dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...
dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...
dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
devenin uzamış tüyüne “yuġdu” derken, Oğuz ve Kıpçakların “ cuġdu” dediklerini<br />
belirtmiştir. (DLT I. 31) Z. Korkmaz, Kâşgarlı Mahmud’un eserinde zikrettiği y- ><br />
c- değişiminin 11. yüzyıldan sonraki Oğuz metinlerinde görülmediğini, aksine bu<br />
ses değişiminin Kıpçakçada olduğunu, bu sebeple de Kâşgarlı’nın y- > c- değişimini<br />
Oğuzca için vermesinin bir yanlışlık olarak kabul edilebileceğini söylemiştir. 24<br />
Bununla birlikte, 11.yüzyıldaki Türk dilinin gerek fonetik, gerekse morfolojik ve<br />
leksik bakımdan zengin bir malzemesini içeren DĮvān’da y- > c- için söylenmiş olan<br />
bu kayıt dikk<strong>at</strong>e alınmalıdır. Tarihî Türk dili alanında tanıklandırılamayan y- >c- ses<br />
değişimi Orta Türkçenin dönemlerine ait bir ses gelişmesidir. Türk dilinin ayırıcı<br />
fonetik ölçüt olarak kullanılan ve Kâşgarlı Mahmud’un da hem Oğuzlar hem de<br />
Kıpçaklar için işaret ettiği bu ses değişimi, çağdaş Kıpçak grubu Türkçelerinde<br />
çeşitli şekillerde görülmektedir 25 .<br />
*yinçü > cincü “inci” cariyelere de böyle denir (Oğuzca)” (DLT III. 30).<br />
3.1.4 Akıcılaşma<br />
b- > m-<br />
Kelime içinde burun ve nazal seslerden biri olduğu takdirde Ortak Türkçe /b/ sesi<br />
boğumlanma noktası bakımından çift-dudak ünsüzü olan /m/ sesine<br />
dönüşebilmektedir.Tarihî Türk dili alanında bu ses değişimi, Köktürkçede seyrek<br />
olarak, Maniheist ve Budist Türk çevreleri ile ilk İslamî Türk çevresine ait eserlerden<br />
itibaren görülmektedir. 26<br />
Kâşgarlı Mahmud, DĮvān’ında b- >m- değişimi ile ilgili bilgi vermiş ve<br />
Oğuzcanın bu ses değişiminde genellikle /b/’nin tarafında olduğunu söylemiştir<br />
(DLT I. 31). Bununla birlikte DĮvān’da b- >m- değişimine uğramış m-’li kelimeler,<br />
örneğin muŋar “pınar” kelimesi “Oğuzca” olarak gösterilmiştir:<br />
*bıŋa:r > mınğar “pınar, su gözü” (DLT III. 363).<br />
24<br />
Zeynep Korkmaz, Marzubân-nâme Tercümesi (İnceleme-Metin-Sözlük-Tıpkı basım), <strong>Ankara</strong> 1973,<br />
s. 44.<br />
25<br />
A. Melek Özyetgin, Ebū Hayyān -Kitâbu’ l-İdrâk li Lisāni’I-Etrāk- Fiil: Tarihî Karşılaştırmalı Bir<br />
Gramer ve Sözlük Denemesi, Köksav, Ank. 2001, s. 107.<br />
26<br />
A. Melek Özyetgin, Ebū Hayyān -Kitâbu’ l-İdrâk li Lisāni’I-Etrāk- Fiil: Tarihî Karşılaştırmalı Bir<br />
Gramer ve Sözlük Denemesi, Köksav, Ank. 2001, s. 107.<br />
24