel tiyatro koreografisinde önemli bir diğer nokta da; oyun metni ile birlikte
estetik sahne dengesi göz önünde bulundurularak ve biçimsel form araştırması yaparak
oyunun bütünlüğüne hizmet edecek imgesel göstergelerin teatral biçem içinde
düzenlenmesidir.
Söz kullanımı ile desteklenmemiş fiziksel tiyatro oyunlarında, koreografiler
önemli bir yer tutmaktadır. Çoğu kez oyunun mesajı, kuruluş nedeni, bu bölümlerde
ifadesini bulur. Bu nedenle yapılan koreografilerde jest, mimik, mim oyunculuğu gibi
teatral unsurların ön plana çıkarılması fiziksel tiyatro koreografisi ile dans koreografisi
arasındaki farkta belirleyici unsurlar niteliğindedirler. İzleyicinin oyunun mesajını
anlaması için koreografide kullanılan dramatik yapı fiziksel tiyatroda imgesel anlatım
biçiminin bel kemiğini oluşturur.
Koreografi yapılırken epizodların sıralanışında uyum, karşıtlık, hız, tartım ve
hareket değeri bütünlüklü olmalıdır. Bu noktada hareketin ritim özelliği önem
kazanmaktadır. Çünkü koreografisi yapılan hareketler, tıpkı müzikte olduğu gibi zaman,
hız, mekan ve ritim uzunluklarıyla var olurlar (Bkz. Şenel,1992; 27). Müzikte vuruşlar
ve ölçülerin müziğin partisyonunu oluşturması gibi koreografisi yapılan hareketlerde de
42