dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...
dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...
dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Kâşgarlı hakkındaki araştırmalarda Türkistanlı Fıtr<strong>at</strong>’ın, Cemal Velidoğ<strong>lu</strong>’nun da<br />
hizmetleri bu<strong>lu</strong>nmaktadır. 6 Ayrıca Dįvān Özbekçe’ye de çevrilmiştir. Salih<br />
Muttalibov dört cilt halinde “Türkî sözler divanı” diye Taşkent 1960 ve 1967 yılları<br />
arasında çalışmasını yayınlamıştır. Yeni Uygurca’ya çeviri Türkî Diller Divanı’nın<br />
Urumçi-1981’de yayımlamıştır.<br />
Türkiye bilginleri tarafından da ele alınan Dįvān, geniş bir araştırmaya yol açmış,<br />
çeşitli konular hakkında birbirini tamamlayan çalışmalar yayımlanmıştır. Bunun<br />
dışında merhum Kilisli Rif<strong>at</strong>, Köprülü Fu<strong>at</strong>, Necip Asım, Avram Galanti, Elöve,<br />
Abdullah B<strong>at</strong>tal olmak üzere ve ayrıca geniş bir suretle A. Caferoğ<strong>lu</strong>, Şakir<br />
Ülkütaşır, Zeki Velidi Togan, Besim Atalay ve diğer araştırıcılar tarafından, Dįvān<br />
üzerinde çok yönlü çalışmalar yapılmıştır.<br />
DĮvān tercümesi üzerine ilk çalışmayı Kilisli Rif<strong>at</strong> Bilge yapmıştır. Üç cilt hâlinde<br />
eserin I. ve II. ciltleri İstanbul 1924, III.cilt 1917’de yayımlanmıştır. Eserin tıpkı<br />
basımı ilk defa TDK tarafından 1941’de yapılmıştır. Başka bir tıpkı basım da daha<br />
sonra Kültür Bakanlığı tarafından 1990’da yapılmıştır.<br />
Eser üzerinde esaslı olarak Besim Atalay çalışmıştır. I. II. III. ciltler tercüme<br />
ciltleri, IV. cilt de dizin cildidir. Bu ciltler 1939-1943 yılları arasında çıkmıştır.<br />
Dįvān’ın Amerika’da Robert Dankoff ve J. Kelly tarafından İngilizce’ye tercüme<br />
edilerek yapılan üç ciltlik neşri (1982-1985) de önemlidir. 7<br />
1.1 Eserin İçeriği ve Önemi<br />
Divānu Luġ<strong>at</strong>i’t-Türk, Arap sözlükçülüğünün İskenderiye ekolüne göre<br />
yazılmıştır. Türkçeden Arapçaya bir sözlük niteliğinde olan eserde madde başı<br />
Türkçe kelimelere Arapça karşılıklar verilmiş, kelimeler çoğu zaman cümle içinde<br />
örneklendirilmiş, h<strong>at</strong>ta birçok sav, beyit ve <strong>at</strong>asözüyle de anlamlar pekiştirilmiştir.<br />
Bunun dışında DĮvān’da madde başları altında dil ile ilgili önemli kurallar söylenmiş<br />
ses değişimleri, gramer halleri, diyelekt ayırmaları açık olarak gösterilmiştir.<br />
6 Ahmet Caferoğ<strong>lu</strong>, Kâşgarlı Mahmut, MEB, İstanbul 2004, s. 14.<br />
7 Dankoff, Robert, James Kelly, Mahmūd Al-Kāşgari, Compendium of Turkic Dialect (Divan Lūg<strong>at</strong><br />
<strong>at</strong>-Türk), C.1-3, Harvard University Printing office, 1982-1985.<br />
6
Change language