T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ...

Grotowski, her türlü alışıla gelmiş olanın yadsınarak, psişik bir iletişimin
sağlanabilmesi için oyun yeri ile seyir yerinin kullanılmasına da farklılıklar getirir.
Aksiyonun ve önceden yaratılmış durumların “burada ve şimdi” ye getirilmesi, dekoru
anlamsızlaştırdığı gibi, oyun yeri ayrımını da gereksiz kılar. Her oyun için ayrı bir
tasarımla seyirciyle dolaysız iletişimin kurulabileceği çevre düzenlemeleri yapılır.
Düzenlemelerde amaç, seyirciyle dolaysız iletişimi sağlayacak en uygun izleme alanları
yaratmaktır. Bu alanlar içinde seyirci, kendini oyunun içinde hissedecektir. Seyircinin
katılımı edilgen de olsa algılaması etkin olacaktır. Grotowski, seyirci oyun yeri ayrımını
ortadan kaldırarak ritüel kaynaklı tiyatro yapılması gereğini şu şekilde açıklar;
“Doğaya yönelinmeli, doğa ile bütünleşilmelidir. Grotowski,
profesyonel oyunculara ve onların belli yeteneklerine daima gereksinim
olduğunun farkında olmasına rağmen,profesyonel olmayan tiyatro biçemine
yönelir. İnsanları en basit ve arketipsel kökleri ile bir araya getirmekle yeni
bir tiyatro, yeni bir sanat doğabileceğine inanır.” (Richards, 2005; 143)
2.2.1.Grotowski’nin Eylem ve Hareket Analizi
Çalışmamızın birinci bölümünde değindiğimiz üzere hareket oluşumu, temel
biyomekanik kavramların birlikteliği ve yerçekimi etkisinin doğrudan etkisiyle
gerçekleşmektedir. Hareket etme ile bilinçli fiziksel eylemin farklılığı ise harekete
geçmemizdeki amaç ile doğrudan ilişkilidir. Günlük yaşantımızda her an hareket
etmekteyiz; kalıplaşmış davranış şekilleri, bedensel devinimimizdeki kültürel
varoluşumuz, toplumsal rollerimizin getirisi gestuslarımız oluşan hareket ezberlenmiş
bedensel ifadedir. Eylem ise otomatikleşmiş hareketimize neden olan unsurların geri
planda bırakılarak içinde bulunulan koşulun nedenini açımlayan bilinçli fiziksel seçimdir.
Grotowski, eylem ve hareket arasındaki farkın idrak edilmesinin oyuncu için en
temel gereklilik olduğunu ifade eder.Grotowski’nin konuşmaktan çok anlatmaya dayalı
yoksul tiyatrosunda oyuncu, bedeninin olanaklarını kullanarak, imgeler, simgeler ve
çağrışımlarla “çeşitleme” yapabilme özgürlüğüne kavuşturulur. Buradaki “çeşitlemeler”
öncelikli olarak hareket için hareket etme durumunun gerçekleşmesi ve akabinde bilinçli
fiziksel eylemin idrak etmenin getirisi olarak oyuncuya bedeninin yapabilirlikleri ile ilgili
açılımlar sunmaktadır.
32