T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ...

1.1.2. Hareketin Oluşumunda Yerçekiminin Etkileri
Bu bölümde bahsedeceğimiz yerçekiminin etkileri, günümüz fiziksel tiyatro
gruplarının çoğu tarafından kullanılan bir teknik olan bağlantılı doğaçlama (contact
improvisation) da önemli bir yer tutmaktadır. Bağlantılı doğaçlama tekniğinin ilk
aşaması olarak değerlendirilen çalışma, oyuncunun yerçekimi ile ilişkisi olarak
değerlendirilir. Bu bağlamda yerçekiminin hareketin oluşumundaki etkisi, bağlantılı
doğaçlama çalışma teknikleri bölümünde değineceğimiz oyuncunun yerçekimi ile olan
ilişkisindeki bilimsel verileri içermesi bağlamında oldukça önemlidir.
Yerkürenin, yüzeyinde bulunan bütün cisimleri yerin merkezine doğru çekmesine
yerçekimi kuvveti adı verilir. Bu, sabit bir kuvvet olup bundan kaynaklı oluşan
ivmelenmeye yerçekiminden dolayı ivmelenme denir. Bütün vücut ağırlığının veya
kütlesinin bir noktada toplandığı varsayıldığında bu noktaya yerçekimi merkezi adı
verilir. Anatomik pozisyondayken, yani ayaklarımız omuz genişliğinde açık, ayakta
duruyorken, yerçekimi merkezi aynı zamanda düzlem ve eksenlerin kesişme noktasını
gösterir. Yoğunluğu her tarafta eşit olan simetrik bir cisimde bu nokta, cismin
geometrik merkezidir ve ağırlık merkezi adını alır (Bkz.Dere, 1994; 93).
İnsan vücudunun esnek olması ve sıvalar içermesi yerçekimi merkezinin
saptanmasında güçlükler yaratır. Bunun yanı sıra vücudun hareketleri ile yerçekimi
merkezi büyük oranda değişir. Bununla birlikte 19. yüzyıldan bu yana yapılan
çalışmalar sonucunda, anatomik pozisyondaki bir bireyin yerçekimi merkezi yerden
yüksekliği bağlamında birey boyunun %55’i ile %60’ı arasında varyasyonlar
göstermektedir(Bkz.Dere, 1994; 89).
Örneklendirecek olursak yerçekimi merkezinin yerden yüksekliği 100 cm olan bir
bireyde bir kol yukarıya kaldırılırsa, merkez 4 cm, iki kol yukarıya kaldırılırsa 8 cm, tek
ayak üstünde dik duruşta ise 10 cm yükselir. Fiziksel tiyatroda ve özellikle biomekanik
oyunculuk tekniğinde sıkça kullanılan sıçramaların yerçekimi ile doğru algılanması
ancak bilimsel verilerle temellendirildiğinde hareketi kendi organiğinde
gerçekleştirebiliriz. Sıçramalarda yerçekimi merkezinin yerden yüksekliği bir kez
maksimuma ulaştıktan sonra, pozisyon değişikliği olsa bile başın ve ellerin yerden
yüksekliğinin değişmesine karşın yerçekimi merkezinin yerden yüksekliği değişmez. İki
kol birden yanlardan sarkıtılarak atlayış yapılırsa vücut 8 cm yükselir. Atlayış sırasında
bir bacak kaldırıldığı zaman vücudun geri kalan kısımları 8 cm alçalır. Bu örnekte de
7