T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ...

Siyasal amaçlı tiyatro düşüncesi içinde de değerlendirilebilecek olan Bertolt
Brecht’in kuramını oluşturduğu ve uygulamasını yaptığı Epik tiyatro, iki dünya
savaşı arasında gerçekçi, doğalcı akıma karşı çıkan, görünen somut gerçekle değil,
onun derininde olanın anlatımıyla ilgilenen ve bunu ifade edebilmek için yeni anlatım
yolları arayan en önemli tiyatro akımıdır (Şener,2000; 374).
“Epik biçim Brecht tarafından kökenleri Çin tiyatrosuna uzanan
göstermeci tiyatro özelliklerinden, Piscator’un politik tiyatrosundan ve
Meyerhold’un tekniklerinden yararlanılarak ortaya konmuştur. Brecht’e
göre epik tiyatroda, Aristotales’ci tiyatroya ve dramatik tiyatroya karşıt
olarak bir hikâye üzerinde değil olaylar dizisi üzerinde durulur. İzleyici
gözlemci kılınıp etkin bir duruma sokulur, yargı verdirmeye götürülür, bir
olay karşısında bırakılarak o olayı incelemesine çalışılır.” (Çalışlar,1995;
197)
Bertolt Brecht, dramatik tiyatroyla farklılığından yola çıkarak tanımladığı Epik
tiyatro’da, seyircinin olayları eleştirel bir bakış açısıyla görmesini amaçlamıştır.
Brecht kendi tiyatrosunda seyircinin duygusuna değil aklına yönelmiş bunu
gerçekleştirebilmek için ilüzyon yaratma kaygısı taşımayarak tiyatroda epik biçimin
kullanılmasını ön görmüştür.
“Oidipus’la özdeşleşiyoruz, çünkü tabular bugün de var ve bilmemek,
yasalar önünde bireyi cezaya çarptırılmaktan kurtaramıyor. Othello ile
özdeşleşiyoruz, çünkü kıskançlık duygusu bugün de karşımızda ve her şeye
sahip olma tutkusuyla biçimlenmektedir. Wallenstein ile özdeşleşiyoruz, çünkü
rekabet savaşı için özgür olmamız ve kurallara uymamız gerekli, yoksa savaşı
sürdürmek olanaksızlaşır.” (Şener, 2000; 258’den Brecht,1948)
Epik tiyatro, saptadığı amaca, benimsediği öze en uygun olacak biçimin
kurallarını uygulamış ve tiyatro sanatının evriminde önemli bir aşamayı
gerçekleştirmiştir.Her dönemin siyasi ekonomik ve toplumsal koşullarının tiyatro
sanatını etkilediği gibi, ikinci dünya savaşı ve sonrasında oluşan bunalımlı ortam da
bu sanatı derinden etkilemiş, yeni ve güçlü bir tiyatro akımının oluşmasına neden
olmuştur. Absürt tiyatro, denenmiş tüm sanatsal uyumları bozarak yaşamın usa
aykırılığını, insanın kendisine ve dünyaya olan
yabancılaşmasını herhangi bir tiyatro kuramı oluşturmadan, hatta kendisini ifade
19