Sudaki arseniki temizleyen Türk genci bilim dünyasını heyecanlandırdı
Sudaki arseniki temizleyen Türk genci bilim dünyasını heyecanlandırdı
Sudaki arseniki temizleyen Türk genci bilim dünyasını heyecanlandırdı
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
sat01.qxd 17.11.2006 21:26 Page 1<br />
KÜLTÜR&SANAT<br />
17<br />
<strong>Türk</strong>ülerdeki etnik<br />
ayrýma karþýyým<br />
Rice Üniversitesi'nde çalýþan <strong>bilim</strong> adamý<br />
Cafer Yavuz, suyun içindeki <strong>arseniki</strong> basit<br />
ve ucuz yöntemlerle temizledi. Araþtýrmasýna<br />
Science Dergisi tarafýndan geniþ<br />
yer verilen Yavuz, geliþtirdikleri tekniðin,<br />
geri kalmýþ ülkelerde içme suyundaki<br />
arsenikten zehirlenen birçok insanýn<br />
hayatýnýn kurtarýlmasýnda kullanabileceði<br />
bir yöntem olduðunun altýný çizdi.<br />
ABD'deki <strong>Türk</strong> öðrenci sayýsý önceki yýllara<br />
göre azalma gösterse de, baþarýlarý<br />
her geçen gün artýyor. Bu öðrencilerin<br />
içinde akademik kariyeti tercih edenlerden<br />
makaleleri dikkat çekici <strong>bilim</strong>sel yayýnlarda<br />
yer alanlar, sadece ABD'deki<br />
deðil, dünyanýn dört bir yanýndaki <strong>Türk</strong>lerin<br />
göðsünü kabartýyor. Geçtiðimiz yýllarda<br />
gazete sayfalarýna yansýyan Ali Er-<br />
Saz ustasý Musa Eroðlu, Zaman’a konuþtu.<br />
<strong>Türk</strong>ülerde dinî ve etnik ayrýma<br />
karþý çýkan Eroðlu, "Karadenizli Diyarbakýrlýyý<br />
dinlemiyor, Diyarbakýrlý<br />
Trakyalýyý dinlemiyor. Ben abartýlý yerel<br />
türkü söyleyenleri hiç sevmem." diyor.<br />
demir ve Ahmet Yýldýz'ý sadece <strong>Türk</strong> toplumu<br />
deðil, <strong>bilim</strong> dünyasýndaki her milletten<br />
insan tanýmýþtý. Þimdi de Texas'ta<br />
baþarýlý bir <strong>Türk</strong> <strong>genci</strong> dikkat çekiyor. Ýlginç<br />
çalýþmasý ile ünlü Science Dergisi'nde<br />
makalesi yayýnlanan Cafer Yavuz,<br />
içme suyundaki <strong>arseniki</strong>, masraf gerektirmeyen<br />
yöntemlerle ayrýþtýrarak, <strong>bilim</strong><br />
dünyasýnýn dikkatini çekti. Yavuz, uyguladýðý<br />
sistemi “Çok basit ve ucuz bir yöntem.<br />
Ne elektrik ne de pahalý<br />
sistemler gerektiriyor. Bangladeþ<br />
gibi, temiz içme suyu<br />
bulamayan, arsenikli sular<br />
nedeni ile her yýl binlerce insanýný<br />
kaybeden ülkeler için<br />
adeta bulunmaz bir nimet”<br />
þeklinde deðerlendiriyor.<br />
Yavuz, yoðun iþlerine raðmen<br />
Zaman'ýn sorularýný cevapladý.<br />
Devamý sayfa 5’te<br />
KÜRSÜ<br />
18<br />
Efendimiz’in zihni ve<br />
dimaðý dupduruydu<br />
Alîm u Hakîm, Peygamber Efendimiz'in<br />
ümmî olmasýný murat<br />
buyurmuþ ve ehl-i kitab ile müþrik<br />
ve müsteþriklerin çeþitli iddia<br />
ve iftiralarýnýn gün yüzüne çýkmasýna<br />
bile müsaade etmemiþtir.<br />
Baþkan George Bush,<br />
30 yýl önceki Vietnam<br />
savaþýnýn ABD'ye Irak konusunda<br />
"vazgeçmedikçe baþarýlý<br />
olacaðýz" þeklinde dersler<br />
verdiðini söyledi. Bush, Vietnam'a<br />
geliþinden kýsa süre<br />
sonra yaptýðý açýklamada, Vietnam'da<br />
savaþtan ve savaþý<br />
kaybetmelerinden öðrenilmesi<br />
gereken dersler olduðunu<br />
belirtti ve Irak savaþýný<br />
"büyük bir mücadele" olarak<br />
niteledi. Vietnam ziyaretinden<br />
etkilenmiþ görünen<br />
Bush, "Laura ile Vietnam'da<br />
olmamýzýn ne kadar þaþýrtýcý<br />
olduðunu konuþuyorduk.<br />
Toplumlar deðiþebilir ve iliþkiler<br />
daimi olarak iyiye dönüþebilir."<br />
dedi. Bush ayrýca,<br />
Vietnam'da ülkesinin güçlü<br />
SPOR<br />
22<br />
<strong>Sudaki</strong> <strong>arseniki</strong> <strong>temizleyen</strong> <strong>Türk</strong> <strong>genci</strong><br />
<strong>bilim</strong> dünyasýný heyecanlandýrdý<br />
<strong>Sudaki</strong> zehirli <strong>arseniki</strong>, "pas ve zeytinyaðý" ile <strong>temizleyen</strong> <strong>Türk</strong><br />
<strong>genci</strong> Cafer Yavuz'un çalýþmasý, geri kalmýþ ülkelerde büyük ilgi<br />
uyandýrdý. Her yýl Bangladeþ'te binlerce insanýn arsenik zehirlenmesinden<br />
hayatýný kaybettiðine dikkat çeken uzmanlar,<br />
yöntemin binlerce insanýn hayatýný kurtarabileceðine inanýyor.<br />
VELÝ BAYSAL HOUSTON<br />
AMERİKA03<br />
Senato, Hindistan ile yapýlan nükleer iþbirliði antlaþmasýný onayladý<br />
Deðiþim ve yeni politikalar Stres, kararlarýmýzý nasýl etkiliyor?<br />
Gazetelerin 7 Kasým'dan bu<br />
yana attýklarý baþlýklarda en<br />
çok kullandýklarý kelime: Deðiþim.<br />
Herkesin gözü 2008'e kadar ülkeyi birlikte<br />
yönetecek Demokratlar ve Cumhuriyetçilere<br />
çevrilmiþ durumda.<br />
Irak'taki kötü gidiþin faturasýný çoðunluðu<br />
kaybederek ödeyen George Bush,<br />
gecikmeden kollarý sývadý. Önümüzde-<br />
ki dönemde <strong>Türk</strong> toplumunu ve <strong>Türk</strong>iye'yi<br />
ilgilendiren en önemli konulardan<br />
biri þüphesiz Ermeni soykýrým tasarýsý<br />
olacak. <strong>Türk</strong>-Amerikan iliþkilerini ciddi<br />
þekilde etkileyecek bu geliþmeye karþý<br />
<strong>Türk</strong>iye'nin geç kalmadan diplomatik<br />
ataklar geliþtirmesi ve Cumhuriyetçiler<br />
kadar Demokratlarla da iliþkiye girmesi<br />
gerekiyor. Ýdris Gürsoy’un yazýsý 6’da<br />
Ünlü Science Dergisi'nde makalesi yayýnlanan baþarýlý <strong>Türk</strong> <strong>genci</strong> Cafer Yavuz, içme suyundaki<br />
<strong>arseniki</strong>, masraf gerektirmeyen yöntemlerle ayrýþtýrarak, <strong>bilim</strong> dünyasýnýn dikkatini çekti.<br />
Vietnam Savaşı, bize Irak<br />
konusunda dersler verdi<br />
Florida State Üniversitesi'nden bir grup araþtýrmacý stresin<br />
özellikle de idareciler, politikacýlar, öðretmenler gibi meslek<br />
gruplarýnda çalýþan kiþilerin karar verme mekanizmasýný nasýl etkilediði<br />
üzerine çalýþýyor. Öðrenim Sistemleri Enstitüsü ve Eðitim Fakültesi'nde<br />
öðretim görevlisi olan David W. Eccles, bilgi düzeyleri farklý kiþilerin<br />
stres altýndaki performanslarýný laboratuarlarýnda oluþturduklarý<br />
simülasyonlarla incelediklerini belirterek "Bu, insanlara stres altýnda<br />
kritik kararlar verebilmeleri için yeni eðitim protokolleri geliþtirmemize<br />
yardýmcý oluyor." diyor. Tuðba Gül Küçükkal’ýn haberi sayfa 7’de<br />
18 KASIM 2006 CUMARTESÝ 1.75 USD SAYI: 1157 www.zamanus.com<br />
müttefiklerinden biri olan<br />
Avustralya'nýn Baþbakaný<br />
John Howard ile bir araya<br />
geldi. Avustralya'nýn yardýmýna<br />
teþekkürlerini ifade<br />
eden Bush, Baþbakan Howard'a,<br />
"Irak'ta iþ bitmeden,<br />
Irak kendini savununcaya<br />
kadar ayrýlmayacaklarý" ve<br />
"Güç durumdaki Irak Baþbakaný<br />
Nuri el Maliki hükümetinin<br />
yanýnda olacaklarý" güvencesini<br />
verdiðini söyledi.<br />
John Howard ise Avustralya'nýn<br />
Irak'ý terk etmeyeceði<br />
sözünü vererek, "Irak halkýnýn<br />
kendilerine bakamayacakmýþ<br />
ve istedikleri demokrasiyi<br />
yaþayamayacakmýþ gibi<br />
göründüðü koþullarda koalisyonun<br />
ayrýlmasý fikri davamýz<br />
için yenilgi olur." dedi. Hanoi<br />
Fenerbahçe ve Beþiktaþ<br />
derbi maça kilitlendi<br />
Müjdat Yetkiner ve Rýza Çalýmbay<br />
yarýn oynanacak derbi maçý<br />
Zaman için yorumladý. Tümer<br />
Metin ise, “Zico’nun güvenini<br />
boþa çýkarmayacaðým. Bana<br />
her zaman destek verdi.” dedi.<br />
Apple, iPod video<br />
için havayolu<br />
firmalarýyla anlaþtý<br />
Merkezi Cupertino, California'da bulunan<br />
bilgisayar firmasý Apple, Air<br />
France, Continental, Delta,Emirates, KLM ve<br />
United havayolu þirketleriyle, iPod uyumlu<br />
kabin konusunda anlaþma yaptýklarýný açýkladý.<br />
6 havayolu firmasý, yolcularýna, iPod'larýný<br />
þarj edebilecekleri ve iPod'u koltuk arkasý ekrandan<br />
izleyebilmeye imkan sunan koltuk<br />
baðlantýlarýný saðlayacaklarýný duyurdular.<br />
Air France, Continental, Delta, Emirates,<br />
KLM ve United ile çalýþmanýn kendilerini<br />
heycanlandýrdýðýný belirten iPod'un dünya<br />
çapýnda ürün pazarlama müdür yardýmcýsý<br />
Greg Joswiak, "iPod'dan daha iyi bir yol arkadaþý<br />
yok. Bundan böyle kullanýcýlar, cihazlarýný<br />
uçuþ sýrasýnda da þarj edip, koltuk ekranlarýndan<br />
film ve TV þovlarýný izleyebilecekler."<br />
dedi. Fatma Elif Fýrat’ýn haberi 4’te<br />
Ramazan pidesini<br />
Amerikalýlar da<br />
sevdi<br />
<strong>Türk</strong>iye'de sadece Ramazan ayýnda<br />
yapýlan pide New York ve New Jersey'de<br />
yýlýn on iki ayý tüketiliyor. Yedi yýl önce<br />
çalýþtýðý pizza fýrýnýnda, geceleri simit ve pide<br />
yaparak iþe baþlayan Kadir Taþkýn, bugün Brooklyn,Queens<br />
ve tüm New Jersey'e Ramazan<br />
pidesi yapýyor. Taþkýn, "Yaptýðýmýz pideyi<br />
<strong>Türk</strong>lerden daha fazla Amerikalýlar ve bu ülkede<br />
yaþayan diðer milletler tüketiyor. Eðer bu<br />
kadar büyüyebildiysek Amerikalýlarýn pideyi<br />
sevmesi sayesinde büyüdük." diyor. Ýþe baþladýðý<br />
dönemlerde hem usta hem daðýtým elemaný<br />
olarak çalýþan, gece yaptýðý pideleri sabah<br />
minibüsle daðýtan Taþkýn, "Fýrýný açtýðýmýz<br />
zaman <strong>Türk</strong>ler çok yoðun deðildi o zaman.<br />
Paterson'daki iþyerlerine gidip 'Deneyin,<br />
bu ürünü beðeneceksiniz' diyordum. Bu þekilde<br />
dört yýl geçti. Pideyi anlatarak, insanlarýn bu<br />
tadý fark etmeleri için dört yýl uðraþtým. Deneyenlerin<br />
gerçekten hoþuna gitti. Pideyi beðenenler<br />
reklamýmýzý yaparak bizi büyüttü." þeklinde<br />
konuþuyor. Mehmet Demirci’nin haberi 2’de
Yavuz'un 2 yýldýr üzerinde çalýþtýðý ve test edilerek,<br />
kullanýlabilirliði onaylanan fikri, <strong>bilim</strong> dünyasýnýn<br />
yanýnda geliþmekte olan ülkelerin idarecileri tarafýndan<br />
da ilgi ile karþýlandý. Halen Houston'da Rice<br />
Üniversitesi'nde doktorasýný tamamlamaya çalýþan<br />
Yavuz, yoðun iþlerine raðmen Zaman'ýn sorularýný<br />
cevapladý.<br />
Bize kendinizden bahseder misiniz?<br />
Rice Üniversitesi'nde Kimya bölümü doktora öðrencisiyim.<br />
Kimya ve kimya mühendisliði dallarýnda kürsüsü<br />
olan Prof. Dr. Vicki Colvin ile çalýþmaktayým. Onun<br />
danýþmanlýðýnda ayný zamanda master derecem var.<br />
Rice'a gelmeden önce ODTÜ Kimya bölümünü bitirdim.<br />
1998 yýlýnda ÖYS'de ilk 2000'e girerek ODTÜ'nün<br />
Temel Bilimler bursunu ve harç muafiyetini kazandým.<br />
Aslýnda Bilkent'e rahatlýkla yetiyordu puaným. Hatta<br />
100 puan farkla ODTÜ Kimya'yý seçen nadir, nesli tükenmiþlerden<br />
olmalýyým. Son gece tercihimi Bilkent'ten<br />
ODTÜ'ye deðiþtirmiþtim.<br />
Peki memnun musunuz bu tercihinizden?<br />
Tabii, þimdi gayet memnunum bu tercihimden dolayý.<br />
ODTÜ özgürlükler kampüsü. Büyük oranda demeliyim<br />
aslýnda… Ýstediðin dersleri alabiliyorsun, istediðin<br />
etkinliðe katýlabiliyorsun. Çeþitlilik çok.<br />
Kampüs olarak da <strong>Türk</strong>iye'nin en güzel kampüsü diyebilirim.<br />
Farklý bir dünyaya giriyorsun içeriye girince.<br />
Tabii girebilirsen… Bilkentliler hep zorluk çekerlerdi<br />
ODTÜ'ye girebilmek için. Ateþ püskürürlerdi…<br />
ODTÜ'yü tercihinizde neler ön plana çýktý?<br />
ODTÜ Kimya bölümünde normal program yanýnda<br />
bir de "Honors' program" denilen ve kendine özel<br />
dersleri olan yoðunlaþtýrýlmýþ bir program var. Bilkent'ten<br />
caydýran da bu oldu aslýnda. 5 kiþi baþladýk.<br />
Ýlk dönem 4'e düþtük ve 2. dönem 3'e. Zaten 3 arkadaþ,<br />
3 kafadar girmiþtik. Üçümüz de Yamanlar'dan,<br />
üçümüz de olimpiyatçý idik.<br />
Olimpiyatçýdan kastýnýz…<br />
"Olimpiyatçý" derken <strong>bilim</strong> olimpiyatlarýna hazýrlananlar<br />
demek istiyorum. Özel Yamanlar Lisesi'ndeki lakabýmýz<br />
oydu. Orta 1 yazýnda baþlamýþtýk kimya çalýþmaya<br />
ve önce yurtiçindeki yarýþmalarý kazandýk, sonra<br />
yurtdýþýnda. Benim 1997'de Kanada'da kazandýðým bir<br />
gümüþ Avustralya'da 1998'de kazandýðým bir bronz<br />
madalyam var. Yakýn arkadaþlarýmýn, Ali Canlýer'in,<br />
Salih Özçubukçu'nun, Ferdi Karadaþ'ýn da büyük emeði<br />
var. Onlarýn da bir sürü madalyasý var ama bütün<br />
sayfayý sadece onlara ayýrmak gerekecek. Cengiz Duran<br />
hocamý da anmadan geçemem. <strong>Türk</strong>iye'ye gidiþlerimden<br />
birinde birkaç Amerikalý ile beraber seyahat etmiþtik.<br />
Yamanlar'a götürmüþtüm onlarý. Okulu görünce<br />
aðýzlarý açýk kalmýþtý. Hatta birisi döndüðünde arkadaþlarýna<br />
hayretle þunu söylüyordu: "Okula giriyorsun<br />
ve spor madalyalarý deðil <strong>bilim</strong> madalyalarý karþýlýyor.<br />
Güreþ madalyalarý ise kenarda köþede kalmýþ. Ne kadar<br />
ileri seviyede eðitim yapýyorlar!" Olimpiyat baþarýlarýnda<br />
TÜBÝTAK'ýn ve oradaki hocalarýmýzýn emeði<br />
inkar edilemez. Ekip baþarýsý derler ya iþte o.<br />
ODTÜ'yü bitirdikten sonra ne yaptýn?<br />
ODTÜ Kimya'yý 2001'de, 3 yýlda bitirdim. O zamana<br />
kadar 40 yýllýk tarihinde sadece bir kiþi vardý, Prof. Dr.<br />
Engin Akkaya. Kendisi þu an ayný bölümde profesör.<br />
Ama o normal programý bitirmiþti. Yani bir anlamda rekor<br />
kýrmýþ oldum. Yoðunlaþtýrýlmýþ programý 3 yýlda bitiren<br />
ilk kiþi. O program da bayaðý zorluyordu aslýnda.<br />
Mesela fizik dersi alýyoruz birinci sýnýfta. Fizik bölümünün<br />
yoðunlaþtýrýlmýþ programýnýn dersini aldýrttýlar. O<br />
kadar zordu ki, nasýl baþardýk hâlâ inanamýyorum. Bizim<br />
yoðunlaþtýrýlmýþ kimya dersini de moleküler biyolojiciler<br />
alýyorlardý. "Curve" (çan eðrisi) atardýk onlara.<br />
Fizik dersinin intikamý. Kendimize düþman edinmiþtik.<br />
ABD'ye gelme fikri nasýl oluþtu?<br />
Okul devam ederken gençliðimizin doruðundaydýk. Bir<br />
taraftan Ankara'yý köþe bucak dolaþýyor öbür yandan<br />
da bir görev bilinci olarak da yeni "olimpiyatçý"larý ye-<br />
ZAMAN 5GÜNDEM<br />
tiþtirme adýna her hazýrlýk kampýna katýlýyorduk. Zaten<br />
sonraki yýllarda <strong>Türk</strong> kimya milli takýmý altýnlarla, gümüþlerle<br />
devam etti. Ekip çalýþmasý. Her þey birlikte<br />
baþarýlýyordu. Mezuniyet dönemi gelince eðitimime<br />
yurtdýþýnda, ABD'de devam etme fikri oluþtu. Kendimi<br />
bir anda daha önceden adýný bile duymadýðým Rice,<br />
yani "pirinç" üniversitesinde buldum. Baþvuruma en<br />
hýzlý, bir haftada olumlu cevap veren üniversite olmasý<br />
tercihimde önemli rol oynamýþtý. Rahmetli Meral hocamýz,<br />
"Bilirim o üniversiteyi. Kimya bölümünde 2 tane<br />
Nobelli hoca var" demiþti. Dediði gibiydi ama pirinç<br />
üniversitesinden pek haberim yoktu. Geldik 2001'de...<br />
ODTÜ'den kalma Ýngilizcemle çok zorluk çekmedim.<br />
Dilden baþka seni zorlayan þeyler oldu mu?<br />
Tabi kültüre, aksana alýþmak zaman aldý ama ilk<br />
dönem sonunda alýþmýþtým diyebilirim. O sýralarda<br />
seviye tespit sýnavý olduk ve organik kimya dalýnda<br />
birinci oldum. Organik kimyaya olan aþkýmýn neticesinde<br />
doçentliðini bekleyen genç birinin yanýnda<br />
çalýþmaya baþladým. Çok yoðun çalýþýyorduk ama<br />
tabii hata yaptýðýmý bir sene sonra anlayacaktým.<br />
Araþtýrma grubumu deðiþtirip Rice'ýn esas ünlü olduðu<br />
nanoteknoloji alanýnda çalýþan bir hocanýn<br />
yanýna geçtim. Çok geçmeden eski hocamýn doçentliðini<br />
alamadan okuldan atýldýðýný öðrendim. O<br />
kadar bilgili birisinin baþaramamasý çok þeyler öðretti<br />
aslýnda. Tekrar çalýþmaya baþladýk ama yeni<br />
alan organik kimyaya hiç benzemiyordu.<br />
Dergide yayýnlanan araþtýrmaya nasýl baþladýn?<br />
Hocam çok anlayýþlý ve ileri görüþlü olarak, benim seçeceðim<br />
bir projeye baþlamamý istedi. Demir oksitlerle<br />
çalýþmaya iþte o zaman baþladým. 2003'ün Ocak<br />
ayýnda yeni proje start aldý. Literatür taramaya baþladýðýmda<br />
organik kimya bilgimin çok iþe yarayacaðýný<br />
gördüm ve 2-3 tane öneri ile hocayla buluþtum.<br />
Manyetit (Fe 3O4) nanoparçacýklarýnda karar kýlmýþtýk.<br />
Hem manyetiktiler hem de kaliteli kristal oluþturuyorlardý.<br />
Hedeflediðimiz kalitede çok az sayýda çalýþma<br />
vardý. 4-5 ay içerisinde çok kaliteli nanoparçacýklarý<br />
elde etmeye baþlamýþtýk. Yapýlan ürünün kalitesini<br />
duyan EPA (Amerikan Çevre Koruma Ajansý)<br />
ajansýndan birlikte çalýþma teklifi aldýk. Onlara radyo-<br />
aktif manyetit yaptýk ve farelerde denemeler yaptýlar.<br />
Bu aralarda hoca doktoralý bir araþtýrma görevlisi iþe<br />
aldý ve onunla birlikte yeni bir metot geliþtirdik ve yayýnladýk.<br />
Çok çeþitli, kaliteli, küçük ama ayný boyutlarda<br />
(boyut hassasiyeti yüzde 5 ve altý) manyetit<br />
yaptýk. Sonuçlarý görenler bizden malzeme istemeye<br />
baþladýlar ve yetiþtiremez olmuþtuk. Sonunda sürekli<br />
üreten bir reaktör yapmak zorunda kaldým.<br />
Seri üretime mi geçtiniz?<br />
Evet. Ýþte o isteklerden birisi ise Rice Üniversite'sinin<br />
çevre mühendisliði bölümünden geldi. Ýçme sularýnda<br />
çok ciddi problem olan arsenik (3 ve 5 arsenatlar)<br />
üzerine yoðunlaþmýþlardý. Temizlemek için demir oksit<br />
kullanýyorlardý ama ciddi sorunlarý vardý. Çok fazla<br />
atýk ortaya çýkýyor ve emildikten sonra belli ölçüde<br />
tekrar geriye salma olayý vardý. Onlarýn kullanabileceði<br />
halde hazýrlayýp onlara sunduk malzememizden.<br />
Sonuçlar harikaydý. Gram baþýna 100 bin kat daha iyi<br />
temizleme yapmýþlardý ve geri salýným neredeyse yok<br />
gibiydi. Hatýrlýyorum, Profesör Tomson "Bu inanýlmaz<br />
bir þey deðil mi Cafer" diyordu. Ayný zamanda<br />
manyetik özelliðin boyuta göre deðiþmesini incelemekte<br />
olduðum için kafam biraz meþguldü. Adamýn<br />
heyecanýna tam eþlik edememiþtim.<br />
Manyetiklik büyüklüðe göre deðiþiyor muymuþ?<br />
Manyetik özellik boyuta göre deðiþiyor. Teorik olarak<br />
birçok yayýnda söylenmiþti bu aslýnda. Ama hepsi<br />
kurgusal sonuçlara, hesaplara baðlýydý. Bir de, test<br />
edilen malzemenin birbirlerine yapýþmamasý (agregasyon)<br />
gerekiyor. Çünkü birbirleri ile konuþuyor bu<br />
minik mýknatýslar. Bizim yaptýðýmýz çeþitlilikte ve kalitede<br />
dünyada 3 araþtýrma grubu (IBM, Kore, Arkansas)<br />
olduðu için ve onlarýn bu tür deneyler yapmadýklarýný<br />
bildiðimiz için bir anlamda çok bakir bir<br />
alandaydýk. Sonuçlar beklendiði gibi boyuta baðlýlýk<br />
gösteriyordu. Birçok teorik yayýnýn iddialarýný çürütüyorduk.<br />
Özellikle süperparamanyetiklik (güdümlü<br />
manyetizma) özelliði hakkýnda çok yukarýdan atýlmýþ<br />
teoriler vardý. Gittiðim konferanslarda birçok kiþi ile<br />
tartýþmaya girdik aslýnda. Ama deney sonuçlarýný<br />
gösterdiðimde kimseden gýk çýkmýyordu.<br />
Publisher in Turkey:<br />
Feza Publication Company<br />
Publisher: Ali Akbulut<br />
Executive Editor:<br />
Ekrem Dumanlý<br />
Foreign Editions Manager:<br />
Mustafa Haliloðlu<br />
Zaman Gazetesi<br />
34194 Yenibosna Istanbul, Turkey<br />
+90 (212) 454-1454<br />
www.zaman.com.tr (in Turkish)<br />
www.zaman.com (in English)<br />
18 KASIM 2006 CUMARTESÝ<br />
<strong>Sudaki</strong> <strong>arseniki</strong> <strong>temizleyen</strong> <strong>Türk</strong> <strong>genci</strong><br />
<strong>bilim</strong> dünyasýný heyecanlandýrdý<br />
Bangladeþ'te<br />
70 milyona yakýn<br />
insan her<br />
gün arsenikli<br />
su içerek daha<br />
da zehirleniyordu.<br />
Gelir seviyeleri<br />
göz<br />
önüne alýndýðýnda<br />
yüksek<br />
maliyetli, karmaþýk<br />
elektrikli<br />
düzenekler onlar<br />
için mevzu<br />
bile olmuyor<br />
yani. Yorucu<br />
denemeler sonrasýnda<br />
pas ve<br />
zeytinyaðýndan<br />
kullanýlabilir<br />
kalitede manyetit<br />
elde edilebildiðinigösterdik.<br />
“<br />
”<br />
BÝRÝNCÝ SAYFADAN DEVAM<br />
Emekli öðretmenin oðlu, bol olimpiyat madalyalý…<br />
Rice Üniversitesi'nde çalýþan <strong>bilim</strong> adamý Cafer Yavuz, suyun içindeki <strong>arseniki</strong> basit ve ucuz yöntemlerle temizledi. Araþtýrmasýna Science Dergisi tarafýndan geniþ yer<br />
verilen Yavuz, geliþtirdikleri tekniðin, geri kalmýþ ülkelerde içme suyundaki arsenikten zehirlenen birçok insanýn kullanabileceði bir yöntem olduðunun altýný çizdi.<br />
Denizlili Cafer Yavuz'un eðitim hayatý<br />
baþarýlarla dolu. Derece ile Denizli Anadolu<br />
Lisesi'ne giren Yavuz, IQ testlerindeki<br />
yüksek dereceleri sonrasýnda orta<br />
birinci sýnýfta Ýzmir'deki Özel Yamanlar<br />
Anadolu Lisesi'ne transfer olmuþ. Daha<br />
ortaokul birinci sýnýfta "kimya olimpiyat<br />
takýmý"na giren Yavuz'un bundan sonraki<br />
hayatýnda hep kimya var. Fen liseleri<br />
sýnavýnda <strong>Türk</strong>iye 35.si olan Yavuz, lise<br />
ikinci sýnýfta Kanada'da yapýlan Kimya<br />
Olimpiyatlarý'nda <strong>Türk</strong>iye adýna gümüþ<br />
madalya kazanmýþ. Ertesi yýl da Avustralya'da<br />
boynuna bronz madalyayý geçirmiþ.<br />
<strong>Türk</strong>iye içindeki <strong>bilim</strong> olimpiyatlarýnda<br />
da birçok madalyasý var. Üniversite<br />
sýnavýnda ilk 2000 içine girerek, ODTÜ<br />
Kimya'yý "Temel Bilimler Bursu" ile okumuþ.<br />
Aslýnda puaný, <strong>Türk</strong>iye'deki hemen<br />
hemen birçok okula yetmesine raðmen,<br />
bilinçli bir þekilde ODTÜ'yü ve kimya<br />
bölümünü tercih etmiþ. Yoðunlaþtýrýlmýþ<br />
program ile 4 yýllýk okulu, 3 yýlda bitirerek,<br />
41 yýllýk okulun tarihinde bir ilke imza<br />
atmýþ. Mezun olur olmaz da soluðu<br />
Rice Üniversitesi'nde almýþ. Yavuz'un 4<br />
kardeþinden ikisi daha ABD'de. Aðabeylerinden<br />
birisi Stanford Üniversitesi'nde,<br />
diðeri Connecticut Üniversitesi'nde eðitim<br />
almýþlar ve çalýþmalarýna ABD'de devam<br />
ediyorlar. Halen Bursa'da yaþayan<br />
ev hanýmý annesi ile emekli öðretmen<br />
babasý ile sýk sýk görüþen Yavuz'un eþi de<br />
Rice Üniversitesi'nde doktora yapýyor.<br />
Ve Science dergisinde yayýnladýnýz…<br />
Science makalemiz o noktada ortaya çýktý. Elimizde iki<br />
saðlam, test edilmiþ bulgu vardý. Boyuta baðlý manyetizma<br />
ile süper arsenic temizleyici. Hemen yola koyulduk<br />
ve aylarca süren yazma, çizme ve düzeltme iþleminden<br />
sonra Science'a gönderdik. Çok geçmeden çok<br />
iyi yorumlarla kabul edildi. Hatta bir yorumcu "Çok<br />
harika bir çalýþma" diye baþlamýþtý yorumuna. Hocamýn<br />
dediðine göre hayatýnda ilk defa bu kadar iyi bir<br />
yorum alýyordu. Bir doktora öðrencisinin (özellikle nano<br />
alanýnda) rüyasý -Science'ta yayýný olmasý- benim<br />
için gerçekleþiyordu. Ne kadar þükretsem az...<br />
Dergilerde pas ve zeytinyaðýný kullanarak gaz<br />
ocaðýnda manyetit yaptýðýn yazýyor…<br />
Science dergisi ile ilgilenirken ayný zamanda malzeme<br />
maliyetini düþürmek için de çalýþýyordum. Manyetit<br />
üretme metodumuz zaten basitti ama belli bir seviyede<br />
kalýyordu. Evlerde yapýlabilecek seviyeye indirebilir<br />
miydik. Ýþte asýl soru buydu. Çünkü Bangladeþ'te 70<br />
milyona yakýn insan her gün arsenikli su içerek daha<br />
da zehirleniyordu. Gelir seviyeleri göz önüne alýndýðýnda<br />
yüksek maliyetli, karmaþýk elektrikli düzenekler<br />
onlar için mevzu bile olmuyor yani. Yorucu denemeler<br />
sonrasýnda pas ve zeytinyaðýndan kullanýlabilir kalitede<br />
manyetit elde edilebildiðini gösterdik. Bir anlamda<br />
gaz ocaðý olan herkes bu malzemeyi üretebilecekti.<br />
Science yayýný için yaptýðýmýz basýn açýklamalarýnda<br />
bundan da bahsettik ve inanýlmaz ilgi gördük.<br />
Bu çalýþmanýn sana ne gibi faydalarý oldu?<br />
Bu çalýþmanýn benim için en önemli tarafý disiplinler<br />
arasý çalýþmanýn önemini çok iyi anlamýþ olmam. Uzmanlaþýp<br />
kendi kabuðuna çekilmenin ne kadar tehlikeli<br />
olduðunu gördüm. Tabii dünyanýn en büyük<br />
çevre problemlerinden birine çözüm olabilecek bir<br />
þey ortaya koymak da kývanç veriyor. Birleþmiþ Milletler<br />
ve diðer birkaç kuruluþ 1'er milyon dolar ödül<br />
koymuþ durumdalar en iyi çözüm için. Dünyanýn deðiþik<br />
yerlerinde, ellerinden geldiðince çalýþan, imkanlarý<br />
olmayan birçok <strong>bilim</strong> adamýný da yüreklendirmiþ<br />
olmak da çok güzel. <strong>Türk</strong>iye'deki, bir zamanlar onlardan<br />
biriydim, genç ve dinamik <strong>bilim</strong> adamlarýmýza<br />
da inþallah örnek olmak da çok duygulandýrýyor.<br />
A special US edition of Turkish daily newspaper Zaman<br />
Publisher in USA: Zaman LTD.<br />
Publisher: Cevdet <strong>Türk</strong>yolu<br />
Chief Executive Officer: Ömer Kutlu<br />
Business Manager: Yusuf Baþar<br />
Advertising & Marketing: Mehmet R. Çetinkaya<br />
Main Office:<br />
545 Interstate Place,<br />
Carlstadt, NJ, 07072<br />
Tel: (201) 507-1230 Fax: (201) 507-1236<br />
info@zamanus.com, . www.zamanus.com<br />
Subscription: (877) 213-3939<br />
ZAMAN AMERICA, 'USPS/016-706): is published daily except Sunday, by Zaman LTD.<br />
Annual subscription fee is $ 360 for USA periodicals.<br />
Postage paid in New York, NY 10119 and additional mailing offices.<br />
The News Section:<br />
Editor in Chief:<br />
Ýdris Gürsoy<br />
Managing Editor:<br />
Emrah Ülker<br />
Chicago Office:<br />
Erdal Ayçiçek<br />
203 N Wabash Ave Ste.<br />
1700 Chicago,IL 60601<br />
Tel: (312) 638-0837<br />
Fax: (312) 235-6450<br />
abone@chicagozaman.com<br />
POSTMASTER:Send address changes to ZAMAN AMERICA 545 Interstate Place, Carlstadt, NJ 07072
Change language