dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...

karara bağlanmak; (-e) birdenbire görünmek; (-e) mal olmak; (-e) oyunda herhangi
bir rolü oynamak; (-e)(bir yere) ulaşmak, varmak; karaya ayak basmak; yayılmak,
duyulmak; olmak, bulunmak, var olmak; bir iddia işe ortalıkta görünmek; yayılmak;
(-e) karşı gelebilmek, boy ölçüşmek; (-e) buluşmak; (-i) (yapı için) yapmak; (-den, -
e) bulunduğu yeri bırakıp başka yere geçmek ,taşınmak, ayrılmak; (-e) bir sebeple
bulunulan yerden ayrılmak; (nsz.) niteliği sonradan alışılmak. veya sonradan ortaya
çıkmak; (nsz.) davranışta herhangi bir niteliği bulunmak; yerinden oynamak; (nsz)
görünür veya belli bir durumda bulunmak; (nsz) oluşmak, olmak; (nsz) piyasaya
sürmek; (nsz) bitmek, büyümek, sürmek; (nsz) verilmek; (nsz) (ay veya mevsim
)geçmek; (nsz) yeni yetişip satışa sunulmak; (nsz) yükselmek, artmak; (nsz)
artırmak, fiyatı yükseltmek; (nsz) sesini yükseltmek; (nsz) büyük abdest bozmak;
(nsz, -den) giderilmek, yok olmak; (-den) unutmak; (-den)(ay,güneş) doğmak; (-i)
argo. vermeye katlanmak; (nsz) yayımlanmak; (-den) gelmek; (-den) gerçekleşmek;
(-den) bulunduğu yerden ayrılmak, fırlamak, kopmak; (-den) (bir şeyin) düzeni
bozulmak, eskisinden daha değişik, kötü bir duruma girmek; (-le) flört etmek; (-e)
erişmek, görmek.’ (TüSl I, 472); (ağ.)dışarı ‘sofa’ (DS IV-1473); dışa gitmek(II)
‘köyün dışına çıkmak.’ (DS IV-1473); çıharmak ‘çıkarmak.’ (DS III-1164);
çıhartmak ‘çıkartmak.’( DS III-1164); Az.Tü. çıhmaġ ‘bir yerden uzaklaşmak,
içeriden dışarıya varmak, gitmek, bulunduğu yeri terk etmek; bir yere gitmeye
başlamak, yola koyulmak; doğmak, görünmek (güneş vs.); yukarı tırmanmak,
yükselmek; yeşermek, bitmek, yerden çıkmak; mat. bir sayıdan başka bir sayı kadar
azaltmak, eksilmek; işini vazifesini bırakmak, terk etmek, çalıştığı yerle ilgisini
kesmek; kendi işini yapıp bitirerek gitmek,yerine bırakıp gitmek; birden bire
görünmek, ortaya çıkmak, görünmek; bir şeyin üzerine tırmanmak; belirli
yükseklikte olmak; bir işi yapmak için gitmek gelmek; bitmek, sonu görünmek,
geçmek; yayınlamak, basılmak; tehlikeli belalı yerden uzaklaşmak; mec. olmak (bir
şey); yerin altından çıkarılmak, elde etmek; meydana gelmek, üremek, doğmak,
yetişmek; belirli bir zamana kadar sağ salim yaşamak,sağ kalmak; üretilmek,
hazırlanmak; verilmek, kabul olunmak, ilan edilmek; boşanmak, kocasından
ayrılmak; keşfedilmek, icat edilmek; duyulmak, kulağa çalınmak; öyle kabul etmek,
sanmak (öldü, yok olduya çıkmak.); bazı isimlerden sonra gelerek birleşik fiil ve
145
çeşitli ifadeler yapar.(yola çıhmaġ, yoldan çıhmaġ vs.)’ (Altaylı I, 203);