çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü türk dili ve edebiyatı ...

1.1. Yapı Bakımından +llk / +lUk Ekli Kelimeler
Eski Anadolu Türkçesi döneminde 141 Türkçe basit yapılı kelime üzerine gelen
+IIk / +IUk eki, 65’i isimden isim yapma ekli, 76’sı fiilden isim yapma ekli, 114’ü
fiilimsi ekli, 8’i kalıplaşmış çekim ekli olmak üzere toplam 263 türemiş yapılı kelime
üzerine gelmiştir. +IIk / +IUk ekli 6 birleşik kelimeyle birlikte +IIk / +IUk ekli Türkçe
kelime sayısı 410’dur. Kök ve gövde durumundaki kelimeler üzerine gelerek yeni
kelimeler türeten ek, üzerine isimden isim yapma, isimden fiil yapma ekleri ve çekim
ekleri de alarak yeni kelimelerin türetilmesine elverişlidir.
Yapısında +llk / +lUk eki bulunduğunu düşündüğümüz, eksiz biçimine
rastlayamadığımız 10 kelime de bu bölümde “+llk / +lUk Eki Taşıdığını
Düşündüğümüz Başka Kelimeler” başlığıyla verilmiştir. Yapı Bakımından +IIk / +IUk
Ekli Kelimeler adlı bu bölümde kelimelerin yapılarını ve kökenlerini kullandığımız
sözlüklerden yararlanarak belirledik; köken sözlüklerinden yararlandığımızda ise bu
sözlüklere gönderme yaptık.
Basit, türemiş ve birleşik yapılı toplam 410 Türkçe kelime üzerine gelerek dilin
söz varlığına katkıda bulunan bu işlek ek, 128 Arapça, 80 Farsça, 4 Arapça – Farsça, 3
Moğolca, 2 Soğdca ve 1 Yunanca olmak üzere toplam 218 alıntı kelimeyi de
Türkçeleştirmiştir.
Düzlük – yuvarlaklık uyumunun tam gelişmediği Eski Anadolu Türkçesi
döneminde +IIk / +IUk ekinin de düzlük – yuvarlaklık uyumunu bozduğu kullanımlar
vardır. Ek, kalınlık – incelik uyumu açısından da 35 Arapça, 3 Farsça alıntı kelimede
uyumu bozmuştur.
Çok şekilliliğin görüldüğü bu dönemde ekin de +IIk / +IUk yanında “+II* /
+IU*”, +II% / +IU%” ve +IIğ / +IUğ” biçimleri de vardır.
1.1.1. Basit Kelimeler Üzerine Gelen +llk / +lUk Eki
+IIk / +IUk eki 142 basit yapılı Türkçe kelime üzerine gelmiştir. Türetilmiş
olduğu halde türetme ekinin düşmesiyle kökle eşsesli biçimli duruma gelen “acı, arı,
kuru” gibi kelimeler kök kabul edilip basit kelimeler başlığı altında incelendi.
11