T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ...

“Beden ve devinim, kültürün diğer ögeleriyle karşılıklı etkileşen ve
onları yorumlayan toplumsal gerçekliklerdir. Popüler dans, sahne dansı, spor
ve ritüel gibi yapılaşmış devinim sistemleri, düşünce ve değerleri kodlayarak
ve ortaya çıkararak, insanların kim oldukları ve nasıl bir yaşam sürdükleri
hakkında imgeler yaratılmasına ve bunların dile getirilmesine yardım
ederler; yaşam deneyiminin, gösterinin bir parçasıdırlar, insanların,
sayesinde kendilerini öğrendikleri etkinliklerdir.” (Novack,1990; 95)
1.2.3. Hareket, Taklit, Dans ve Ritüelden Oyun Yaratısı
Tiyatro sanatının kökeninde, ilkel insanın doğayla ve tanımlayamadığı güçlerle
ilişki kurabilmek için ürettiği “ritüel” lerin bulunduğu kabul edilir(Bkz.Çalışlar,1995
;182). Tiyatronun kaynağına yönelik araştırmaların bu konuda farklı kuramların
ortaya çıkmasına neden olduğu gerçeğinin yanısıra, kökeni bakımından tiyatronun,
dinsel-büyüsel amaçlı törenlerdeki “taklit”ten çıktığına inanılmaktadır.
İlkel insanda üretim ilişkileri, din, büyü ve çok ilkel bir nitelikte de olsa sanat ile
iç içedir. Tiyatronun başlangıcında da bu iç içelik görülür. Üretim biçiminin avcılığa
dayandığı, insanlık tarihinin ilkel aşamasında, yaşayabilmek için avlanmak zorunda
olan insanoğlu, yakaladığı ya da öldürdüğü hayvanı yemeden önce onun etrafında
dans ediyor ve böylece öldürdüğü hayvanın ruhunu kovduğuna inanıyordu.
“Düşüncenin ilk aşamasında insan başat yere sahiptir. Ancak ilkel
insan bilgilendikçe, doğayı ve onun gücünü tanıdıkça kendi küçüklüğünün ve
zayıflığının farkına varır. Anlaşılamayan, açıklanamayan durum ve olayların
ardında olduğu varsayılan doğaüstü varlıkların gücü gözünde bir kat daha
artar. Böylece, bilginin ilk gelişimi beraberinde inancı, dua ve kurban
törenlerini getirir. (Ergin,2002;19)
Önceden bu ilkel oyunlarda oyuncular ellerini çırparak ya da ayaklarını yere
vurarak bir tartım buluyorlardı. Sonraları bu oyunlara ezgiler ve belli anlamlara gelen
sesler girdi. Bu oyunlar av törenlerinden doğa güçlerine olan saygıyla karışık korkuya
kadar gelişti. Böylece yağmur duaları, bolluk törenleri, ölme-dirilme oyunları ortaya
çıktı.
12