dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...
dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...
dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
*borsuķ > borsmuķ “porsuk” (DLT III. 417).<br />
3.1.6 Göçüşme<br />
Kelime içinde çift ünsüzlerin veya komşu seslerin söyleyişte kolaylık yar<strong>at</strong>ma<br />
amacıyla bazı durumlarda yer değiştirmesine göçüşme (met<strong>at</strong>ez) denir. 29<br />
DLT’te ‘Oğuzca’ kayıtlı kelimelerde görülen göçüşme olayı şunlardır:<br />
*örgüç > örçük “örülmüş saç” (DLT I. 103).<br />
*eçkü > käçi “keçi” (DLT III. 219).<br />
3.1.7 Hece kaynaşması ve hece kaybı<br />
DLT’te hece kaynaşması ‘Oğuzca’ kayıtlı birkaç kelimede görülmektedir:<br />
*uwutlandı > utandı ‘utandı’ (DLT I. 291). Kâşgarlı Mahmud DĮvān’da madde<br />
başı olarak <strong>geçen</strong> uwutlan- fiilinde, Oğuzların bu kelimeye utandı dediklerini ve<br />
kelimeden birkaç harfi birden <strong>at</strong>tıklarını söylemiştir. (DLT I. 291).<br />
DLT’te hece yutumu için verebileceğimiz Oğuzca kayıtlı örnekler ise şunlardır:<br />
men tururmen yerine men turan, men barırmen yerine men baran şekillerini gösteren<br />
Kâşgarlı “Oğuzlar muzari siygasında ikinci r harfini <strong>at</strong>ıp kelimenin kökünde olan /r/<br />
harfini bırakarak men baran, men turan derler ki ‘ben varırım, ben kalkarım’<br />
demektir. Burada iki /r/ harfi vardır. Birisi aslî diğeri muzarî belgesidir. Kurala<br />
uygun olan budur. Oğuzların tuttuğu yol kural yo<strong>lu</strong> değilse de kolaylık yo<strong>lu</strong>dur.”<br />
açıklamasını yapmıştır. (DLT I. 64, 65) 30 .<br />
DLT’te ‘Oğuzca’ kayıtla <strong>geçen</strong> diğer hece yutum<strong>lu</strong> şekiller aşağıda verilmiştir:<br />
*ķoruġjın > ķuşun ‘kurşun’ (DLT I. 512).<br />
*ķoçŋar > ķoç ‘koç’ (DLT I. 321).<br />
taķuķ< *taķıġu “horoz” (DLT II. 286; III. 114).<br />
29 A. Melek Özyetgin, Ebū Hayyān -Kitâbu’ l-İdrâk li Lisāni’I-Etrāk- Fiil: Tarihî Karşılaştırmalı<br />
Bir Gramer ve Sözlük Denemesi, Köksav, Ank. 2001, s. 112.<br />
30 Zeynep Korkmaz, “Kâşgarlı Mahmud ve Oğuz Türkçesi” Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C. I.<br />
TDK. <strong>Ankara</strong> 1995, s. 246-247.<br />
28